Þjóðviljinn - 25.09.1970, Blaðsíða 7

Fðstudagur 25. septömlber 1970 — ÞJÓÐVTLJrNTI — SÍÐA J
UM HLUNNINDILANDSINS
Fyrir skötnmu birtist les-
andabréf í franska vifcublað-
inu l’Express uim sivínaeldi
þar í landi. Bréfritarinn var
dýralaefcnir og gaí hann held-
ur ófagra lýsángu á miataææði
vesalings dýranna: þeim væri
að vísu gefið kom, þó eins
Mtið og unnt væri, því að
komjð er dýrt, en aðalfæða
þeirra vaeri mjöl, sem gert
væri úr kjöti af sjálfdauðum
skepnum, rotnum fiski. rott-
um Oft öðru siíku góðgæti.
Þetta var þó ekki allt og
sumt. Dýralæknirinn benti
einndg á það að svín eru við-
kvæm fyrir árásum ýmissa
sýkla og þar að auki nokkuð
slæm á tauigjm. Þess vegna
værj þeim gefin reglulega
fúktoalyf j fæðunni, og nú
væri einnig farið að gefa
þeim ýmis róandi lyf, sam-
kvæmt. rá’ðleggingum hinna
færustu svinasálfræðinga.
Það var greinilegt, ef trúa
mátti orðum dýralæknisins,
að þessi svín hluitu að vera
ákaflega óhamingjusöm. Þau
fengu ekki að lifa heilbrigðu
og eðlilegu svínalífi sjálf og
safn.a sér fæðu eftir per-
sónuiegum smekk hvers og
eins, heldur var þeim
skömmtuð hin hræðilegasta
fæða í trog. Aufc þess voru
þau stöðugt veikiuð af fúkka-
lyfjum. Þeim veitti því ekki
af dópinu til að gleymia þess-
ari tilveru, og höndla skamm-
vinna gerviparadís.
E® nú eru þessj frönsku
svín alin til kjötframleiðslu.
eins og sagt er á vísinda-
legu máli tuttugustu aldar-
innar, og það er ekfci hægt
annað en vorkenna því mann-
fólki, se mverður að leggja
sér til munns kjöt af svo ó-
hamingjusömum og illa nærð-
um dýrum, fyrir utan það að
efcfci er loku fyrir það skot-
ið að kjötið sé iilla mengað
af aliri þeinri ólyfjan, sem
svínunum er gefið. Þetta er
ekki hægt að kalla annað en
mengun, og er sennilega ein'
versta tegund þeirrar m'eng-
unar, sem menn eiga við að
stríða nú m.a. af þvj að rum
hana hefur lítið veirið rætt og
hún er því á fárra vitorði.
Sem betur fer eru íslend-
ingar lausir við mengun af
þessu tagi. Það kindakjöt
sem menn leggj a sér til
munns hér, er af geysiheil-
brigðum og haminigjusömum
dýrum, sem lifa villt í eðli-
legu umhverfi marga mánuði
hvers árs — gjaman alla
ævi — og geta því neytt
hinniar beztu fæðu í sam-
ræmi við örjgga eðlisávísun.
Slikt kjöt hlýtur að vera
mjög gott til monneldis. þótt
dýrt sé.
En það er ekki aðeins
kindakjötið hér, sem er gott
til manneldis. heMur einnig
aðrar afurðir þessa ómeng-
aða lands, bæðj fuiglar, fisk-
ar og jurtir. Erlendir mat-
reiðslumenn, sem hingað hafa
slæðzt, hafa líka oftsinnis
lýst yfir undrun sinni og á-
nægju og laðað fram hina
nýstárlegustu og gómsætusf j
rétt; úr íslenzkum afurðum.
íslendingum sjálfum til hinn-
ar mestu fuir’ðu.
Því hvemig sem á því
stendur, hvort sem um er
að kenna Lúterstrú, sem hef-
ur jafnan verið gagnstaðleg
þessa heims gæðum, eða
öðru, þá hiafa ísiendinigar alltaf
verið mjög tómíátir um það,
sem gera mætti úr afurðum
þeirra eigin lands, og mait-
seðill þjóðarinnar hefur ver-
ið harla fáskrúðuigur frá
upphafi. Kimningi minn, sem
er náttúrufræðingur, komst
j afnvel svo að or’ði að ís-
lendingar hefðu yfirleitt bag-
að sér eins og nýbyggjar i
nýlendu, og alls ekfci fcunnað
á iandið. Þedr urðu t.d. úti,
en það kæmi aldrei fyrir
eskimóa, sem ljfa þó í kald-
arj löndum en við.
Þetta fcunnátituleysi ísiend-
inga hiefur þvi miður efcki
minnkað á síðari timum,
heldiur hefur það aufcizt mjöig
síðan þeir tóku að temja sér
dansfct mataræði og flytja
flestan varning inn. Þá vaið
margs kyns kunnátta á mat-
argerð og þekking á náttúru-
grösum sjaldgæf og týndist
iafnvel með öliu.
Það kann að vera að ýms-
um komi þess; arð undarlega
fyrir sjónir, því að sú skoð-
un mun vera nokkuð út-
breidd að ísland búi yfir
harla fáum hlunnindum og
ekki sé hægt að bæta úr því
nema með því að fflytja hing-
að dýr og juirtir, sem hafa
aldirei átt hér heima, eins og
barrtré og minka. En hvað
balda menn að unnt væri að
búa til margar tegundir
osta úr ísienzkri mjólfc?
Frakkar stæra si,g af því
að þeir kunni að búa til
jafnmargar mismuniandi osta-
tegundir og dagar eru í ár-
inu. Frá fom j fari kunnu ís-
lendingar að búa til tvær
tegundir osta, og á síðustu
árum hafa þeir gert (býsna
velheppnaðar) tilraunir til
að framleiða ýmsa erlenda
osta. En enginn hefur vairið
hiugviti sínu í nýjungar á
þessu merka sviði.
Flestum mun þó vena ljóst,
hvað unnt er að gera úr af-
urðjm búfjár, ef þeim dettur
í huig að velta því fyrir sér,
og ýmsar tilraunir hafa ver-
ið gerðar með það á síðustru
árum að endurvekja gamla
íslenzka matargerðarlist og
autoa fjölbreytni á þessu sviði.
Þetta er mjög lofsvert, þótt
enn len.gra megi ganga (eða
hvers vegna láta menn geita-
stofninn deyja út í stað þess
að taka upp framleiðsiu á
geitarosti?), en hins vegar
munu færri koma auga á það
hvernig nýta mætti aðrar af-
urðir landsins. Nokkrir hafa
e.t.v. heyrt getið ’jm blóð-
bergste en fárr drufckið, og
ég býst vi’ð að það sé varla
nokkur maður, sem þekkir
allar þær jurtir landsins sem
gera mætti af te. og því síð-
ur að nokkur þefcki hivemig
blanda má saman ísienzkum
jurtum til að fá úr þeim
sberbar tegundir, nema mjög
gamait fólk og þeir fáu sem
hafa verið svo forsjálir að
læra af því listimar. Um
sveppa þarf víst varla að
tala, það eru ekki nema
gnasafræðingar, sem láta sér
detta í Mug að þeir kunni að
vera ætir. Og enginn veit
hve mörg náttúruigrös önnur,
sem enginn kann skil á nú,
bunna að leynast hér ef að
þeim væri leitað.
Ef við hverfum frá land-
inu til sjávarins komumst
vi’ð að sömu niðurstöðu. Við
strendur landsins er ógrynni
af allskyns sbelfiski, sem er
£
I
SKUGG-
SJÁNNI
herramiannsmatur og varla
nokkur maðux kann að nýta.
Menn eru jafnvei hættir að
borða krækling, sem var þó
nýttur áður fyrr, og það vek-
jt nú furðu þegar sagt er
að hann sé ætur.
Það er ekfci að e£a að hug-
vitsamlegar athuganir gætu
bent íslendjngum á ótal nýj-
ar og ódýrar leiðir til að
auka fjölbreytni í mataræði
sínu og nýta land sitt. Þetta
gæti jafnvel sfcapað nýjar úit-
flutningsvörur og orðið beita
fyrir erlenda ferðamenn. Eða
væri það ekki góð máltíð að
fá krækiinig í forrétt, hrein-
dýrakjöt með sósu úr ís-
lenzfcum sveppum í aðalrétt,
geitarost í eftirxétt, skoia
þessJ niður með austfirzfcu
kræfciberjavíni og drekka síð-
an eitt litið staup af hrúta-
berjalíkjör?
Ef ísiendingar sýndu jafn
mikla hugvitssemi við að
faera sér í nyt hiunnindi
lands síns og Kínverjar, þá
væri gaman að lifa í þessu
landi þóitt veðráttan fari
kólnandi.
Völundur.
Bréf frá Svíþjóð:
Gunnar Hedlund og C H. Hermansson
sigurvegarar í sænsku kosningunum
Við fcosnimgamar si. sunnu- Hermansson er nú í þeirri
dag gátu ledðtogamir Gurunar aðstöðu, að fflolkfcur hflns Ihefiur
Hedlund, formaður Miðfloiklksins
og C.H. Hertmaesson, fonmaö-
ur Vinstrd-floíkfcsins — Komm-
únistanna, fiagnað mesta sdgri
sæmsfcra filolkfksfbringjai. Olof
Paiirne, flormiaður jafnaðartmanna
og Ingve Holmíberg foimaður
Hægiri geta sivo metizt um það,
hvor þeinra hafl beðið medri ó-
siiglur. Gunnar Heién. formaður
Þjóðflokksins, hafði elkki í
kosningabaráttunni gert ráð fyr-
ir sigri, en fflokkur hans virðist
hafa bætt við sdig um það bil
einu prósenti.
Fyrir kosningamar var aiið á
því sí og æ a£ Jafnaðartmöinn-
um og borgaraiffloikkunutm, að
Vinsitrifflokkiuirinn myndi þurrk-
ast út úr Ríkisdeginum, þar eð
stjómmálafflokkar þurfa minnst
4 prtósent af gredddum aitfcvæð-
um um land aiflt eða 12 prósent
í einu kjördæmi til þess að öðl-
ast uppbótarsæti. Vinstri fflokk-
urinn stóðst þessa raun með
mitoilli prýði og formaðuriinn
C. H. Hermansson, sagði í við-
tali í sjónvarpinu: „Flugufregn-
imar um dauða okkar hafa
greinilega verið ý'ktar“ .
líf rikdsstjómarinnar í hendi sér,
þar eð Oloif Pallimie hefur þegar
hatfinað þeim tmiöiguleika að
stofna saimLstcypustjórn með
borgaraflokkunum, en þaðtaldi
aðalsigurvegari toosninganna,
Gunnar Hediuind, formaður Mið-
flokksins. eðlilegt í sjónvairps-
viðtaii áður en hann laigöi af
stað til Norrlands og þaðan tii
Italfu í frí. Flokkur hans fétok
nú í fyrsta sinn rneira en 20%
attovæða og hefur aukið fýlgi
sitt um meira en helming á s.l.
15 árum. Gunnar Hcdlund
reyndist mjög ötuil í kosninga-
baráttunni og krafðist þess m.a.
að ríkisstjómin lækkaði vext-
ina, sem eru mjög háir. Hed-
lund taldi sig gieta útvegaðríf-
leg lán erlendis í þessu sam-
bandi.
Ókleiflt er að segja nékvæm-
lega hvaða stjómmálafloikkar í
Svíþjóð svara tii íslenzkra
stjómmálafflokka, en Miðffloiklk-
urinn mun saimit vera skyid-
astur Framsóknariilc'kkn urm. —
Gengi fflokksins er að aillra
dómi hinum glæsdlega leiðtoga
dr. Gunnar Hedlund að þakka.
Þessi bráðgreindi og skemmti-
legi stjómmálamaður varð sjö-
tugur meðain á stjiómmiálabar-
áttunni stóð. Hann hefur lengi
talað um að draiga sig í hlé fró
stjómmálumi, og nú segir kon-
an hans, að hann hafi etotoi að-
eins llofað því í blaðaviðtöium
heldur haifli hann lofað sér því
líka. Vilji Hedlund beita sér
fyrir sameiningu fflokltoanna
tveggja, Miðfflokksins og Þjóð-
fflokksins, sem lenigi heifur verið
rætt um, veröur hann að hafa
gert það nú, rneðan sigurljóm-
inn leitour um hann.
Þess ber að gæta, að þær
tölur, sem nú eru tounnar úr
kosningunum, eru ekki endan-
legar, vegna þess að um það
bil 700.000 mamns hatfia greitt
atkvæði á pósthúsum og sent
atkvæðin til heimabyggða sinna.
Talið er að þetta muni ednkum
koma borgaraflokkunutm að
gagni og þá eklki sízt Hægri
fldkknuim, sem virðist hatfatap-
að meira en þremur prósentum
atfcvæða. en þessi fldkltour er
alltaf að tapa þótt hann styðj-
ist við rnikið fjármagn stórat-
vinnuretoenda. Talsverðrar óá-
nægju gætir með fortmainmrnn,
Yngve Hoimberg, og var aft
mdnnzt á það nóttina setm at-
kvæði voru talin að þessd síð-
asti ósigur kynni að verðahon-
um að fiaili sem fflokkstforiTigja.
Enginn ídlenzkur stjómmála-
flokfcur gegnir alveg samahlut-
verki í íslenzkum stjómimálum
og Hægri hér. Að sumu leyti
mætti segja, að Sjáltffctæðis-
ffldkkurinn væri Hasgri fldkkn-
um nasstur að stetfnu, þar eð
hann hefur innan sinna vé-
banda stóraitvinnuirekendur eins
og Hægiri hér. Hins ber þó að
gæta í því samlbandi, að Sjálf-
stæðisffldkfcnum fylgir aillskon-
ar fiólk, sem hér mtytndi annað-
hvort fiylgja Jafnaðartmönnuim
C.H. Hermansson
Oiof PaJmo
eða Miðfldktonum. Sjóltftetæðds-
flokfcuxinn á íslandd er líka
stærsti stjómmélatflliokkur lands-
ins en Haeigri er allltaf að
minnka og er nú ekki orðinn
nema um það bil 10 prósient
kjósienda.
Hinn mdtoli sigur Vinstra-
flokksins — Kommiúnista stafiar
sennilega aðailega atf því, að
þessi ffldtotour hetfur einn sænskra
stjómmálaflokka tekið ein-
diretgna afstöðu með verkaimönn-
um, sem að undantfiömu hafa
háð áHharða baxáttu við at-
vinnurekendur. Mest umtöluð
var barátta námuverkatmann-
anna í Kiruna og nóiægum
borgum í vetur og þar mótti
tæpast á miili sjá hvorir votrn
gagnrýndir miest, miljónamær-
ingamir, sem hatfá aðalaðsetur
sitt í Stoklkihólmi og 6tjótma
nótmunuím þaðan, eða forsetial-
þýðusatmlbandsins, sem nýtursí-
mdnntoandi álits og fylgis
vertoamaama. C. H. Hertmansson
hefiur reynzt mj&g ötull foringi
og sótt mjög á í kosningaibar-
áttunni. Ef Olotf Palme aetlarað
sitja áfram með minnihiuta-
stjóm, (aðedns fiærri þingtmenn
en borgarafflokkamir saman-
laigt), verður hann vafalaust að
gera ráð fýrir því, að hann
verði að tatoa talsvert tillit til
þeirra 17 þinigmianna, sem
Vinstriflokkurinn — Kommún-
istar hafia eins og stendur að
ótöldum póstattovæðunum.
Attovæðaitölumar úr stúd-
entabústöðunum í Stokklhólmi
sýndu að strauimurinn liggur til
vinstri meðai unga fólksáns.
í rikisstjóm Jatfnaðarmanna
Framlhald á 9 síöu.
Eftir Ólaf Gunnarsson sálfræðing
Vistmenn á Hrafnistu eru
nú á f immta hundrai talsins
Nú er verið að Ijúka við
viðbyggingu við Hrafnistu, dvai-
arheimili aldraðra sjómanna I
Laugarásnum, ásamt nokkrum
breytingum á eldra húsnæði, en
framkvæmdir þcrsar hófust á
s.l. ári.
Við tilkdmu þiessa nýja liu.
næðis bættust við 22 nýir visit-
rniann á s.l. sumri, þar af 8
hjón í jafinmörguim hjónaher-
bergjum, sem eru ásamt ein-
staklinigsherbergjum og setu-
stotfum á 2. hæð og 3. hæð við-
byggingarinnar. Á 1. hæð er
hinsvegar borðsaiur, er rúmar
80 manns í sæti, ásatmit býtibúri.
Ennfremur var á þeirri hasðum
notokra stækkun skrifstoílurýmis
að x-asða. í kjaitlara þessarar
byggiragar fœst nýtt og rúm-
betra húsnæði fyrir nuddstofu
vistheimilis, hárgreiðsiu- og
rakarasitofu og fótstnyrtingiu. —
Ennfiremur búningsklefi og
snyrtiaðsitaða fyrir stairtfistfénk á-
samt siteypiböðuim, og verkstæð-
ispióss fyrir rafivirkja hedmilis-
ins, ásamt latger. Þá verður
einnig hægt að koma fiyrir
nauðsynlegri stækkiun þvotta-
húss og saumastofiu.
Á Hrafnistu etnu nú þrjár
dedidir; vistdieild, hjúfcrumar-
deild og sjútoradieijld, og var
vistfóik saimtafls 414 þann 30.
júní s.l. StartEsfióHfc Hratfnistu er
nú um 150 manns. Nýráðin
hústmóðir að Hralfindstu er Dag-
rún Kristjánsdóttir húsmœðra-
kennari.
Sumardvalarhedlmilli Sjó-
mannadagsins laufc störfium 30.
ágúst s.l. Þar var refcið bama-
heiandli í sutmar, setm þó gat
efcfci telkið til starta fytrr en 6.
júní vegna endurbyggingar og
stækltounar íbúðairhúss, sem á
jörðinni var. Samtals tmunu
hatfa hatft dvöl þar 60 böm á
sl sutmtri, en 36 þegar flest
var. Forsitöðuíkona var Lena
Hreinsdóttir fésitra. Húsakynni
sumarheitmillisáins etru nú sem
hér segir:
í tveim samlþyggðum fbúð-
arskálum, seim voru keyptir af
verktötoum við Sundahötfin, etru
13 íbúðarherbergi með um 60
svefinipflássutm auk setustotfU og
stórrar leifctsitotfu (eða • fiundar-
herbengis) þvottaihús, WC o. fl.
1 áðumefndu íbúðatrhúsi eru
nú í kjallara mdðstöð, matar-
geymslur, böð og viðgerðar-
verkstæði. Á 1. hæð borðsailur
fyrir 60, borðsailur stairfistfóltos,
W.C., eMlhús og flbúð ráðsfconu,
en á bafchæð hússins herbeirgi
startfstfollks.
Þá heifiur ednmig verið unnið
að jarðrætot, vegalllögn og
vatnsöfflun. Girðing jarðairinnar
mun fiara firaim á næstunni.
Fjár til þessarar starilsemi
hefur m.a. verið atfllað með
sikemmtimum Sjómannadaigsráðs
í Reykjavfk, blaða- og merkja-
söflu, gjöfum og lánum úrsjóð-
um, sem sjómannafélögin í
Reykjaivík og Hafinarfirði eiga
aðifld að. Nú hatfa samitötoin
efint til skyndihappdrættis til
að starMa stnaium af kostnaði
þessarar starfsemi og verður
dregið í því 24. des. n.k. Er
vinningurinn glæsileg fiólfcsbilf-
reið V.W-1600-A atf árgerð 1971
og er verð.mæti hennar tor.
280.000,00.
(Frá stjóm Sjótmannadagsráðs).
í
k
I