Þjóðviljinn - 12.03.1972, Qupperneq 15

SunniudaigMr 12. msurz 1972 — ÞJÓÐVUbJINN — SÍDA Jg
Bánaður nýju íslenzku skuttogaranna
fiskimál
jeftir Jóhann J. E. Kúld,
Búnaður nýju íslenzku
skuttogaranna
Nú þegar verið er að endur-
nýja íslenzka togaraflotann, þá
veltur á miklu, að skipin verði
strax í upphafi búin þannig, að
þau uppfylli ströngustu kröfur
okkar tíma, um vinnutilhögun og
geymslu aflans- Geri þau það ekki
strax við afhenclingu, þá geta
breytingar sem síðar yrði að gera,
orðið dýrar í framkvæmd. Það
veltur því á miklu að menn séu
hafðir með í ráðum sem þekkja
fullkomnasta búnað um borð í
slíku skipi. Ég hef heyrt að Vest-
firðingamir sem eru að Iáta smíða
hina minni gerð af skuttogurum
í Noregi, hafi farið norður til
Hammerfest til að sjá með eigin
augum hvernig „Findus" léti búa
sín skip og að þeir hafi komizt
að þeirri niðurstöðu, að þannig
vildu þeir líka láta útbúa hin nýju
skip í hendur vestfirzkra sjó-
rpanna. En nýju Findustogararnir
eru mjög vel úr garði gerðir,
hvað alla vinnutilhögun áhrærir
og .allt. þrauthugsað og skipulagt
um leið og skipið er teiknað.
Fiskilestar þessara skipa eru inn-
réttaðar fyrir kassafisk. ísfram-
leiðsla er um borð í skipunutryog
öllu vel fyrir komið. Þannig flyt-
ur þrýstiloft ísinn í gegnum
slöngu í fiskilestina og maðurinn
sem ísar í kassana þrýstir á hnapp
um Ieið og hann beinir slöngu-
stútnum að fiskikassanum. Köss-
unum með ísaða fiskinum er
staflað á fleka og flekinn fylgir
kassastaflanum inn í kæligeymsl-
una í landi en nýjir flekar eru
settir um borð í skipið þegar það
losar farminn.
Ötrúlegt
Ætla allir þeir sem nú láta
smíða skuttogara fyrir íslendinga,
að búa þá þannig? Ekki er sagt
svo. Það hefur t. d. heyrzt að stóru
skuttogararnir sem verið er iað
smíða á Spáni verði innréttaðir
þannig í fiskilest, að stærri hluti
lestarinnar verði með gamla stíu-
og hillufyrirkomulaginu, fen
minni hlutinn verði fyrir kassa.
Þetta er harla ótrúlegt, en mun
þó vera satt.
Með hillufyrirkomulaginu er
ekki hægt að koma við nútíma
vinnubrögðum í lestinni eins og
þau geta verið bezt og fullkomn-
ust og sarna gildir um uppskip-
unina. Þetta var niðurstaða sér-
fræðinganna þegar fjallað var um
innréttingu Findustogaranna og
hún endanlega ákveðin. Láta
menn hér á íslandi brjóstvit
sitt ráða einsamalt í þessum efn-
um, þó það stangist á við nútíma
verkþekkingu? Þegar við leggjum
sém þjóð, fram mikið fjármagn
til endurnýjunar á okkar stórvirk-
ustu framleiðslutækjum, togur-
unum, þá er það skylda okkar
að gera þá þannig úr garði, að
vinna öll um borð verði sem auð-
veldust og að aflinn haldi verð-
gildi sínu yfir hæfilega langa
veiðiferð. Þetta hvorutveggja
verður að mínum dómi aðeins
tryggt með því, að búa nýju tog-
arana strax þannig, eins og þær
þjóðir gera, sem lengst em komn-
ar í verktækni á hafinu. Annað
er okkur ekki samboðið sem mik-
illi fiskveiðibjóð. Við verðum að
taka óhikað í þjónustu okkar, nvi-
ustu og beztu verktækni við físk-
veiðar og vinnslu aflans.
Þó stíufyrirkomulag í Iestum
gömlu síðutogaranna þætti einu
sinni gott, þá fullnægir það ekki
lengur þeim kröfum sem gerðar
eru nú til slíkra skipa. Það er
vinnufrekt, en uppfyllir þó ekki
lengur það sem er aðalatriði máls-
ins, að vera bezta geymsluaðferð
fyrir ísfisk. Kassarnir hafa nú
tekið við því hlutverki, sem
sundurhólfaðar stíur höfðu áður.
Laus ísfiskur í stíum léttist Qg
rýrnar talsvert meira, meðan á
veiðiferð stendur, heldur en sams-
konar ísfiskur geymdur í kössum.
Þetta getur orðið stórt atriði í út-
gerðarsögunni um góða eða
slæma afkomu. Svo þegar kemur
að uppskipuninni þá verður mun-
urinn margfaldur kössunum í vil.
Það er ekki bara að uppskipun
á ísfiski í kössum sem staflað er
á fleka, taki skemri tíma, heldur
þarfnast líka slík uppskipun
minni mannafla og verður þar af
leiðandi ódýrari. En með þessu
er þó ekki öll sagan sögð, því
Iaus fiskur, sem fyrst er kastað
upp í mál í lestinni og síðan
sturtað niður á bílpall og að end-
ingu sturtað af bílpallinum nið-
ur á steingóif í fiskmóttöku,
reynist ekki sambærilegt hrá-
efni í góðri nýtingu í frystihúsi
móti ísfiski sem legið hefur
hreyfingarlaus í kössum, frá því
hann var ísaður um borð og
þangað til hann er tekinn í flök-
un í frystihúsi. Það er þetta sem
er nauðsynlegast af öllu að menn
geti skilið, nú þegar endurnýjun
togaraflotans stendur fyrir dyrum.
Sjálfskaparvíti
Að ætla sér að flytja gamalt og
úrelt fyrirkomulag um geymslu
á fiskinum og uppskipun um
borð í nýju skipin, það væri
slæmt sjálfskaparvíti og dauða-
synd gagnvart endurnýjun flotans.
Það var býsna lærdómsríkt fyrir
mig, þegar ég kom um borð í
togarann Tryggve Larsen í
Tromsd í Noregi að beiðni út-
gerðarmannsins. Þetta skip hét
áður Pémr Halldórsson eftir hin-
um virðulega fyrrverandi borgar
stjóra Reykjavíkur. Á skipinu
hafði aðeins verið gerð ein breyt-
ing og hún sneri að geymslu afl-
ans og uppskipun.
Skipið hafði farið í klössun í
Noregi en var með olíukynni
mönnunum þótti afgerandi um,
hvort það borgaði sig að gera
það út, var ekki ný vél í skip-
ið, heldur breyting á fiski-
lestinni fyrir fiskikassa og stækk-
un á Iúgum vegna uppskipunar
aflans í kössúm. Eftir þessa breyt-
ingu borgaði sig að gera togarann
Pétur Halldórsson út á ísfiskveið-
ar, þó útgerðarmaðurinn yrði að
selja aflann til vinnslu, en æni
ekki frystihús til að vinna hann í.
Hinsvegar taldi útgerðarmaður
skipsins það útilokað, að hægt
hefði veriÖ að gera skipið út í
Noregi með áframhaldandi gamla
fyrirkomulaginu í' fisklestinni.
Rekstur á nútímavísu
Áður hafði ég lagt þá spurn-
ingu fyrir Alfon Kræmer í
Troms0 sem ræður stærsta fisk-
iðjuveri Noregs sem er í ein-
staklingseign, eða eign einnar
fjölskyldu, hvort mikill munur
væri á því, að fá fiskinn { köss-
um, heldur en eins og áður var,
að fá hann lausan úr fiskstíum.
Svar þessa manns var á þá leið.
að hann gæti ekki hugsað sér að
reka fiskiðjuver á nútíma vísu,
með gamla fyrirkomulaginu í
fisklestunum, hjá skipunum sem
öfluðu vinnslu hráefnisins. Ég
veit ekki hvort margir fslnding-
ar kannast við Alfon Kræmer, en
meðal fiskframleiðenda t Noregi
er næcianlegt að nefna nafn hans.
svo öll fyrirgreiðsla standi til
boða. Ég efast heldur ekki um, að
bessi maður viti af reynslunni
hvað hann er að segja. enda er
fvrirtæki bans stórt í sniðum og
blómlegt. Ég vil að við tökum
reynslu slíkra manna til greina
og lærum af henni.
Athugið að aukaferð verður með M.s.
GULLFOSSI'til Færeyja 24. mai n.k.
H.F. EIMSKIPAFÉLAG
ÍSLANDS.
Bezta geymsluaðferð
gufuyéiinni eftir þá „Wösstin. Sú^
breyting á skipinu sem Norð-

' \
wm§m§, mmm
Ílllililpli
iSgsÉií
......

lÉÍÍl
.. ... -
■

Wh

' ' ^
,
h A

Slysatrygging Sjóvá greiðir bætur við dauða af slysföruni, vegna varanlegrar
örorku og vikuleg-ar bætur, þegar hinn tryggði verður óvinnufær vegna slyss.
Slysatrygging Sjóvá er liagkvæm og ódýr.
Dænii um iðgjöld:
Starf Dánarbætur Örorkubætur Dagp. á viku Ársiðgjald
Skrifstofumaður 500.000. — 500.000. — 2.500. — 1.500. —
Sölumaður 500.000. — 500.000. — 2.500. — 2.000. —
Prentari 500.000. — 500.000. — 2.500. — 2.535.—
Trésmiður 500.000. — 500.000. — 2.500. — 4.355. —
Aðrar vátryggingarupphæðir eru að sj álfsögðu fáanlegar.
Leitið nánari upplýsinga í aðalskrifstofunni eða hjá næsta umboðsmanni.
SJÓVATRYGGINGARFÉLAG ÍSLANDS ?
INGÓLFSSTRÆTI 5 — REYKJAVÍK — SÍMI 11700
Slysatrygging SJOVA
Tryggir yður allan sólarhrínginn
Við vinnu - í frítíma - á ferðalögum