Þjóðviljinn - 17.07.1973, Blaðsíða 9

8 StPA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 17. júli 1973
Leikári
Þjóðleikhúss lokið
Sjálfstætt
fólk var
sýnt 60
sinnum
alls
Leikári Þjóöleikhússins lauk þann
I. júlí s.l. með sýningu á Kabarett.
Þá höfðu orðið samtals 243 sýningar
á leikárinu og hafa aldrei áður orðið
fleiri. Þar af voru 226 sýningar i leik-
húsinu sjálfu, 3 á litla sviðinu i
Lindarbæ og 14 á Suður- og Vestur-
landi. Tala sýningargesta varð tæp
90 þúsund.
Tala viðfangsefna var 16 og eru þá
meðtaldar sýningar á erlendum
gestaleikjum, sem voru þrjár á
árinu, sovézkur listdansflokkur,
skozka óperan og júgóslavneskur
þjóðdansaflokkur. Tvær sýningar
voru teknar upp frá fyrra leikári,
Sjálfstætt fólk og Glókollur, en þrjár
ef til þeirra eru taldir einþáttúngar
Birgis Engilberts, Osigur og Hvers-
dagsdraumur, sem höfðu verið
frumfluttir á listahátfð 1972 en ein-
þáttungarnir voru nú sýndir i
breyttri mynd.
Þau leikrit, sem frumsýnd voru á
leikárinu voru þessi: Túskildings-
óperan, Lýsistrata, María Stúart,
Ferðin til tunglsins, Indiánar, Sjö
stelpur, Lausnargjaldið og Kabarett.
Auk þess Dansbrot Unnar
Guðjónsdóttur, sýnt i Lindarbæ og
hópvinnuleikurinn Furðuverkið, sem
frumsýndur var i Grindavik og
aðeins sýndur utan Reykjavikur.
Hvort tveggja er nýmæli i starfi
Þjóðleikhússins, hópvinna og að
sýna barnaleikrit utan Reykjavikur.
Furðuverkið verður sýnt viðar i
haust og þá lika i Reykjavik.
Flestar sýningar urðu á Sjálfstæðu
fólki, eða 39 á leikárinu og urðu þær
samtals 60 á tveimur leikárum.
Lýsistrata var sýnd 37 sinnum og
barnaleikurinn Ferðin til tunglsins
sömuleiðis, en mikil aðsókn var að
öllum þessum sýningum. Tvær
sýningar aðrar, sem mikla aðsókn
hlutu i vor. Sjö stelpur og Kabarett,
verða teknar aftur til sýninga i
haust. Kabarett hafa þegar séð um
10 þúsund manns og sýningar orðnar
20, en Sjö stelpur hafa tæplega 8
þúsund manns séð, en sýningar á
þeim urðu 19 i vor.
11 leikstjórar stjórnuðu á vegum
leikhússins á liðnum vetri, þar af 3,
sem ekki hafa komið fram sem leik-
stjórar þar fyrr. Leikmynda-
teiknarar voru 7 og af þeim þreyttu 2
frumraun sina á þessu sviði.
Um 50 komu fram i hlutverkum á
leikárinu. Einn leikari lét af störfum
fyrir aldurs sakir á A samningi.
Fastráðnir leikarar á svokölluðum
A-samningi eru nú 16. Auk þess, sem
áður er talið, fjöldi annarra á svið
Þjóðleikhússins, söngvarar,
dansarar, börn og aukaleikarar,
samtals um 100 manns.
A leikárinu stuðlaði Þjóöleikhúsið
að stofnun Islenzka dansflokksins
undir stjórn ballettmeistarans Alans
Carter. Hefur flokkurinn nú hafið
sýningar sinar i Félagsheimilinu á
Seltjarnarnesi.
Ýmis verkefni næsta leikárs eru i
undirbúningi. Um 10 sep. n.k. verður
frumsýning á eftirtektarverðu
nútimaverki, Elliheimilinu, eftir
Bengt Bratt og Kent Anderson i
Lindarbæ. Leikstjóri verður Stefán
Baldursson og leikmynd er eftir Ivan
Török, en hvorugur hefur áður
starfað fyrir Þjóðelikhúsið. Þá
hefjast sýningar að nýju á Kabarett
um 15.september, en á Sjö stelpum i
byrjun október og sömuleiðis á
Ferðinni til tunglsins og Furðu-
verkinu. 1 lok september er von á
israelskum dansflokki og þá verður
einnig fyrsta frumsýningin á stóra
sviðinu. Það er leikritið Hafið bláa
hafið eftir skáldið Georges Schéhsdé
frá Libanon. Þýðingin er eftir Jökul
Jakobsson, leikstjóri verður Sveinn
Einarsson og Steinþór Sigurðsson
sér um leikmyndirnar. Þetta er
fyrsta verkefni þeirra allra á sviði
Þjóðleikhússins.
TILLÖGUR UM VEGARSTÆÐI
ÚR EYJAFJÁRÐARDÖLUM SUÐUR Á FJÖLL
Þorsteinn og Guðrún Marta athuga myndun isingar við Nýjabæ.
Veðravíti fjallsbrúnarinnar
Veðursæld er viðbrugðið á
Akureyri og þá eigi siður i Fram-
Eyjafirði. Veðursældinni sleppir
60 km sunnan Akureyrar á brún
Eyjaf jarðardals. t veðraviti
fjallsbrúnarinnar i 890 metra hæð
yfir sjó var isingar- og veður-
athugunarstöðinni, Nýjabæ, val-
inn staður haustið 1972. Suður af
Eyjafirði er isnúin og nær gróður-
vana háslétta með smáum mel-
öldum. Heitir hún Fjöll á máli
eyfirzkra gangnamanna. Drög
Eyjafjarðarár ná skammt inn á
Fjöll.
Vatnaskil eru 3 km sunnan
Nýjabæjar. Þar tekur yfirborðs-
vatn, leysingavatn fyrri hluta
sumars, að hniga til Geldingsár i
Skagafirði. Drög Fnjóskár i Þing-
eyjarsýslu eru skammt undan i
suðaustri. Landið virðist næstum
flatt, en hallar þó ofurlitið til suö-
urs, nægilega til að koma á sér-
kennilegu „öfugstreymi”. Norð-
lenzku árnar tvær, Geldingsá og
Fnjóská, falla nefnilega fyrst i
stað til suðurs, ef þær þá á annað
borð sýna sig á yfirborðinu.
Skagfirzku og þingeysku vötnin
eiga sameiginleg vatnsskil á um 8
km kafla og króa þannig Eyja-
fjörð af sin á milli. Geldingsár-
drög taka svo að sveigja til vest-
urs og norðvesturs til sins heima,
og Fnjóskárdrög sveigja til aust-
urs og siðan norðurs, en suður-
undan tekur Þjórsá á móti vatni
af hásléttunni og færist til Suður-
lands, heitir þar i Þjórsárdrög-
um.
Hásléttan er einskonar mið-
depill landsins i land- og vatns-
fræðilegu tilliti.
Þjórsárdrögum, þar sem móðan
mikla er ekki lengur til að skilja
þau að, njóta þau lifshamingju i
samstarfi.
Koma mér i hug orð móður
Jóns Hreggviðssonar, þegar
ferjumaður meinaði henni fars
yfir ölfusá: „Einn hlýtur sá stað-
ur að vera, þar sem beljandi
straumvatn er ekki nema litil
sytra og barn getur stiklað þurr-
ím fótum. Ég reyni að ganga
iyrir upptökin”.
Fyrir fótum Guðrúnar og Þor-
steins liggur Eyjafjörður. Það er
þó af og frá, að þau sjái nokkurn
bæ, Eyjafjörður og Eyjafjarðar-
dalur eru hlykkjóttir. Þótt vél-j
sleða hafi, geta tvær manneskjur
hér um hávetur ekki farið ýkja
langt frá bækistöð sinni, og svo
kallar veðurathugunarskylda á
þriggja stunda fresti.
A fjallsbrúninni út með daln-
um tekur við hver hæðin annarri
meiri, og blasa þá við enn hrika-
legri fjöll, sem byrgja alla frekari
útsýn til norðurs, svo að Nýibær
er þrátt fyrir allt sunnan við aðal-
hálendið. Þaðer æði drjúgur spöl-
ur út austurbrúnir, sem þau þurfa
að fara svo að þeim auðnist að sjá
heim að eyfirzkum bæ. Fyrsti
bærinn, sem myndi birtast hinum
nýju þegnum Saurbæjarhrepps er
Villingadalur, er stendur hátt
undir vesturhliðum. Þar býr odd-
vitinn sjálfur, Þorlákur Hjálm-
arsson. Skyldi skattskýrslan hafa
komizt til hans?
Syðsta byggð í
Saurbæjarhreppi
„Við leggjum við hlustir eða
tökum að horfa af athygli, ef ein-
hverjar fréttir i útvarpi eða sjón-
varði koma frá Akureyri og Eyja-
HEIMSÓKN í EFSTU
Ferðafélag Akureyrar
gefur út tímaritið „Ferð-
ir". Nýlega barst Þjóðvilj-
anum i hendur maíhefti
þess. Þar kennir ýmissa
forvitnilegra grasa, m.a. er
þar grein eftir Sigurjón
Rist, er nefnist Nýibær og
Eyjaf jarðardalir. Segir þar
frá heimsókn í athugunar-
stöðina Nýjabæ og hugsan-
legu vegarstæði úr byggð
þangað upp eftir.
Hjónin Guðrún Marta
Sigurðardóttir og Þorsteinn
Ingvarsson hafa í vetur
annazt athuganir fyrir
Orkustofnun í Nýjabæ.
Einnig sjá þau um veður-
athugunarstöð, eins og
flestir kannast við úr veð-
urfréttum.
Orkustof nunin telur nauð
synlegt, að gerðar séu
athuganir á áhrifum veðurs
á raflínur á hálendinu.
Rafstrengur yfir hálendið
er talin forsenda fyrir sam-
fengingu orkuveitusvæða
landsins. Ef af slíkri sam-
tengingu verður, er ekki
ólíklegt, að línan liggi yfir
Sprengisand og komi í
byggð í botni Eyjaf jarðar-
dala.
Þá mun án efa verða
nauðsynlegt að gera veg
upp að Nýjabæ. Sigurjón
Rist hefur gert athuganir á
vegarstæði, einkum með
tilliti til snjóflóðahættu.
Meðfylgjandi kort sýnir
hugsanlegt vegarstæði að
mati Sigurjóns. Okkur vit-
andi hefur ekki áður verið
prentað kort, sem gerir svo
glögga grein fyrir snjó-
flóðahættu á ákveðnu
svæði.
Sigurjón Rist, vatnamæl-
ingamann, þarf tæplega að
kynna, Hann er líklega
einna mestur ferðagarpur á
Islandi. Fáir þekkja
óbyggðir betur en hann,
enda verður hann starfs
síns vegna að ferðast um
allt land jafnt vetur sem
sumar.
Hér verður birt grein
Sigurjóns í „Ferðum".
Þorsteinn og
Guðrún Marta
Það er vetur, norövestan skaf-
renningur gnauðar. Ég er staddur
i Nýjabæ hjá ungum sunnlenzk-
um hjónum, Þorsteini Ingvars-
syni og Guðrúnu Mörtu Sigurðar-
dóttur. Hann er ættaður úr Gaul-
verjabæjarhreppi i Flóa, en hún
af Ragnárvöllum og úr Holtum.
Þjórsá deildi löndum millum
þeirra. Og nú, hér norður af
firði, ei.nkum úr Saurbæjar-
hreppi”, segja þau hjón. „Þeir
eru ærið drjúgir við að sjósetja
nýja báta á Akureyri, en fátt
heyrum við úr Eyjafirði”. Ég
-aldi skýringuna vera þá, að
iveitin er starfsöm og kyrrlát.
„Eitt fréttum við þó i fjölmiöl-
um. Möðruvallakirkja lyftist af
grunni i desemberveörinu mikla,
og hékk hún, með dýrindis alt-
aristöflu úr kaþólskum sið innan-
borös. á aðeins einni virtaue um
Tjarnir, innsti bær I Eyjafjarðardal. Næsta byggð fyrir sunnan Tjarnir
er I athugunarstööinni í Nýjabæ.
Þriöjudagur 17. júli 1973 ÞJÖDVILJINN — SIDA 9
Drottning, '
(varða)l
SKÝRINGAR
Hœðortölur í metrum
Hœðormismunur lOOm
Ar og stöðuvötn
örœfaslóðir
Vœnlegt vegastœði
um Eyjafjarðordal
Vorasamir staðir
Snjóflddohœtto
12 3 4
Vænlegt vegarstæöi milli Tjarna og Nýjabæjar. SHkur vegur yröi nauösynlegur.ef háspennulína yröi
lögð um Sprengisand niöur I Eyjafjaröardal. Ferðamönnum yröi einnig opin leið þvert yfir hálendiö.
torfu í Arnarstaðatungum og upp
á Hæl sunnan Hafrárgils. Hann
minnir á störf sjálfboðaliða
F.F.A. og þá ekki sizt á ósér-
plægni Þorsteins heitins Þor-
steinssonar, sem barðist af sér-
stökum dugnaði og eldmóði við að
ryðja bilum slóö um Vatnahjalla.
Sneiðingurinn minnir á sigurinn
1944, þegar hægt var að halda ferð
sinni rakleitt áfram framhjá
Sankti-Pétri og sveigja inn á miö-
hálendið með Drottningu á hægri
hönd.
Okkur, sem unnum á Vatna-
íjalla og könnuðum inndali og
Fjöll, var ljóst, að ákjósanlegast
var að komast með bilaslóð upp
úr botni Eyjafkarðardals, þ.e.a.s.
innan við (sunnan við) alla stór-
grýtisurðina á Vatnahjalla, sem á
vart sinn jafningja hér á landi, en
okkur var jafnframt ljóst, að þótt
vegalengdin frá Hafráreyrum og
inn úr Botni væri aðeins 14 km og
með jöfnum halla, þá kom sú leið
ekki til greina sem rudd ieið, fyrst
og fremst vegna mýrlendis. Dal-
urinn er aftur á móti vænlegur
fyrir upphlaðinn veg. Hallinn er
jafn, 1:25.
Bezta vegarstæðið
Á meðfylgjandi teikningu sýni
ég, hvar ég tel bezta vegarstæðið
eftir dalbotninum. A áberandi
hátt eru sýndir varasamir staðir.
Snjóflóðahættuna hef ég metið
eftir:
1) Hvar ég hef séð snjóflóð eða
snjóflóðadyngjur.
2) Sögnum um snjóflóð.
3) Verksummerkjum eftir snjó
flóð og landslagsaðstæðum.
Unnt er að forðast þessa staði
að mestu, svo að snjóflóðahætta
BYGGÐ Á (SLANDI
akkerisstein. Rúðurnar skulfu I
Nýjabæ þá nótt, ja, visindalega
sagt komst vindhraðinn i 48
metra á sekúndu.”
„Það er margt, sem við Steini
ætlum að skoða i Eyjafirði i sum-
ar, t.d. Grund og Saurbæjar-
kirkju”, segir húsfreyjan. „í
Saurbæ býr hreppstjórinn ykkar,
Daniel Sveinbjörnsson”, bæti ég
við.
I Nýjabæ er lesin bókin Dagar
Magnúsar á Grund, hún er kær-
komið lestrarefni. I frostkyrrum
vetrarins má greina i Nýjabæ
veikan en stöðugan vatnsnið frá
uppsprettulækjum Eyjafjarðarár
i dalbotninum. Nýjabæjarhjónin
fýsir einnig, jafnvel þótt það sé
aðeins bergbál úr bókum, að
heyra frá mannlegu athafnalifi
lengra neðan úr dalnum, þar sem
áin sjálf er hljóðlát, en hefur
byggt upp grundir og grösug nes.
Ég hef veitt þvi eftirtekt, að
margir álita, að i athugunar-
stöðvum inni á hálendingu, svo
sem á Hveravöllum og i Nýjabæ,
gefist góður timi til lesturs. t
reynd er það ekki svo, þótt unnt sé
að lita i bók stund og stund. Mörg
störf kalla að, veðurathugun á
þriggja tima fresti allan sólar-
hiringinn á Hveravöllum,
eh i Nýjabæ að visu aðeins frá
kl. 9 til 21, en þar þarf i staðinn að
nota timann milli veðurathugan,
til að fara að linuspennum og is-
ingargrindum. Þá tekur skeyta-
sending og vélgæzla nokkurn
tima og loks rekstur og hirða
heimilis þótt litið sé.
Orkulína á hálendi
Verkefni þeirra Nýjabæjar-
hjóna er að afla veigamikilla
gagna I viðtæka gagnasöfnun,
sem lýtur að þvi, að linusérfræð-
ingum megi vera unnt að kveða
upp dóm, sem segir, hvar hag-
kvæmast sé að leggja orkulinu
fyrir hálendið.
A hún að liggja um Kjöl eða
Sprengisand, ef hún fer um
Sprengisand, á hún þá að
liggja um: 1) Austurdal eða 2)
Eyjafjarðardal eða 3) Fnjóskadal
eða 4) Bárðardal?
Gengið til byggða
Það er komið fram i april, vorið
er i nánd, leysing hafin i byggð,
1,6 metra sæmilega jafnfallinn
snjór á Sprengisandi, einmitt
rétti timinn til að mæla á snjó-
stikum, kanna snjóalög, huga að
snjóflóðum og snjóflóðahættum á
Eyjafjarðardal.
Ég er staddur við annan mann
á snjóbil i Nýjabæ og legg af stað
gangandi niður dalinn.
Lengra verður ekki ekið, annars
væri Baldur Sigurðsson ekki að
krækja á Kisa sinum vestur á
Kaldbaksdal á öxnadalsheiði,
þegar hann skreppur á milli
Akureyrar og Nýjabæjar.
tir vesturbrún Runu hefur fallið
snjóflóð (hengjuhlaup). Hlaup-
staðurinn sést frá Nýjabæ, þar
hefur falliö þrivegis i vetur, ná-
kvæmlega á sama stað. Úr
vesturbrún út undir Sandáröxl
hefur snjóflóð fallið. Það er einnig
hengjuhlaup og liggur i köku á
dalbotninum.
Þótt veturinn hafi verið
úrkomusamur og fremur snjó-
þungur um norðanvert landið, er
snjór litill i dalnum. Stórir flákar
mega teljast nær alauðir, en
ófærð er i giljum.
Miðhliðis hjá Fossum hefur
óverulegt snjósig átt sér stað.
Snjóstikur eru heilar, þær hafa
ekki orðið snjóflóðum að bráð,
meira að segja ekki i Klifsárgili,
en þar má þó sannarlega eiga von
á spýjum.
Vegagerð Ferðafélagsin;
Eftir ágæta nótt á Tjörnum hélt
ég að Nýjabæ hinn næsta dag.
Sökum nýsnævis var nokkur snjó-
flóðahætta i brekkunni undir
Stöllum, þ.e.a.s. gegnt Sandá, en
þar og i Klifinu norðan Klifsár
verður að reikna með möguleik-
úm á flekahlaupum, þvi að vindar
safna að stórfenni og brekkurnar
eru úthverfar.
Af gönguleiðinni blasti við
vegarsneiðingurinn frá Hákarla-
er litil á vegarstæðinu, ræður hér
mestu, hve dalurinn er snjóléttur.
Leiðin er að verulegum hluta
austan ár. Snara þarf þó veginum
vestur yfir á tveimur stöðum. 1
fyrsta lagi til að forðast stórfenni
og snjóaflóðahættu i Klifi Klifs-
heiðar og sama gildir einnig und-
anStöllum. Abáðum stöðunum er
unnt að þræöa snjólétta jafn-
lendisræmu vestan ár.
Fjórar brýr á Eyjafjarðará
virðast i fljótu bragði vera tölu-
vert fyrirtæki. Það bætir úr skák,
að þegar upp fyrir Klifsár er
komið, er Eyjafjarðará saklaus
fjallakvisl með mosavöxnum
steinum i botni.
Gönguleið um Eyjafjarðardal
er eðlilegri og skemmtilegri aust-
an ár. Klifsá á það til að ryðjast
fram með talsverðum gassagangi
og er þá illur farartálmi.
Eins og sjá má á kortinu, kem-
ur hún úr stöðuvatni og er kát,
þegar vatnið er að hlaupa. Þess
ber að gæta, að það er ekki á það
að treysta, að vöxtur hennar og
viðgangur fylgi öðrum ám, sök-
um .þess að vatnið, þ.e. stöðu-
vatnið, nær ef til vill framrás i
þann mund, sem aðrar ár og lækir
fara minnkandi.
Þegar aðalvorleysing er um
garð gengin, er leiðin auðveld og
þægileg. Hin leiða hafgola siðdeg-
is nær ekki inn I dalbotninn. Þar
er þá hlýtt og notalegt.
Franskur
her á
brott frá
Malagasy
Þann fyrsta september eiga
franskar hersveitir á eynni
Madagasar, sem heitir Malagasya
eftir að landið varö sjálfstætt, að
yfirgefa eyna. Um leið gengur landiö
úr frankasvæðinu svonefnda. Þar
með er verið að fylgja eftir þeim
fyrirheitum sem stjórn
Garbiel Ramanantsoa
Ramanantsoa hershöfðingja gaf i
fyrra, er hún kom til valda. um að
brjóta á bak aftur franskt forræði á
ýmsum sviðum.
Herstöðin i Diego Suarez á norður-
odda eyjarinnar hefur af Frökkum
verið talin einkar þýðingarmikil
eftir að Súezskurðinum var lokað —
þaðan megi hafa gætur á þvi mikla
oliumagni sem nú fer suður fyrir
Afriku. Frakkar geta þó til bráða-
birgða flutt setuliðið og búnað þess
til nærliggjandi eyja — Reunion og
Komoreyja.
Með þvi að ganga úr franka-
svæðinu ætlar stjórn Malgasiu að
reyna að stöðva fjárflótta til Frakk-
lands — en hún trey stir sér ekki til að
breyta neinu að ráði um það. að
Frakkland hefur sem fyrr kverkatök
á atvinnulifi eyjarinnar.
Samningar um brottför hersins
hafa gengið stirðlega og oft la við
sjálft. að þeim yrði siglt i strand.
Rétt áður en við'ræður hófust. efndi
hópur manna til kröfugöngu i her-
stöðvabænum Diego Suarez. veifaði
frönskum fánum og söng
Merseijasinn. En sjónarvottar
segja. að mest hafi þar farið fyrir
gleðikonum og leigubilstjórum. sem
vilja ekki missa spón úr sinum aski.
Ramanantsoa hefur rakið þessa at-
burði til umsvifa franska sendiráð-
sins á eynni. Og stjórnvöld segjast
einnighafa sönnur á þvi. að Frakkar
hafi staðið i makki við Tsiranana.
fyrrum forsætisráðherra. um að
hann bæri fé á unga menn. sem áttu
að koma af stað átökum milli ibúa
strandhéraðanna og Merinuþjoðar.
sem nú ræður mestu i stjorn
landsins.
Frakkar hafa semsagt spilað
alldjarft — en tapað. jDN'
Eftirmæli
silfurlampans
Eftirfarandi álvktun var gerð a
fundi Félags islenzkra leikdómenda
11. júli:
Vegna framkomu Baldvins
Halldórssonar leikara við af-
hendingu silfurlampans i Þjóðleik-
húsinu 1. júlí sl„ svo og vegna álits-
gerðar Félags islenzkra leikara um
leikdómendur sem birtist i vor. sbr.
Timann 15. mai sl.. ákveður félagið
að fella niður fyrst um sinn veitingu
silfurlampans.
Aftur á móti mun félagið eftirleiðis
efna til atkvæðagreiðslu félags-
manna i lok hvers leikárs um nokkur
beztu verk leikársins. leik, leik-
stjórn, leiktjöld osfrv.. og birta
niðurstöður sinar almenningi.
Nánari reglur um tilhögun þessarar
viðurkenningar skulu settar fyrir lok
leikársins 1973-4.