Þjóðviljinn - 21.07.1970, Síða 4

4 SÍÐA — ÞJÖÐVEUrnSTN — Þriðgudaeur 21. júM lff7a
— Málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Otgefandi: Otgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eíður Bergmann.
Ritstjórar: Ivar H. Jónsson (áb.), Magnús Kjartansson
Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Sigurður V. Friðþjófsson
Ritstj.fulltrúi: Svavar Gestssoa
Auglýsingastj.: Olafur Jónsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðust. 19. Siml 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 165.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 10.00.
Tímanna tákn
JJefði það gerzt fyxir tíu árum, fimm árum, að
ungir Framsóknarimenn hefðu samþykkt að
taka þátt í ráðstefnuhaldi um leið íslands til sósí-
alismans? Hefðu samtök allra vinstri sinnaðra
stúdenta í Háskóla íslands samþykkt að hafa for-
göngu um slíka ráðstefnu fyrir jafnlöngum tíma?
Sennilega er óhætt að svara þessum spurningum
hiklaust neitandi og samanburður á afstöðu ungs
fólks til stjórnmála í dag við það sem áður var
hlýtur því að gefa bjartar vonir. Enda þótt ungt
fólk úr stjórnmálahópum vinstri manna greini á
uim margt — líka ýmis grundvallaratriði — er það
vissulega framfaraspor, að málin fást nú rædd.
Núna um helgina efndi Verðandi, félag vinstri
sinnaðra stúdenta í Háskólanum, til ráðstefnu um
leið íslands til sósíalismans — vinstra sams'tarf.
Þessi ráðstefna er tímanna tákn — tákn þeirra
itíma sem leyfa fordómalausar, opinskáar umræð-
ur um vandaimál líðandi stundar og framtíðarinn-
ar, sósíalismans. Og um sama leyti og þessi ráð-
stefna er haldin hér á íslandi er haldin ráðstefna
í Bandaríkjunum — heimsþing æskunnar —
tifl. þess að minnast 25 ára afmælis Samein-
uðu^jóðanna, og það kemur í ljós af frét't-
um að þar blása aðrir vindar en við upphaf Sam-
einuðu þjóðanna fyrir 25 árum og þar hafa ráðið
ríkjum næstum frá öndverðu. Allt er þetta til
vitnis um annað hugarfar, önnur og fordómalaus-
ari viðhorf. Það hefur skapazt umræðuvettvangur.
Röksemd
gegn verðhækkunum
Qengishækkun sem liður í kjarabótum, hefði þó
" tryggt raunhæfar kjarabætur og stöðugt verð-
lag.“ Þannig kemst leiðarahöfundur Morgunblaðs-
ins að orði í fyrradag og lýsir í leiðinni undrun
á því að verkalýðssamtökin skyldu hafna tilboði
um gengishækkun. Það er staðreynd að ríkis-
stjórnin gat hækkað gengið ef hún aðeins taldi
það rétt — á valda'tíma núverandi ríkisstjórnar
hefur gengið verið fellt fjórum sinnum án þess
að verklýðssaimtökin hafi verið spurð um leyfi.
Hví skyldi þá ekki ríkisstjómin geta hækkað
gengið hvað sem leið afstöðu verkalýðssamtak-
anna í vor? Ríkisstjómin ætlaði sér auðvitað
aldrei að hækka gengið; hugmyndin átti aðeins
að vera leikur í tafli. Hin svegar jafngilti hug-
myndin um gengishækkun viðurkenningu á því
að útflutningsframleiðslan stæði auðveldlega und-
ir 40 til 50 þúsund króna hækkun árslauna hvers
félagsimanns alþýðusamtakanna. Þessi viðurkenn-
ing staðfestir því nauðsyn þess að berjast gegn
hvers konar verðhækkunum þar sem meira að segja
ríkisstjórnin sjálf hafði viðurkennt að hennar eig-
ið efnahagskerfi „þyldi“ jafnvel meiri kauphækk-
anir en samið var um í vor. Hugmyndin um geng-
ishækkun er því rökseimd gegn verðhækkana-
skriðunni sem geysist yfir þessa dagana. — sv.
ERLENDAR FiSRSMÁL
FRÉTTIR
■•©flir- ..«J68isann 1 «J« E* Múicf 1
Góður árangur Spánverja af
notkun 2ja skipa togvörpu
Aflamagnið í ren
11 miljónir lesta
Aflainiagnið á „anohoveta“-
veiðunum í Perú heíur í ár
slegið öll fyrri miet og losaði vel
11 miljón smáiestir 13 miai s.l.
en þá voru veiðarnar stöðviaðar
til 1. septemlber í haiust. Um
1400 sfcip tóku þátt í veiðunum
í ár.
Við veiðamar eru notaðar
snurpunaetur og kraftblakkir, en
fiskidaeflur hafðar til að losa
úr nótinni um borð í skipið og
eins frá sfcipi í verksmiðju.
Verksmiðjur standa þarna aiiar
undir berum himni, án húsa.
veiðamar eru sóttar afi kappi 5
daga vikunnar, en laugardaga
og sunnudaga eiga skipshafn-
imar flrí. Veiðdsvæðið er allt frá
fjörusteinum og út í 40 móiur
frá landi.
Júgóslavar eru nokkuð fjöl-
mennir meðal skipshafna þama
og mestu aifilaskipstjórar í Pera
eru Júgóslavar. Talið er að
kringum 12-13 kr. ísl. komi í
Stærsti leiðangur
Norðmanna á f jar-
læg mið til þessa
Nú í júlímánuði átti að ieggja
af stað staersti veiðileáðangur
sem Norðmenn hafa gert út ó
fjarlaeg mið,. Þetta er verk-
smiðjuskipið Norgloba.l, ásamt
14 eða 15 stórum sildveiðiskiD-
um búnum snurpunótum og
kraftblökkum. Leiðangur þessi
heldur til miðanna við Vestur-
Afrfku. Að þessum leiðangri
stendur nýstofnað Mutafélag og
eru aðalforgöngumenn þess
ýmsir þekktir útgerðarmenn í
Tromsþ. Félaigið sótti um rfkis-
ábyrgð fyrir láni að upphæð 12
miljónir n.kr. en hefur nú af-
salað sér þeirri ábyrgð, þurfti
hennar ekki með þegar til kom.
Verðmæti í skipum og vélum
þessa leiðangurs er tailið vera
yflr 100 miljónir n.krónur.
Saltfiskverð í
Álasundi
Saltfisfcverð í Álasundi um
rniðjan júní var n.kr. 1.10 upp
úr skipi fyrir kg., eða isl. kr.
38.13. 1 Álasundi, svo og alls-
staðar á Sunnmeeri, er frjáis
verðmyndun á öllu fískverði og
ræður þar fisfcverði á hverjum
tíma framboð og eftirspum, svo
og útlit á mörkuðum. Rikisupp-
bætur eru þvi ekki innifaldar
i fmmangreindu verði.
Norski Fiskéri-
banken
hækkar vexti
Nýlega hækkaði Fiskeribank-
en nonski vexti sína um '/2%,
en vextir þessa banka hafia ver-
ið lægri en alimennir vextir af
rekstrarlánum í Nore'gi sem eru
6*/:%. Vextir af nýjum lánum
til skipakaupa hækkuðu úr 4*/2°/n
! 5%. Vextir af nýjum lánum
til nýrra fiskstöðvabygginga úr
4%% í 5 %% og reksturslán
bankans til útgerðar og fiskiðn-
aðar út 5'/2% í 6%.
hlut sjómanna af hverju veiddu
tonni.
Það skipið sem vakti mesta
athygSi í Perú-veiðiÐotanum í
ár, var nýr glæsilegur físki-
bátur smíðaður úr plasti og
sagður stærsti fiskibátur heims
úr því efni. Þetta skip vair 110
fet á lengd og 26 fet á breidd
og lestar 350 smólestir. Gengið
er þannig frá þessu fiskisikipi
að það getur ekki sokkið.
Smíðaverð skipsins var 170.000
dollarar en jafnstórt skip, smíð-
að úr stáli, er saigt kosta þama
325.000 dollara.
I hinum máklu jarðskjáilftum
sem urðu í Perú nú í sumar,
urðu miiklar skemimdir í borg-
inni Ghimbote, sem hefur um
80 þús. íbúa. Þama eru 32 stóir-
ar fiskimjölsverksmiðjur og er
hætt við, að á þeim hafi orðið
skemmdir í hinum mikCu ham-
förum náttúrunnar.
Ýmsir hafa óttast ofveiði á
miðunum við Perú þegar milj-
ónum lesta er ausið á land á ör-
fiáum miánuðum árlega. Það er
líka sögð staðreynd að lengd
fisksins hafí minnkað talsvert
frá því fyrst að Veiðarnar hióif-
ust þama. En það er talin bót
í máli, að „anchoveta" tímg-
ast óvenju ört, bar sem hún
verður kynþroska 7-8 mánaða
gömul, en aldur þessa físks er
mjög lágur eða í kringum tvö
og hálft ár. Aðailhrygningar-
tíminn er í júlí og ágústmánuði,
en annars er „anchovetan“ sögð
hrygnandi afflt árið.
Útgerðarmenn í Álasundi í
NoregS hafa ákveðið að giera
út sendinefnd táíl spánar til að
skoða og rannsaka tveggja skipa
togvörpur sam Spánverjar hafa
notað að undanfömu með mijög
glæsilegum árangri. 1 þessari
sendinefnd eága að vera mieðal
annarra vanur togaraskipstjóri,
vanur línubátaskipstjóri og sér-
fræðingur í veiðarfærum, sá
þriðji atf fagmö'nnum.
Það hefur sem sé hvartflað að
norsfcum útgerðarmönnum að
breyta útgerð úthafslínuvedðaxa
sinna í togveiðar þar sem tvö
skip vœru með eina togvörpu
að spænskri fyrirmynd. Bn þessi
huigmynd er tilkomin hjá Norð-
mönnum vegna hins góða
árangurs sem Spánverjamir
hafa oft náð mieð sinni tveggja
sfcdpa togvörpu þar sem varla
varð vart á h'nuna.
Á árinu 1968 gerðu Spán-
verjar út 144 slífc fiskiskip og
var samanlagður smálestafjöldi
þeirra 59 þús. En á sama tíma
gerðu þeir út 26 stóra togara
sem voru samtafis 34 þús. smá-
lestir br. Afli paratogaranna 1967
var 62 þús. smálestir af saltfiski
og árið 1968 80 þús. smélestir.
Á sama tíma fengu stóru tog-
ararnir 35 og 34 þús. smálestir
af salitifiski.
En það er annað en afla-
maignið sem vekur þó hvað
mesta athygli svo að menn
staldra við og spyrja, hver sé á-
stæðan. Það hefur sem sé kom-
ið á daginn að litlu paratogar-
amir hafa veitt miklu stærri
fisk heldur en þeir stóru.
Framangreindur atfili paratogai’-
anna 1968 sfciptist þannig: Yfír
10 þús. smóllestir mjög stóir fisk-
ur, 8.500 smálestir miðiungs-
stærð, og ca. 61 þús. smálestir
smáifiskur. (undirm'álsfiskur).
Afli stóru togaranna skiptist
hinsvegar þannig árið 1968: Að-
eins 637 smálestir stórþirskur,
675 smálestir meðalstór, en allt
hitt var smáfiskur (undirmál).
Með þessar staðreyndir í huga,
leggur sendinefndin frá útgerð-
armönnum í Álasundd til Spán-
ar til að kynna sér veiðarfæri
paratogaranna og fyrirkomuiag
við veiðamar á þeim.
Norðmenn ná byrjaðir að
klifra niður upphCtastigann
Stuðningur norska rfkisins
við sjávarútveginn 1970—1971
var nýlega samþykktur og er
hann yfír þetta árs túmabil
243 miljónir n.kr. og hefur
lækkað um 14 miljónir firá því
i fyrra, en það ár var hann líka
færður niður um sörnu upphæð.
Þessd stuðnimguir hefiur und-
angengin ár verið í fonmd verð-
uppbóta á fisk till útgerðar og
sj'cimanna, stuðningur til beitu-
kaupa í vissum tilféllum og
flutningsstyrkur á hráefni til
vinnslustöðva sem liggja fjarri
miðum og hafa jafmhliða langa
flutningaleið á markað. Verð-
uppbætur á þonsk voru með
þessari fjárveitingu í ár fasit-
settar þær sömu og í fyrra, 7
aurair norskir á kg. af haiusuð-
úm og slægðum fiski; hinsvegar
er sölusamfiögunum í sjálfsvald
sett, hvort þau hafa þá tilfræslu
á þessum uppbótum að gredða
hærra á þeim tímum árs, þegar
minna berst á lamd af fiski og
svo lægra þegar mdkdð kemur
á land; það hafa þau otft gert.
Út frá þessari reynslu gizkaði
ég á, að 10 aunar norskir gaetu
verið innifaldir sem uppbætur
í þvl sumarverði sem Norges
Ráfisklag auglýsti frá 15. júní
og ég saigðd frá í þættdnum hér
í blaðinu 14. j.údií.
Spánverjar bæði innfíytjend-
ur og útfíytjendur sa/tfisks
Framyfir fyrri heimsstyrjöld-
ina keyptu Spánverjar oft meg-
in hlutann af okkar fullverkaða
saltfiski og Norðmanna líka.
Eftir þetta fer útgerð þeirra
á fjariægum miðum að aukast
og aftlinn er eingöngu verkaður
í salt. Nú eru Spán.verjar í tölu
þeirra þjóða sem fiullverka safit-
físk i stórum stíl og selja jötfn-
um höndum á innanlandsmark-
aði eða flytja á erienda mark-
aði. I fyrra ráku þeir 35 stórar
fískveirkunarstöðvar fyrir salt-
fisk.
Spánverjar vilja helzt stóran
og miðlungsstóran saltfisk; fói
þeirra eigin útgerð ekki nægi-
legt magn af þessum fískstærö-
um, þá flytja þeir þessar stærð-
ir inn til að fullnægja mark-
aðnum, en flytja svo í staðinn
út fullverkaðan smáan físk.
Þannig keyptu Spónverjar 9837
smálestir frá Færeyjum 1963,
5837 smálestir frá Þýzkalandi.
hcðan frá íslandi 5217 smálestir,
frá Noregi 1638 smálestir og
Kanada 1447 smálestir af salt-
fiski. Sama ár fluttu Spánverjar
út fullverkaðan saltfisk til eftir-
talinna landa: Brasilíu 14283
smiálestir. til Portúgal 9195
simólestir, til Kongó 4957 smá-
lestir, Bandaríkja N-Amerfku
fku 1522 smálestir og tif! ný-
lendna Portúgala í Vestur-Afr-
fku 322 smálestir. Á þessari
upptalningu geta menn séð, að
Spánverjar eru stór saltfiskiðn-
aðarþjóð, bæði fyrir sjálfa sig
og ekki síður fýrir erlemda
markaði.
auglýsing Ju
Brasih'u
Sá óvænti atburður gerðist
austur í Brasdlíu nú á þessu
vori á hinni áriegu blysfara-
og grímudansahátíðarkeppni
þar í landi, að einn aðalsöng-
texti unga fólksins undir Samba
lagi, var um Noreg „land kuld-
ans og gdeðinnar, þar sem salt-
fiskurinn er fraimíleiddur". nú
er þesisi söngur um Noreg og
saltfiskinn kominn út á plötu í
Brasilíu og orðdnn mjög vinsæll
þaæ í landi, eins og stendux. Að
sjálfsögðu telja norskir saltifisk-
útflytjendur þessa óvæntu aug-
lýsingu í Brasldíu mikið happ
fyrir sdg á árinu 1970.

Minmngarkort
* Akraneskirkju. H Krabbameinsfélags
* Borgarneskirkju, islands.
Frikirkjunnar. H Sigurðar Guðmundssonar,
* Hallgrímskirkju. skólameistara.
* Háteigskirkju. H Minningarsjóðs Ara
* Selfosskirkju. Jónssonar, kaupmanns.
* Slysavarnafélags íslands. H Minningarsjóðs Steinars
* Barnaspítalasjóðs Richards Elíassonar.
Hringsins. H Kapellusjóðs
h Skálatúnsheimilisins. Jóns Steingrímssonar,
h Fjórðungssjúkrahússins Kirkjubæjarklaustri.
á Akureyri. H Blindravinafélags íslands.
* Helgu ívarsdóttur. H Sjálfsbjargar.
Vorsabæ. H Minningarsjóðs Helgu
* Sálarrannsóknarfélags Sigurðardóttur skólastj.
islands. H Liknarsjóðs Kvenfélags
* S.I.B.S. Keflavíkur.
H Styrktarfélags H Minningarsjóðs Astu M.
vangefinna Jónsdóttur, hjúkrunark.
h Maríu Jónsdóttur, H Flugbjörgunarsveitar-
flugfreyju. innar
H Sjúkrahússjóðs iðnaðar- H Minningarsjóðs séra
mannafélagsins á Páls Sigurðssonar.
Selfossi. H Rauða kross íslands.
Fást s AAinningabúðinm
Laugavegi 56 — Simi 26725.