Þjóðviljinn - 22.02.1972, Side 4

4 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 22. ítebrúar 1972.
— Málgagn sósialisma, verkalýðshreyfingar og þjóðfrelsis —
Útgefandi: Útgáfufélag ÞjóSviljans.
Framfcv.stjóri: Eiður Bergmann.
Ritstjórar: Sigurður GuSmundsson, Svavar Gestsson (áb.).
Auglýsingastjóri: Heimir Ingimarsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. Sími 17500
(5 línur). — Askriftarverð kr. 225.00 á mánuði. — Lausasöluverð kr. 15.00.
Kraían um einingu
^ þingi Norðurlandaráðs er hófst sl. laugardag
hefur landhelgismálið komið mikið til um-
ræðu. Forsætisráðherra kynnti sérstaklega við-
horf íslendinga og hvatti vinaþjóðir okkar til „að
sýna skilning í baráttu íslenzku þjóðarinnar fyrir
lífi sínu.“ í hinum almennu umræðum á þing-
inu upplýstu fulltrúar íslands, að íslenzk stjóm-
völd mundu sýna fullan skilning á sérstöðu Fær-
eyinga og svara jákvætt beiðnum þeirra um und-
anþágur til veiða á íslandsmiðuim. I>að er vissu-
lega fagnaðarefni og sjálfsögð viðbrögð við tilmæl-
um er koma frá vinaþjóð, sem einnig byggir lífs-
afkomu sína nær eingöngu á sjávarútvegi.
efa hefur sú þjóðareining, sem náðst hefur
um útfærslu fiskveiðilögsögunnar vakið verð-
skuldaða athygli og styrkt málstað okkar ekki
hvað sízt á alþjóðavéttvangi. Nú reynir Morgun-
blaðið að tortryggja einingarvilja Alþýðubanda-
lagsins 1 landhelgismálinu. Rétt er að minna á
þær staðreyndir að það er engin tilviljun, að Al-
þýðubandalagið átti aðild að ríkisstjórn er fært
var út í 12 mílur og nú á nýjan leik er næsti
áfanginn er stiginn. í bæði skiptin fellur það í
hlut Lúðvíks Jósepssonar sjávarútvegsráðherra að
hafa forystu um útfærslu. Þessar staðreyndir tal-
sínu máli. Árið 1958 tókst ekki að skapa þjóðar-
einingu fyrr en á útfærsludaginn. Nú stendur
þjóðin þegar sameinuð í málinu. í kosningunum
sl. sumar lærðu núverandi stjómarands'töðuflokk-
ar, að það að slá landhelgismálinu á frest eða rjúfa
einingu í því máli einangraði þá sjálfa frá sam-
huga þjóð. Stjómarandstöðuflokkamir mega vissu-
lega þakka kjósendum fyrir þá kennslu. Sam-
þykkt Alþingis á dögunum í landhelgismálinu er
rökrétt framhald þeirrar þjóðareiningar sem kjós-
endur sýndu að var einlægur vilji alþjóðar á síð-
asta sumri.
Samvinnusamtökin
Um þessar mundir minnist samvinnuhreyfing-
in merkra afmæla. í því sambandi hefur í fjöl-
miðlum verið nninnzt hins merka starfs braut-
ryðjendanna, er fyrir 70 og 90 árum hófu merki
samvinnuhugsjónarinnar til vegs á íslandi. Alþýða
manna til sjávar og sveita á brautryðjendimum og
hreyfingunni mikið að þakka, og er óhætt að full-
yrða að samvinnuhreyfingin hafi aneð starfi sínu
gjörbreytt atvinnuháttum og bætt afkomumögu-
leika fólksins, einkum í hinum dreifðu byggðum
landsins. Dirfska og áræði brautryðjendanna ætti
nú að vera bændum og verkafólki hvatning til
að gera stórt átak til að efla samvinnusamtök
sín, jafnframt því sem það gæti þess, að á engan
hátt sé hvikað frá hugsjónum og félagsanda braut-
ryðjendanna. Breytt skipulagsfiorm má á engan
hátt rýra rétt hvers félagsimanns, heldúr verður
að vinna að því að auka lýðræðislega starfshætti
og þátttöku félagsmanna í samvinnustarfinu.
Vélstjóramenntumna ber ai meta í
samræmi við mikilvægi starfsins
sagði Andrés Guðjónsson, skólastjóri Vélskóla íslands
□ Á lauigardaginn var haldinn svonefxidur Skrúfudag-
ur í Vélskóla íslands. Millj fiTran og sexhundruð manns
munu hafa heimsótt sikólann á þessum hátíðisdegi, en
konur vélstjóra sáu um kaffiveitingar að venju. Fáir
skólar munu njóta meiri hylli fyrrverandi nemenda
sinna en Vélskólinn og standa nemendurir traustan vörð
um velferð skólans og stuðla að framgangi hans. Hér á
eftir fer úrdráttur úr greinargerð sem skólast’jóri Vél-
skólans, Andrés Guðjónsson, samd'i fyrir Skrúfudaginn.
Millifyrirsagnir eru Þjóðviljans.
56 ára gamall skóli
Nú eru liðin 56 ár frá stofn-
un Vélskóla íslands. Það var
iippbaf vélstjóramenntunar á
fslandi, að stofnsett var vél-
stjóradeild við Stýrirmannaskól-
ann árið 1911, og var fenginn
hingað danskur vélstjóri, M. E.
Jessen til að kenma. Árið
1915 var svo stofnaður sérstak-
ur skóli. og Jessen ráðinn
skólastjóri Lét hann af þvi
starfi 1955 fyrir aldurs sakir,
en við tók Gunnar Bjamason.
Andrés Guðjónsson tók svo við
skóla'stjóm sl. haust, er Gunn-
ar lét af starfi fyrir aldiurs
sakir.
Skóiinn var fyrst til húsa í
gamia sfýrimannaskólahúsinu
við Öldugötu, þvú næst i gamla
iðnskólahúsinu við Vonarstræti,
og svo aftur í skólahúsinu við
Öldugötu. Árið 1945 flutti Vél-
skólinn í Sjómann askólahú s i ð,
en þá var smíði þess nýlokið.
Með tilfeomu hins nýja sjó-
mannaskólahúsis varð mikil
breyting í húsnæðismáluim skól-
ans, enda húsið reist af stór-
hiug og myndarsikap.
Skólinn var lengstum tveggja
vetra skóli, 1. og 2 bekkur.
Árið 1935 var stofnúð raf-
magnsdeild við skólann eða 3.
bekkur Þá var mikill skortur
á vélstjómm með rafmagns-
þekkingu, en rafbúnaður skipa,
orfeuvera og alls konar verk-
smiðja hafði stóraukizt. Eftir
síðari heimsstyrjöldina urðu
miklar breytingar, einkum i
tæknimálum, fiskiskipaflotinn
var endumýjaður, við fengum
íjöldia nýrra fiskibáta, togara
og flutnin.gaskipa; flotinn var
svo til allur endurnýjaður. Að
vísu voru flestir nýsköpunar-
togaramir gufufcnúnir en mót-
orar voru í bátum os flutn-
ingaskipum.
Breyttir kennslu-
bættir
Skólinn hafði að sjátfsögðu
fylgzt með þessiari þróun,
fcennslla í eimvélafræði þofcaði
fyrir mótorfræðikennsiu, raf-
magnsfræðikennsta var efld og
kenntíla í kælitækni bafin.
Árið 1966 var lögum um vél-
stjóranám breytt; kennsla á
vegum Fiskifélags fstands í
vélfræði fyrir vélstjóra á fiski-
bátum var sameinuð skólanum.
Um leið var inntökuskilyrðum
breytt. Áður urðu nemendur
skótans að bafa lokið fjogurra
ára smiðjunámi og iðnskóla-
prófi til að kom-ast í skólann.
Áður voru stig skólans þrjú,
en nú urðu þau fjögur, þannig
að eitt bættist framan við og
var katlaö 1. stig, en það
svarar til þess. sem áður var
nefnt minna mótomámskeið
Fiskifélags fslainds. 2. stig er
fyrsti bekkur skólans og að
nofckru leyti hið sama og meira
mótoroámsifceið Fiskifélags ís-
lands. Svo kemur 3. stig sem
er annar bekkur. og 4. stig.
sem áður var katlað rafmagns-
deild. Hvert stig er tengt til-
teknum atvinnuréttindum til
sjós Hvert stig er raunveru-
lega sjátfstæð heild að því
leyti að nemandi lýkur prófi
úr hverju ötigi. Hann fær ekki
að baldia áfram námi, nema
hann nái tiltekinni framhalds-
eintounn. Nemandi getur hafið
nám í 1. stigi 17 ára að aldri
og komizt í 2. stig, ef hiann
nær frambaldiseinkunn. Vél-
virkjasveinar hefja vélstjóra-
nám I 2, stigi. Þegar þessi
breyting varð á skóianum, vair
hiafm kennsta í smíðuim, en
þær ero nú kenndar I öUum
stigum; vélvirkjar eru þó und-
anþegnir smíðanámi
Til þess að öðtast futl rétt-
indi að Xoknu prófi úr fjórstigi
þurfia nemendur að fara í
tveggja ára vélvirkjanám í
smiðju, en að því loknu ganga
þeir undir sveinspróf í vól-
virkjun. Þeir þurfa ekki að
situndia bóklegt nám í iðnskóla,
því að í fjórom stigum Vél-
skólans læra þeir allt það sem
vélvirkjum er kennt í iðnskól-
um. Hin síðari ár hafa einn-
ig verið kenndar stýritækni og
sjálflvirkni
Ekki bundið við
sjóinn eingöngu
Námi'ð er að tötuiverðu leyti
verklegt eiinkum í lægri stig-
unum. Verktega námig fetur í
sér simíðar, verklega vélfræði,
verklega rafmagnsfræði, fjar-
skiptatækni og stýritækni.
Verfclega námið er hér talið
það nám sem felur í sér vinhu
með tækjum og krefst að jafn-
aði ekki undirbúnings. en hins
vegar skýrslugerðar og teikn-
inga að æfingum loknum.
Bóklegia námið felur í sér
vélfræði, rafmaginsfræði, stærð-
fræði, eðlisfræði, ísienzku,
dönsku, ensku og þýzku, auk
smærri greina, svo sem burð-
arþolsfræði kælitækni, efna-
fræði, skyndihjálpar, eidvaroa,
bókfærstu og fleira.
Starf vélstjóra í nútáma iðn-
aðarþjóðfélagi er ekki lengur
bundið við sjóinn. á skipum.
Samkeppnisfær framleiðsl'a er
varla hugsanleg nú á dögum
með öðrum hœtti en að vélar
og tækd fcomi þar til. Því fjöl-
breyttari sem framteiðsian er,
þeim roun margbrotnari verða
tækin. Allt krefst þetta kunn-
áttu, ef vel á að flara.
Hlutverk Vélskólans er að
mennta vélstjóra til starfa til
sjós og Lands. Af þeirn stóra
hópi, er lokið hefur prófi frá
skólanum, er minni blutinn við
störf á sjó, hinir eru við alls
konar störf í landi, margir
bverjir sjálfstæðir atvinnurek-
endur, og störí þeirra oft
tengd við sjómennsku og út-
gerð. ,
Aukið húsnæði er
aðkallandi
Mörg verkefm bíða úrlaiusn-
ar, endia verður atltaf svo í
vélstjóraskóla, því a'ð atltaf
er eitthvag nýtt ag koma fram,
þar sem þróunin er svo ör. Því
ríður á að skólinn fylgist vel
með og sé starfinu vaxinn.
Það. sem nú er mest aðkatl-
andi, er aukið húsnæði Hefja
þarf viðbótarbyggingu, eins
fljótt og auðið er. Um 16 milj-
ónir króna eru nú fyrir hendi
til nýbyggingar í þeirri bygg-
ingu verða tækjasalir os mtm-
um við þurfa að fá nokkrar
miljónir á næstu árum til
tækjakaupa.
Að skólanum komu st. baust
fimm fastráðnir kennarar og
erum við nú vet settir með
Andrés Guðjónsson, skólastjóri, við Iíkan af fyrstu frystivélinni
sem smíðuð var hérlendis, en það verk framkvæmdi Björgvin
Frederiksen. — (Ljósm. rl.).
kennara. Það er víst flestum
Ijóst að án góðra kennara er
lítið gagn að skólahúsum og
dýrum tækjum. Skólinn hefur
starfað í 56 ár og unnið sér
tryggan sess í skótakerfinu.
Það ætti því ekki að þurfa að
kvíða um framtíð hans. Því
má hetdur efcki gleyma, að að
báki honum stendiur öfliugur og
trausfcur flokkur manna, en
það ero vélstjóramir, sem sikól-
inn hefur útskrifað, og félag
þeirra, Vélstjórafélag Islands
Vélstjórastéttin hefur skiapað
sér virðingu í þjóðfélaginu
vegna góðrar menntunar ' og
dugna'ðar í starfi.
Verður meiri fagskóli
Nú standa fyrir dyrum um-
Jangsmikiar breytingar á
menntun fslendinga; þar á ég
við grunnskólatögin og vænt-
anleg lög um verk- og tækni-
menntun. Meg tilkomu þessara
iaga verða eflaust atlmikiar
breytingar á Véiskólanum. Vél-
skótinn verður þá meiri fag-
skóli, þannig að unnt verður
að draga úr eða sleppa alveg
kennslu í flestum undirstöðu-
fögum, en I þau verðum við
nú að eyða alltof miktum og
dýrmætum tíma. Þá getum við
hafið fyrr að kenna þau fög,
sem skó'lainum er sérstaklega
ættað að kenna og þarmeð út-
skrifað betri vélstjóra til starfa
á sjó og í landi
Það hefiur verið sagt að mik-
ið átak hafi verið hjá vélstjór-
um og Vélskólanum á sínum
tíma. þegar farið var fró eimr
vélinni yfir í mó torana, Ég s tel,
a’ð við stöndum nú á ’sivipúÁ-
um tkniamótum, þegar sjálf-
virknin er að hefja innreið
sína, og svo breytt niámstilhög-
un í verkiega náminu. en verk-
lega námið er að færast æ
meira inn í skólana úr smiðj-
unum. Við verðuma að fylgj-
ast vel með os vera vandanum
vaxnir, ef við eigum að geta
lifað áfram mannsæmandi lífi
í þessu Landi, en það kostar
rnikið starf og mikið fé. Ég tel,
að augu ráðamanna þessa
lands séu nú að opnast fyrir
því, að menntxm er góð fjár-
festing, en þó er oftast tatað
um menntaskóta og háskóla.
Ég tei, að vélskólamenntun-
ina beri tvímælalauist að meta
í samræmi við mikilvægi vél-
stjórastarfsins fyrir þjóðfélag-
ið og þá ábyxgð, sem því
starfi fylgir.