Þjóðviljinn - 19.11.1971, Blaðsíða 6

£ STÐA — ÞjOÐVELJIJJN — EYjsÉudlagur 19, nóvcarthxsr ISTIX.
Starf háskóla i
styrjaldarlandi
Tækniháskólinn l Hanoi
heíuir á undaníömjum árum
teikið aillmiklum bireytingum.
Eru þær einkum tengdar þvi
verkefni að annast í serun
þarfir framleiðsXunnar og
þarfir baráttu landsmanna.
Starfsiháttum skólans verður
t>ezt lýst með einkunnarorði
lians ,4ærum í star£i“. Stúd-
entar liafa unnið störf sem
haÆa í senn vísindalegt og
hagnýtt gildi á mörgum svið-
um. Þeir hafa gert áætlun um
endurreisn rafstöðva, rannsak-
að stjómun og framleiðslu við
styrjaidaraðstæöur í ýmsum
verksmiðjum, hannað smærri
verksmiðjur fyrir Xéttavöru-
iðnað i ýmsum héruðuan, smíð-
að smá bræðsluotfna, breytt
vörubifreiðium í bifireiðir til
farþegaflutninga o. s. frv.
Myndir:
1) Fyrstu stúdentamir sem
útskrifast frá Tæfcnihóskólan-
um hafa fengið pró&kírteim
sín og halda tLl nýrra starfa
innan sfcamms.
2) Stúdentar í veflnaðariðn-
aði kanrna afkastagetu nýrra
spunavéla.
3) Á tilraunastofu Bygging-
arverfcfrseðideildar eru ptrófluð
aXhliða tæfci til mæJinga á
mótstöðu efna.
GRÓÐURHÚS ER BRÁDNA
Sovézkur landbúnaður liefur
nú tefcið í notfcun nýtt gervi-
efni, þunna, gegnsæja lúmnu
sem leysdst upp í vatni við á-
kveðið hitastig og er til margra
hluta nytsamleg. Á vetuma er
tilbúinn áburður fluttur út á
afcrana í sekkjum úr þessu
efni. Hlýtt vorregnið leysir
upp sekkjna, oe áburðurinn
skolast ofan í jarðvegirin alveg
á réttum tíma. Einnig er það
notað til að brei'ða yíir vetur-
sána akra, þegar veturinn er
harðastur. Þannig helzí varm-
inn lengur í jörðinni en ella,
og „ábreiðan" bráðnar burt á
vorin áður en fyrstu spírumar
gægjast upp. Með þessum hætti
hefur tekizt að £á hveitiupp-
skeru. sem var 50 prósent yfir
meðaílag, og komið þroskaðist
þremur vikum fyrr en á öðr-
um stöðum. Efni þetta er fund-
ið upp af efnafræðingum í
Leníngrad. — APN.
Torleiði síra Hallgríms
w
\
Ungverjalandi
Talsvert veður heflur verið
gert útaf því að ungverski bisk-
upinm L. Ordass skyíldi efcild
komast til IsXands á dögunum
til að veitai viðtöku heiðurs-
dofctorsnafnfbót á 60 ára aflmiæli
Háskólans. Og ekki hefuir Xritt
sætt minna ámæli, að passiu-
sálmaiþýðing hans skuli eklci
gefin út í landimu. Þetta hefur
orðið ýmsum vandlXæturum til-
dflni til að giagnirýna stjómar-
farið í landi heiðursdoktorsins,
en óneitanlega finnst mér sú
gagnrýni geiga nokkuð. Hún
hittir eftilivill engu síður kaþ-
ólikka og kalvinstrúarmenn í
því fjarlæga landi, heldiur en
guðlausa stjómmálamenn. Mér
hefur þó skilizt aö fátt sé auð-
veldara en koma vel forþéntu
Xiöggi á þá síðarnefndu, en þá
verða þeir sem til höggsins
reiða IMega að hafa lágmarlis-
þefcfcingu á aðsitæðum.
Nú vil ég tafca það skýrt
fram að ég tei íslendinga eiga
að sýna þeim útlendum mönn-
um sóma sem kynna íslenzka
menningu erlendis, og trúverð-
ug þýðing passíusélXmanna á ar-
lent móil er vissulega umibunar
virði. En ég vil vefcja athygiii
á því að það er elkiki allrai eð
kunna að meta stórvirfci síra
Haillgríms og setja það í rétt
samhengi. Ofcfcur er það þjóði-
ardýrgripur og raunar hluti pf
okfcur sjálfiuim, en í auigum
miargra úflendinga verður það
sérvizfculegt og óaðgenigilegt
trúardökument affcanúr galdra-
brennuöld Lúfchers.
Elkfci detfcur mér í huig að
halda því fram, að ungversk
stjórravöld beri trúariXíf þegna
sinna mikið fyrir brjósti, en
óg vil sýna framá, að þaufcunni
að njóta nokkurs byrs meðal
þjóðarinnar í því að sýnia spor-
gömgumöninium Lúthers tak-
marikaða tillitssemi. Ætla má
að það sé svo í Ungveirjallandi
sem víða annars staðar, að
dvergvaxnir minnihiutahlóipar
eigi efcifci uipp á pallXborðið hjá
Xanidsstjóminni og fcamnsfci edcki
hjá landslýðnum heldur. Það
nýtur hver þess afls sem tiiann
hefur, og hér er það fjöddi
fylgjenda en ekfci röltovísi, trú-
arhiti eða listfemgi sem úrslit-
um veldur. Og Lúther kallinn
ræður sannarlega eklki fyrir
rnikfu liði í Unigverjalandi.
Ég sítoal játa að guðshús með
forteilkni þessa þýzfca bjór-
bamlbara hef ég aldrei augum
litið í þvísa landi, og þarf það
að vísu efcki að sanna mákið.
Frá stoólaórum mínum mam éí?
aðéins eftir einum stúdent sem
mér var tounnuigt um, að var
frá liúthersfcu helmili tða um-
Iwertfli. Hann var Svabá og
kunni ungversltou ekfci stórum
beitur en óg, hafði hann ósfciij-
anlegá þýzfcættaða mállýzku á
hraðbergd þegar Ungverjar
stfcríddu lionum á bögumætkm-
um.
Gaman til Iriiðar: I alfræði-
biólkinni Britannicu, amerískri
útgáfu frá 1965, 11. bindi, eru
gefnar töluXegar upplýsiinigar um
sfciptingu ungversku þjóðarinn-
ar í trúflotoka (töluimar eru
sagðar frá því fyrir seánni
heimsstyrjöld, og er svo að
sfcilja að nýrri séu ekki tiitælk-
ar): „Rómversfc toaiþólsfcir voru
65% þjóðarinnar, 25% mótmæl-
enxJur — aðallega kaivínskir —
6% gyðingatrúar og 3% fylgj-
andi grísifcum rétttrúnaði“. Þar
sem eklki hefur orðið nein veru-
leg röskun á útbreiðslu ein-
sitafcra undirteg. kristins siðar í
álfunni á umdaraflörinum öldium,
þótti mér eragin goðgá að leita
eldri heimiilda um þetta efni. I
Brítamnicu frá 1910, síðusfcu
ensfcu útgófunni, er nókvæm
sltoýrsla í 13. binidd um trúar-
brögð í toonungsríkdnu Urag-
verjalandi aldamótaárið. Sam-
fcvæmt Xienni voru rómversk
toalþólskir 49%, grísk kalþóilskir
11%, grísltour rétttrúraaður 13%, ^
evarageXisk-lútherskir 7%, evan-
gelísfc-kalvínsfcir 14%, úraítarar
gyðingaibrú 5%. Þetta var
á dögum tvíríkisins Austurriki-
Ungverjalland, þegar Ungverjar
voru einskanar yfirþjióð í ausc-
urihluta saimsteypunnar. Þá
lutu stjómiinni í Búdapest víð-
lerad héruð norðan, austan og
sunraan þeirra landamiæna er
Ungverjum voru skömmibuð m©5
Trianon-samningunum 1920
(„Stýft UngverjaXand er ekkert
rí'ki, en heilt Ungverjailarad er
himnaríki“ varð þá kjörorð ung-
verstou fasistanna, sem undu
því illa að missa tvo þriðiu
hluiba lanidsins ásarnt öllum und-
irþjóðunum og raunar miedra
til). Aöeiras 51% íbúanna í kon-
uragsrílkinu töldust um aidamót
ungVerskir að þjóðemd, 17%
voru Rúmienar, 12% voru sf
hvorum Þjóðverjum og Slóvöfc-
um, en 1-3% af hverjum Serb-
uirrx, Rúþeraum og Króötuxp aufc
slæðings annarra þjóðarbrota.
Þetta er nauösynlegt til sfciln-
ings á eftirfaraindi kirkjuflróð-
leik gömlu Britannicu: „í mörg-
um tiXfledlum fellur þjóðemi og
trúfloikfcur saman. Þaranig eru
Seribar aðallega grísk-rétfctirún-
aðar, Rúbenar eru grísk-ka-
þóllskir, Rúmenar ýmist grísk-
rétttrúnaóar eða grísk-toaþólsk-
ir, Slóvakar lútherskir og þeir
einu sem eiranig jóta lúthers-
trú eru Þjóðverjar i SjöfjíaiUa-
landi og í Zsiepes héraðimi (bœði
nú utan . Uragverjalands, aths.
Hj). Kalvínistar eru aðallega
ungverskir. Þar af kemur, að
lútherstrúin er Xcölluð „þýzlia
kiritoian“ í landinu og sú kal-
vínsfca „ungversfca kirfcjan".
Raþólska kirikjan ein tekur til
miargra þjóöema“. Aftaní þetta
má svo hnýta þeim alfcunnu
sannindum, að umlburðarlyndi í
trúarsiðum jhelfiur aldrei verið
hin sterika lilið s'kipulagðrar
kristnd.
Ég hef því fyrir satt, beeði
með steírslkotuin til ívitnaðra
lieimilda og með hliösjóln af
eigin reynslu, að fýlgismenn
gamla Lúöiers sé nær eingöngu
að finna meðalminnihlutaþjóð-
emanna, en þau eru raú hverf-
andi hluti af laradsmiöninum.
Víkjum þá afitur að torleiGi
síra Iíaillgríms sóluga Péturs-
sonar suður á hinum greið-
færu ungversfcu sléttam. Gæti
ekki hugsazt að passiiusáimar
hans séu þar floktoaðir und-
ir útbreiðslurit lúthersks sdð-
ar? Er þá efcki hætt við
að opinberir tilsjóniarmenn
kristnihalds. lærðir oe leik-
ir, teldu þvílítot rit grafla
uradan þeim modus vivendd er
eflzt liefur hin síðari ár milli
stóim1 trúféllaganinia og rífcis-
valdsins? En svo er hin hlið
miálsins: Hve mákiil er eftir-
spunnin efltir 300 ára gömjum
paraingarsólmum, sem oríár eru
í lúflhersarada og þýddir án
arada (giffcar)? Trúlega er hiún
efcki meiri en svo, að bóka-
forlög ríkisins komist upp með
að garaga framhjá þeim af
maritoaösástæðium. Og bregði
þarilendir róðamenn fyrir sig
slíkiri afsöfcun, þá geta mól-
svairar hiras frjólsa markaðs-
lceríis flátt eitt sagt nemai am-
en. En kannski hækitoar nú
verðgildið í stríðsmönraum Lút-
hers suður þar, þegar Hásfcóli
íslands er búinn að gera odd-
vita þeirra að dJh.c. (döctor"
lionoris aut Hallgrími causa).
Veifclyndii gaignvairt arðum og
táflluim er nefnilega víðai til
staðar.
En mieðal aninarra orða: Hve-
nær skyldi birtast á íslenziku
hið innblásna meistaraverk
Isteni igazsógra vezérlö kalauz
(leiðarhnoða eða sannleikanum
um guð) eftir þaran snjaUyrta
kennimann og harðskeyttai leið-
toga Ungverja, jesúíta-fcairdlíin-
álann Péter Pázmány? V5U
efcfci þjóðfcirikjan okfcar gjalxla
ungverskri meraningu þá sbuld,
og muradi það efcki jaifiníflramt
vera sannur lieiður í garð fsi-
iamdisviinarins L. Ordass?
7. nóv. 1971.
Hjalti Kristgeirsson.
Athugasemd fró Heilsurækt
Vegna misskilnings sem virð-
ist ríkja um st^rf og tilgang
félagsins „Heilsuræktin" og
til leiðréttingar villandi um-
mælum sem knmið hafa fram
opinberlega sfcal eftirfarandi
tekið fram:
starfa án launa í þágu stofn-
unarinnair. Ber ekki að líta á
þá sem kennara heldur aðedns
leiðbeinendur í hópi þar sem
allir eru nemendur.
(Frá Heilsuræfctinni)
1. — Félagið Hed'lsuræktin er
sjálfseignarfélag. Tekjram og
eignum sem því áskotnast má
aðeins verja í samræmi við
tilgang félagsins, og verði það
einhvem tíma lagt niður skal
þeim ráðstafað af heilbrigðis-
stjóm ríkisins tii félags eða
stofnunar sem heflur svipuð
markmið og það.
2. — Tilgangur félaigsins er
að stuðla að auikinni heilsu-
ræfct meðal aknennings, og er
að því unnið m.ia. með þvú að
veita tilsögn í hafcha yoga á-
samt svoköUuðum upphitunar-
æfingum úr júdóþj'álfun.
3 — öll störf fyrir félagið
í stjóm og nefndum eru ólaun-
uð. AHir leiðbeinendur á nám-
skeiðum félagsins leggja fram
krafta siína endurgj aldslaust,
enda eru þeir einir sambvæmt
lötjum þess hæfir til að gerast
félaigair sem fúsir eru til að
Sovézkir endur-
iifga ævafornar
lífverw
Mosfcvu. 27.9.71. Sovézki
jarðeðlisifræðingurinn NikoXaj
Tjúdinof Xiefur lífgað við
röskiega 2i50 miljón ára gamnl-
ar lifverur. sem hiann fann í
toalísaltkrystöllum. Með sér-
stöfcum úfcbúnaði stoapaði hann
að nýju þau loftsiaigs- og hita-
skilyrði sem einkenndu það
forsöigulega tímabjl, þegar hið
rnikla Bermhaf lá milli Norður-
Úrals og Úkraínrj. Ljóstmynda-
vél sfcráði ÖU stig tiiraunasr
Tjúdinofis. sem tók 73 kluKtou-
tímia, unz hið ótrúlegia tousk
fór að sýna sig í tilraunaglas-
inu. Hinar örsimáu lífverur
fomaldar voru „vafcniaiðar‘‘ «g
famar að támgast.

I