Þjóðviljinn - 17.03.1971, Blaðsíða 6

g SlDA — ÞJÖÐVTUTNN — Miðvilku<iaaitr 17. marz 1971.
Menn hafia oft velt því fyrir sér,
hvort bandarískir auðhringar ættu þeirra
beinu hagsmuna að gæta
í Víetnam, að þeir ýttu undir tilraunir
til hernaðarsigurs.
í eftirfarandi grein gerir Peter Lknqueco,
Filippseyingur sem búsettur er í
S.tokkhólmi, grein fyrir miklum olíufundum
við strönd Suðaustur-Asíu
og hugsanlegum
áhrifum þeirra á styrjaldarrekisturinn.
„Vfirlit yfir diplómatíska
SÖ£U síðustu 15 ára sýnir, að
hráolía hefur haft meiri þýð-
injru fyrir utanrikissamskipti
Bandarikjanna en nokkurt ann-
að hráefni."
Skýrsla bandariska ut-
anríkisráðuneytisins
frá 5. ág. 1945.
„Það er að verulegu leyti
wrkuframleiðslu og orkunotkun
okkar að þakka að við erum
stórveldi. Án eftirlits með orku-
gjöfum verðum við eins og
Samson eftir að hár hans var
skorið.“
G A. Itincoln, formaður
olíumálanefndar Nixons-
stjórnarinnar 25. jan.
1971.
Fyrsita desember 1970 samr
þykkti þingdð í Saigon lög um
„olíuleit og olíuvinnsilu og skætit-
lagningu í samiband við hiania.“
Þessi lög raddiu því braut að
bandiairísk, japansk og önnuir
aiþjóðleg olíufyrirtæki fengju
einkaleyi'i til olíuwinnslu úti
íyrir strönd Víetnams.
OHuiögin eru þannig giexð
af ásettu ráði, að þau bvotji
erlend oiÍTofélög tii að fjáirfesta
í áhættusamjri en fredstaindi ol-
íuivinnslu á víetnamstoa land-
grunninu. Því er tekjuiskattur
á þau ákveðinn sýnu lægtri en
t.d. í Venezúelu, ríkistrygging
gefin fyirir þvi að oiáumann-
virki verði ekki þjóðnýtit, lof-
að tolifrjálsum innfluitninigi á
tsekniútbúnaði. útfluitningsgjöld
fieJW niður og fleira ex haft
með í þessum dúr,
Undir fána S.Þ.
Bandiaæíkin hófu oMuleit fyr-
ir uian suðvesturströnd Viet-
nams þegiar árið 1968 en földu
sdg bak við ECAFE, nefnd á
vegumn Sameinuðu þjóðanna
sem skyldi annast leit á jarð-
efnium í Asáu.
Siðan þá hefiur altaúkið ver-
ið sfcrifað um olíuíleditinia í sér-
fræðilegum tímariitum, og það
giefið tii kynna að hún vaeri
mjög víðtæk og að fyrir uitan
strendur Víe'tnams og allt tii
Síams væri ef tii vili að finna
elnhverjar auðugustn oiíubirgð-
ir f heimi. í mad sagði fulltrúi
Chiase Manhattan banfcans, Da-
vid Roekefeller að oiáufélög-
in mundu að láfcindum fjár-
festa 35 miljarða diohara á As-
íusvæðinu næstu tólf árdn. En
opinberiir aðilar bafa þagað
þunnu hijóði yfir öllu saman
og forðazt mjög að tengja ol-
íuleitina við stríðsrekstuirinn í
Víetnam.
ECAFE-nefndin hefur haidið
áfram leit á um 30 stöðum í
og við Kambodiju, Taiwan, In-
donesíu, Japan, Kóreu, Mal-
asíu, Filippseyjar, Tbailand og
Suður-Víetnam og ættor þessá
þægilega nefnd að haida í ár
námsfcedð um oiíulöggjöf sem
miði að þvá að draga að er-
lent fjánmagn.
Hvers vegna?
Olíufundir í Suðaustur-Asáu
eru taldir mjög þýðingarmiklix
af ýmsum ástæðum:
1) — Olía sú sem um ex að
ræða ex mikil gæðavana, inni-
beOjdux lítið af brennistedni.
Víetnamstyrjöldin og olíuhagsmunir:
Er leyndardóm stríðsins að
fínna á botni Síamsfióa?
ytfix þau, sem reyna nú að fá
réttindi tii olíuvirmsLu á þess-
um sióðum. Biandarískux olíu-
iðnaðux hefur mjög mikil póli-
tásk áhirif. Vei heppnuð olíuieát
krefst örygigis á landi. Má vera
að oiiuiðnaðurinn telji sér nú
nauðsynlegt að styðjia að aús-
hiexjiarhemaðarsá'gri Band'aríkja-
manna i Indókína í áður ó-
þefcktium mæli — tál að koma
í veg fyrir að einkaleyfi hans
verði að engu gexð af Þjóð-
fireiLsisihemum.
Olía og pólitík
Oláuáðnaðurinn er tengdux
áhrifaaðilum bæði í fLokki re-
púibiikiana og demókrata, stár-
böntoum, CIA osfrv. Hann er í
nánari tengsium og beinná við
stjómmátolifið en noktour önn-
ur framieiðsiluigxein. Bandarísk
oiiufyxirtæfci fjárfesta etoki er-
lendiis nema þau hafi fengiið
fyxst póltístoax tryggingar tii
langs tárna. Og þau hafa góð-
an aðgang að Nixon, sem og
Johnson forseta áður. Was-
hington Post sagði það hreint
út 4. október 1969 að „það sem
stoeðuæ á stjómarstorifetofum
Standard Oii hiefur lífeilega
rneiri og langvinnari áhrif en
það, sem menn aðhafast á sjö-
imdu hæð utanríksráðuneytis-
ins.“
Evrópsk og japönsk fyxirtæki
hafa og mikinn áhuga á olíu
Indókánia og Suðaustur-Asíu yf-
ir höfuð. f desember í fyxra
heirnisótti A. J. Kexohaw deild-
arstjóxi í brezka uitanrikisráðu-
neytinu Suður-Víetnam. Sam-
kvaamt upplýsingum frá utan-
ríkismálianefnd Saiigonstjómar-
innar, lýsti Kerchaw þvi yf-
ir að „það sé timi fii þess
kominn að Stóra-Bxetiand fjáx-
festi í Suður-Víetnam og rniuni
hann mæla með þvá í skýrsLu
sánnj itiil stjómar Heaiths." Hér
er um að ræða einskonax við-
urfcenningu á stjómarfairi
Thieu® og Kys, og fieiur í sér,
að Þessi oiiíuþyrstu iönd haifla
beina hagisimuni af því að
Thieu siigri, Þessi áhugi á eintoa-
leyfum til olíuvinnslu getur e.
tjv. fengið Pratoldiaind og önn-
ur vestræn rifci til að diraiga
úx gaignrýni sinni á sitefnu
Bandiarítojamann.a og þar með
er sá möguleifci úx sögunni, til
að sipoma gegn ftefcaxi, út-
f æreilu stxiðsina <
Indónesía
2) — Olía er þýðingaxmesti
orkugjafi iðnaðarlandanna og
búizt er við því að neyzl'an
tvöfaldist á þessum áratug. Nú
toemiur 57% af olíu þetari sem
Vesturlönd nota fxé 10 lönd-
um OPEC (sambamds útflytj-
Súezsfcuxðar. Þar eð olían í Suð-
löndum nær. Þax til fyrix
skemmsitrj að olía fannst í Suð-
austur-Asiu höfðu Vestur-Evx-
ópulönd og Japan mjög tak-
markaða mögúieifca á þvi að
gerast óháðairi oiiíu Arabaland-
annia.
3) — Samningur sá um olíu-
verð sem nýlega var gerður í
Tehenan og kröfur um hækfcað
olíuverð í Iábýu og VenezúéLa
munu kosta iðnaðarlöndiin 2
miijarði diaia á ári. Hér við
bætast útgjöld vegna lokunar
Súezsfcuröar. Þar eð olían í Suð-
austur-Asíu er einfcum á land-
grunninu, þarf ekfci að leggj a fé
í dýnair leiðsiliur, heidux er hiægt
að dæla oiíunnj beint í skip —
og þar að aiufci er sitór kiaiuip-
andj eins og Japan stoammt
undan.
USA og stríðið
Afskipti Bandiarítojanna af
stríðinu í Indótoína hafa verið
tengd herfræðiiegum bollalegg-
ingum og andibyltingannark-
mdðum, og þau hafa þvi efcki
faiiið alveg saman við venju-
lega viðLeitni heimsveldis tii
að hafa yftaráð yfir hráefnum.
Af þessum söfcum var fxemux
lítáð um áhrifiahópa í Banda-
ríkjunjjm, sem höfðu beinlínis
hag af því að styxjöidin héldi
áfxam, hvað sem það kostaði.
Ajjfcin útgjöld vegna styxjaiLd-
arinnar höfðu djúpstæð áhrif
á bandarískt efnahagslíf. Á
hinn bóginn vexsnaði staða
stórauðhxinganna amnarsstaðax
í hedminum. Svo gat því litið
út, sem styrjöLdin þjónaði ekiki
því marfcmiði að viðhaldia
bandiaxdstoum yftaráðum um
aiton heim. Aufcnta erfiðileitoar
á að keppa við exiendiar vör-
ur, greiðsluhálli gagnvaxt út-
löndiuim, byltingarhreyfingar í
Asíu og Bómönstou-Ameríkrj, ó-
kyxrð meðal hinna fáitætou og
rétttousu hedma fyxix, mót-
mætohreyfing hinnar hvítu
milMstéttaræisfcu — ailt þetta
gxóf jjmdian þvi að noktoux
„skynsemi" væxi að baki íhiLut-
uminni í Indókína.
En sú niðurstaða að það sé
enginn sérstakur vaidahópux
sem hafi beiman bag að því að
halda uppi leppstjóm í Saiigon,
gildir ef tji vii ekki lengur
efitir. oiiufundina í Indókina og
Suðaustur-Asíu yftaieitit. 21.
des. í fyxxa storifaði New York
Times að sex bandanísk, editt
kanadásikt og tvö japönsk olíu-
fyrtatæfci hefðu bætzt á lista
Minnkandi aðstoð við
Palestínuflóttamenn
-<s>
I álylktun öryggisráðsins frá
22. nóvemher 1967 um átöfcin
í Miðausturlöndum er bemt á,
að skilyrði fyrir friðsamlegum
lyktum átakanna sé réttlát
tousn flóttamannavandans, sem
virðist jafnfjarlæg eins og aðr-
ar lausnir vandamáls sem knú-
ið hefur á í 23 ár. Samt er
svo kornið fyrir fflóttamarma-
hjálp Sameinuðu þjóðanna fyr-
ta Palestínuflóttafólk (UNB.WA)
að fái hún ekki skjótlega veru-
leg fjárframlög neyðist hún til
að draga mjög úr menntunar-
viðledtni sinni meðal flótta-
fólksins haiustið 1971.
Ánun sauian hefur verið
halii á fjáihaigsáætlun UNEWA.
A liðnu ári nam hann 5,5 milj-
ónum dollara á fjárhagsáætlun
uppá 47,8 rrHljónir dollara.
Hingað til heifur hallinn verið
jafnaður af relkstrarsjóði Sam-
einuðu þjóðanna, en hann er
nú orðinn svo flflítill, að ekki
verður lengur stuðzt við hann.
Þegar bardögum ísraela og
Araba lauk í árslok 1948, höfðu
mdlli 700.000 og 800.000 Pale-
stínu-Arabar flúið heimkynni
sín til nærliggjandi Araba-
landa. Að noíkkm vegna 8-
daga stríðsins 1967 og að
nofcfcru vegna náttúrlegrar
fólksfjölgiumar hefúx tala Pale-
stínufflóttamanna tvölfaldazt síð-
an 1948, og árið 1968 var hún
af UNR.WA sögð vera 1,5 milj-
ónir. Þeir skiptust þainnig á
hin ýmsu lönd: 165.000 í Líba-
non, 230.000 í Vestur-Jórdan,
605.000 í Austur-Jórdan, 248.000
í Sýrlandi, 270.000 á Gaza-
svæðinu og 39.000 í Arabíska
samfbandslýðveldinu.
1 6-daga stríðinu flúðu marg-
ir Palestínubúar öðru sinni á
ævinni, og borgarastyrjöldin í
Jórdan neyddi enn fleiri tii að
tafca sig upp í þriðja sinn.
Hjálp I viðlögum
og endurhæfing
í maí 1950 tók UNBWA við
vexkefnum Hjélparstofinuinar
Sameinjiðu þjóðanna fýrir
Palestínuflóttamenn og hefur
sfðan hatft á hendi tvö hliut-
verk — hjálp í viðlögum og
endurhæfingu.
í fyrra hlutvenkinu tryggir
UNB.WA flóttamönnum dagleg-
an maitarskammt sem nemur
1500 hltaeiningum á mann að
sumrinu en 1600 hitaeiningum
að vetrinum. Þar sem hér ex
trm að ræða algert lágmark til
lífsviðurværis, sér stofnunin
ákveðnum þurfandi hópum fyr-
ir ajjkaskaimmti af matvælum.
Flestar flóttamannafjölskyld-
urnar hafa nægilegar tekjur til
að afla sér matar til viðbótar
við hinn daglega skammt frá
UNRWA, sem samanstendur af
mjöli, þurrkuðum baiumum, ert-
um, sykri, hrísgrjónum, hveiti
Framhald á 9 eíðu.
ESn póEtístou áhrif oilrunnar
ná lenigxia en til Indófcina. Á
sitjórnartíð Súkamos vax banda-
rístoum og evxópsfcuim oiAu-
hirinigjum meinað að fjárfesta
í stóxum sttíl í Indónesíu. Etftór
vaidiarán hiexfloringjannia 1965
breyttiist hið pólitóstoa and>-
rúmsloít og síðan hetfux erlend
fjáxfesting í oiíu vaxið hröð-
um storefum og mun nema 160
miljónum dollara í ár. Daiwid
RooketfeMer spáfe' þvj að áirið
1982 muni fjiárfestínigin í indö-
nesístori oiíu nesna 5 miljöxð-
um doilaira. 1 borgrífcinu Singa-
pore voru í október i fyxxa
250o Bandaríkjaimerm sem siörf-
uðu í sambandi við olíuvinnsiu
og söhx, og þeim fjölgax 'Jm
1000 á mánuði.
Gróðavan og áhiuigi á að ráða
yfix oxfcugjöfum munu leiða
tii þess, að bagsmiunta stjóxn-
mátomannia í Wasíhington og
oi'íuihiriniganna munu beinast
að einu og sama marki: að ná
stöðugum yfirráðum yfir Suð-
Anstur-Asíu. f þvi ljósi vexða
loforð Nixons um „heimkvaðn-
ingu heriiðs" og „víetnamíser-
ingu“ dtríðsins ekfcl annað en
tíiraunii tii að vinna tíma til
að leysa iimanríkispóltísk
vandamál í Bandaríkjunum. En
ef sá skilningur er réttur, sem
hér er settux fram, þá hefux
Wasbington nú í fyrsta sinn
fengið stuðniijig mjög öfluigis
bagsununahóps, gem hefux bein-
an bag af hernaðaxsiigri í Víet-
mam. Esso. Mobil, Guif. BP,
Shell, Caltex og önnrjx olíu-
fyxiirtaeki munu hreinsa sár
oiíugxóða úr blóði íbúa Suð-
austiux-Asíu og bandarískra her-
manna, — (áb þýdidi).
v
*