Þjóðviljinn - 31.03.1973, Blaðsíða 10

10 SÍÐA — ÞJÓÐV1LJINN| Laugardagur 31. marz 1973.
Jónas Magnússon
Húsmæðrafundur-
innog búvöruverðið
I Morgunblaöinu 17. marz sið-
astliðinn er birt með áberandi
fyrirsögnum fundarsamþykkt
Húsmæörafélags Reykjavikur,
þar sem reykviskar húsmæður
eru hvattar til að bindast samtök-
um um að kaupa ekki búvörur
aðra hverja viku. Þetta er birt
með áberandi fyrirsögnum á
tveim stöðum i sama blaðinu, svo
maður verður að telja að blaðið
lýsi velþóknun sinni á þessari
fundarsamþykkt.
Morgunblaðið er málgagn
laginu og bera ávallt minna úr
býtum en aörir. Það liggur i þvi
að sú kynslóð, sem nú er vaxin úr
grasi og kynnzt hefur öðru en
sveitastörfum, veit oröið hvaö
það gildir aö vinna fyrir eðlileg-
um vinnulaunum og fá sina fri-
daga. Hún sættir sig ekki við að
stunda þá atvinnugrein sem ekki
gefur eðlilegar tekjur og mun þvi
snúa sér að öðrum störfum sem
betur eru borguð.
Nú væri ekkert við þessi mót-
mæli húsmæöranna að athuga, ef
stór að þau eru að verða bændum
ofviða, þvi þrátt fyrir hið marg-
umtalaða háa afurðaverð bera
þau ekki aðkeypt vinnuafl.
Sé nú afuröaverðið raunveru-
lega of hátt, þá væri alveg tilvalið
fyrir einstök bæjarfélög að koma
upp sýnibúum og sýna þannig
bæði bændum og neytendum
hvernig hægt sé að framleiða
bæði góðar og ódýrar búvörur.
Fram að þessu hefur enginn
getað sýnt hvernig framleiða má
ódýrar búvörur án þess að láta
hana. En á umræddum hús-
mæörafundi skildist manni að
mjólkin væri orðin nógu dýr fyrir
þó reynt væri að halda dreifingar-
kostnaðinum i skefjum.
Tæplega getur það
talizt falleg hugsun...
Hitt er svo annað mál að ég tel
sjálfsagt að gengið sé eins langt
og hægt er á móts viö kröfur neyt-
enda um aukna og bætta þjón-
ustu, en fólk verður bara að gera
JÓNAS MAGNÚSSON, BÓNDI STRANDARHÖFÐA:
Sjálfstæðisflokksins sem er flokk-
ur allra stétta að eigin sögn, en
þarna hvetur þó blaðið til refsiað-
gerða gegn einni stétt, sem á þó
enga sök á þeirri verðlagsþróun
sem staðið hefur óslitið áratugum
saman.
Ég man ekki eftir öðrum verð-
hækkunum á búvörum en beinni
afleiðingu af þeim hækkunum
sem orðið hafa áður á rekstrar-
vörum og vinnulaunum, og svo er
enn.
Bændur hafa verið
tekjulægstir
En þrátt fyrir það hvetja reyk-
viskar húsmæður aðeins til refsi-
aðgerða gegn bændastéttinni. Nú
er þaö kunnara en frá þurfi að
segja, að um margra ára bil hefur
bændastéttin verið tekjulægsta
stétt landsins og svo mun vera
enn. Þó tekjur þeirra hafi aukizt
tvö siðastliðin ár, þá hefur sú þró-
un orðið lika meðal launafólks,
svo bilið mun vera svipað enn,
eftir þvi sem nýjustu skýrslur
sýna, sem þegar liggja fyrir.
Til að reka bú, veröa bændurnir
fyrst og fremst að kaupa þær vör-
ur sem reksturinn krefur, og um
verð á þeim geta þeir önvgu ráð-
ið. Það sem afgangs verður af
tekjum búsins, þegar rekstrar-
vörur, dreifingarkostnaðar og fl.
hefur verið greiddur, eru vinnu-
laun bóndans sem hann hefur til
framfærslu fjölskyldunnar.
Arin 1968 og 1969 reyndust
vinnulaun meðalbóndans nálægt
40 kr. á hverja vinnustund og þar
með talin vinnulaun alla helgi-
daga ársins. Þvi þar sem
mjólkurframleiðsla er stunduð á
bóndinn engan fridag á árinu.
Eftir fundarsamþykkt reyk-
viskra húsmæðra að dæma, virð-
ast þær álita að þetta séu hæfileg
vinnulaun sveitafólks enn i dag.
Látum nú svo vera að reykvisk-
ar húsmæður telji þetta hæfilegt
hlutskipti bændanna. En svo er
Guði fyrir þakkandi að i sveitum
landsins búa lika húsmæður, og
jafnvel börn. Og á þeim bitnar
öngvu siður en bóndanum, þegar
skortur verður á heimili. Það
ættu reykviskar húsmæður að
skilja.
Samkvæmt frásögn Morgun-
blaðsins kom fram á húsmæðra-
fundinum að þær ætli að skora á
kvenfélög úti á landi að beita sér
fyrir refsiaðgerðum gegn konum
og börnum sveitanna.
Bændur munu brátt
ekki una því að vera
þriðja flokksstétt
1 flestum sveitaþorpunum býr
fólk sem lifir óbeinlinis nær ein-
göngu á framleiðslu búvara, við
hvers konar þjónustustörf, svo
sem verzlun, úrvinnslu búvara,
dreifingu, viðgerðir og nýsmiöi
fyrir bændurna. Ef þeir gefast
upp, er grundvellinum kippt und-
an afkomu þess fólks sem i þorp-
unum býr. Er nú ekki til of mikils
mælzt að húsmæður þessara
þorpa gerist sinir eigin böðlar?
Sá timi er senn á enda aö bænd-
urnir uni þvi að vera ávallt ein-
hver þriðja flokks stétt i þjóðfé-
þau heyröust nokkurn tima nema
aðeins þegar hækkun verður á
landbúnaðarafuröum.
Siðastliðna áratugi hafa hvers
konar neyzluvörur alltaf verið aö
hækka i verði, þar meö taldar
matvörur aðrar en búvörur.
En ég man aldrei eftir að hús-
mæður byndust samtökum um aö
hætta að kaupa kaffi, sykur,
brauð, fisk, húsgögn og fl. hvað
mikið sem þessar vörur hækkuðu
i verði.
Nú efast ég um, að aðrir finni
meira fyrir hækkun búvöruverös
en einmitt bændurnir sjálfir og ef
til vill liggur i þvi hvað þeir hafa
orðið aftarlega i kapphlaupinu
um lifskjörin.
Það er engin ný bóla þó ýmsir
stjórnmálamenn og aðrir úr röö-
um neytenda fjargviðrist út af of
háu búvöruverði. En enginn hefur
ennþá bent á leið til að lækka það
aðra en lækka vinnulaun bænd-
anna, hvað lág sem þau eru fyrir.
Búin bera ekki
aðkeypt vinnuafl
Lengi var talað um að búin yröu
að stækka. Það hefur þegar gerzt.
Meira aö segja eru þau viða svo
bændurna vinna fyrir lægri laun-
um en aðra menn og er það ekkert
einsdæmi fyrir lsland. 1 flestum
löndum Evrópu og viöar eru land-
búnaðarafurðir greiddar meira
og minna niður af viðkomandi
riki á einhvern hátt til að halda
verðlaginu niðri og eru þó viðast
hvar betri skilyrði til landbúnað-
ar en hér.
Jafnframt þvi sem þessi hluti
reykviskra húsmæðra krefst
lægra mjólkurverðs, krefst hann
lika dýrari umbúða.og svo mikið
liggur við að húsmæður ætla að
láta rikisstjórnina skerast i Ieik-
inn ef mjólkursamsalan bregzt
ekki nógu fljótt við.
Ef ég man rétt, lagði einn þing-
manna Sjálfstæðisflokksins fram
fumvarp i vetur, sem gekk i þá átt
að dreifa mjólkursölunni á fleiri
hendur. Verði þetta frumvarp að
lögum eru likur til að það auki
dreifingarkostnaðinn, þar sem
markaður er hér svo þröngur og
vörumagn ekki svo mikið að það
þoli að þvi sé dreift til marga
aðila, án þess að dreifingarkostn-
aður hækki.
Nú er ekkert við þaö að athuga
þó fólk krefjist betri þjónustu,
bara ef það vill eða getur borgað
sér ljóst, að það fólk, sem vinnur
við dreifingu matvæla i höfuð-
borginni, vinnur ekki ókeypis þó
reykviskar húsmæður ætlist til að
bændur geri það. Verksmiðjur
framleiða heldur ekki umbúðir
undir kostnaðarverði. Þess vegna
verður raunin ávallt sú að aukin
og bætt þjónusta hækkar alltaf
vöruverð, sem einhver verður að
borga.
A umræddum húsmæðrafundi
kom fram að mjólkin sé ekki eins
nauðsynleg vara og álitið hefur
veriö til skamms tima. Sé sú
skoðun rétt má kannski einu gilda
hvernig aðbændunum er búiö. En
ef aftur á móti skyldi nú teljast
nauðsynlegt, þjóðhagslega séð,
að framleiða landbúnaðarafurðir
á Islandi, þá er vægast sagt ákaf-
lega ósanngjarnt að ætlast til að
það fólk sem vinnur að þessari
framleiðslu skuli alltaf búa við
önnur og lakari kjör en annað fólk
á Islandi.
Láti nú reykviskar húsmæður
verða af þessari hótun sinni og
hætti að kaupa mjólk og aðrar bú-
vörur er það jafnframt krafa til
bændanna um að hætta að fram-
leiða þessar vörur. Þvi auðvitað
er ekkert vit i að vera að eyða
fjármunum og vinnu til að fram-
leiða vörur, sem ekki seljast, en
snúa sér heldur að einhverri arð-
bærari atvinnugrein.
Maður hefur alltaf heyrt aö
kvenfólkið sé betri helmingur
mannkynsins og reynslan i mörg-
um tilvikum sannað þá skoðun i
gegnum aldirnar. En við lestur
umræddra Morgunblaðsgreina
dettur manni ósjálfrátt i hug,
hvort á þessari reglu geti verið
einhverjar undantekningar. Þvi
tæplega getur það talizt falleg
hugsun hjá þessum hluta reyk-
viskra húsmæðra, sem að um-
ræddum fundi stóð, að ætla að
beita kynsystur sinar og börn
þeirra, sem búa i sveitum lands-
ins, refsiaðgerðum fyrir þjóðfé-
lagsvandamál sem þeir eiga
öngva sök á.
Sú tilhneiging hefur alltaf verið
rik hjá stjórnarandstöðu hvers
tima að kenna viðkomandi rikis-
stjórn allar verðhækkanir án til-
lits til hvort þær stafa af hækkuðu
vöruverði erlendis eða innlendri
þróun.
Vilja húsmæðurafsala
sér visitöluhækkunum
á laun sfn og
eiginmanna sinna?
Og ekki hefur orðið breyting á
þvi til batnaðar núna.
t umræddum Morgunblaðs-
greinum kemur ekki glöggt I ljós
hvort reykviskar húsmæður
kenna bændum eða rikisstjórn-
inni um verðhækkunina á búvör-
um, en refsiaðgerðunum skal
beint gegn bændunum, konum
þeirra og börnum.
Nú hefur rikisstjórnin gert til-
raunir til að draga úr þessari
verðlagsþróun, en það litur út
fyrir að þar standi ekki allt
stjórnarliðiö óskipt að verki og
þar með hafa þær tilraunir runnið
út i sandinn.
Þó stjórnarandstaðan æpi sig
hása dag eftir dag yfir þessum
ósköpum, hefur hún staðið eins og
veggur gegn þvi að nokkuð raun-
hæft væri gert til að draga úr
þessari verðlagsþróun. Hefði
maður þó haldið, samkvæmt
reynslu viðreisnaráranna, að
sumar tillögur rikisstjórnarinnar
hefðu átt að öllu eðlilegu að fá
góðan hljómgrunn hjá stjórnar-
andstöðunni.
Meira að segja eldgosið I Vest-
mannaeyjum, sem mun vera
mesta áfall sem þjóðin hefur orð-
ið fyrir slöaná timum móðuharð-
indanna, skyldi lika notað til aö
auka verðbólguna.
Hverjir eru það sem raunveru-
lega vilja stöðva verðbólguna?
Vilja húsmæðurnar sjálfar láta
menn sina afsala sér visitölu-
hækkunum af launum sinum og
umsömdum kauphækkunum?
Vilja allir þeir sem vinna að
dreifingu og vinnslu landbún-
aðarafurða afsala sér sinum
launahækkunum og koma þannig
i veg fyrir hækkun búvöruverðs?
Hvað stjórnmálaflokkunum
viðvikur þá hefur reynslan þegar
sýnt að Sjálfstæðisflokkurinn og
Alþýðuflokkurinn vilja ekki fall-
ast á það sjónarmið hversu mikið
sem þeir fordæma verðbólgu-
vöxtinn. En úrræði þessara
fiokka eru mér ókunn og senni-
lega fleirum, þvi þeim hefur ekki
verið mikið hampað til þessa.
En krafa húsmæðrafélagsins,
um að bændur einir eigi að borga
launahækkanir annarra stétta af
sinum tiltölulega lágu launum,
lýsir svo takmarkalausu skiln-
ingsleysi á kjörum meðbræðr-
anna i þjóðfélaginu, að það gegnir
furðu að nokkurt biað skuli gera
slikan málstað að sinum.
Strandarhöfði 24. marz 1973
Jónas Magnússon