Þjóðviljinn - 03.11.1970, Blaðsíða 6

0 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriöjudagur 3. nóveoniber 1970.
ARNMUNDUR S. BACKMAN:
VERKFALL
í OSLÓ
Allir stairfsmenn við — OSLO
SPORVEIER —, eitt þúsund að
tölu, hófu verkfall 19. okt sl.
Ferðir sporvagna og strætis-
vagna lögðust niður, með fá-
um undantekningium, og rúm-
lega 300 þúsiund borgarbúar
Osló-borgar, sem beint og ó-
beint eru báðir ferðum þess-
ara saimgöngutækja, urðu fyr-
ir rækilegiri röskun á vana-
föstu, árekstralitlu hversdags-
lífi.
Verkfallið olli næstum al-
gieru öngþveiti, þegar á fyrsta
degi, og við þau fáu samgöngu-
tæki, sem verkfallið náði ekki
tiL, mynduðust endalausar há-
vaðasamar biðraðir af öniuigum
borgarbúum. sem vafalaust
hafa þurft að bíða dágóða
stund eÆtir fiari. Hjálpsamir
einkabílaeigendur með nestis-
pakka einan í framsæitinu,
buðu óspart íar í allar áttir og
„sunnudiagsökumenn" náðu í
bíllykilinn niður í stoúffu og
rúlluðu af stað í vinnunia.
Flestir verða samt að láta sig
baía það að ganga og margir
ótrúlegar vegalengdir, eftir því,
sem dagblöð herma. Já, þaö
mátti sanmarlega sjá af þeim
snöggu stakkaskiptum, sem
bæjarlífið tók, að nú var skoll-
ið á enn eitt verfcfallið. Fjöl-
miðlar í landd háþróaðrar
vinnulöglgjafar létu ekki á við-
brögðum sínum standia —
„Verkfallið er ólöglegt —
Samningsrof — Öfigafullur
brotin, stoal það ejnnig lagt
fyrir ,, Arbei di sretten ‘ ‘, sem hef-
ur heimild til að daerna mönn-
'jm refisingu í slíkum tilvikum.
Væntanleguir dómur Arbeids-
réttarins nú, mun þvi vafalit-
ið fialla á þá lund og getiur því
eftirieikiurinn orðið verkfalls-
mönnum nokkuð þungur.
En þó að verkfall sé dæmt ó-
löglegt, er eikiki þar mað sagt
að það sé órétftmætt eða ósann-
gjarnt.
Verkfailsmenn gera sér fyllj-
legia ljósa stöðu sína gagn-
vart lögunum, en leggja þeim
mun meiri áherzlu á að að-
gerðir þeirra séu réttmsetar og
öldungis óhjáikvæmilegar
Hvers vegna er ólögmætt
verkfall óhj ákvæmilegt tiltöilru-
lega stuttu eftir gildistöku
nýirira samninga? Er ekki hasgit
að bíða með aðgerðir þar til
samningar renna út og hægt
verður aö koma váð löglegri
uppsögn?
Til þess að gera sér ljósa
stöðu verkfall'smanna og sjón-
airmið, verðum við að kanna
innrj byggingu verkalýðsihreyf-
ingarinnar sjálfrar í Noregi og
gætu þá atburðir þessir verið
athyglisverðir fyrir okkur ís-
lendinga, sem búum við nokk-
uð annað Skipulag og alls ekki
óumdeilt,
Hin einstöku stéttarfélög
innan Alþýðusambandsins í
Noregi (LO), hafa andstætt
því sem við búum við, væigast
FRÉTTAPISTILL FRÁ NOREGI
hópur bargarstarfsmanna hef-
uir brotið réttar og lögboðnar
leikreglur í vinnudeilum“. Og
almenningur var von bráðar
kominn á sömu skoðun: „Svona
nokkuð yrði ekki þolað“. Verk-
fallið varð því strax eintoar ó-
vinsælt og fjairri því, að reynt
væri til þess að líta það hlut-
lausum auigum og skoða sjón-
armið beggja deiluaðila. En
brátt fór þó að gæta vaxandi
samúðar í garð verkfalls-
mannia. Og nú legigja einstak-
limgar og samtök þeim lið á
opinbarum vettvangi. Fjár-
framlög streyma í verkfalls-
sjóðinn, m.a. firá stúdentafé-
laginu við Osióarhástoóla og
þegar hefur eitt samúðarverk-
fiall verið háð, verkfaillismönn-
um til stuðnings.
Og verfcfiallið heldur áf-rarn
og baráttan harðnar.
En hvað er svo þetta ólö'g-
lega verkfall? Víst hafa þeir
verkfallsrétt, eins og önnur
stéttarfélög í Noregi.
Sf verkfiali, sem aðferð í
kjarabaráttu, getur kallazt lög-
legt eða ólöglegt í einhverj-
um skilninigi, verðux að fall-
ast á, að verkfall þetta sé ó-
löiglegt að þvi leyti tál, að til
þess er sitofnað á miðju samn-
ingstímabili. Samningar eru
enn í gildi og uppsögn þeirra
ekki möguleg á næsbunmi. Und-
ir slákum kringumstæðum
leyfa lögin ekki opna kjarabar-
áttu. VerkföU eru því aðedns
heimjl að uppsögn kjarasamn-
ings sé möguleg og afstaðin og
með aðilum bafi ekki tekizt
samfcomulag. Allur anniar á-
greáningur út af kjarasamndngi
sfcal lagðúr fyrir „Arbeidsrett-
en“ (Félagsdóm). Séu lög þessi
Verkfallsmenn í mótmælagöngu.
Við þau fáu samgöngutæki, sem verkfallið náði ekki til, mynduðust endalausar biðraðir
sagt mjög takmörkuð völd og
möguleifca til að ráða niður-
sitöðu kjarasamninga fyrir
hönd meðlirma sjnnai Uppbygg-
ing verkalýðshreyfiingarinnar í
Noregi þróaðist snemma í þá
áttina, að Alþýðusambandið, þ.
e. meirihiuti stéttarfélaga inn-
an þess, ræður því heildarsam-
komuagi, sem gert er við At-
vinnurekendasambandið og
gildir slíkt samkomulag fyrir
alla mieðlimi þess. Samningar
eru því ofit samþykktir þrátt
fyrir barða mótstöðu margra
stétitairfélaga og dæmi eiru
þess, að heilu landssiamböndin
innan Alþýðusambandsins hafi
vísað tilboðj gersamlega á bug,
en orðið að beygja sig undir
naumian meirihluta. Atvinnu-
lífið einkennist þvd af tveim
mjög voldugum andistæðingum,
sambönidunum, sem gera meö
sér heildairsamkomulag til
nokfcurtra ára í senn. Sam-
komulag sem óneitanlega ber
merkj friðarvdlja og skilnings
á báða bóga, enda völd beggja
svo mikil, að opin umfangs-
rnifcil kjarabarátta yrði næst-
um óframkvæmanleg.
Hvað sem um slíkan sam-
hljóm mó gott segja, hefur
hann þó verið mjög á kostnað
margra og fjölbreyttra sér-
þarfa hinna ýmisu stéttarfé-
laga í landinu, smárra sem
stórra.
í ljósi þessa verðiur að skoða
yfirstandandi verkfab. Spor-
vagnastarfsmennirnix eru að-
eins lítið stéttarfélag innan
sambands borgarstarfsmanna.
Þeir hafa vissulega ýmissa
sérhagsmima að gæta, t. d.
vegna sitöðugirar vaktavinnu.
en þaÖ er einmdtt krafan um
hreytt skipulag í þeim málum,^
sem þeir bera fram nú, ásamt
því að vinnu'tíminn verði
styttur.
Sjö sinnum í röð á undan-
förnjm árum, hafa þeir fedlt
samningstillögiur við enduxnýj-
un samninga. en ailtaf orðið að
beygja sig undir vilja meiri-
hluta irman sambandsins.
Meiirihluta stéttaríélaga, sem í
flestum tilfeEum búa við notok-
uð bagstæðari kjör en þeir.
Þetta er grunntónn verkfalls-
ins nú, þó að ýmsar kröfur
séu skiljanlegá settar á odd-
inn. Af þessum sökum láta
verkfallsroenn sig löglegt, ó-
löglegt, engu skipta.
En verkfall þetta er etoki það
fyrsta og tæplega það síðasta
af þessu tagi, því aö óneátan-
lega gætir vtaxandi andistöðu
gegn skipulaginu. Gegn því að
tiltöluiega fámenn yfirstjórn
verkalýðsins dragi línurnar, án
þess að bafa mikla möguledka,
í sífellt flófcniara þjóðfélagi, til
að gæta hagsmunia fjölmargra
hagsmumahópa um landið aEt.
Alþýðusambandið norska
heiflur ekfci takið afstöðu með
verkfaUinu, af sfciljanlegum á-
stæðum.
Hver árangur verfcfiallsins
verður a0 þessu sinni, er ekki
gott að segja, en baráttuvilj-
inn virðist óbilandi og ekki ó-
sennilegt, að þess sé enn langt
að bíða, að sporvagnar og
strætisvagmair hefji ferðir sín-
ar að nýju.
MÓTMÆLI
VerkfaEsmenn gáfu þegar í
uppbafi út jrfirlýsingu þess
Framiiald á 9. síðu.
„Mannlegar verur" eftir Raymond Firth
Hektu vandamál félagsmann-
fræíi tíl umræðu í nýrri bók
Síðari hl'Uta sumars 1969 var
afráðið að stofna framhalds-
deildir við skóla gagnfræða-
stigsins. Jafnframt var hafiat
handa um aÖ semja námsiskrá
fyrir hinar nýju deildir í
hverrj námsgrein, þ.á.m sam-
félagsfræði. Höfundar náms-
sikrár í samfélagsflræðd, en und-
irritaður var í þeirra hópi,
urðu þess fljótlega áskynja, að
hentugt lesefni skorti á ís-
lenzkrj tungu í félagsmann-
fræði. Varð að ráði að fá
þýdda erienda bók um þetta
efnl. Fyrir valinu varð bók
eftír enstoa visindiamanninn R.
Firth, sem í þýðingunni hlaut
nafnið „Mannlegar verur“.
Á þesisa leið farast LýÖi
Bjömssyni m.a. orð í eftirmála
fyrmefndrar bótoar, sem út er
komin á forlagi ísafoldarprent-
smiðju hf. og í þýðingu Egils
J. Stardal cand. mag, Þetta er
um 170 síðna bók og þannig
kynnt á kápuisíðu:
„Höfundur þessarar bókar,
Raymond Firth, er heimsfcunn-
ur fyrir rannsóknir sínar á
sviði þjóðfélagsfræða og mann-
fræði. Hann hefur ritað fjölda
bóka um þau efnj, einkum
rannsiófcnir sínax á frumistæð-
um samfélögum í Ástratíu og
á Kyrrabafseyjium. Hann er nú
prófessor í fræðigreinum þess-
um við London Scbool of Ee-
onomics
Þessi bók, sem nú kemiur

Kápusíða bókarinnar.
fyrir sjónir íslenzkra lesendia,
kom fyrst út á fjórða tuigi ald-
arinnar, en heflur oft verið
endiurprentuð, síðast endur-
skoðuð og aiukin 19'56. í bók-
inni ræðir böfundur um og
dregur íram niðurstöður helztu
vandamála félagsmannfræðj, —
niðurstöður, sem engan veginn
eru þó endanlegar heldiur sí-
fellt umdeildar. því „meðan
stórmenni röfcræða flýgur
mannsandinn áfram á vit nýnra
viðfangisefna; minnisivairöi
þekkingarinnar rís af um-
deildum hugmyndum“. Höf-
undur giriípur hér á ýmsum
kýlurn niútíma félags'lífs: kyn-
þáttavandamálum, samskdptum
menningarþjóða og hinna
frumisitæðu samfélaga; ræðir af
einurð og hreinsikilni vísinda-
mannsins um réttmæti veist-
rænna hleypidómia gagnvart
háttum og siðum vanþróaðra
kynflokka, hvort sem um er að
ræða hausiaveiðar, fjölkvæni
eða þann möguleika að hejli
villimannsins geymi í lítt þró-
uðum heilasellum sínum haafi-
leika tíl þroska sem hinn hivíti
bróðir hans búi ekki lengur yf-
ir . .
i
1
i