Þjóðviljinn - 29.04.1973, Qupperneq 5

AUGLVSINGASTOFA KRISTlNAR !-=>- 3.23
Sunnudagur 29. aprll 1973. ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 5
Anœgjuleg tíðindi
°g fleira
Hugleiðingar af gefnu tilefni
Nýlega gerði ég i útvarpsþætti
nokkra grein fyrir skoðunum
minum á tilteknum grundvallar-
atriðum i sambandi við nýtingu
islenzkra landkosta. Leyfði ég
mér að halda þvi fram, að is-
lenzkt fólk ætti að eðiilegum hætti
forgangsrétt til gæða landsins, og
aðrangtværiog hættulegt að selja
þann rétt útlendingum, hversu
háar fjárhæðir sem þeir byðu
fram.
Umræða min snerist um nýt-
ingu landgæða i viðtækri merk-
ingu, ekki sizt með tilliti til fyrir-
ferðarmikilla, en sumpart litið
smekklegra tilburða til að breyta
íslandi i ferðamannanýlendu i
nálægri framtið.
En til marks um það, að um-
ræða um þessi efni væri timabær,
benti ég á tilteknar staðreyndir
varðandi einn þátt þessa mikla
máls, þ.e. meira og minna
framsal allra helztu laxveiði-
vatna landsins til útlendinga, og
stórfelldan, skipulegan undirbún-
ing undir tilsvarandi framsal
annarra landgæða.
Siðan ég ræddi þessi mál hefur
tvennt gerzt, sem freistar min til
að bæta nokkru við. Snertir hvort
tveggja þann þátt málsins, sem
ég tók einkanlega dæmi af, þ.e.
nýtingu veiðivatnanna.
Annað er það, að nú hafa tvö fé-
lög veiðiréttindareigenda gert
leigusamninga til langs tima við
innlenda veiðimenn, byggða á
innlendum verðgrundvelli.
Laxdælir og Mývetningar riðu á
vaðið. Þeir eiga yfir að ráða hátt i
þrjú þúsund stangardaga veiði-
svæði, einu allra glæsilegasta
silungsveiðivatni á landinu, og
undirbúa nú stórfellda laxarækt á
svæðinu.
Þessir norðlenzku bændur
gerðu tiu ára leigusamning við
nýstofnað veiðimannafélag, sem
hefur það að einu höfuðmarkmiði
sinu ,,að stuðla að þvi að islenzkri
náttúru verði ekki spillt með illri
umgengni og rányrkju og að ts-
lendingum verði jafnan i reynd
tryggður arfborinn forgangsrétt-
ur þeirra til islenzkra lands-
gæða”, eins og segir i lögum fé-
lagsins.
Greiðslur eru, samkvæmt
samningnum, grundvallaðar á
innlendu verðlagi og eiga að
breytast i samningatimanum i
sömu hlutföllum og kaupgjald i
landinu (Dagsbrúnarkaup).
Þvi hefur vissulega ekki verið
gleymt, né verður þvi gleymt, hve
einarðlega og ótrauðir einmitt
þessir bændur stóðu vörð um
náttúrlegt umhverfi sitt gegn
eyðandi niðurstöðum reiknings-
stokksins á sinum tima. Með
þeirri sigursælu baráttu reistu
þeir sér óbrotgjarnan minnis-
varða, um leið og þeir gáfu öðrum
fagurt fordæmi.
Með langtimasamningi sinum
um nýtingu veiðivatnanna hafa
þeir nú öðru sinni ,,blásið” á nið-
urstöður reikningsstokksins og
gefið nýtt fordæmi, sem ég trúi að
gleymist ekki heldur fyrst um
sinn.
t kjölfar samningsins um Laxá
og Kráká kom svo hliðstæður
samningur um Kálfá i Gnúp-
verjahreppi.
Þessum athyglisverðu athöfn-
um áreigenda er skylt að halda á
lofti og þær ber að meta að verð-
leikum. Jafnframt er full ástæða
til að vona, að fordæmi þessara
manna verði siðan fylgt af öðrum
veiðiréttareigendum.
Annað hljóð úr
öðrum strokki
Hitt atriðið, sem varðar tilefni
Eftir
Kristján
Gíslason,
verðlagsstjóra
þessara hugleiðinga, eru kveðjur
nokkrar, sem Guðmundur bóndi á
Skálpastöðum beinir til min, eftir
krókaleiðum, i Þjóðviljanum
þann 14. þ.m.
Nú er það jafnan erfiðleikum
bundið að rökræða við menn, sem
haldnir er tilfinnanlegum sárind-
um og senda manni tóninn með
viðeigandi getsökum, útúrsnún-
ingum, jafnvel skröki, en sneiða
hjá kjarna þess máls, sem ræða
skal. Kemur i einn stað niður,
hvernig sárindin kunna að vera til
komin, hvort einhver hefur t.a.m.
komið við aumán blett, eða eitt-
hvað annað kallað þau fram.
1 trausti þess, að ég verði ekki
til að skapa ný sárindi, né auka
við þau sem fyrir eru, drep ég á
nokkur atriði vegna ummæla
Guðmundar.
Stangveiði á Islándi var lengi
vel stundið af útlendum auð-
mönnum nær eingöngu. Hver þá
var hlutur áreigenda veit ég ekki
gjörla. Siðan tóku innlendir menn
við, eftir að vakinn var áhugi
þeirra á þessum leik og þegar
þeir höfðu fjárhagslega mögu-
leika til að greiða þá leigu, sem
um samdist við áreigend-
ur. Hafi þetta einvörðungu verið
„efnamenn”, bendir það til þess,
að árleigan hafi verið sniðin við
hæfi slikra. En var hún þá e.t.v. of
há?
Guðmundur talar um ,,milla-
sport” og að „almúginn” hafi
ekki komiztað, væntanlega vegna
þess að leigan hafi verið of há,
eða hvað?
Að minu áliti er tal um ,,milla-
sport” i þessu sambandi út i hött
og ekki i samræmi við staðreynd-
ir, i öllu falli á það ekki við það
átján ára timabil, sem ég hef
fengizt við stangveiði meira og
minna. Er mér fullkunnugt um
það, að á þessum árum hafa
menn úr öllum stéttum og starfs-
greinum, vitt um landið, stundað
þetta ,,sport”, enda var það, eins
og ég hef áður sagt, á góðri leið
með að verða almenningseign,
þegar útlendingarnir og gjaldeyr-
ir þeirra komu i spilið. Þetta vit-
um við Guðmundur auðvitað báð-
ir, þó hann kjósi einhverra hluta
vegna að segja allt annað.
Nafngiftin ,,5-aura millar” er
athyglisverð hugarfarslýsing,
frumleg, en e.t.v. dálitið óljósrar
merkingar.
En vel skil ég þaö, að menn,
sem komnir eru i samband við út-
lenda „alvöru milla”, hafi hófleg-
an áhuga á slagtogi við „5-aura
millana” innlendu (hvað þá
„almúgann”). Enda leynir sér
ekki áhugaleysi, að ég ekki segi
fyrirlitning Guðmundar á við-
skiptum við slika undirmáls-
menn.
Þó lætur hann „sér vel lika” að
notast við þessa litlu karla sem
tengiliði við þá stóru, og til að
hirða molana af borðum þeirra.
Meðan hann enn gerir svo, getur
hann lika borið höfuðið hátt,
finnst honum, gengið fram og
sagt: „Þannig eru það stang-
veiðimenn sjálfir, sem selja út-
lendingum landsréttindi”.
Þannig ber Guðmundur- sann-
leikanum vitni og má segja, að
hver hafi sinn háttinn á. Mér
finnst þetta hins vegar hæpin
sagnfræði, að ekki sé meira sagt.
En að öðru leyti er hér á ferðinni
ein af kveðjum þeim, sem Guð-
mundur sendir viðsemjendum
sinum, og sem fleirum en mér
kunna að virðast i kaldara lagi.
Ekki eru tök á þvi hér, að ræða
einstaka samninga, sem stofnað
hefur verið til i þessum anda.
Einn slikur gerist nú all frægur,
en sá tryggði öðrum samningsað-
ilanum nokkurra miljóna króna
tap eftir sumarið 1 fyrra, enda
reyndist „botninn,” þegar til
kom, vera „suður i Borgarfirði.”
Hvort hann er fundinn núna, veit
ég ekki.
Annars lætur Guðmundur eins
og peningar komi þessu út-
lendingamáli litið við, heldur sé
það umhyggjan fyrir ánum, sem
ráði ferðinni!
Ég fullyrði hinsvegar, að það
sðu peningar, hinir útlendu pen-
ingar, og ekki vitundarögn annað,
sem stýrt sé eftir.
Hvað árnar snertir, þá vita all-
ir, sem til þekkja, að þær hafa
langflestar, ef ekki allar, farið si-
fellt batnandi hin siðari ár. Dæmi
um að þær hafi verið ofveiddar
með stöngum munu vandfundin.
Þetta vissu áreigendur allan tim-
ann og vita enn. Annars hefðu
þeir auðvitað gert viðeigandi ráð-
stafanir, t.a.m. með reglum um
hámarksveiði, en það hafa þeir
jafnan i hendi sinni að gera.
Einstök dæmi um misferli ein-
staklinga breyta hér engu um.
Slik dæmi eru að sönnu of mörg,
og skal ég sizt afsaka þau, né tel
ég heldur ástæðu til að láta þau
liggja i þagnargildi. Itóa verður
að þvi öllum árum, að þau hætti
að endurtaka sig.
En eru þá svona dæmi alger-
lega sérislenzkt fyrirbæri? Það
held ég ekki. 1 veiðibókum, t.a.m.
frá s.l. sumri, hygg ég að finna
megi merki þess, að útlending-
arnir séu ekki allir með öllu frá-
bitnir þvi að „slátra” drjúgum
feng, ef svo ber undir. Og vel á
minnzt! Voru það ekki tveir út-
lendir heiðursmenn, sem „slátr-
uöu” sjötiu og sjö löxunum úr
henni Þverá 14. júli árið 1933 — og
var a.m.k. annar þeirra „óður af
gleði?” (Björn J. Blöndal: Ham-
ingjudagar, bls. 116-118).
Nokkur þýðingarmikil atriði
virðumst við Guðmundur vera
sammáia um : Við viljum ekki af-
nema eignarrétt bænda á löndum
þeirra né hlunnindum. Við treyst-
um bændum öðrum betur til að
varðveita óspillt umhverfi. Við
trúum mátulega á rikisforsjá
gagnvart erlendri ásælni og töfr-
um gjaldeyris.
Einu get ég svo bætt við enn, þó
Framhald á bls. 15.
i
i
'
í
■
1
1
1
1
1
i
1

ávaxta
í Balkanlöndum er fólk ótrúlega
langlíft, oft talsvert á annað hundrað ára.
Niðurstöður athugana benda til þess, að
jógúrtin eigi þar stærstan hlut að máli.
Heilbrigð meltingarstarfsemi er mikilvæg
undirstaða líkamshreysti, og jógúrtin orkar
beint á meltinguna.
Jógúrtin er því mikilsverð heilsu-
fæða. Nú bjóðum við hana án ávaxta og
óskum neytendum langra og sælla lífdaga.
jógúrt
án ávaxta
Mjólkursamsalan