Þjóðviljinn - 16.04.1970, Blaðsíða 5

FtaMMtuxlaigW 16. aipríl 1970 — ÞUÖÐVTLJINN — SÍÐA J
Apollo-fararnir enn I mikilli hættu
Lífsskélyrðum í geimfarinu hrakar stöðugt og enn skortur á súrefni og vatni en
mestu hœtturnar framundan begar stjórnfarið verður losað fró fyrir lendingu
HOUSTON 15/4 — Enda þótt stjórnendur Apollo-ferðanna segðu enn í
dag að þeir teldu að engin ástæða væri lengur til að óttast um líf geim-
faranna þriggja í Apollo-13 bar fréttamönnum í Houston saman um að
miklar hættur vofðu enn yfir þeim og það kom reyndar í Ijós í dag að
talsmenn Apollo-áætlunarinnar höfðu í gær látið í Ijós meiri bjartsýni en
ástæða var þá til. Þrátt fyrir ýms hjargráð sem gripið hefur vferið til hef-
ur lífsskilyrðum í geimfarinu hrakað og þó eru mestu hættumar fram-
undan síðdegis á föstudag þegar geimfarið nálgast jörðu og undirbúningur
hefst undir lendinguna.
Fréttaritara brezba útvarpsins j mesta vandamálið. Geimfaram-
í Houston, sagðist svo frá sáð-
Það er ekki setið auðum höndum í stjómstöð Apolloferðanna í Houston þessa dagana
dag að bæði sovézkum herskip-
Ræða Guðmundar
degis í dag:
— Hér í stjórnstöðinni hafa
hjundruð tækniíræðinga sikipzt í
hópa til þess að finna leiðir til
að gera við hið lamaða geimfar,
reikna út nýja lagfæringu á far-
braut þess (sem átti að fara
fram kl. um 2 að ísi. tíma í
nótt) og leita að þeim hættum
sem verða samfaira lendingunni
á fösitudag sivo að hægt verði
að bæigja þeim frá.
Stóð tæpt
Hér hafa nýlega orðið vakta-
skipti og við þau kom í ljós að
öryggi geimfairann,a hefur staðið
mjög tæpt þar til fyrir fáein-
um klukkustundum. Leiðangurs-
stjórinn sem kom af vakt kvaðst
nú I fyrsta sinn geta fuliyrt að
orku-, súrefnis- og vatnskerfin
í báðum hlutum | geimf'arsms,
tunglferjunni og stjórnfarinu,
gætu tryggt öryggi geimfairanna
fram yfir þann tíma sem ætl-
unin er að lent verði á Kyrra-
hafi, en það verðiur, eins og nú
horfir ld. 17.18 að ísl. tíma á
föstudaginn.
Skortur á kælivatni
Fnda þótt geimförunum bafi
verið sagt að þeir geti drukkið
eins mikið af vatni og þá lyst-
ir hefur verið alvarlegur skortur
á kælivatni. í>ar til fyrir örfá-
um klukkustundum var notað
miklu meiira af því en talið var
óhætt, en nú befur verið bægt
að minnka notkun þess.
Liofithireinsunin er þó enn
Togarasölur í
Bretlandi og
Þýzkalandi
f gærmorgun seldi togarinn
Röðull í Aberdeen 185 tonn
fyrir 1051o sterlingspund og í
fyrradag seldi EgiH Skallagríms-
son 194 tonn í Þýzkalandi fyrir
145 þús. mörk og Karlsefnj 150
tonn fyrir 125 þús. mörk.
Þormóður goði landaði 350
tonnum í gær hér j Reykjavík
til vinnslu í BÚR og bafði feng-
ið þann afla eftir 13 daga úti-
vist. Togaramir afla vel á Sel-
vogsbanka þessa daga. Er Þor-
kéll mánj búinn að fá um 300
tonn eftir sjö diaga útivist.
Reykj avíkurbátar afla og vel
þesisa daga. í fyrradiaig landaði
ir skýrðu frá því í morgun að
koltvísýrungur myndaðist of ört
í geimfarinu til þess að hægf
væri að eyða honum, en of
mikið magn af honum hefði auð-
veldlega getað orðið þeim að
aiduirtila. Við höfum, sagði
fréttamiaður brezka útvarpsins,
hlustað klukkustundum saman á
radíóskipti milli stjórnstöðvar-
innar í Houston og geimfaranna,
en þeim bafia verið gefnar stöð-
Ugar leiðbeiningar um hvemig
þeiæ geti1 bætt andrúmsioftið í
geimfarinu. Vandinn er sá að
lofthreinsitæki tuniglferjunnar
nægja ekkj til að tryggja breint
loft bæði í henni. stjómfariniu
og gönigunum sem liggja mdlli
þeima. Geimfaramir bafa því
fengið leiðbeiningar um hvemig
þeir geti hreinsað loftið með
þeim efnum sem þeir hafa hand-
bær og hafa þeir notað til þess
m.a. plastpoka fyrir úrgangsefni,
súrefnisJeiðslur úr geimbúning-
um sínum og nitríum hydroxíð
til að binda koltvísýrunginn.
Hættuleg lending
Mestu hæturnar framundan
eru þó j sambandi við endur-
komuna inn í gufuibvolfið, þeg-
ar geimfaramir verða allir að
komia sér fyrir j stjómfarinu
með þeim takmörkuðu birgðum
súrefnis, vatns og raforku sem
þar eru tiltækar, losa stjómfariS
fyrst við hreyflahiutann (service
module) og síðan við tunglferj-
una sem varð þeim til bjargar
á heimleiðinni. Ef nokkur tök
verða á munu geimifiaramir
beðnir um að reyna að ná ljós-
myndum af hreyfiliahlutanum sem
sprengingin varð í og má segj-a
að í þeirrj myndatöku felist síð-
asta vonin um að taikast megi
að komast að þvi hvað spreng-
ingunni olli. Bæði hreyHa-hlut-
inn og tunglferjian munu brenna
upp í gufubvolfinu, nema lítill
kassi með plútóníum sem er í
tunglferjunni og ætlaffur var til
rekstrar lítiHar kj amorkustöðv-
ar á tunglinu. Kasisinn mun
ekkj brenna upp heldur sökkva
niður á baifsbotn.
Eitt heppnaðist
Fréttaritari brezka útvarpsins
sagði að meðan á öllu þessu
hefði gengið hefði varla nokkur
tekið eftir þvi sem var þó það
eina sem segja má a<5 hiafi
heppnazt í þessari Apollo-ferð:
Þriðja þrep Satúmuseldflauigar-
inn-ar vaæ látið splundrast á yf-
irborði tunglsins og olli svo mikl-
um hræringum þar að þaer komu
fram á jarðskjálfibamælan-a sem
eru á tunglinu frá fyrri Apollo-
ferðum í meira en fjórar klukku-
stundir.
Gasleki
í morgun skýrðu geÍGnfiaramir
frá því að þess væri vart að
gas héldi áfram að leka úr hin-
um skemmda hiuta geimfarsáns
og einnig sáu þeir málmbrot
sví£a meðfram geimfarinu, eitt
þeirra um tiu sentimeira í þver-
mál, og mun-u þau komin frá
þeim stað þar sem sprengingin
va-rð. í Houston var ekkj tai-
ið að nein bætta stafiaði aí
þessu tvennu.
Aðstoð boðin
Mörg ríkj hafia orðið til þess
að bjóða aðstoð við björgun
geimfiaranna efi þeim tekst að
Ienda stjórnfiarinu heilu og
höldnu. Á þeim slóðum þar sem
æ+lunin er að lenda, Skammt
frá Samoa-eyjum undan austur-
strönd Ástralíu, geisar nú fár-
viðri og nokkur hætta er á að
það geti truflað lendin-guna. Flot-
ar Nýsjálendinga og Ástralíu-
ntanna eru á verði, aiuk banda-
rísku flotiadeildarinn'ar, sem
komdn er á staðinn, og í dag
var skýrt fuá því að tvö sovézk
kaupskip hefðu lagt lykkju á
leið sína á þessum slóðum til
að verða til aðstoðar ef þörf
verður á. Kosygin forsætisráð-
herr.a tilkynnti Nixon forseta í
Fyrirspurn frá Jónasi Árna-
syni til menntamálaráðherra um
útgáfu reglugerðar sem tengdi
framhaldsdeildir gagnfræðaskól-
anna öðrum framhaldsskólum
kom til umræðu á Alþingj í gær.
Lýsti Jónas því að nemendur
framhaldsdeildanna og foreldrar
væru orðnir langeygir eftir
reglugerðinni, svo þeir vissu að
hverju væri hægt að stefna að
loknu námi í þeim.
MenntamálaháðherTa hafði þá
einmitt birt regluigerðina í gær,
en þá loks voru samþykkt á al-
þingi bráðabirgðalögin um til-
veru fraimhaldsdeildanna, og
kannski hefur fyrirspurnin átt
þátt í því að þetta var ekki lát-
ið draigast lengur.
um og toaupskipum hefðu verið
send fyrirmæli um að veita alla
þá aðstoð sem þau kynnu að
geta veitt.
í Washington var tekið fram
í kvöld að engin þörf myndi
verða fyrir aðstoð annarra
ríkja við björgun geimfaranna,
þótt lýst væri um leið þakklæti
fyrir góð boð.
Heimferðinni flýtt
Þegar Apollo-fairið hafði j nótt
farið á'?í>aíc\nð fún^líð var gos-
hreyfill tunglferjunnar látinn
ganga í rúm-ar fjórar míniitur
til að auka hraðann á heimleið-
inni. Var hraðinn aukinn um
eina 800 km á Mukkustund og
varð sú hraða-auikning til að
flýta heimferðinnj um tíu klst.
Allt bendir nú til þess að hefði
mistekizt að auka hraðann
hefðu geimfiaramir ekki komizt
lifiandi til j’arðar.
Lais ráðherrann reglugerðina
og kom í Ijós að nemendum
framhaldsdeildianna er ætluð
greiðari leíð en öðrum tál áfiram-
halds náms í Tækniskóla, iðn-
sikólum, Vélsikóla, Bændiaskólan-
um á Hvanneyri, Garðyrkjusikól-
anum. Hjúkruniarsikóljanum og
rnenntaskóiunsum.
Verður regluigerðin birt hér í
blaðinu síðar.
Jónas taldi að sitthvað athygl-
isvert fælist í reglugerðinni, og
myndu nemendur firamhalds-
deildanna og fioreldrar fiaigna því
að vita að minnsta kosti hvert
væri hægt að sfefna með því
að stunda þar nám.
Framihald af 1. síðu.
að komia við heppilegri verka-
skiptingu og dredfingu starfa og
ábyrgðar. Ég segi þetta vegna
þess að borgarmálaráðið hefur
verið skipað 10 efstu mönnum
framboðslistans, og ég geri ráð
fyrir að svo verði áfiram eftir
þær kosningar, sem £ara í hönd.
Ég ræði ekki einstök sæti eða
listann nánar. En þó vil ég láta
þá skoðun j ljósi að í heild sé
listinn vel skipaðuT og veiti góð
skilyrði til fylgisöílunar og sig-
ursæls árangurs.“
Guðmundur vék síðan nokkr-
um orðum að stairfi sínu í borg-
arstjórn í 20 ár, minntizt sam-
1 starfsins fyrstu tvö árin við
Framhald af 1. síðu.
Sigurjón Pétursson og Guðmund-
ur Vigfússon stutt ávörp. Ersagt
firá þeim annars staðar í blað-
inu.
Saimlfcvæmt samlþyltókt fiundar
fulltrúaráðsins er framboðslistinn
þannig sfcipaður:
1. Sigurjón Pétursson, varaÆor-
maður TrésmiðafélagB
Reykjavíkiur
2. Addia Bára Siigfiúsdóttór, veð-
uxfiræðdnigur
3. Guðmundur J. Guðmundsson,
varaformaður Verkamannafé-
liagsáns Daigsbrúnar.
4. Mairgrét Guðnadóttir, próf-
essor
5. Svavar Gesitsson, blaðam-aður
6. Guðrún Helgiadóttir, hús-
móðir
7. Ólafiur Jensson, læknir
8. Helgi G. Samúelsson, verk-
firæðtogur
9. Siguirjón Björnsson, sálfiræð-
ingur
10. Guðjón Jónsson, fiormaður
Félags jámiðnaðarmanna
11. Ásdís Skúladóttir, kennari
12. Jón Tímótheusson, sjómaður
13. Hilda Torfadóttir, kennari
Sigfiús heitinn Sigurhj'artarson
og sagði siðan:
„Ég þafcka ytetour og öillum
öðrum sem Ktot edgia að máJi
fyrir traustið sem mér hefiur
verið sýnt á þessum vettvangL
Og ég þatóka ekki sízt það af-
fylgi sem alþýða Reykjavíkur
hefur veitt firamboðslista oktoar
á þessu tímabili og hefiur gent
flokki otókar fært að gegna for-
ustuhlutverki í minnihlufa bang-
arstjómiar og vera innan henn-
ar ann-ar áhrifiamestí sfjóm-
málaiflokkurinn. Baráttian rrú
stendur m.a. um að háldia þedrri
stöðu, og við skulum öll leggja
okkur fram um að ná því
marfci."
14. Leó G, Ingólfsson, umsjónar-
maður Landsímans
15. Guðrún Hallgrímsdóttár,
matvælaverkfiræðtogur
16. Bolli A. Ólafsson, fiormaður
Sveinafélags húsgiagnasmiðia
17. Jóbann J. E. Kúld, fiistei-
maitsmiaður
18. Silja Aðalsfednsdóftir, B.A.
19. Ólafiur Toríason, stud. phil.
20. Maignús H. Steþhensen,
málairi
21. Guðrún Egilson, blaðamaður
22. Guðmundur Þ. Jónsson, iðn-
verfcamaður
23. Magnús Sigurðsson, prenf-
nemi
24. Sigurður Ármannsson, end-
urskoðandi
25. Jóhannes Jóhiannesson, liefc-
málari
26. Loftur Guttormsson. sagn-
fræðingur
27. Ásdís Thoroddsen, gull-
smiður
28. Brynjólfiur Bjamason, fyrrv.
menntamál aráðherra
29. Jón Snorri Þorleifsson. farm.
Trésmiðafélaigs Reykjavíkur
30. Guðmundur Vigfússon, barg-
airráðsmaður.
j Regiugerð um tengsl fram-
\ haldsdeilda við aðra skólú
Framboðslisti Alþýðubandalagsins
Sókn til að stórbæta kjör ails verkafólks
Q Fundur í fulltrúaráði verkalýðsfélaganna
Kaldinn imánudaginn 13. apríl s.l. lýsti yfir „þeirri
eindregnu skoðun sinni að brýna nauðsyn beri til
að verkalýðshreyfingin hefji öfluga sókn í því
skyni að stórbæta kjör alls verkafólks“. — Á þess-
um fundi full’trúaráðsins var því kosin stjóm og
kjörið var í 1. maínefnd.
\
í sfjórn fuHtrúaráðsins voru
kjömir: Guðjón Jónsson, Félag
járniðnaðarmanna; Guðjón Sig-
urðsison, Iðja; Guðmundur J.
Guðmundsson, Dagsbrún; Jón
Snorri Þorleifsson, Trésmiðafé-
lag Reykjavíkur; Magnús L.
Sveinsson, Verzlunairmannafélag
Reykjavíkur; Óskar Hallgríms-
son og Siigfús Bjarnason, Sjó-
miannafélaig Reykjavikur. — í
varastjórn voru kosin: Jóna Guð-
jónsdóttir, Framsókn, Hihnar
Guðlaugsson, Múrarafélagið og
Birgitta Guðmundsdóttir, ASB.
Þá voru kosin ; 1. maá-nefnd
fulltrúaráðsins: Siigfús Bjarna-
son, Jóna Guðjónsdóttir, Hilm-
ar Guðlaugsson, Guðmundur J.
Guðmundsson, Benedikt Davíðs-
son og Tryggvi Benediktsson.
Á þessum fiundi fulltrúaráðs
ins vair rætt um kjaramál og
hafði Guðmundur J. Guðmunds-
son firamsögu um kjaramálin.
Þessi fundur var firamhalds-
stofnfiundur Fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna samkvæmt nýjum
skipulaigslögum Alþýðusambands
í fundarlok var samþykkt sú
ályktun sem áður var vitnað til,
en í lok samþykktarinnar seg-
ir: ..Það er álit fiundiarins, að i
þeirri sókn, sem hlýtur að móta
allan undirbúning þeirra samn-
ingaviðræðna. sem fram fiara í
vor. mun; verkalýðshreyfingin
þurfa á öllum styrk sínum og
samtakamætti að halda. Fundur-
inn heitir á reykvískt verkafólk
að gera 1. maí 1970 að öflugum
barátfcudegi í einhuga sókn al-
þýðunnar til stórbættra lífis-
kjara.“