Þjóðviljinn - 13.01.1971, Qupperneq 10

J0 StÐA — ÞJÓSVIlLOTrN — Miðoífeídagur t3. jawfiar WBt.
Harper Lee:
Ab granda
söngfugli
63
nú upp hugann T>egar hann var
í návist karlmanns.
— Gráta yfir því helvíti sem
fólkið býr hvað öðru — án þess
svo mikið sem leiða nokkurn
tíma hugann að því. Gráta yfir
því helvíti sem hinir hvítu búa
hinum svörtu, án þess að bað
flögri nokkum tíma að þeim að
þeir séu líka eins konar mann-
eskjur.
— Atticus segir sjálfur að það
sé tíu sinnurn verra að svíkja
negra en svíkja hvítan mann,
tautaði ég. — Hann segir að það
sé það versta sem hægt er að
gera.
Herra Raymond sagði:
— Tja, ég veit ekki hvort ég
er alveg sammála honum í því
efni, en annað mál er það, litla
ungfrú Jean Louise, að hann
faðir þinn á ékki marga sína
líka; þú gerir þér það víst ekki
ljóst í bráð; þú hefur einfald-
lega ekki kynnzt heiminum
nægilega vel til að vita Kversu
óvenjulegur maður hann er. Þú
þekkir ekki einu sinni bæinn
héma aimennilega, en það er
hæglega hægt að ráða bót á
þeirri vanrækslu með því að
skreppa aftur yfir í dómhúsið.. \
Þetta minnti mig að sjálfsögðu
á það, að við vorum þúin að
HARGREIÐSLAN
Hárgreiðsln. og snyrtistofa
Steinu og Dódó
Laugav 18 H1 hæð (Iyfta)
Sími 24-6-16
Perma
Hárgreiðslu- og snyrtistofa
Garðsenda 21. SÍMI 33-9-68
VIPPU - BltSKÚRSHURÐIN
itærSir miSað við murop.
210 sm x breidd: 240 sm
210 - x - 270 sm
slærðir.smíðaðar eftir beiSm.
ilGGAS MIÐvIAN
, 12 - Sími 38220
missa af næstum öllum gagn-
spurningum herra Gilmers. Ég
leit upp til sólarinnar: hún var
óðum að síga bak við lágu hús-
in við vestanvert torgið. Það var
.erfitt að velja milli þessara
freistinga, en loks sagði ég þó
festulega;
— Líður þér nú betur, Dill?
Komdu þá!
— Kærar þakkir, herra Ray-
mond, sögðum við síðan einum
rómi. — Það va-r reglulega
gaman að hitta yður.
Svo þutum við aftur inn í
dómihúsið, upp fjrrsta stigann,
upp annan stigann og innum
dymar og tróðum okkur að
bekknum frammi við handriðið.
Séra Sykes hafði geymt sætin
handa okkur.
Það var dauðakyrrð í salnum
og ég fór enn að velta fyrir
mér hvað orðið hefði af börn-
unum. Vindillinn hans Taylors
dómara var nú orðinn að blautri
klessu i miðjum stórum munni
hans. Herra Gilmer var að skrifa
í gula blokk sem lá á borðinu
hans, og hann virtist vera að
sfcrifa í kapp við réttarritarann.
— Æ, hver skollinn, tautaði
ég, — nú höfum við komið of
seint!
Atticus var þegar hálfnaður
með ræðu sína til kviðdómenda.
Hann hafði tekið fáein skjöl
uppúr tösku sinni, sem stóð á
gólfinu hjá stólnum, og nú lágu
þau á borðirfti bans. Tom Robin-
son var að fitla við þau.
— . . . og þrátt fyrir skort á
líkum, að ekki sé minnzt á
skort á sönnunum, hefur þessi
maður verið ákærður fyrir eitt
hið alvarlegasta aifbrot sem hægt
er að fremja og nú vofir yfir
honum dauðadómur . . .
Ég hnippti í Jemma: — Er
langt síðan hann byrjaði?
— Hann var að enda við að
fara yfir sannanirnar, hvLslaði
Jemmi. — Við vinnum áreiðan7
lega málið, Skjáta. Ég sé ekki
hvemig hægt er að komast hri
því. Hann er ekki búinn að tala
nema í fimm mínútur, en hann
er búinn að gera þetta svo ein-
falt og augljóst . . . já, rétt eins
og ég hefði gert ef ég hefði
átt að útskýra bað fyrir bér.
Jafnvel þú hefðir skilið það!
— Sagði herra Gilmer meira
um . . .?
— Uss. Nei, bara þefcta vana-
lega. Og þegiðu nú!
Við litum aftur niður í sailinn.
Atticus talaði rdlega og fyrir-
hafnarlaust, dálítið viðutan á
svipinn eins og þegar hann las
fyrir bréf. Hann gekk hægt fram
og aftur fyrir framan kviðdóm-
endur og kviðdómendurnir sýnd-
ust vakandi og áhugasamir: þeir
voru háleitir og fylgdust með
Attiousi á göngu hans fram og
til bafca.
Attkrus þagði við og svt> gerði
hann dálítið sem hann var ann-
ars ekki vanur að gera: hann
tók alf sér úrfestma og setti
hana og úrið á borðið og sagði:
— Ég vona að rétturinn Iheimili
mér að . . .
Taylor dómari kinkaði kolili og
nú gerði Atticus d'álítið sem ég
hef aldrei séð hann gera hvorki
fyrr né síðar, hvorki á opinber-
um vettvangi né í friði einka-
lífsins: hann hneppti írá sér
vesfinn, loaaði fSSbbatrm og síifrfO
og för úr jakfcamum. Annans var
hatrm aldrei vanur að losa um
einn eönasta hnapp fyrr en hann
fór í rúmið á kvöldin, og otkfeur
Jemnria fánnst sem hann sitæði
nú alstripaður þama fyrir neðan
dkkur. Við horfðum hvort á
annað skelifingu loetin. En Atti-
cus stakk höndunum í vasana
eins og ekfcert væri, og þegar
hann sneri sér aftur að kvið-
dómendum sá ég blika á gull-
flibbalhnappinn hans og oddinn
á sjálfblekungnum hans og gull-
blýantinum.
— Herrar mínir . . . sagði
hamn.
Aftur litum við Jemmi hvort
á annað: Atticus hefði eins getað
sagt: Skjáta . . . Röddin var ekki
lengur hvöss, ekki þurr og
spennt, og hann talaði við kvið-
dómendur eins og þeir væru
einlhverjir bæjarbúar sem hann
hefði rekizt á við homið á póst-
húsinu.
— Herrar mínir, heyrðum við
hann segja, — ég skal vera stutt-
orður, en mig langiar til að nota
það sem eftir er tímans til að
minna yður á að þetta mál er
á engan hátt sérlega flókið Og
útheimtir alls ekki nákvæma
rannsókn og flokkun flók.inna
staðreynda, en krefst þess aðeins
að sekt hins ákærða sé hafin
yfir allan vatfa, ef þér dæmið
hann sekan. Að mínu áliti hefði
aldrei átt að leggja þetta ,mál
fyrir dóm. Það er svo einfalt
sem mest má vera: þarna er
einfaldlega um að ræða svart
og hvítt.
Og hann hélt áfram:
— Ákæruvaldið hefur ekki
lagt fyrir réttinn svo mikið sem
brot af læknisfrasðilegri sönnun
þess að glæpurinn sem Tom
Robinson er ákærður fyrir, hafi
yfirleitt átt sér stað. Þess í stað
hefur ákæran eingöngu verið
byggð á frásögn tveggja vitna,
sem hafa ekki aðeins hvikað
margsinnis frá framburði sín-
um meðan á yfirheyrslu hefur
staðið, heldur hefur hinn ákærði
einnig móbmælt honum harð-
lega. Hinn ákærði er ekki sek-
ur, en hins vegar eru einn eða
fleiri viðstaddir sem eru það.
Atticus ræskti sig:
— Ég hef aðeins samúð með
aðalvitni ákæruvaldsins, en læt
þó ekki samúðina leiða mig til
þess að viija leggja líf manns
í hættu, en það hefur hún ein-
mitt gert til að komast undan
eigin sök. Já, ég segi sök, heir-
ar mínir, vegna þess að það var
hún og sektarkennd hennar sem
var hin eiginlega driílfjöður.
Ekki svo að skilja að hún hafi
framið nokfeurt raunveruiegt af-
brot; hún hefur einfaidlega
syndgað gegn ævagamaHi og að
sumra áliti órjúfanlegri for-
sferift í samfélagi ofekar; sið-
ferðisreglu sem er svo ströng,
að sá sem brýfcuir hana er út-
rækur hér úr samfélaginu og
áUtinn óhæfur 1ál að eiga sam-
sikipti við aðra. Hún býr við
fáfræði og örbirgð, og jx> eru
samúð minni með henni tak-
mörk sett: hún er hvít; hún hef-
ur gert sér fyllilega ljóst hve
óskaplegt brot hennar var gegn
samfélaginu, en vegna þess að
gh-nd hennar var sterkari en
hlýðni hennar við siðféirðisregl-
ur okkar, lét hún sig það engu
skipta og hún þrjózkaðist við.
Það sem síðar gerðist ættum
við öll að kannast við úr eigin
lífi. Hún hefur gert það sem
hvert einasta barn gerir; reynt
að leyna merkjunum um
sicammarstrik sín. En í þessutil-
vHri er eikfcá um að ræða bam
sem framið hefur óveruiegt
brot. Hún hefur reynt að ráð-
ast að íómarlambi sínu með
sterkustu meðulum sem nofekur
maður getur gripið til: hún hef-
ur neynt að fá hainn úbmáðan
af þessari jörð. Hún hefur vilj-
að eyðileggja sérhverja sönnun
fyrir því þroti sem hún gerði
sig sjálf seka um.
— Og hver var svo sönnunin
fyrir þessu broti? Sönnunin var
maður: Tom Robinson. Og því
varð að fjarlægja hann. Tom
Robinson var henni dagleg á-
minmng nm það sem hún hafði
gert Og hjwað hafði hún gert?
Hún hafði freistað negra.
— Hún var hvít og hún freist-
aði negra. Hún gerði það sem er
ófyrirgefanlegt í samfélagi okik-
ar: hún kyssti negra. Ekki gaml-
an gæðakarl, heldur sterkan og
ungan svertingjapilt. Siðferðis-
reglumar skiptu hana engu máli
fyrr en hún braut í bága við
bær, en á eftir náði slæm sam-
vizka tökum á>henni.
Faðir hennar sá það og á-
kærði hefur sagt okkur hvem-
ig hann brást við. Og hvað
gerði hann? Jú, við vitum það
ekfci, en allt bendir til þess
að Mayella Ewell hafi hlotið
barsmíð hjá manni sem notaði
næstum vinstri höndina ein-
göngu. Qg þó vitum við ögn
um það sem herra Ewell gerði;
hann gerði það sem hver ein-
asti guðhræddur, virðingarverð-
ur og sómakær maður hefði gert
undir slíkum kringumstæðum.
Hann heimtaði handtöku og hann
undirritaði sína eigin skýrslu
til lögreglunnar með vinstri
hendi. meðan Tom Robinson,
sem situr nú fyrir framan okkur
hefur gefið okkur sína lýsingu
á atburðunum eftir að hafa unn-
ið eið — með hægri hendi.
— Þannig liggur því í málinu
að hógvær pg heiðarlegur svert-
ingi sem hefur verið svo ófyrir-
gefanlega frakkur að „vorkenna"
hvítri konu, á á hættu að verða
dæmdur vegna þess að orð hans
stangast á við orð tveggia hvítra
vitna. Ég þarf ekki að minna
yður á framkomu og hegðun
þeirra í vitnastúkunni — það
sáuð þér sjálfir. Vitni á'kæru-
valdsins hafa að undanteknum
lögregiustjóranum í Maycomb-
sýslu, komið fram . af furðulegri
kaldhæðni í þessu máli, í trausti
þess að vitnisburður þeirra yrðj
elcki dreginn í efa, einfaldlega
vegna þess að einlægt er gengið
að því sem vísu að allir negrar
ljúffi, að allir negrar séu sið-
SDÍlltir og það beri að líta á
alla karlkyns negra með tor-
tryggni og andúð, ef beir koma
nálægt kvenfólkinu okkar.
— En við nánari afchugun
herrar mínir, vitum við að þetta
er lygi sem er jafnsvört og
hörund Toms Robinsons, lygi
sem ég barf ekki að lýsa nánar.
Þið vitíð hið sanna alveg eins
vel og ég. Og sannleikurinn er
bessi: að sumir negrar ljúga,
sumir negrar eru siðspilltir, og
sumir negrar eru þannig að kon-
um er ekki óhætt i návist beirra
— hvort heldur þær eru hvítar
2,'A
2 SINNUM
LENGRI LYSING
neOex
2500 klukkustunda lýsing
við eðlilegar aðstæður
(Einu venjulegu perurnar
framleiddar fyrir svo
langan lýsingartíma)
NORSK ÚRVALS
HÖNNUN
Heildsala Smásala
Einar Farestveit & Co Hf
Bergstaðastr. 10A Sími 16995
LÆKKIÐ
ÚTSVÖRIN!

>íj^*,y

f PLASTSEKKIR í grindum
ryðja sorptunnum
og pappírspokum hvarvetna
úr vegi, vegna þess o3
PLASTSEKKIR
gera sama gagn
og eru ÓDÝRAR!.
Sorphreinsun kostar
sveitarfélög
og útsvarsgreiSendur *
* stórfé.
Hvers vegna ekki
að lœkka þó upphæð?
PLASTPRENTh.f.
GRENSÁSVEGI 7
óx.
SKyrtur
í miklu og fallegu úrvali.
PÓSTSENDUM.
Laugavegi 71. Sími 20141.

BÍLASKOÐUN & STILLING
Skúlagötu 32
MOTORSTILLINGAR
HJÖL ASTILLINGA.R LJÖSASTILLINCAR
Látið stilia i tima.
Fljót og örugg þjónusta.
13-100
Auglýsingasími Þjóðviljans er 17500
GLERTÆKNI H.F.
Ingólfsstræti 4
Framleiðum tvöfalt einangrunargler og sjáum um
ísetningu á öllu gleri.
Höfum einnig allar þykktir af gleri. — LEITIÐ
TILBOÐA.
Símar: 26395 og 38569 h.
Rðskur sendill
óskas't' til innheirr.tustarfa. — Þarf að
hafa hjól.
1