Þjóðviljinn - 28.04.1970, Page 2

2 SÍÐA — ÞJÖÐVTLJTNISr — Þriðjudiaigiur 28. apríl 1970.
Dánarminning
Arinbjörn Guðbjartsson
F. 1. júlí 1891 — d. 18. apríl 1970
Arinbjöm Guðbjartsson fædd-
ist í Breiðuvík í Rauðasands-
hreppi. Foreldrar hans voru
h.iónin Sigríður Össurardóttir
Össurarsonair hreppstjóra og
rimnaskálds á Látrum og Guð-
bjartur Jónseon Torfasonar
bónda á Hnjóti.
Arinbjöm ólst upp hjá for-
eldrum sínum í Breiðuvík, unz
faðir hans tók geðsótt svo
þunga að hann varð að dvelj-
„st sjúkrahúsi til aeviloka.
■ ■ •■ojöm fluttist svo með
móc>- sinni og srystkinum til
Ameríku ungur að' árum. Til
íslands kom hann aftur við
upphaf fynri heimsistyrjialdar.
Skömmu eftir heimkomuna
kvæntist Arinbjörn Ágústu Sæ-
mundedóttur frá Krossi á
Barðaströmd.
Þau hjónin áttu um skeið
heima á Krossi, en hófu svo
sjálfstæðan búskap að Gróf-
hólum í Bakkadal í Ketildala-
hreppi. Arinbjörn bjó sbamma
hríð í Grófhólum, en fluitti bú-
ferlum að Rauðsdal í Barða-
strandarhreppi og þar bjó hann
úr því allan sinn búskap. Þeim
hjónum varð fimm barna auð-
ið, voru fjögur stúlfcur og einn
sonur. Konu sínia missti Arin-
bjöm er hún var um fertugt
. og dætumar allar á tvítuigs-
aldri, nú lifir því aðeins af
börnum hans sonurinn Þráinn,
sem er fjölsfcyldufaðir í Reykja-
vík.
Þrátt fyrir slíha harma gekk
Arinbjöm veginn áfram hress
í bragði, teinréttur og bjart-
ur yfirlitum, unz yfir lauk.
Arinbjörn var opimorsr ó-
myrkur í máli, er hann ►vsti
skoðunum sínum á mónnum og
málefnum og þótti mörgum
hann stóryrtur um of. Ég er
þess fullviss að þungir harmar
og hart lífsstrit hafa átt sinn
þátt í að þúa viðkvæmri lund
hans ytrj brynju. í þessu sam-
bandi minnist ég þess er ég í
fyrsta skipti hitti Arinbjöm,
en það var á heimdli vinar
hans Haraldar Norðdahls toll-
þjóns. Kona Haraldar, Val-
gerður, og Arinbjörn voru syst-
kinaböm, og dvaldist þar á
heimilinu móðir Valgerðar,
Guðbjörg Össurardóttir. þá há-
öldruð. Arinbjöm hafði látið
falla nokkrar mergjaðar setn-
ingar um okkar vísu landsfeð-
ur, og sagði Guðbjörg við mig:
,,Þú mátt ekki leggja það út
á verri veg þótt hann sé
stundum orðljótur, hann
frændi okkar, (við Arinbjöm
vorum systkinasynir). þetta er
vænsti muður og má ekki aumt
sjá“.
Arinbjöm var ekki hand-
bendi neins stjómmálaflokks,
en studdi jafnan þá stefnu,
sem hann áleit að hefði af
mestri skynsemd og einurð
reynt að leysa alþýðuna úr
fjötrum fátækta-r og ómenn-
ingar. Hann var einlægur sósí-
alisti.
Arinbirni var það því mikið
gleðiefni er hann á efri ámm
fékk að heimsækja föðurland
sósíalismans — Sovétríkin.
Hygg ég þó að undir lokin hafi
slegið nokkrum fölskva á þá
gleði, er hann heyrði sagt frá
vopnaskaki sovézkra ráða-
manna i hjarta Evrópu.
En þrátt fyrir allt, Arinbjöm
frændi. Megi draumur okkar
um frið og farsæld bama jarð-
arinnar rætast, svo að þeim
verði forðað frá hinum eilifa
friði atómdauðans.
Gunnar Össurarson.
20 ára rit Þjoðkikhássins
I tilefni af 20 ára afmæli Þjóð-
leitóhússins hefur verið gefið út
mjög vandað rit um starfsemi
Þj óðleikhú ssins sl. tíu ár, en
fyrir tíu árum kom út annað
rit í líku sniði og var þar skýrsla
um störf leikhússins fyrstu tíu
árin. Tuttugu ára ritið er um 100
blaðsíður að stærð og er bókin
prýdd myndum úr flestum leik-
sýningum Þjóðleitóhússins s.l. 10
ár. Ritstjóri er Oddur Björnsson
rithöfundur.
I ritinu eru ávörp eftir mennta-
málaráðherra, þjóðleikhússtjóra
og Vilhjálm Þ. Gislason formann
þjóðleikhúsráðs. Tuttugu ára rit-
ið er mjög vandað að öllum frá-
gangi, eru myndir flestar eftir
Óla Pál, ljósmyndara leitóhússins.
Ritið verður til sölu í Þjóð-
leikhúsinu og í helztu bókaverzl-
unum borgarinnar og kositar 200
krónur.
,,Stúd-
entahatur“
s
t1
i
1
Aðgerðir þær sem íslenzikdr
námsanienn. innani Jamds oig ut-
an hafa gripið til í þvtf síkyni
að vekja athygli á stónfielldum
efinatagsvanidiaimáíuiin sínum
haifa valkáð mákllar utnræður,
eins og til var aetlazt. Mönn-
um hiefiur siýnzt sitt hvað um
þá ráðaibreytni námsmanmia í
Svtfiþjóð að taka á sitt vaid
um, stund eina blettinn sem
tallizt getur ístenzkur þar i
lamdi, og er ekkert óeðlilegt
við það iþó memn greini á um
atburða af sltfku taigi, gaign-
semi þedrra og ókosti. Deii-
ur um þau miál milii náms-
manna og amnarra eru þó
ekki það fróðlegasita sem
gerzt hafiur í þessari umrasðu.
Það lærdómsríkasta og um
ledð ólhugnanlegasitia er skipu-
lögð barátta stjtómmiálamanna.
og fjölmiðiumairtælkja tii þess
að magna heiftarhug í garð
námsmamna aimemnt. Tveir
ráðherrar hafa gert sig seka
um þétttöku í þeirri for-
heámsOoun, Jótanm Hafistein og
Gylfí Þ. Gísiasom, og hefur
sá siðartaldi þó gemgið mun
framiar í seíasjúkum hótun-
um. í Alþýðublaðinu á laug-
ardag talar Gylfí um „tilraun
til að skapa hér giundroða-
og uppiausnarástand”, um ,.á-
róður ofstaekismarma" og
„þrautþjálfaða óeirðaförkóflfa“
og stfðan beftir hann í mdög
afdráttarlausiuim hótunum:
„Ég er í eðii míinu umtarðar-
lyndur og á auðveiJt mieð að
fyrirgefa unglingum yfírsjón-
ir. En ég sé emga ástæðu til
þess að fyrirgefa þjóðféiags-
fjamdsamlegum óeirðasegigjuiin
afbrot. Ég btfð efitir þvtf að fá
skýrsiu frá lögregiunni wm
mjáisatvik. Ég mun skýna rík-
isstjómirmi frá efni þeirrar
skiýrslu og síðan verða ó-
kvarðanir tefcnar.“ Jafnframt
hafa Vísir, Morgunblaði ð og
Nýtt land frjáis þjóð blásið
að þeám glæðum aif vaxandi á-
kafa , fengið margt fói'k til þess
að vitna og bera fram kröfur
um að vanþókmanlegjir nárns-
menn verði sviptir allri fjár-
hagsaðstoð, dregnir fyrir lög
og dóm og fangelsaðir. And-
anm i þetssum . skrifum má
m.a. marlca af grein sem
birtist í Morgumblaðinu í
fyrradag, en þar er tafiað um
„hinn óþvegna og illaiþefjandi
lýð, sem sitílfilaði gamga
menmtamiáiaráðuneytisins . . .
Þar að aiuki er siagt að ólíft
sé í menmitaimiállairáðuineytimu
vegna ólyktar (Ibútoalyfctar)
um nokkuri; sfceið nerna með
speciai lofthreinsun . . . Gott
vaeri, ef fóilkið flaeri í bað vlku
áður em það leggur í næsita
leiðamgur og burstaði um (leið
í sér temm,umar.“ Enmfremur
segist Velvakamdi Morgun-
blaðsins hafa fengið „nokltour
bróf um málið, og er í þeám
öllum farið fram á ströngustu
refsiragar, og sýnist Veivak-
amda, að í sumum þeirra komi
fram megnt stúdentalhatur,
sem finma má hjá öllum þgóð-
um.“
Al-
ger nýjung
Á íslamdi er „stúdemtalhat-
ur“ það, sem leáðtogar og
miálgögm stjómaxflokfcamna
egna nú til, adger nýjumg.
Það hefur einmitt verið eitt
ánaegjuiegasta edmifcennið á ís-
lenztou samfélagi að hér hefur
efcki verið staðftest það dijúp
máild aimennings og háskóla-
menntaöra manna sem fcunn-
ugt er frá öðrum þjóðfélögum.
Ein af ástæðunum er sú að
hérlendis hefur það verið
mjög algengt að háskólastúd-
entar gengju að framiedðslu-
störflum á sumrin ásamt
verkafólki til þess að drýgja
tekjur stfnar. Hefur sú tilhög-
un einnig leitt til þess að
margt ungt fióik úr alþýðu-
stétt hefur getað brotizt gegn-
uim háskólanám; slíkt nám
hefur etoki verið forréttindi
efnamanna í jafn ríkum mæli
hér á lamdi og í nágranna-
löndum okkar í Vestur-Evr-
ópu. Þvtf hafa á íslamdl verið
næsta náin tengsl miitti
menntamanna' og almennings
og gagnkvæmur skilningur;
hériendis heffur sem betur fer
verið lítið um menntamanna-
hroka og „sitúdentaitatur".
Þeir aðdlar sem nú reyma að
breyta þessu andrúmsiofti
með heiftaráróðri tatoa á stg
þunga ábyngð.
For-
réttindi
Þessd forhedmskiunaráróður
er raunar þaim mun aivar-
legri sem hann helzt í hend-
iur við efnalhagslþróun sem
hefur verið námsfólki mjög
í óhag. Tvær gengislækkan i r
hafia tvöfiaidað námsfcostnað
Isttendinga erlemdis og hæikk-
að hainn mjög verulega innan
lands eánnig. Aðstandendur
námsmanna, sem áður lögðu
fram verulega fjánmuni ungu
fóiki tii stuðnimgs, hafa flest-
ir búið við stórsfcert kjör síð-
ustu árim og ekki verið af-
lögufærir á sama hátt og áð-
ur. Sumaratvinnan seim áður
var heizta haidreipi, hefur að
verulegu léyti brugðizt. Allt
hefur þetta leitt til þess að
vomir fjölmargra ungiinga um
framhaldsnám hafa að engu
orðið, og þau vonbrigði hafa
fyrst og fremst bitnað á þeim
sem koma firá efnalitium
hedmilum. Háskólanám er nú
fórréttindi efnafólks í ríkara
mæii en verið hefur um langt
skedð, en með þeim umskipt-
um er verið að breyta sjáifri
gerð þjóðfélagsins og öllu
andrúmsttofti innan þess. Það
fóik, sem fímmst að náms-
menn taki þessum alvarlegu
umskiptum ekki af nógu mdk-
illi þáttvísi, ætti að reyna að
setja sig í spor ungs fóiks
sem verður að hætta við há-
skóianám i miðjuim klíðum og
breyta öllum framtí ðará iform-
um síniuim. Þeir, sem hralr-
yrða framihaidsskólanema í
Morguublaðinu, ættu að hugsa
til þeirra fjö'mörgu ung-
menna sem séð hafa aliar
námsleiðir lokast síðustu árin
og eiga þess en,gan kost að
haignýta undirbúningsmennt-
un sína. Þeir mienn sem veija
námsfóllki hrakleg orð asttu að
hugleiða hvaða uiirumœli
myndu þá hasfa þeim vailda-
mönnum íslenzkum sem leitt
hafa þetta ástand yfir þjóðfié-
laigið með efnahagsstefnu
sinni.
Að
leysa vandann
Annars skiptir það mestu
imálli í þessu efni sem öðrutm
að fjalla um orsakimar í.stað
þess að fjasa út af afleiðing-
unum. Það er vissulega rétt
að barátta námsmanna og ann-
arra fyrir aulkinini efnahags-
aðsitoð hiefur leitt til þess að
fijártmiagn lánasjóðs náms-
manna hefur í stffellu verið
aukið á undanfömum árum.
Það er auðveldiega kleilft fyr-
ir þjóðfélaigið að aufca það
fjármaign enn svo mjög á
næstu fjórum árum, að það
nægi til þess að námsfólk
eigi þar kost á lánum sem
duga til þess að fullnægja
eðlilegri eftirspum; tillögur
námsmainna um það efni eru
fulikomiega framkvæmanieg-
ar. Fonmflag tillaga um slfka
breytingu á lónasjóðnum var
lögð fram á afllþdnigi á laugar-
daiginn var, af höfundi þess-
ara pistla og þórami Þórar-
inssyni, svo að alþingi gietur
siaimiþykkt þá stafnu áður en
það verður sent heim í vor.
Það ætti að vera nærtækara
verfcefni fyrir æðsta leiðtoga
mienntaimóla að stuðfla að
sflíkri lausm en að ýta undir
,,stúdentaihatur“ með tilfinn-
ingasjútoum og bamaleguim
upphrópunum, eða hafa í hót-
unum um dtóma og refsingar
— Austri.
STJÓRN UNARFÉLAG iSLANDS

4
Stjórnun launamála
Félagsfundur verður haldinn miðvikudaginn 29.
þ.m. kl. 12:15 að Hótel Sögu, Bláa salnum.
FUNDAREFNI:
Stjómun launamála
Paul Bechgaard, deildarstjóri IBM,
Danmörku.
Rætt verður um tilgang launakerfis, stýringu, eft-
irlit og notagildi þess fyrir starfsfólkið og fyrir-
tækið.
Erindið verður flutt á dönsku.
Vinsamlegast tilkynnið þátttöku 1 síma 82930.
Komið — Kynnizt — Fræðizt.
Vélgæzlustjóri
í Landspítalanum er laus staða vélgæzlustjóra.
Laun samkvæmt 16. fl. í fastlaunakerfi ríkisins.
Umsóknir wieð upplýsingum um aldur. nám og
fyrri störf sendist til stjórnamefndar ríkisspítal-
anna fyrir 4. maí n.k.
Reykjavík, 27. apríl 1970.
' Skrifstofa ríkisspítalanna.
Sumardvöl í Lækjarbotnum
Eins og að undanfömu starfar dvalarheimili í
Lækjarbotnum í sumar. Haldin verða 5 námskeið
á tímabilinu frá 22. júni til 28. ágúst n.k. Þeir
sem hug hafa á að koma bömum sínum á nám-
skeiðin hafi samband við Ólaf Guðmundssoii í '
síma 41570.
Leikvallanefnd Kópavogs.

UMBOÐ í REYKJAVÍK:
Aðalumboð Vesturveri
Verzlunin Straumnes, Nesvegi 33
Sjóbúðin við Grandagarð
Þórunn Andrésdóttir, Dunhaga 17
B.S.R., Lækjargötu
Verzlunin Roði, Laugavegi 74
Hreyfill, Fellsmúla 24
Bókabúð Safamýrar, Háaleitisbraut 58—60
Hrafnista, verzlun
Verzl. Réttarholt, Réttarholtsvegi 1
Bókaverzl. Jónasar Eggertssonar, Rofabæ 7
Breiðholtskjör, Arnarbakka 4—6.
í KÓPAVOGI:
Litaskálinn, Kársnésbraut 2
Borgarbúðin, Hófgerði 30.
í HAFNARFIRÐI:
Verzl. Föt og Sport, Vesfurgötu 4.
Sala á lausum miðum og endnrnýjun árs-
miða stendur yfir.
HAPPDRÆTTI D. A. S.