Þjóðviljinn - 23.02.1972, Qupperneq 6

£ SlÐA — WÓÐWiU’INN — MiSvátoudaSur 23. febrúer 1932.
Svavar Gestsson
í Helsinki
Samlhliöa þingi Norðurlanda-
ráðs í Helsiniki er haldinn
fiundur a2skulýðsfulltrúa stjóm-
málaflokkainna á Norðurlönd-
um. Fundurinn hófsit á imánu-
daginn og var þar meðal
annars komið inn á landhelg-
ismállið. Þar voru ræðumenn
einn fná hvorju Norðurlandanna
og talaði Svavar Gestsson þar
af hálfu íislen2ku fulltrúanna.
Skæruhernaður innan bandaríska hersins:
Óbreyttir hermenn knlu liðs-
foringjunum með sprengjum
Métmæla
niðurfellingu
gjaldfrests
1 frétt at ilkynn ingu, sem bilað-
inu barst nýlega frá Meistara-
samibandi byggi n garmanina, seg-
ir að á flundi sambandsins hafi
verið gerð aamþykkt þar sem
mótmælt er „harðlega ákvörð-
un rikisvalds um niðurfellingu
gjaildiflrests á eriemdunx bygg-
imgianvöruim“.
jl/IIKIÐ OLÍUMAGN FINNST
Á BOTNI KASPÍAHAFSINS
MOSKVU — Kannsóknir, sem
gerðar hafa verið m. a. með
jarðskjálftamælingum, hafa leitt
í ljfe, að víða á botoi Kaspía-
hafsins eru flólgnar mnklar olíu-
lindir, sunis staðar í mörgum
jarðlöguim. Tækni£r.æðingar,
sean vinna vdð oliíuiðnaðinn í
Eakú, höfuðborg sovétlýðveldis-
ins Azerbadzjan, hafa nú hann-
að nýja oilíuihöifn á Tjeleken-
skaga á austurströnd Kaspía-
hafs. Er þetta einn liðurinn í
framkvæmdiun, sem eiga að
gera alla oiíuvinnsluna hag-
kvæmari, alt flrá flramvinnslu-
stigi til þess er fnamleiðsluvör-
unni er dælt um borð í olíu-
skipin. Lenigd bryggja í hinni
nýju höfn verður um einn km.
og jámbrauitarteinamir í hafn-
arsvæðinu verða tengdir braut-
aimeti í Mið-Asíu.
Mikið hefur verið skrifað um
stríðsþreytu þá sem setzt heíur
að bandarískum hermönnum í
Víetnam. Margir muna sjálf-
sagt eftir miklum skrifum um
þá eiturlyfjaneyzlu sem orðin
er næstum þvi lýgilega algeng
meðál bandarískra hermanna
austur þar. En minna hefur
veriA skrifað um svonefnt
„fragging" — en svo kallast
viðleitni dbreyttra hermannatil
að losa sig við yfirmenn sem
þeim líkar eltki við.
Bamdaríska blaðið Saturday
Beview heddur þvi fram nýlega
að síðan 1970 hafi það 363 sinn-
um komáð fyrir í Víetoam, að
hermenn haifli reynt að drepa
— eða besrilínis drepið — liðs-
foriingja siína með handspa-engj-
um eða jarðsprengjum. Talið
er vafalaust að 45 liðsforingjar
hafi liáitið iífið í þessum að-
gerðum. Hér við bæitist. að í
118 tii/vikum hiefur ekki verið
unnt að sanna hvort um ,/firagg-
irug“ hefur verið að ræða eða
ekki.
Blaðdð segir ennfremur:
,„,Fraigginig“ er orðið að eins-
konar skasnuhemaði innah
hersins, sem veidur meiri
skeifiingu meðal liðsfaringja en
sjáif átöldn við Víetkocng. Að-
aiástæðan fyrir þessum
sprengjuitilræðum er tengd eit-
uriytfljavandamáiinu, sem og
ótti bandarískxa hermanna við
að þeir verði emn eiinu sinni
sendir fram í orusitu rétt áður
en þelr eiiga von á því að
komast heim“.
Tilræði þessi hafa að sjálf-
sögðu mikil áhrif á allan mór-
ái i hernum. Frá 1. júlí 1970
tjl 1. mai 1971. gerðust adls
69.449 hermenn liðhJaupar sato-
kvæmt skýrslum hersins. Það
er að sjálfsögðu ekki erfitt að
útskýra hvemig á hinu sáð-
fierðiiega niðurbrotá bandaríslra
hersins í Víetoam stendur.
Liðsforingjar hvetja menn sína
emm og aftur til þess að drepa
Víetnama — enda þótt adiirviti
að engin rök eru fyrir því að
striðinu verði halddð áfriam. Og
ef menn eru látnir drepa Ví-
etnama „út í biáimm“ að því
er þeám finnsit sjálfium, af
hverju er þá eklki alveg eips
hægt að kóla liðsfloringijum?
Upp úr öllu siamarn kemur slag-
Handsprengjuárás: Snmar handsprengjur springa undir rúmum liðsforingjanna.
orðið: „Let's frag the Co“ —
við stouium saxa í sundur yflir-
mennina.
Áðurmefnt blað segir flrá
ýmsum máialflerium sem risið
hafia út af .v£raggimg“-nmálum.
Það segir, að oflt komi það
fram, að sakbomingum finnst
alls ekki að þeir halfli gert
neitt raingt.
Hér verða ekki nakin ýtar-
iega dæmi um „fragging“ —
handsprengjum er hent inn í
herbergi þar sem láðsforingjar
sitja við spil, jarðsprengja lögð
uindir bíl óvinsœis höfuðsmianns
og þar fram eftir götum. Und-
irfloringi einn varð mjög feg-
inn. þetgar yíinmaður hans
meátaði að hlýða skipun her-
stjórnarinnar um að sækja að
rammlega víggártri hæð í Me-
kong ósáiólmunum. Undiriið-
þjáltimn lét þess getid, að
menn sínir væru mjög and-
vígir sdíku hiættuspili og hefðu
þegar safmað samam 350 dodiur-
um í verðlaun handa þeim, sem
vildi taka að sér að „saxa“
harnn í sundur.
Lítið hagræði að
gámufíutningum
Árið 1966 hófsit nýtt skeið í
siglingasöguinni þegar banda-
ríska flutninigaskápið Faáriand
tók til starfa. Það var fyrsfla
skipið sem byggt var tilgámu-
flutninga. í stað þess að eytt
væri mörgum vinnustundum og
dýrum tíma í höfnum til að
koma fyrir í lestum þúsumdum
kassa og tunma og skipa þekn
síðan upp, var allur farmurinn
settur í soo stórar gámur úr
stáli.
Spamaður var að sjáifsögðu
mjög mákiii að þessari aðfierð,
einkum í fyrstu, og skipaféiög
um ailan heim pöntuðu hvert
um annað þvert stór skip sem
gerð væru sérstakleiga fyrir
gámuflutoinga. Fjöldi gáma í
umferð er þegar orðinn svo
mikiil að ef þeim væri raðað
1 beina lírnu myndu þær ná
frá Hamiborg til Tokío.
En sá lækkaði flutaingsísosto-
aður sem þessá nýjung virtist
bjóöa upp á lætur á sér standa.
í fyrsta lagi er gámuskip sex
sinnum dýrara en venjuieg
flutningaskip, og þessu févádja
skipafélögin ná inn sem fyrst.
t öðru lagi hafia vel skipulögð
samtök glæpamamna sem áður
iétu sér næigija að stela kassa
og kassa, tekáð upp á þeám ó-
sið að láta heilar gámur hverfa.
Og það rnunar um minna en
þegar gáma með t.d. eitt þús-
und útvarpstækjum hverfur.
Víða má einnig finna kaup-
endur að gámum sem þjófar
hafa tekið úr umferð með
þessum hætti. 1 flátækrahiverf-
um Suðúr-Ameríku má sjáall-
mangar siikar, sem þar eru
hafðar fyrir íbúðarhús.
Auk þess eru giámuir ofit aiis
okki vatasþéttar, og vamingur
Sannkikurinn
um ritdómara
Gámiiskip á sjó: öfugur spam-
aður.
í giámum á þilfari verður því
oft fyrir mdklium skakkafiöllum
þegar sjór gengur yfir skipin.
Útkoman er sú, að enda þótt
aðeins 10% af öllum vörum séu
ni’ flluttar í gámum, eru
skemmdár á þeim 70% af ödlu
tjóni á vamdngi sem með
skipurn er flluttur. Af þesisum
sökum hafia meiriháttar trygg-
mgafélög ákiveðáð að hækka
tryggtoigiariögijöild fyrir vömur í
gómum «n 30%.
Lesendur dagblaða veilta á
stondum vöngum yfir að-
feiðum bókmenntaritstýrendia
váð val giagnrýnenjda hinna
ýmsu verka, hiverjir meta
meta sfcuii nýjar sfcáldsögur,
eilegar þá flagrit. Að sleppt-
um verkum þeim er bók-
menntagagnrýniandi áskilur
eigán umfjöllun. ræður eftir-
flarandi vali bans:
(A) Háskólaprófessorinn.
(B) Ritihöflundur, er samið
hefur bók svipaðs eðiis
og þá sem rýna sfcal.
(C) Blaðamiannsfélagi mieð
brýna þúsund króna þörf.
Sérhiver þessara getur stoað-
að feril bótoarhöfundar.
Prófessorinn hefur fyrir
venju, að fjialla etoki um bok-
ina sem honum var fienigin.
Hún þjónar einungis sem á-
stæða. meðal til að koma bók-
menntaþetokingu bans aliri á
fnamfæri. Hann hefur rýnina
ef til vili: „Murrav Slotnick
er ’enginn Marcel Proust. Þeg-
ar Pruost var drengur. ..“
Slotnick er heppinn ef prófess-
orinn nefnir bók han® edtt
skipti í greintani.
Þó prófessorseimreiðin vill-
ist iðulega ton á hliðarspor
í gaignrýninni stafar það etóki
af ilikvittai í garð Slotaictos.
Ef hann sniðgengur bók hans,
er það af því að hann veit
að iesandmn hefur mikLu
meiri áhuga á bókmennta-
þekkingu prófessorsins en á
síðusfu bók Slotnicks
★
B-liður er þó sýnu ömurlegri.
Þegar bókmenntaritstýr-
andi fær ritböfundi í hendur
til rnats, nýútkomna bók, sem
svipai- til hans eigin verka
(gagnrýnandans), er höfund-
ur bótoarinnar giataður miað-
ur Við stoúlum ímynda okk-
ur. að Stomp hafi nýlegia
samið „Tæmandi sýni yfir
söguþróun ísiiands." Ritstýr-
andinn setndir Carstairs bók-
ina að hann gagnrýni hana.
En Carstair, sem fyrir tveiim
árum gaf út „Tæmandi sýn
ýfir söguþróun fsiands?“ hef-
ur sáður en svo í hyggju. að
láta þá nýbomu skyggja á
eigin bók. Með ónátovæmni,
fölsun, svipleysi gróflan stíl,
lélega myndskreytingu og úr-
elt límurit að yfirskini, ræðst
hann gegn bók þess fyrr-
nefndia og treður hania fótom
og orðum.
★
Ekki hiotoast fagurbók-
menntonum hagstæðari
byr. Þegar ritstjóri fer þess
á leit við skáldsöguhöfiund,
að hann rýni verk starflsbróð-
ur, er bótoto j'afngild dauða-
dórni hins síðamefnda Að-
eins örfáir skiáldsöguhöfund-
ar hafla getu að skrifa um
bók eftir tooUega sína, utan
af hrjóti eyra eða tvö.
Brubaker, höfúmdur „Sid“,
hefur saikfeilingu síðustu bók-
ar Templebars: „Stóratáin",
þannig: „Fyrirheitin. sem
EFTIR
ART
BUCHWALD
Templebar giaf með bók sinni,
„Pósturinn ber að dyrum" á
fimimta áratugnum, bafa enn
á ný brugðizt og bókin vald-
ið lesendum hans megnum
vonbri'g®um.“ Emgan retour
minni til. að Templebar brást
einimitt þannig við, er hann
hiafði ,,Sid“ Brubakers til rmeð-
flerðar. Hefndán er sæt, eða,
vörusfciptaverziun í jaflnvægi.
(Ég veit af eigin reynsiu, að
gangur máia er þessá. í hivert
sinn og RusseL Baker sendir
frá sér nýjia bók, er ég toall-
aður til og svo öfugt. Við
höfum því gert með oktour
sammámg. Þegiar við. höfum .fátt
gott um verk hvors annars
að segjia, semjurn við gagn-
rýni eða öllu frernur, ljúkum
loflsorði á eigin bækur, en
undir nafni hins Vtoátta okk-
ar heflur reynzt mjöig traust).
★
Ef rithöfiundiarmir ætto toost
á að vedja gagn rýnendur
að vertoum sánum. lægi C-lið-
ur beimast fyrir; vánur blaða-
mannsáns. Hann hefur mjöig
mikinn hug á peningum og
sitot leyfir ekki tímafreka
gagnrýni. Hann fær ekki tóm
tii að lesia bókina, svo hann
skrifar upp það sem á toápu-
síðum hennar stendur og
skilar því, í stað gagnrýninn-
ar. Bótoaútgefendum er þessi
staðreynd ijós og þeir toosta
toapps að vandia fyrgreindar
umsa‘gnir, með þeim afleið-
ingum, að þær líkjast jákvæð-
um viðhorfum gagnrýnandia
einhvers.
En hvað skal segja um
smjörorð þau er drjúpa a£
batosáðum bótoarinnar og af
auglýsingum, þetta moldviðri
hrósa? Þau kæri lesandi. eru
skrifuð af vinum rithöfund-
arins, þeim sem aldrei hafla
bókina lesið, en vilja gjiama
leggja vesalings mianninum
lið.