Þjóðviljinn - 16.10.1971, Blaðsíða 4

4 SfiDA — ÞJÓÐVTLJINN — Laugaradgur 16. ofcfxSber 1971.
— Málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkv.stjóri: Eiður Bergmann.
Bitstjórar: Sigurður Guðmundsson, Svavar Gestsson (áb.).
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig 19. Simi 17500
(5 linur). — Askriftarverð kr. 195,00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 12,00.
Læknaskorturinn
jþegar nýr heilbrigðismálaráðherra, Magnús Kjart-
ansson, tók við starfi sínu í sumar blÖstu við
mörg vandamál. Þessi vandamál eru þess eðlis að
þau leysas't ekki nema með þrotlausu starfi á
löngum tíma. Engin einföld lausn er til. Önnur
þessara vandamála eru þannig að unnt er að finna
á þeim bráðabirgðalausn meðan unnið er að til-
löguim eða framkvæmd tillagna um varanlega
lausn málanna. Þannig er þessu til að mynda
háttað með læknaskortinn úti á landi. í þeim
efnum ríkir vægast sagt mjög alvarlegt ástand
sem ekki er unnt að leysa til frambúðar með einu
pennastriki. Þess vegna sneri heilbrigðismálaráðh.
sér til allra lækna á höfuðborgarsvæðinu bréflega
og bað þá persónulega að athuga hvað hver og
einn þeirra gæti gert. í bréfinu sagði heilbrigðis-
' ra m.a.: „Ef hver starfandi læknir í Reykja-
' ðst til að gegna starfi utan Reykjavíkur í
einn mánuð á ári, eða tvo mánuði annað hvert ár,
nægir það til að leysa vanda þeirra héraða er
hér um ræðir.“ í framhaldi af þessu bréfi ráð-
herrans hafði heilbrigðisráðuneytið síðan sam-
band við lækna símleiðis og í fyrrakvöld héldu
læknafélögin fund til þess að fjalla um málið.
Er greinilegt að nokkur skriður er kominn á lausn
þessa mikla vandamáls — til bráðabirgða að vísu
— en jafnhliða bráðabirgðalausn verður að vinna
að varanlegri lausn þessara vandamála.
^ðstaða dreifbýlisins í heilbrigðismálum er ger-
samlega óviðunandi og hefur lengi verið. Ör-
yggisleysið í þessum efnum hefur haft það í för
með sér að fjöldi fólks hefur flúið dreifbýlið til
Reykjavíkursvæðisins í von um meira öryggi. Það
eru læknarnir og þeir einir sem geta í raun og
veru eitthvað gert til þess að leysa þetta hrikalega
vandamál. Tilskipanir stjórnvalda duga ekki frem-
ur en allskonar gervilausnir.
Rafhitun eða jarðvarmi?
j^ýlega voru hitunarmál Hafnfirðinga á dagskrá
í bæjarstjórninni þar. Þar lagði einhver hluti
bæjarstjórnar til að þegar yrði ákveðið að no'ía
jarðvarma til upphitunar húsa í Hafnarfirði og þar
með hafna rafhitun. Hér var greinilega um það
að ræða að einhverjir bæjarfulltrúar í Hafnarfirði
mátu meira flokkshagscmuni Sjálfstæðisflokksins
en bæjarfélagsins og verður það að teljas’t býsna
athyglisvert fyrir Hafnfirðinga. Staðreyndin er sú,
að meðal sérfræðinga eru um þessi mál skiptar
skoðanir og menn komast ekki að niðurstöðu með
óðagotsvinnubrögðum. Eina leiðin er rannsókn.
— sv.
Skýrsla Jóhanns J. E. Kúld til Alþýðusambands íslands:
Feri á landsþing Norges Fiskarlag
Margir fulltrú&r frá úthafsveiðiflotú Noregis skildu fullkomlega nauðsyn okkar á útfærslunni
Skýrsla til Alþýdusaimibands
íáLands um Noregsferð á lands-
þing hjá Norges Fiskarlag í
Þrándheimi.
Samin af Jélhanni J. E. Kúld.
Að morgni þess 5.. okt. kl. 11
f.h. setti Johan J. Toft for-
maður í Norges Fiskarlag þing-
ið með 45 mínútna ræðu, bar
sem skýrðir voru heiztu atlburð-
ir milli þinga og'minnzt félaga
sem dáið höfðu á tímabilinu.
Eftir ræðu formanns ávöro-
uðu gestir þingið í þessari röð:
Fyrstur tók til máls Trygg\'e
Bratteli forsætisráðherra og tal-
aði í 10 mírfútur, næstur honum
talaði Knut Hoern sjávarútvegs-
ráðherra og talaði álíka lengi.
Þriðji í röðinni af ræðumönnum
var Klaus Sujmaná fiskimála-
stjóri Noregs, sem tálaöi í 5
mínútur. Þá kiom röðin að er-
lendu gestunum og talaði fyrst-
ur fyrir hönd Svíanna, sem voru
þrír Hans Levin þinigmaðut og
talaöi í 3—4 mínútur. Næstur
Svíanum kom svo ég, sem talaði
í rúmar 10 mínútur og síðastur
af útlendu gestunum tailaði Fær-
eyingurinn Ole Jakobssen forrn. í
Föroya Fiskimannafeilag sem
tailaði í 5 mínútur. Svo héit
röð gestanna áfram og töluðu
um 20 norskir géstir frá öllum
mögulegum félagssamtöfcum, svo
að þessi liður dagsfcrárinmar stóð
nofcifcuð lengi.
Þegar óg hafði ávarpað þing-
ið, og skilað kveðjum frá Al-
þýðusamþandimu og Sjómanna-
sambandinu og bakkað fyrir
boðið, þá sneri ég máli mínu að
sögu Þrándheims til foma og
vitnaði í Láxdælu, þar sem ég
dró fram dæmið af sundkeppni
þeirra Kjartans Ólafssonar og
Ólafs Tryggvasonar konungs,
þar sem þeir urðu jafnir og Ól-
afur gaf Kjartani konungsskilekj-
una að laiunum. En hann tók
það fram, að honum þótti ís-
lendimgurinn stórlátur. Þegar
hér var komið sögiu og ég fann,
að orð mín höfðu fallið í góð-
an jarðveg, þá sneri ég mínu
kvæði í kross og byrjaði að tala
um landheligismálið, sagðist
vilja nota gefið tæikáfæri fil að
útsikýra fyrir Norðmönnum,
hvað það í rauninni væri, sem
knýi okkur Islendimga til að
færa út fiskveiðilögsöguna í 50
mílur strax 1. septemiber 1972.
Og að við treystum oklkur eklci
til að bíða eftir því, sem Haí-
réttarráðstefnan hefði að segia
um það mál, næst þegar hún
kaemi sarnan. Síðan taldi ég ;ipp
helztu rökin fyrir þessari á-
kvörðun oikkar. Og endaði með
því að segja, að hér væri ekkert
gamanmál á ferðum, heldur
væri um það að ræða, hvort
að verja ætti fiskdstofnana gegn
tortímingiu, því án þeirra gæt-
um við ekki lifaö á Islandi.
Þetta var aðalinntak rasðunnar.
Svo, þegar ég hgetti, þá kvað
við glymjandi lófatak um allan
salinn, ekki minna en þegar
Tryggve Bratteli endaði sína
ræðu. Og ég var varla kominn
fram í salinn, þegar fréttamenn
útvarps og sjónvarps komu
hlaupandi til mín og báðu mig
um viðtöl.
Að enduðum þessum ávörp-
um byrjuðu hin eiginlegu þing-
störf, sem héfust á því, að lagð-
ir voru fram endurskoðaó'ir
reikningar- og ge'fnar skýrslur
um störf á tímabilinu frá því
þing kom síðast íi>man og stóðu
þær umræður framundir kl. 7.
En þá flutti Káre Rodahl pró-
fessrfr erindi um heilsufarslegar
rannsóknir á norskum sjómönn-
um, sem hann hafði gert á síð-
ustu árum. Þetta var mjög fróð-
legt og lærdómsiríkt erindi. Pró-
fessorinn sagði að áberandi
sjúkdómar hjá norskum fiski-
mönnum, væru magasár og
hjartabilun. Síðan ræddi hann
um orsakir til þessara sjúkdóma
hjá fiskimönnum og helztu ráð
til að draga úr þeim. Hann
sagðd, að þrátt fyrir miklar
framfarir og tækni, þá fylgdi
fiskimannsstarfinu mikil áhætta
og mdkil áreynsla, sem aldrei
yrði hægt að fyrirbyggja í þessu
starfi. Hinsvegax væri hægt að
herða rnenn upp í starfið, þann-
ig að þeir þyldu betur en ella
hörð veður, mikia áhættu og
áreynslu án þess að bíða varan-
legian sfcaða.
Miðvikudaginn 6. október
hólfst fundur kl. 9 f.h. þar sern
Gunnar Sæterdal framkvaymda-
stjóri hafði framsögu um efnjð:
Undirstaða fiskveiða og aðkall-
andi vandamál. Um þennan lið
urðu miklar og fróðlegar um-
ræður, sem margir tóku þátt í.
Næst á dogskránni var meng-
unarvandamál hafsins og sagði
fiskimálastjóri sem hafði fram-
sögiu, að í undirbúningi vasru
ný norsk lög um það efni.
Ymsir tóku til máls, þar á með-
al sænski þingmaðurinn Hans
Levin. Undir þessum lið tók ég
til máls og sagði frá 100 miina
mengunarlandlhelginni, sem sett
>rði við Island. 3. málið á dag-
slcránni var: Norska fiskveiöi-
landhelgin með tilliti til togara-
útgerðar og hófust umræður um
það mál M. 4 e.m. Framsögu-
maður var Arnhold Reinhoildsen
frá Melbu. Þama urðu harðar
umræður á milli forsvarsmanna
bátaútgerðar annars vegar og
togaraútgerðar hins vegar. Inn í
þetta mál blamdaðist svo ís-
lenzka 50 mílna landhelgin, svo
ég fékk tækifæri til að taka til
máls undir þessum lið og út-
skýra nánar en mér gafst tími
til við þingsetninguna, helztu
og þyngstu rökin fyrir því að
bíða ekki með úttfærsluna eftir
niðurstödu næstu hafréttarráð-
stefnu. Ég fékk ágætar undir-
tektir oig mikið klaþp, en ann-
ars var ekki klaippað nema að-
eins fyrir framsöguræðum.
Margir fulltrúar frá Norður-
Noregi lýstu því beinlínis yfir
að þeir stydidu: málstað íslands,
og sögðu að eðlilegast væri að
Norömemn færu í fótspor ís-
lendiniga og færðu líka sfna
fisikveiðilandihelgi út í 50 mílur.
Allir aðrir ræðumenn tóku það
fram, að þeir skyldu nauðsyn
ísleindinga í þessu máli, þar sem
íslonzka þjóðin yrði að lifa að
stærstum hluta af fiskveiðum.O
Hinsvegar vildi fiskimáilastjón i
Noregs að Islendingar hefðu
beðið eftir niðurrsitöðu næstu
hafréttarráðstefnu sem hann
taldi mundu koma saman 1973.
Margir ræðumenn töldu, að út-
færslan við lsiand mundd í
reyndinni verka þannig, að fleiri
togarar sæktu á miðdn við Nor-
eg og sögðu að gera yrði cin-
hverjar ráðstafanir til að bægja
þeirri hættu frá. Enginn ræðú-
maður dró í efa fiullkominn rétt
lalendinga til útfærslu fiskveiði-
landhelginnar f 50 mfiur. Bkki
eitt einasta styggðaryrði féll í
giarð fslendinga meðan á þess-
um umræðum stóð
Finnimcrkuirfulltrúamir báru
fram tillögu um að skora á
norsku ríkisstjómina að fara að
dæmi íslendinga og útvíkka
fiskveidilandíhelgina í 50 mílur.
Þessi tillaga náði ekki samþykki
þingsins, enda varla von, þar
sem stjóm Norges Fiskariags
var með aöra tillögu. sem búin
var að ganga á milli stjóma
félaganna fyrir bingið.
Stjómartillagan var á þessa
leið:
„Við vitum að fsland hefur
tillcynnt um útfærslu fiskveiði-
lögsögu sinnar út í 50 mílur.
Lanclsstjórnin hefur á grund
velli norrænna umræðna varð-
andi það, að einstök lönd færðu
út sína fiskveiðilögsögu, látið í
Ijós þá skoðun sína, að málið
bæri að leysa á félagslegan háít
í samvinnu við aðra. Það verður
haldin hafréttarráðstefna 1973
og Norðmenn hafa nú þegar
kosið nefnd í landhelgismálinu
til að móta norska stefnu i
sjávarútvegsmálum.
Við getum ekki lokað augum
fyrir því, að útfærsia íslenzku
fiskveiðilandhelginnar veldur ó-
heppilegum afleiðingum fyrir
norskan sjávarútveg m.a. vegna
fyrirsjáanlegrar aukningar á
veiðum eriendra togara á mið-
um við norsku ströndina. Við
verðum því að fara fram á það
við norsk stjórnarvöld, að þan
reyni að hafa áhrif í þá átt að
ísland fylgi sömu stefnu og aðr-
ar þjóðir í máli sem þessu.
En, ef Island samt sem áöur
færir út sína fiskveiðilandheigi.
óbundið af næstu hafréttarráð-
stefnu, þá verða yfirvöldin í
samráði við fagleg félagssamtök
fiskimanna, að athuga gaum-
gæfilega hvaða gagnráðstafanir
hægt er að gera af Norðmanna
hálfu til að tryggja okkar ð-
hugamál í sjávarútvegi."
Þessi tillaga var samlþykkt,
én þó ekki mótatkvæðalaust.
Nokkrir fulltrúar frá Finn-
rnörku saimþykktu ekki tillög-
una.
Síðasta málið á dagskrá mið-
vikudagsins voru fjármál heild-
arsafmtafcanna og hinna ýmsu
félagasamtaika imnam Norges
Fiskarla.gs.
Á fimmtudagsimorguin kl. 9
stundvíslega byrjaði þimgfundur
með því, að Knut Hoem s.yiv-
arútvegsráðherra hafði framsögu
um umsókn Norðmanna að
Efnahaigsbandalagi Evrópu.
Ráðherra skýrði fyrir fulltrú-
um, hvemig þau mál stæðu, og
að ennbá hefði ekki fengizt neim
fullnægjandi lausn á ýmsum at-
riðum gaignvart norskum sjáv-
airútvegi, sem gerðu inmgönguna
mögulegia. Sagði hamn, að rfkis-
stiórnin vildi knýja flram úr-
slit f máiinu, áður en betta. ár
væri úti. Ef viðunandi lausn
fengist að dómi Stórþings og
ríkisstjómar, þá yrði málið lagt
undir þjóðaratkvæðagreiðslu. Þá
saigði ráðherramn að ríkisstjóm-
im mundi hafa samráð við
stjórnina í Norges Fiskarlag vm
allt, sem snerti norskan sjáv-
arútveg í sambandi við inn-
gönguna. MiMar og harðar um-
ræður urðu að lokinni fram-
sö.guræðu ráðherra og vildu
sumir ræðumemn láta slfia
samningum við Efnahagsbanda-
lagið strax. Auðheyrt var á öllu,
að málið mætir talsverðri antí-
stöðu, og virðist hún vera sterk-
ust í Norður-Noregi, en. bó töi-
uðu einmdg margir fulltrúar úr
öðrum landshlutum gegn inm-
görrgu í Efnahagsbandalagið.
Þetta mál var svo atfgreitt með
tillögu, þar sem stjóm samtak-
anna var falið að gæta hags-
muna norsikra fiskimanna í
sambandi við imngöngu, ef til
kæmi, og kalla saman ráðstefnu
innan samtakanna, ef á þyrfti
að halda
Eftirmiðdaigur fimmtudagsins
fór svo í umræður um ýmis inn-
anfélaigsmál samtakanna og
stjómarfkjör.
Fonmaður fyrir næsta kjör-
tímabil var kosinn einróma Jo-
han J. Toft og varaformaður
Mads Bjömerem.
Þimginu var svo slitið með
veizlu í Folkets Hus um kvöidið,
og stóð hún langt fram eftir
nóttu. Undir borðum var gam-
all fiskimaður heiðraður, með
gullnælu samtakanna og æðsta
gullheiðuirsmerki Ölafs konungs,
sem sjávarútvegsráðherra flesti á
hann að endaðri ræðu.
Ferðin öll geMc áðríníniú ý{íi
mjög vel. Mikill fjöldi fuilltrúa
gaf sig á tal við mig utan þing-
flunda og þakkaði irfér'þ'éfáóniti-
lega fyrir framilag rnitt á þing-
inu. 1 þeim hópi voru ekki bara
fulltrúar frá Norður-Noregi, sem
eiga svipaðra hagsmuna að
gæta og við, hvað útlfiærslu
lamdhelginnar við kemiur, héld-
ur líka fulltrúar frá úthatfs-
veiðiflota Norógs, sem skilðu
fullkomlega nauðsyn okkar á
útfamslunni, og þó stríðir að
sjálfsögðu útfærsla okkar gegn
persónuiegum hagsmunum
þeirra.
Ég er ánægðiur með flerðina og
vil þafcka Alþýðusambandi ís-
lands fyrir að hafa glefið mér
tækifæri til að mæta fyrir þess
hönd á þiinginu.
Reykjavflc, 10. dkt. 1971,
Jóhann J. E. Kúld.
TÖL VUTÆKNi
Skýrsluvélar ríkisins og Reykjavíkurborgar óska
að ráða starfsfólk til tölvugæzlu og amnarra starfa
sem tengd eru tölvuvinnslu.
Umsóknarfrestur er tjl 26. október.
Nánari upplýsingar er að fá á skrifstofu vorri að
Háaleitisbraut 9, sími 38660.
Skýrsluvélar ríkisins og
Reykjavíkurborgar.
TILB0D ÓSKAST
í fólksbifreiðar er verða sýndar að Grensásvegi 9,
miðvikudaginn 20. október kl. 12 til 3.
Tilboðin verða opnuð i skrifstofu vorri kl. 5.
Sölunefnd varnarliðseigna.