Þjóðviljinn - 29.01.1971, Blaðsíða 7

Föstudagur 29. jawúar 1971 — ÞJÓÐVTUINN — SlÐA

PP --v
I/incoln Bacún Franco, þátttakandi í gaenbyltin&unni, ásamt tveim bræðrum
sincm, en þeir voru ai Babún ættinni, þekktu kúbönsku yfirstéttaranðvaldi.
Steinunn Jóhannsdóttir:
Bréf frá Stokkhólmi
Frá réttarhöldunum
FÖÐUR-
LANDIÐ EÐA
DAUÐANN.
Níu dagar í
Austur-Berlín
Ástæðan til þess að ég sezt
niður cig síkrifa þessa grein er
að fyrr í vetur skrifaði ég
nokikrar línur Ihéðan frá Stokk-
hölmi í þeirri trú að stofnun
Ríkisleiklistarskóla á Islandi
væri á döfinni og langaði mig
til að leggja nokkur orð í
belg í ímyndaðri umraeðu um
málið, jafnframt því, sem ég
hvattd aðra til að gera hið
sama. Nú hefur sú trú að vísu
farið minnkandi, þar sem ég
hef engu orði séð hreyft um
málið, en vel getur verið, að
það hatfa bara farið fram hjá
mér og að stofnun skölans sé
enn á dagskrá. Þess vegna á-
ræði ég aftur að benda á
mikilvaegi þess að hafa sam-
band við aðra leiklistarskóla,
einkum hér á hinum Norður-
löndunum, þar sem þeir eru
flestir , ný-endurskipulagðir og
hafa margir samvinnu við
aðra evrópska skóla, og væri
sambandinu haldið eftir að
skólinn væri tekinn til starfa,
gæti það flýtt fyrir nýjúmhug-
myndum og menningarstraum-
um að berast til landsins.
Við erum nú alltaf svo
hræðilega langt á eftir.
Samstarf
Skömmu fyrir jól fór 20
manna hópur í ferðalag til
Austur-Berlínar. Ferðin varlok
fyrri annar 1. bekkjar í Sta-
tens Scenskbla í Stokkhólmi
og liður í þeirri samvinnu sem
skólinn hefur við Staatlidhe
Schauspielsehule í AusturBerl-
ín. Þátttakendur voru 11 nem-
endur og 9 kennarar. Flestum
fannst víst ferlega gaman, en
þar sem það er nú ekki merg-
urinn málsins, reyni ég að
halda mér við efnið og skýra
frá nytsemi ferðarinnar og
samvinnu af þessu tagi.
Samstarí þetta holfisit fyrir
nokkrum árum, þegar núver-
andi reiktor, Niclas Brunius,
tók við skólanum, en honum
var gert að móta honum ',á-
kveðna stefnu, sem kennt
skyldi sambvæmt. Hann valdi
að taka Staatliche Schauspiel-
sohule að einhverju leyti til
fyrirmyndaar, vegna þeirra
fljótvirku og árangursríku
kennslua ðferða, sem þar er
beitt, og að laga þaer að sænsk-
um aðstæðum. Stokkhólmsskól-
inn er tiltölulega ungur í sinni
nýju mynd og enn að mörgu
leyti á tilraunastigi, og hann
hefur fram að þessu meira
verið þiggjandinn í samvinn-
unni, t. d. hcfur skólastjóri
Bprl fnarskóllans, Rudolf Penka
haidið hér stutt námskeið á
hverju ári. Að skóla loknum
s. 1. vor fóxu svo 18 kennarar
frá Statens Scenskoda á viku
námskeið í Berfín og nú í
byrjun þessa árs verður hald-
ið annað slíkt námskeið, að
þessu sinni í Stokkhólmi. Auk
þess hefur svo áðumefnit ferða-
lag verið fastur liður í námi
fyrstu:bekkinga.
Skólinn
Á morgnana drifum viö
okkur á fætur, borguðum 20
pfenninga í lestina og ókum
sem leið lá til skólans. Þar
fýlgdumst við svo með kennsl-
unni fram eftir degi. Skólinn
er í gömlu húsi niðri við ána
Spree. Hann er búinn ágætum
en einföldum hjálpartækjum, t.
d. er í hverri stofu, þar sem
kennd er leiktúlkun eða „im-
próvisasjónir", lítil senuupp-
hækkun með ódýrum ljósaút-
búnaði, auk þess er stór sýn-
ingarsalur í bragga við hliðina
á aðalhúsinu. Af alls kyns leik-
munum er nóg, og nemendur
hafa sjálfir verið ötulir að
safna ýmsu dóti, fötum og hús-
gögnum. Þeir fara heldur
aldrei upp á leiksvið, án þess
að útbúa sér gervi, sem á við
þá persónu, sem þeir ætla sér
að leika, en þetta hjálpar þeim
að móta karakterinn og forðar
þeim frá að leika alltaf sjálfa
sig, sem er eins t»g mörgum
er kunnuigt, ein mesta hætta,
sem leikari ratar í.
Tvisvar gafst sænsku nem-
endunum tældfæri tíl þess að
leika þær senur sem þeir hafa
fengizt við í vetur fyrir þessi
þýzku skólasystkini sín og
kennara þeirra og ríkti mikil
eftirvænting og jaffnvel kvíði
fyrir að heyra álit þeirra; þar
sem skólinn er enn skammt
á vog kominn með hina nýju
aðferð, þ.e.a^. að vinnasenum-
ar fyrst rökrétt og eftir skyn-
seminni, síðan þegar miklu
lengra er komið, þykir óhætt
að leggja tilfinningamar í leik-
inn.' — Hættumerid við tilviij-
unarkennt tilfinningafálm. —
En kvíðinn var ástæðuiaus,
því að þama kom fram sú
heilbrigðasta gagnrýni, sem
þau höfðu r.okkru sinni feng-
ið fyrir frammistöðu sína.
Gagnrýni
Gagnrýni — jákvæð gagn-
rýni — er eitt af því, sem
lögð er þung áherzla á í Staat-
liche Schauspielschule, gagn-
rýni, sem er þannig að hún
hjálpar til við uppbygginguna,
en brýtur ékki nemendur nið-
ur. Að vísu hatfði sænsfci sikól-
inn kynnzt svona gagnrýni á
námskeiði Penka s.L haust og
áður, en það tekur tíma. að
læra að vera jáfcvæður og sann-
gjarn, taka til það sem máli
skiptir fyrir áframhaldandi
þroska nemandans, ekki sízt
þar sem grimmd ög ósann-
gimi eru svo afarlega í mörg-
um, mörgum tekst aldrei að
læra annað. En sanngimin í
gagnrýninni er fölgin í því,
að ekki gleymist að nemend-
ur em byrjendur í leáklist,
sem hægt er að læra eins og
hvað annað, og það dettur
engum í hug að þeir séu full-
þroskaðir listamenn, sem hægt
sé að krefjast af að hafi allt
á valdi sínu frá upphafi. Þá
þyrftu þeir ekki að fara í
neinn leiklistarskóla. Nei,
nemendum em sett fyrir á-
kveðin vericefni, eins og íöðr-
um skólum. 1 fyrstu er lögð
mest áherzila á tílfinningu fyr-
ir mótleikaranum og ábyrgð-
arkennd fyrir honum, af því
enginn getur verið virkilega
góður nerna að mótleikarinn sé
það líka, þ.e.a.s. aðaláherzla
er lögð á samleák og sam-
starf, en allur senufþjófnaður
er algjörlega fordæmdur. I
öðru lagi er lögð áherzila á að
sýna þjóðfélagslega stöðu
persónanna og afstöðuna þeirra
á milii, „social gestus". Hafi
þetta tekizt, fá nemendur hrós,
ef ekki, þá er reynt að sýna
ffram á, hvar bresturinn byrj-
ar.
Með síðamefnda atriðið
hafði gengið öllu vexr, og vissu-
lega getur verið erött fyrir
skólasystldn, sem era vön að
líta á hvort annað sem jafn-
ingja, að fá fram þjóðfélags-
legan mismun og stéttaskipt-
ingu á sviðinu. Og þessu er
oft ábótavant í leikhúsum, þó
að fluijt séu pólitísk verk, þá
em það kannski mjög fáir
leikarar eða leikstjórar sem
meðvitað draga fram ýmis Gin-
kenni í framkomu manna aff
ólíkum stéttum, sem undir-
strika hlédrægni og óöryggi
þess sem minna má sín gagn-
vart sjálfsöryggi og tilliMeysi
hins ríka og menntaða.
Nemendur voru mjög ham-
ingjusamir yfir þeirri jákvasðu
gagnrýni, sem þeir höfðu feng-
ið og ekki síður kennaramir,
sem vom ábyrgir fyrir senun-
um, þeir vom búnir að fá
bendingar um, hvar gallamir
lægju, og til að fullkomna á-
nægjuna kom Penka á hótel-
ið áður en haldið var heim
og ræddi um hvem nemanda
Framhald á 9, sóöu.