Þjóðviljinn - 14.04.1971, Blaðsíða 7

Miðvnlkiudagur 14. apríl 1971 — ÞJÓÐVTLJINN — SÍDA "J
GILS GUÐMUNDSSON:
PENINGAR OG KOSNINGAR
1
Einn þeirra manna sem
íiverfa nú a£ þingi er Ólaftur
Björnsson, práf., en hann verður
ektki í framlboði að þessu sinni.
Enda þótt Ólaifiur hafi fylgjt Sjálf-
stæðisflolklknium að málum og
að jafnaði verið það sem kaU-
að er .,góður flolklksmaður“,
hafði hann Jöngum ríkairi til-
hneigingu en flolklkslbtraeður
hans aörir til að rökrœða mál,
varpa á þau ljósi úr floiri átt
en einni, kiryfja þau til mergj-
ar. Vafalaust eru það þessi eðl-
iseinkenni Ólafs, staðföat við-
leitnd ta heiðarleikta í mál-
flutningii og eðlisiæg virðing
fyrir rökstuddum skoðunum
annarra, sem gera það að
verfkum að hann þylkir ekki
lengur heppilegur framibjóðandi
Sjál fstæðisflokkslns
Eftir að fyrir lágu úmsllit
prófkjörs hjá SjáMstæðisffliokikn-
um í Reykjavík og Ijóst var
arðið að Ólaflur Bjömsson yrði
ekki í kjöri, þótti okflcur sam-
þingsmönnum hans eins og létt
hefði af honum fargi. Síðustu
miánuði þinigs fluttá hann í efri
deild nokkrar ræður, semveru-
lega athyigflisverðar mega taeilj-
ast, þótt engin þeirra hatfi orð-
ið svo umtöluð sem .jhroll-
ve!kjuræðan“ fræga
Þegar fláir dagar voru til
þdngsflita miæílti Ólaflur Bjöms-
son fyrir nefíndaráiM.ti nokfcru
firá fjárhagsnefind efri deifldar,
en þar hefiur hann lengi verið
förmaður. Notaði Ólafur þetta
tækifæri til að rasða um vanda-
!
mál, sem hann taldi réttilega
vesra sívaixandi áhyggjueÆni
afllna þeirra. sem aðhylltust
frjáilsa skoðanamjyndun, frjáils-
ar kosningar og raunverulegt
lýðræði. t>að væri sú staðreynd,
að í æ fleiri löndum og í stöð-
ugt ríkari mæli væri skoöana-
myndunin háð áróðursaðstöðu,
sem byggist á fjármunum —
miklurn fjármunum. Jafniveil í
ríkjum, sem taliin hefðu verið
hin traustustu ]ýðra&ðisríki,
kepptust framiþjóðendur og
filökkar við að „þera fé í dóm-
inn“,' ekki fyrst og fremst með
þeinum miútum, heldur með
því að ráða „mannfjöldans vit-
und og vild“ í kraifti áróðurs-
tælkja og peninga. Benti Ólafur
á, að í ýmsum náflægum lönd-
um hefði þótt óhjákvæmillegt
að setja afllsitranga löggjöf um
notkun fjár í samibandi við
kosningar, þar á meðafl að
reikningar skyfldu biirbir um
kostnað við kosningabaráttu
frambjóðenda og flokka. Taldi
Ólafur tírna til kominn aðfára
að huga að þessum mólum hér,
enda þótt hætt væri við að
löggjöf á þessu sviði yrði með
ýmsum ráðum /*sniðgenigin og
vaflalaust brotin.
2
Ekki bllandast mér huigur um
að ábendingiar Ólafs Bjömsson-
ar um þetta efni eru fýfliHlega
tímalbærar. Hér mé þegar sjá
ýmis mierki þess, að kosninga-
barátta verði í vaxandi mæli
rekin með fjárausitri. En áður
en ég vík að þvi nánar, ætfla
ég að bregða uipp svipmynd af
kosn ingabaráttu í landi dolldr-
ansi, Bandarikjum Noröur Am-
erífcu.
Ég var staddur í New York
síðastlliðið haust, er þar var
háð ko&ninigabairátta um land
aílt, og skyldi m.a. kjósa ödd-
ungadeildarþingmenn og ríkis-
stjóra. Meðal þess, sem fýrir
augu bar i New-York voru
langferðalbifreiðar fjölmairigar,
er alllar voru málaðar í áber-
andi litum á sama .hátt: Á
báðum hliðum, svo sem bif-
reiðamar voiru langar til, blasti
við nalfln Nelsons Rockefellers
ríkisstjóra og slagorð um að
glleyma nú eikfld að enduríkjósa
hamn 3. nóvember! Einlkafyrir-
tæki átti að sjálfsögðu vagn-
ana og hafði ieigt þá Rocke-
feiller að þessu leyti í mánað-
artíma fram að kosningum.
Kosning öldungardeildairþmg-
manns 1 New-Yorklborg vakti
allmiikla aithygli. ekki síztvegna
þess að reipubflikamjar vcaru
kflofnir og situddu margir ung-
an flhaldsmann, sem talinn var
Nixan mjög að skapi. Viðþetta
þótti vænfcast hagur demókrat-
ans, en þó var auðheyrt að hin-
um frjáMyndari mönnum þótti
það áneitanlega ærinn galli að
hann var hvorki talinn hafa
teljandi þekkingu né áhuga á
stjiómmólum. Var alflmiikið um
það ritað, hver væri skýringin
á því að þessd lifflausi ungi
maður var skyndiflega kornlnn í
framiboð. Var ekki farið sórlega
duflt með lausn gátunnar: Móö-
ir hans gamia var þæði rík og
metnaðargjöm og áttá aö hafa
farið til leiðtoga demókrata og
sagt: Hér er hann sonurmdnn,
gott stjámmólamannsefni, og
tvææ miidjónir döllara oð aiuiki,
ef þið sendið hann í framboð.
Samningar áttu að hafa tekizt
eftir nökkurt þóf, og þó efldri
fyrr en gamlla konan hafðibætt
þriðju milljóninni við í kasn-
ingaibaukinn þeinra demókrata.
Að bandarísku kosningunum
löknum í nóvembermánuði s.l.
geröi viflcuritið .,Time“ tiflraun
til að kornast að raim um hvað
kosninigabaróttan hefði kostað 1
beinhörðum peningum. Niður-
staðan varö sú, að samfcvæmt
uppgefnum tölum frá fllókikum
og frambjóðendium næmi fjár-
hæðin 200 miliónum döllara.
Bllaðið segir síðan, að oklleift sé
að gera sér grein fyrir hversu
mifcið brot þetta sé al£ hdnni
raunveruilegu upphæð.
En „Timei“ heldur áfraim:
Bftir því sem nœst verður
komlzt er framboð til öldunga-
deildar ákaflega þýðingariítið
og varla nema til málamynda
hafi frambjóðandinn ekki yfir
a.m.k. IV* rniilj. dollara að ráða
til kosningabaráttunnar. Stfðan
birtir blaðið noikkrar tölur:
Kosningábairóttan hjá Rodke-
felfler kostaði 7-10 mifljónirdoll-
ara. en aðalandstæðingur íians
,,fátækilinguirinn“ Göldlberg,
haföi elkki nemia 2 mdljlóaiir
handbserar — og flcolfélfl, sem
vonflegt var. Ronalld Reagan
sigraði í Kalifomíu, enda hafði
hann a.in\k. 2,4 mdflj. dolfliara
tdl umráðai, en andstæðingur
hians „aðeins“ rúoma mdajón
3
Hér á iamdi standa nú -afl-
þin giskosniugar fyrir dyrum,.
Eróðlegt verður aö veita því
athyiglli hversu peningar veröa
gildur þóttur kesningalbarátt-
unnar. Eflbki fer það á milli
mála að fljármunir, keypt áróð-
ursaðstaöa í ýmsum mryndium,
slkipa flrér æ stærra rúm í
sambandii við lcosningaiundir-
þúning og kosndngar. Hjá
stærsitu Clökílcunum tveimur eru
nú Ikomnar til sögunnar um-
fanglsimilklar forflcosningar. þar
sem próflkjörin eru. Hafa þess-
ir fllökkar 'báðir, en þóeinkum
Sjáflfstæðisflokflcurinn og edn-
staflcir frambjóðendur lrans, va,r-
ið stórfé í farkosningair þessar.
Má hilkllaust ifiuilyrða, að hér
sé um f járhæðir að ræða, sem
allls skipta nokkrum miljónum
flcnóna.
Þessa dagana er að hefjast
fldkflcsþing FramsóknarQolklks-
ins og landsfundur Sjálfstæðis-
flloklksins verður fliáður síðar í
þessum mánuði. Pulllyrt er að
floklcsstjómir 'beggja flöklkianna
leg^ á það ofurikaipp að smalla
á fumdíi þessia sem aflflra flestum
einstaiklingum og spari þar til
hvorki fyrirlhölfin né fjármuni.
Hjá SjálflsitæðisifllDlklknum er
marflcvisst aö því steflnt að
landsfundurinn verði eins
konaæ hensýning og hafi sem
sflífcur boin áíhrif á kosningaibair-
áttuna. Heifldarikostnaður við
fundarhald af því tagi sem hér
er efht til, skiptir vafaflaust
nökkrum mifljónum kiróna.
Hér verður þessd saga ekki
rakin lengra að sinni. En vel
meiga stuðningsmenn þeirra
floiklka, sem þuxfa að velta fyrir
sér hverri krónu og berjasttví-
Gils Guðmundssou
/
miön
viku
sýnni banáttu við að halda úti
fátæflcflegum málgögnum stfmum,
veita því nökflcira athygli hversu
mifclum fjármunum Sjálfstæð-
isflöklkiurinn ver til kosninga-
baráttunnar. Þó veröur og ekki
síður fróðlegt að giera sér þess
grein á sínum tíma, h.versu
arðsöm sflík kosningafjárfesting
reynist.
Stefnir í þá átt á ísflandli, að
auðugir menn eánir og aiuðuigir
flokjkar geti háð kosningaibar-
áttu með áramgri?
Bækur eftir Geir Kristjáns-
son og Dag frá Heimskringlu
<it eru komnar tvær nýjar
bækur hjá Heimskrmglu —
„Rógmálmur og grásilfur“, Ijóð
ogþýðingar eftir Dag (Sigurðar-
son) og „Hin græna eik“, ljóða-
þýðingar eftir Geir Kristjáns-
son.
Rógmálmur og grásilfur er
fimmta bók Dags og sýndst,
Siem þser fyrri, fyrst og fremst
-----------—----------------<
Miki! öIvuíi á
fsafiröi eftir
þrjá dansleiki
Á ísafirði var margt að-
komufóik um páskana eins og
kunnugt er — og þar var líka
mdfcið uim dryklkju. Ixjgireglan
á staðnum kvaö allt hafla
giengið stórsflysalaust og tók
fnam að flanþegar með Gull-
flossd hafðu efcld haft drykkju-
læti í frammfl. Um þúsiund
manns komu frá Reykjavík til
ísaifjarðar og voru hafldnir þrir
dansflieikir í bænum á pásOca-
Frambald á 9. síðu.
fufll mcð pólitfsk heifltarfcvœði
og særingar 1 bfland við held-
ur óvenjuflegar ástarjátningar.
Þessi kvæði. að vdðbættum
tveim prósaþáttuim, eru drjúg-
ur lieílmingur bófcarinnar en
afganigurinn em þýðingax, flest-
ar á verkum Palblo Nerudas
Chilesflcólldsi, en í féflagii vjð
liann eru þeir Carl Sandfourg,
Allen Ginslberg og César Vall-
ejo. Bókin er 139 bfls.
Geir Kristjánsson, þöklkitur
smiásagnahöfundiur og leikiþótta,
hefur áður gefið út þýðtagar
úr rússnesku og í Hin græna
eik eru einmátt nfu ljóð rússn-
eslkra sJoáflda. Allt flrá samtíðar-
rnannd og hliðstæðu Jónasar
Hafllgrímssonar Alexandr Púsj-
kín til ibvæðis Evtúsjenlkos um
Babí Jar, en auk þetara eru
kvæöi eftir höfundá sem Geir
hetfúr milkiö þýtt áður, Maja-
kovsflcí og Pastamaik. Sex
kvæði eru efitir Garcia Lorca,
tvö kvæði eftir sænsk-tfdnnsku
slkáfldkanuna Edith Södergran,
tvö eftir Esra Pound, fimm eft-
ir gríska Nðbellssikóldiö Seferis,
svoogflciviæði eftár Austur-Þjóð-
verjana Brecht og Gúnter
Kunert Bófldn er 61 bls.
ÚLFAR ÞORMÓÐSSON, kennari:
EG ÁKÆRI
Ég bef nú um 30 daga skeið
seti'ð við og reynt að hemja
með sjálfum mér það sem sam-
kvaemt smáborgiaraflegri skil-
greiningu heitir ofstæki, en án
árangurs. Ofstækisvafldurinn er
í fyrsta lagi frammistaða samn-
inganefndar BSRB gegn Magn-
úsi von Mefl og í öðru lagi svo-
nefnt umburðarbréf undirritað
af skósveinum von Mels og
Gylfla Þoddns í fjármála- og
áætlanadeild menntamálaráðu-
neytisins,
Fyrri ofistækisvaldurinn er
fljótsikýrður, Tíu og upp í 25
manna hópur, vafalaust valinn
af stjóm BSRB, situr við
gagnaúrvinnslu á fiundum og
samflcomum og að síðustu að
samningum við vcm Mel í sam-
tals 14 mánuði og skrifar þá
undir stórfeflldustu kjarabót til
handa opinberum starfsmönn-
um sem náðst hefur til þessa,
án þess þó að vita að nokkru
um hvað verið var að semja
eða þá undir hvað var skrifað
að lokum. AUavega eru nú
liðnir rúmír þrír mánuðir frá
undirritun samningsins án þess
að nokkurt samkcxmulag hafi
náðst um túlkun þeírra né
heldur að BSRB hafl sent frá
sér opinbera greinargedð á
túlkun samningsins sem stætt
er á. Ekki er ósenniflegt að
framundan séu aðrir 14 mán-
uðir til undirbúnings og samn-
inga um túlfcun samningianna
nema að þá þurfi að fá nokk-
um tíma til að túlka þá nið-
urstöðu. Ekki yrðu margir op-
inberir starfsmenn hissa, því
ætdi ekki sé til of mikifls mælzt
að samningianefndir viti um
hvað þær hafi verið að semja
áður en þær skrifa undir sam-
komulagi’ð?
Hinn ofstækisvaldurinn og
raunar kveikj.an að öllu þessu
ofstæki er bréfið, það sem kall-
ast Umburðarbréf 1/1971 diaig-
sett 3. febr. 1971 með efni:
Leiðbeiningar um greiðsiur til
kennara eftir gerð kjarasamn-
ingia. frá 19/12 1970 sendandi
Menntamálaráðuneytið,
Upphaf þessa bréfs hijóðar
svo í drottins nafni og fjöru-
tíu: Umræðum um hin ýmsu
atriði kjarasamningsins, sem
kiunna að vera tvfræÖ í fram-
kvæmd, er ekki lokið. Þegar
samningsaðilar hafia lokið þeim
og gert viðeigandi bókanir,
mun ráðuneytið dreifa samn-
ingunum ásamt athugasemdum
til Skólastjóra og þeirra, sem
fara með reikningshald skóla.
— Semsagt staðfesting ráðu-
neytjsins á greindri niðurstöðu
um hiö þrotlausa starf marg-
menninganna í 14 mánuði.
Síöan sagir í tödulið 3j® um-
burðarbréfs frá flokkun kenn-
ara eftir gæðum og gefið lof-
orð um að — Nafnaskrá með
þessari flokkun á að fyigja
bréfi þessu til viðkomandi
reikningsbaldara, en af ýms-
um ástæðum mrun skráin vera
ófulflkomin ennþá. — Gæða-
mati ekki lokið.
C-liður þer yfirskriftina
vinnutími' og bennsluskylda.
Þar stendur: — Ef kennsflu-
stundir eru 40 mínútur að
lengd er kennslusikyldan 33,75
stundir á viku. Til þessa hef-
ur skyldukennslan hjá þvtflík-
um mönnum verið 33 stundir
á vibu.
Svo bar til um þær miundir
að samningamenn BSRB risu
úr rekkju efitir hið þrotlausa
og óbilgjama starf enn i sig-
urvúnu yfir gjörðum sínum sem
vonlegt var að þeir sýndu ökk-
ur kennurum í Reykjaneökjör-
dasmi þann heiður að setjast
með okfcur á kjaftaþing að út-
slkýra stórfengleik samning-
anna. Þar hélt fyrirsvarí þeirra
um það bil þriggja klukku-
stunda útskýringarræðu og kom
þar fram skýrt og greinilega
að samflcvæmt túlkíun BSRB á
samningunum ætti kennsflu-
skylda í engu tilfelli • að lengj-
ast. Svo gild voru þau orð. Við
blækumar sem kennum við
ungllingaskóia sem jafnframt
er bamasflcóli og lengd kennsiu-
stundar þarf afl miðast við
setuiþol mjög ungra nemenda
erum semsé gerðir át»yrgir fyr-
ir því að ekki er hægt að liaifla
kennsflustundir 45 mín. lang-
ar eins og í gaignfræðaskólum
en þar er kennSfluskyldan 30
stundir á vibu. Samt eigrjm
við að skila nemendum með
samsflconar þekkingu og þeir
koliiegar okkar sem fá til þess.
5 min. lengri tíma í hverju fagi
25-30 mín. lengri tímia á daig.
Fyrir þetta er greinileg refs-
ing verð okkur til banda.
Þá segir í d-lið þessa ágæta
bréfs: — Efcki er gert ráð fyr-
ir a8 greiða þurfi fyrir vörzlu
í kaffitíma frá 1. febr. 1971.
Ætlazt er til að kennarar taki
ekki allir kaffitíma samtímis.
— Enn sfcafl vitnað til útskýr-
ingiarræðu fyrirsvara samn-
ingaimanna hafldinni á fundi
þeim sem áður getyr: Engar
sflcerðingar munu koma til á
þessum vetri á nokkrum aukar
eða óþægindiagreiðsflium. — Og
enn gilda orðin.
Enn er ekki ölflu lokið því
áfram stendur í d-lið: — Ef
kennari vinnur hluta af
skyldukennslu sinni á öðru
kormsflustigi en hann er sett-
ur við, ber að umreikna skyldu-
kennsluna tifl samraamis við þá
skylduikemnslu, sem er á hvoru
fræðsflustigi. — Síðan kemur
feiknamerkileg reikningsfiorm-
ufla þessu til stuðnings svo
merkileg að ég dirfist ekfci að
prenta hana upp fyrr en vitað
er um einfcaleyfisrétt á fyrir-
bærinu. En útkoman er m.a.
eignuð bennurum við unglinga-
skóla sem jafnfnamt eru bama-
skólar en henni er síðan bætt
við skyldulkenslu slíkra og þvú-
líkra mianna þannig að hún
megi vaxa og aukast þeim til
hegningar fyrir að menntamál-
um þjóðarinnar er þann veg
farið að skólakerfið getur ekki
sé8 ráðnum starfsmönnum fyr-
ir þeirri vinnu sem þeim ber.
Ég sé ekki ástasðu til að vitrna
enn aftur í marggreindia mara-
þonræðu fyrirsvara samninga-
nefndar BSRB. — Enn er þó
ekfld upptalið allt það sem í
þessum lið felst 1 þessu felst
einnig meðal annars það að
kennarar sem vinna við siíka
samskóla taka ýmist laun eft-
ir tuttuigasta eða átjánda launar
flokki fyrir hádegi (kennarar
með aflm. bennarapróf — og
eftir gæðamati) meðan þeir
kenna unglingadeildunum en
eftir átjánda og sextánda
launaifilokki eftir hádegi þegar
þeir kenna vi8 bamaskóla og
taka yfirvinnukaup eftir þeim
launafilokkum. Mikil hlýtur
sekt okkar að vera.
Ýmislegt annað réttlæti væri
hægt að tíunda úr þessu ágæta
umburðarbréfi þó ekki verði
meira að gert í bili. Undir
þetta ágæti ailtsaman skrifa
svo F.h.r. Birgir Thorlacius og
Sigurður Þorbeflsson ef ein-
hvum skyldi langa til að hitta
þá á fömum vegi áður en nótt-
in gerist albjört.
Og þá er komið að ofistæk-
inu ómenguðu.
Ég ákæri alla þessa menn
sem að þessum samningum
bafa sta8ið, jafnt ráðherra,
raðuneytismenn sem samn-
ingamenn BSRB. Ráðherra fyr-
Ir ofibeldishneigð. ráðuneytis-
menn fyrir undirlægjuihátt,
samningamenn BSRB fyrir for-
myrkvan og þursahátt.
Bkki er það ætlun mín að
refca ákæru ^ þessa fyrir emb-
ættismannadiómstólum þess
gervilýðræðis sem okfcur er
gert að lifa við í bráð, held-
UF ée máli besau til al-
þingis götunnar og skora á alla
dómendur að sýna mér þá diá8
að dærna.
Fengi nokJcur óþol af bið-
inni eftir þvtf dómsorði?
ÞvÖíkt ofstæki. Ja, þvtí'Kkt
glórulaust ofstæki. —
Eða hvað?
Njarðvík. 26. marz 1971
Úlfar Þormóðsson.

I
4
l