Þjóðviljinn - 09.08.1970, Page 3

Sunnudagur 9. ágúst 1970 — "ÞJÓÐVlIjJINW — SfDA J
Friðjón Stefánsson rithöfundur
— Kveðja og minningarorð —
Friðjón Stefánsson var fædd-
ur 12. október 1911 á Fögrueyri
í Fáskrúðsfirði. Foreldrar hans
voru Stefán Þorsteinsson bóndi
þar og kona hans Herborg
Björnsdóttir. Friðjón braut-
skráöist úr Sanwin.nu5kólanum
árið 1933 og réðist tii starfa
hjá kaupfélögum Reykjavíkur
strax árið eftir og vann hjá
þeirn hálfan áratug, og þá gerð-
ist, hann kaupfélagsstjóri
Akranesi og síðar
firði og í Vestmannaeyjum,
ið 1949 flutti hann til Reykja-
víkur og vann fyrst hjá kaup-
félögunum en síðan sem skrif-
stofumaður hjá STEFI, sam-
bandi tónskálda og eigenda
flutningsréttar.
Friðjón Stefánsson fékkst
mikið við ritstörf og komu út
eftir hann margar bækur einik-
um smásagnasölfn, en það
fyrsta, Maður kemur og fer,
kom út árið 1946. Fjöldi smá-
sagna hans var þýddur og gef-
inn út á erlendum málum. Enn-
fremur skrifaði hann fyrir út-
varp, leikþætti og smásögur.
Hann tók mikinn þátt í fé-
lagsstörfum bæði innan stéttar
sinnar og í flokksstarfi sósíal-
ista. Hann var fbrmaður Rit-
höfundafélags Islands árin 1961
— 63 og átti sæti í stjóm Rit-
höfundasambandsins 1957—61.
Friðjón var kvæntur Maríu
Þorsteinsdóttur frá Hrólfsstöð-
um í Skagaifirði Þau hjón
eignuðust þrjú böm, Herborgu,
sem er búsett í Reykjaivík, Þor-
stein, sem lézt er hann var við
báskólaaiám í Þý^kalandi, og
Katrínu er stundar nám, ásamt
manni sínum, Rögnvaldi Hann-
,.j2ssynit..í,.Svíþjóð. Þegar Þor-
' steinn dó frá bömum sínum
litlum, tóku María og Frið-
jón dóttur hans Freyju til sín
*og er hún nú níu ára.
Ég kynntist Friðjóni Stefáns-
syni, þegar ég vann við af-
greiðslu í Kaupfélaigi Aust-
fjarða árið 1946—47. Hann var
þá kaupfélagsstjóri. Friðjón var
góður húsbóndi og virfcur af
starfsfólki sínu. Hann vann öll
sín störf af staikri ná'kvæmni
og heiðarleika. Á þesisum fcíma
var enn skömmtun á ýmsum
vörutegundum og oft erfitt að
útdeila litlum vörusendingum
milli félagsmanna, sem marg-
ir hverjir áttu langt að sækja,
Við spyrjum.
Okkur berast þúsund svör.
Fleiri en eitt er satt,
fleiri en tvö eru rétt.
Við höldum á brattann,
dokum við
og gaumgæfum vísdóm
undarlegra steina.
Öll grös eru fögur,
gáfur í öllum veðrum,
öll útsýn er góð.
Þetta er okkar land.
Þetta er okkar líf.
Þetta er okkar heimur.
Friður, fegurð, framtíð.
Jón úr Vör.
Áuk starfa síns í þágu STEFs
var Friðjón mikilvirkur rit-
höfundur. Hann var formaður
Rifchöfundafélags Islands og
stjórnarmaður í Rithöfundasam-
bandi íslands um árabil. Verða
vafalaust aðrir til að gera þeim
þátfcum í lífsstarfi Friðjóns nán-
ari skil.
Nú að leiðarlokum fylgja
Friðjóni Stefánssyni í næfcur-
stað hlýhugur og þakkir tón-
skálda og annarra rétthafa fyrir
frábærlega vel unnin störf, í
þeirra þágu og samstarfs- og
stjórnarmenn í STEFi sakna
vinar í stað.
Hlýjar samúðarkveðjur eiu
færðar eftirlifandi eiginkonu
hans, frú Maríu Þorsteinsdóttur,
börnum, barnabömum og öðr-
um vandamönnum.
Sigurður Reynir Pétursson.
Ég man ekki, hvenær kynni
okkar Friðjóns Stefánssonar
hólfust, en mér fannst ég hitta
gamlan vin, þegar við urðum
samstarfsmenn í stjóm íslenzk-
-<»>
r
urog skartgr^ir
KÐRNBJUS
JÚNSSON
I skúUnrördnfftig 8
og þurfti því einatt að geyma
þeirra skammt langtímum sam-
an. Friðjón gætti ævinlegia
fyllsta réttlætis og krafðist h'ins
sama af starfsfólki sínu. Verk-
stjiórn hans vair hávaðalaus en
örugg. Hann var fíngerður
maður og kurteis. Hversdags-
lega afskiptalaus t>g hlédrægur,
en hlýlegu.r og gestrisinn heim
að sækja, enda örtröð á heiim-
ili hans, einkum átti sveita-
fólkið vísan beina hjá þeim
hjónum.
Ég minnist með þakklaeti
þess tíma, er ég dvaldi í húsi
hans og naut kennslu þeirra
hjóna bæði í bókmenntum og
sósíalískum fræðum, og oft
hef ég sem kennari síðar á
ævinni minnzt þess hve Ijúf-
mannlega Friðjón leiðbeindi
mér við afgreiðslustörfin, þeg-
ar ég réðist til hans fákunn-
andi unglingur.
Fjölskyldu hans sendi ég
innilegar samúðai,kveðjur.
Vilborg Dagbjartsdóttir.
Horfinn er félagi úr hópnum.
í dag kveðjum við Friðjón
Stefánssion, rithöfund, með þökk
og virðingu. Við þökkum Frið-
jóni ritstörf hans aiuk fram-
lags hans til félaigsmála rit-
höfunda.
Friðjón heitinn var félaigs-
hyggjumaður, og öll sín mann-
dómsár starfaði hann að fé-
lagsmálum. Hann var kaupfé-
laigsstj'óri uim árabil, og nú síð-
usfcu árin starfaði hann á veg-
um STEFs, sambands tón-
skálda og eigenda flntnin.gs-
réttar. Friðjón var og um langt
skeið í fylkingarbrjósti sam-
tak-a rifchöfunda, var formaður
Rifchöfundafélags íslands 1961
til ’63 og átti sæti í stjóm Rit-
höifumdasaimibiands íslands 1957
tffl ’61.
Það heÆur áreiðanlega ekki
verið tilviljun ein, sem réði
því, að Friðjón heittnn var einn
nánasti samstarfsmaður Jóns
heiitins Leifs í bairátitu hans
fyrir aukn.um mannréttindum
lisfcamainna. Jón hefur ugglaust
fjndið, að í Friðjóni bjó skel-
eggur hugsjónamaður, sem
hafðd til að bera rika réttlæt-
iskennd og umifram allt skynj-
aði, að listamenn voru menn
einsog aðrir og að þeim bar
umbun fy.rir veirk sín.
Friðjóni heitnum gafst
aldrej mikill tími til að sinna
hugðarefnum sínum, og gætir
furðu, hve aifikastamikill rifchöf-
undur hann var, en út hafa
komið yfir tíu bækur eftir
hann á rúmum fimmtán árum.
Við félagar Friðjóns þöikk-
um honum störf hans í þágu
samtaka okkar ’og sendum konu
hans, börnum og öðrum ná-
komnum ættingjum siamúðar-
kveðjur.
Góði félagi, far vel á hinum
óséða vegi.
Stjórn
Rithöfundasambands
íslands.

Leikir í dag sunnudaginn 9. ágúst:
AKUREYRARVÖLLUR kl. 20:
ÍBA : KR
*
LAUGARDALSVÖLLUR kl. 20:
Fram : ÍBK
Mótanefnd.
STEF, samband tónskálda og
eigenda flutningsréttar, kveður
á miorgun einn sinn allra bezta
mann, Friðjón Stefánsson, rit-
höfund, sem hátt á annan ára-
tug gegndi með stafcri prýði
gjaHdkera- og inmheimtustjóra-
störfum fyrir sambandið.
Friðjón Stefánsson og sá, sem
þassar línur ritar, áttum því
láni að fagna að ráðast til
STEFs í þann mund, er félagið
hafði nýlega tekið til starfa að
frumkvæði Jóns Leifs og ann-
arra frumherja í réttindabar-
áttu íslenzkra tónskélda. Bkki
þarf að minna á, að þessi sjálf-
sagða réttiargæzlustofniun tón-
skáldanna var þá einn verst
þokkaði félagsskapurinn í land-
inu, enda algert nýmæli, að
höfundar gerðu að nokkru
marki kröfur um endurgjald
fyrir afnot verka sinna.
STEF átti því á þessum árum
mjög í vök að verjast og gekk
illa gjaldheimtan. Söguþjóðdn
hefur sem sé aldrei verið út-
ausandi á fé til höfunda sinna
en þeim mun ósparari á lof oig
þá oft og tíðum ofilof um fram-
lag þeirra til íslenzkrar menn-
ingar. Hefur það lengst af verið
rótgróin íslenzk sannifæring og
sfcoðun, að listiðju skyldu menn
ekki stunda sjálfum sér til
fjáiihagslegs ávinnings heldur
til hugarhægðar og þá gjarnan
einnig til frægðar, ef svo vildi
verkast.
I minn hlut sem lögmianns
félagsins kom það verkefni að
tala máli höfiundanna við dóm-
stóla, þar sem fyrirfiram var
öruggt, að rétt rök og sanngirni
mundu ráða niðurstöðum og
framgangi mála, enda varð sú
raunin á.
Hlutskipti Friðjóns Stefáns-
son-ar var sýnu örðugria. eða
það að sækja gullið beint í
greipar tónhstameytendanna,
sem voru allsendis ófúsir að
greiða fé fyrir þá hluti, spm
þeir áður höfðu notað að vild
sinn leyfis- og endurgjaldslaust.
Slíkt starf var ekki heiglum
hent.
Friðjón var eins og kjörinn
í þennan starfa. Hann hafði
til að bera hæfilega hörku
samfara réttsýni og lipurð í
samskiptum við aðra menn.
Kom honum þá að góðu gagni
sú starfsreynsla og mannþekk-
ing, sem hann áður hafði aflað
sér sem kaupfélagsstjóri um
langt árabil.
Innheimtuerfiöleikar STEFs
á þessum frumbýlisárum fé-
lagsins voru ótrúlega miklir
og virtust á stundum nær ó-
yfirstíganlegir. Þessu mótlæti
mætti Friðjón með æðruleysi
manndómsmannsins og heyrði
ég hann aldrei orða uppgjöf eða
nefna þann möguileika að yfir-
gefa starf sitt og hverfa á
þægilegri og lygnari vinnuslóð-
ir.
I persónulegri viðkynninigu
var Friðjón hinn mesti öðlingur,
viðræðugóður, skemmtinn og
hvers manns hugljúfi. Eftir að
ég hafði tekið við forstjórn
STEFs fyrir réttum tveim árum
urða öll okk.ar samskipti
að sjálfsögðu nánari og per-
sónulegri en áður hafði verið.
Tókst með Dkkur hið bezta
samstarf og vinskapur, sem
engan skugga bar á.
Friðjón undi nú hag sínum
vel og gladdist yfir velgengni
félagsins hin síðari árin og sí-
auíknum greiöslum til tónskálda
og annarra rétthafa.
Augljóst var, að þrotlaust
stanf hans í þágu höfundanna
í samfellt 20 ár hafði borið
ávöxt. Höfundairétturinn, sem
áður var marklaus pappírsrétt-
ur, var orðinn alvöruréttur
með merkingu og innihaldi.
þýzka menningarfélagsins fysáe
rúmum 5 árum. Friðjón vtar
hugsjónamaður af lífi og saL
og ávallt reiðubúinn að værma
hin hversdagslegustu störf af
þeirri áeigingirni og áhuga, að
við hdn í stjóminni fórum oiö:
hjá okkur.
Skarð Friðjóns í stjóm þessa
litla félags verður vandfiyllt,
og ég á dálítið erfitt með að
hugsa mér þetta félag án hans.
Friðjón fylgdist af sérstökium
áhuga og einlægni með því,
sem var að gerast í Þýzka Al-
þýðulýðveldinu, og átti þess
kost að fara þangað nokkruim
sinnum og fylgjast með lausn
þeirra þjóðfélagsvandamála,
sem þar hefiur tekizt að leysa,
en bíða óleyst bæði hér og
víða annars staðar þar sem
fjármagnið ræður ríkjum.
Við í stjóm Islenzk-þýzka
menningarfélagsins söknum
góðs vinar og félaga og sendum
eiginkonu hans, dætrum, bama-
bömum og öðrum ástvinum
ir>"ilegustu samúðarkveðjur.
Sigurður Baldursson
<S>-
BRIDGE
Slæm en augljós skipting
31
Bandariska meistaranum Har-
old Harkavy, sem nú er látinn,
tókst að vinna þetta spil á
glæsilegan hátt þrátt fyrir
brapallega skiptin gu trompan n a.
« K 5 3
¥ D G 10 7
♦ ÁD876 '
« 10
« -
¥ ÁK986 2
♦ G 10 9 4
«873
A D 10 9 4
V 5 4
♦ 3
« ÁKDG 64
* Á G 8 7 6 2
¥ 3
♦ K 5 2
«952
Sagnir: Norður gef'jur Austur-
Vestur á hættu
Vestur Norður Austur Suður
— 1 ¥ 2 * 2 «
3 « 3 « pass 4 «
Vestur lætur út hjartakóng
sem Austur gefur fimmuna í
og síðan laufaáttu. Ausitur tek-
ur með gosanum og lætur út
hjartafjarka sem Suður tromp-
ar. Sagnbafi lætur þá út spaða-
tvist sem Vesfcur kastar hjarta
í. Hvemig fór sagnhafinn
Harkavy að því að vinna fjóra
spaða hvernig sem vörnin er?
Svar:
Harkavy gat gert sér ná-
kvæma grein fyrir því hvernig
sipilin skiptust á allar fjórar
hendur. Honum var ljóst að til
þess að fá tíu slagi yrði hann
annaðhvort að vixltrompa eða
þá koma Vestri í kastþröng,
ef, eins og vel mátti geta sér
til, tíglarnir skiptust illa.
Þegar hann hafði tekið á
spaðakónginn sinn, lét hann út
tíguldrottningu sína og síðan
lágtígul úr borði undir kónginn
á eigin hendi. Vömin gat verið
tvenns konar:
1) Austur trompar annan
tígulinm. Þá skiptir engu máli
hvort hann lætur út hjarta, lauf
eða spaða. Þegar Harkavy hef-t
ur trompað lauf í borði, svínar
hann á spaðadrottninguna og
tekur síðan á öll trompin sín
til þess að koma Vestri í kast-‘
þröng (þegar síðasta spaðanum
er spilað) í þessari stöðu:
¥ D ♦ Á 8
« 8 ♦ 5 « 9
2) Austur ttwnpar ékki ann-
an tíguilinn. Suður víxltrompar
þá lauf trompað í borði, hjarta
heima og Suður fær síðan slag
á ásinn og gosann í spaða (eða
ásinn og áttuna hafi Austur
valið þann kost að trompa
hjarta).
¥ Á ♦ G 10
Tækni í úrspili
Mikil kunnátta eða tækni í
úrspili gerir þeim .sem yfir
henni ráða kleift að vinna
sagnir sem að öllu jöfnu ættu
að vera óvinnanlegar. Þessi
sögn sem spiluð var af Eng-
lendingum og Frökkum á
Evrópumeistaramótinu í Varsjá
er glöggt dæmi um þetta. Úrslit
spilsins virtust velta á því hvar
spaðaásinn lægi. En það var
hægt að vinna sögnina hvorum
megin sem hann var, svo
fremi útspilið er ekki í spaða.
« K 9
¥ 5
♦ Á 9 7
« ÁD97542
« D G 10 5 4
¥ 107 63
♦ 10 5
«86
« Á83
¥ DG942
♦ DG432
« —
«762
¥ Á K 8
♦ K 8 6
« K G 10 3
Sagnir: Suður gefur. Austur-
Vestur á hættu. Spilað í opna
salnum.
Suður: Sussel. Vestur: Gordon,
Norður: Pouljian, Austur:
Markus.
Suður Vestur Norður Austur
1 « pass 1 ♦ IV
pass 2 ¥ 3 ¥ 4 ¥
dobl pass 6 « pass
Vestur lét út hjartasjöuna og
hvemig hefði þá Suður getað
unnið hálfslemmu í laufi
hvernig sem vörnin væri?
(Vestur hefði ekki átt að láta
út í lit meðspilara síns, heldur
í spaða þar sem hann á D G 10
fimmtu og hefði sögnin þá hlot-
ið að falla).
Athugasemd um sagnimar:
Við hitt borðið var opnunin
önnur og mófcherjamir tóku
ekki þátt í sögnunum.
Suður: Juan. Vestur: de
Gailhard. Norður: Duirran.
Austur: Velut.
Suður Vestur Norður Austur
1 gr pass 3 « pass
4 « pass 4 ♦ pass
4 ¥ pass 6 « pass
Englendingar nota opnunar-
sögnina .,1 grand“ þegar þeir eru
ekki á hættu og gefur hún vís-
bendingu um 12-14 punkta
(samkvæmt lægra punktakerf-
inu, 4. 3, 2, 1).
Stökksöignin „3 lauf“ eir eðli-
leg og tilboð um slemmusögn,
en svar Suðurs, að hlaupa yfir
sögnina „3 grönd“ segir að
hann hafi hámarksstyrkleika
innan ramma opnunarsagnar-
innar. Þegar Suður hefur lýst
styrkleika sínum í laufi með
„4 laufum“, gefa sagnirnar .,4
tíglar“ og „4 hjörtu" til kynna
fyrirstöður í þeim litum.