Þjóðviljinn - 15.09.1973, Síða 6

6 SÍÐA — ÞJOÐVILJINN Laugardagur 15. september 1973
SjúkrahÚNÍA á llúsavík
Starfsaðstaða héraðslækna:
Mun gerbreytast
meö nýjum lögum
Á fundi með frétta-
mönnum nýlega skýrði
Guðmundur Sigurðsson,
héraðslæknir, frá um-
ræðum lækna um starfs-
aðstöðu héraðslækna og
framkvæmdir á sviði
heilbrigðismála á nýaf-
stöðnum aðalfundi
Læknafélags íslands.
Ný lög munu
gerbreyta starfs-
aðstöðu héraðslækna
A vegum landlæknisembættis-
ins stendur nú yfir könnun um
starfsaðstööu héraðslækna, en
hún er viða bágborin.
Guðmundur sagði, að mjög fáir
héraðslæknar nytu aðstoðar ann-
arra heilbrigðisstétta og ljóst
væri, að einu héraðslæknarnir
sem virðast búa við góöa starfs-
aðstöðu eru þeir sem starfa i
sjúkrahúsum eða i tengslum við
þau. Læknafélag Islands hefur
sett upp staðal varðandi aðstöðu
héraöslækna og hann miöaður við
þá lækna sem sætu einir i héraði.
Með nýju heilbrigðislöggjöfinni
er búið að finna lausn á þessu
máli með ákvæðunum um heilsu-
gæslustöðvarnar, sem koma til
með að gerbreyta aðstöðu hér-
aðslækna og heimilislækna, en
hugmyndin er sú, að þessar
stöövar risi einnig í þéttbýli, s.s. i
Reykjavik. Þegar alþingi sam-
þykkti lögin, setti það inn ákvæði
um forgangsröðun, þannig aö
heilsugæslustöðvar skyldu fyrst
reistar i dreifbýli, og þau svæði
skyldu ganga fyrir þar sem að-
staðan væri verst. Þessari for-
gangsröðun var fundurinn algjör-
lega sammála.
A fundinum kom einnig fram,
að það biða geysileg verkefni i
heilbrigðismálum og erfiðast að
ákveða hvernig raða skuli þess-
um framkvæmdum niður og f jár-
magna þær. Þau verkefni verði
ekki leyst nema leggja hlutfalls-
lega meir af mörkum til heil-
brigðisþjónustu.
Hjúkrunarkonur er
starfa i stað lækna
Þeirri spurningu var varpaö
fram, hvort ekki mætti auka
menntun hjúkrunarkvenna svo að
þær gætu i vaxandi mæli tekiö viö
hinum einfaldari störfum lækna
meðan læknaskorturinn er jafn
sár og raun ber vitni.
Guðmundur svaraði þessu á
þann veg, aö undanfarin ár heföu
læknar gegnt þó nokkuð mörgum
héruöum aukalega og þetta tekist
vegna þess að þar hafa setiö
hjrúkrunarkonur, sem hafa veriö
milligöngumenn og aöstoðar-
menn þessara lækna. Þær hafa
margar hverjar farið á Slysa-
varðstofuna I Reykjavik og starf-
að þar i einn eöa tvo mánuði til að
kynnast meöferð á sárum og
hvernig eigi að bregðast við bráð-
um sjúkdómstilfellum. Starf
þessara kvenna hefur áreiðan-
lega gert það að verkum, að
ástandið er ekki eins slæmt og
það kann að virðast og læknis-
þjónusta úr öðru héraði ófram-
kvæmanleg, ef þeirra hefði ekki
notið við.
Hópvinna
heilbrigðisstétta
Nú er að koma stétt hjúkrunar-
kvenna sem fara i hjúkrunar-
nám að afloknu ljósmóðurnámi.
Þær hafa mjög góðan undirbún-
ing til að gegna fyrrnefndum
störfum og eins að starfa með
læknum við heilsugæslu. Nú er
gert ráö fyrir heilsugæsluhjúkr-
unarkonum miklu viöar en áður
var. Það er eitt af aðalatriðum 1
nýrri skipan heilbrigðisþjónust-
unnar að gert er ráð fyrir hóp-
vinnu, ekki endilega lækna, held-
ur heilbrigðisstétta.
Ekki hefur ræst úr læknaskort-
inum, og má búast viö svipuðum
erfiðleikum i vetur og verið hefur,
en vonirstanda til aö málin þróist
til betri vegar á næstu árum af
ýmsum ástæðum. t bili útskrifast
mun fleiri úr læknadeild en áður,
og ef að tekst að bæta starfsað-
stööu lækna með framkvæmd
heilbrigöislaganna nýju, er lik-
legt, að fleiri læknar muni sækja
um starf úti á landsbyggðinni. Ef
hægt verður aö veita íslenskum
læknum meiri framhaldsmennt-
un hér heima, þá styttist sá timi,
sem þeir eru erlendis, og þá kem-
ur nýr vinnukraftur til sögunnar
og svo má búast viö að Iæknar
komi frekar heim aftur, ef þeir
þurfa ekki að dvelja lengi er-
lendis. Um 25% íslenskra lækna
eru að staðaldri erlendis við
framhaldsnám og störf. Núna eru
15 héruð þar sem rikir óvissa um
hvort einhver læknir fæst til
starfa, eða þeim er gegnt af lækn-
um í nágrannahéruðum. Þessi
héruö eru á Vestfjöröum, Norö-
austurlandi og á Austfjörðum.
Þetta eru allt héruö sem erfitt er
að gegna vegna samgönguerfið-
leika og fjarlægða.
Vandamál heilbrigðis-;
þjónustu fyrir aldraða
A læknaþingi, sem fram fór
sömu daga og aðaifundur, var
fjallað um málefni aldraðra og
fluttu erlendir og innlendir fyrir-
lesarar erindi um það efni.
Aðalfundurinn samþykkti
ályktun um, að mjög þurfi aö
auka aðstoð viö aldraða hér á
landi, bæði félagslega aðstoð, svo
og heilbrigðisþjónustu. t þessari
ályktun er vakin athygli á hinum
mikla sjúkrarúmaskorti fyrir
aldraða, sem þarfnast hjúkrunar.
Einnig samþykkti fundurinn,
að taka þurfi upp kennslu í elli-
siúkdómum við Háskóla tslands.
Viðhalds- og
framhaldsmenntun
lækna
t umræöum um þetta mál kom
fram, að fræðslustarf læknafélag-
anna fer vaxandi og þátttaka
lækna I þessu starfi er góð.
Fundurinn ályktaöi, aö öll sjálf-
stæð læknisstörf krefjist fram-
haldsmenntunar að loknu
háskólaprófi og að stefna beri að
þvi, að framhaldsmenntun is-
lenskra lækna fari að sem mestu
leyti fram hér á landi.
Hjúkrunarkonur hafa gengt mikilvægu hlutverki
úti á landsbyggðinni - læknar sammála
ákvæðum um forgang landsbyggðarinnar
varðandi heilsugæslustöðvar
Höfum viö
ekki efni á
að lifa í
„mannsekju-
legu
umhverfi”?
Fimmtudags-Alþýðublaöiö
skýrir frá þvi að borgarfulltrui
Alþýöuflokksins, hafi gert það að
tillögu sinni til lausnar húsnæöis-
hraki Jóhannesar Nordal að
peningahöll hans fái að risa þar
sem nú stendur Sænska frysti-
húsið — færa sumsé musteriö um
nokkra metra i átt til sjávar.
Timinn hefur sama dag svo-
fellda fyrirsögn neðarlega á for-
siöu: „Engu kastað á glæ, þótt
banki risi ekki á Arnarhóli: Þar
getur komið bilageymsla neöan
jarðar.”
Þessar velmeinandi tillögur
ganga báðar i þá átt að tryggja að
ekkert fé fari nú forgörðum verði
Jóhannesi byggt út af noröan-
verðum Arnarhól.
Það er vissulega fallega
hugsað, að vilja afstýra ónauð-
synlegu fjártapi.
En svo við vendum okkar kvæði
i kross þá hafa allflestir póli-
tikusar og dágóður slatti af minni
spámönnum sveiflað um sig vig-
oröinu ,,m a nn es k ju 1 eg t
umhverfi". Og hafi ég skiliö bar-
áttuna gegn berserkjasveppnum
á Arnarhól rétt er hún liöur i bar-
áttunni fyrir „manneskjulegu
umhverfi”. Mér finnast tillögur
Alþýðublaðsins og Timans ekki
vera liöur i þeirri baráttu.
Ég held nefnilega að baráttan
gegn Seðlabankanum standi ekki
aöeinsum þennan hektara eða svo
sem fer undir hann. Ég er ekki frá
þvi að margir lumi á þeirri ósk aö
ekkert hús risi heldur þar sem
Sænska frystihúsiö er núna svo að
þar megi opnast sú útsýn af
Arnarhðli sem báðar þessar
byggingar skyggja á og einnig að
þar öölist maðurinn i borginni sitt
friöhelga umráöasvæði.
Einnig held ég að fáum geöjist
að þeirri hugmynd þeirra Tima-
manna að leggja svæðið undir
(eða yfir) blikkbeljuna. Þvi þótt
gert sé ráö fyrir að grafa eigi þá
leiðindaskepnu I jörð hlýtur að
skapast af slfku fyrirkomulagi
hávaði og annar erill sem eyði-
leggur ánægjuna fyrir þá sem
sækja Arnarhól. Auk þess sem
hraðbrautin Kalkofnsvegur —
Skúlagata leggur til nóg af slikri
mengun.
Nei, er þá ekki vænna aö hætta
viö berserkjasveppinn , rifa
Sænska frystihúsið og gera allt
svæðið milli Hverfisgötu og
Skúlagötu aö einu samfelldu úti-
vistarsvæði.Þangað mætti jafnvel
færa barnagæsluna sem nú er i
portinu bak við Torfuna.
Aö minu viti skiptir þaö engu
máli hvort vegna þessara ráð-
stafana fari einhver tækifæri til
aukinnar f jármunamyndunar
forgörðum né heldur að þarna sé
verið aö eyða landi sem nýta
mætti af meiri hagkvæmni.
Eða vilja forsvarsmenn
„manneskjulegs umhverfis”
meina að við höfum ekki efni á að
lifa I „manneskulegu umhverfi”?
Oghöfum við ekki nóg rými undir
öll heimsins neðanjaröarfjós og
peningamuseri? Þarf endilega að
ganga á það litla „manneskjulega
umhverfi” sem eftir er I mið-
borginni til að finna slikum fyrir-
bærum stað? — ÞH
Norrænir blaða-
mennhalda nám-
skeið um ísland
Norræna félagiö efnir til
norræns blaöamannanámskeiðs i
samvinnu viö Blaðamannafélag
tslands, og ber það nafniö
tsland I dag.
Námskeiðiö verður i Norræna
húsinu 18. — 21. þm. Boöið hefur
verið 40 norrænum blaðamönnum
til námskeiðs þessa, og koma 10
frá hverju landanna Dan-
mörku, Noregi og Sviþjóð, 6 frá
Finnlandi, 2 frá Alandseyjum, 1
frá Færeyjum og 2 frá Grænlandi.
Alls sóttu 93 norrænir blaöamenn
um þátttöku.
Helstu efni, er tekin verða til
meðferðar, eru:
Fjárhagsmál tslands. Jón
Sigurðsson hagrannsóknarstjóri
flytur erindi og svarar spurn-
ingum.
Barátta mannsins viö náttúru-
hamfarir. Þorbjörn Sigurgeirs-
son prófessor flytur erindi og
svarar spurningum.
Islensk dagblöö fyrr og nú.
Erindi flytja Vilhjálmur Þ.
Gislason fv. útvarpsstjóri og
Jónas Kristjánsson ritstjóri, og
taka einnig þátt I umræöum um
dagblöð og hlutverk þeirra.
Siðan koma fulltrúar islensku
stjórnmálaflokkanna, skýra frá
stefnuskrám flokka sinna og sitja
fyrir svörum um flokkana og
sjónarmiö þeirra á málefnum
dagsins. Auk þess veröa heim-
sóttar vinnustöövar og stofnanir
s.s. fiskverkunarstöðvar i
Hafnarfiröi og Grindavik, ullar-
iönaöur hjá Alafossi, Reykja-
lundur, Hitaveitan og Keflavikur-
flugvöllur. Forsætisráðherra,
menntamálaráöherra og iönaöar-
ráðherra taka á móti þátt-
takendum i skrifstofum sinum og
svara spurningum um þaö, sem
efst er á baugi hjá rikisstjórninni
i dag. Einn dag er ráögerö ferö til
Vestmannaeyja. Námskeiöinu
lýkur meö kvöldveröarboöi
blaðafulltrúa rikisstjórnarinnar.
Norræni menningarmála-
sjóöurinn styrkti þetta námskeið
meö 30.000.— dkr, og var það fé
notaö til þess aö greiða feröa-
kostnaö þátttakenda.
Allir fundir veröa i Norræna
Framhald á 11. siöu.
Laugardagur 15. september 1973 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Freigáturnar Dráttarbátarnir Othello
Plymouth, Statesman og
Cleopatra °9 ,
og Lincoln. Englishman Miranda
ISLAND
Þessi mynd birtist I dönsku blaöi fyrir nokkru. Bresku freigáturnar raða sér inn á svæöiö til þess aö
vernda bresku landhelgisbrjótana. Hringirnir eru umsvifasvæöi. Móöurskip og dráttarbátar eru til
taks. Móti þessu liði berjast Ægir og óöinn. Yfir sveima þyrlur og þotur. Krossinn vinstra meginn á að
sýna þann staö sem togarinn Perry reyndi aö sigla á Ægi.
Ofbeldi Breta
er ekki
ósigur íslendinga
Sjálfstæöisflokkurinn lét þau
boö út ganga á dögunum, að nú
væri hann búinn að marka skýra
og ótviræöa stefnu i landhelgis-
málinu. Mörgum mun hafa þótt
timi til kominn, þvi stefna for-
ustumanna þess flokks hefur,
sem kunnugt er, verið sú ein aö
hafa enga stefnu utan þá aö biöa
átekta og sjá til hvað geröist á al-
þjóöavettvangi. Þessi stefna
þeirra — eöa öllu heldur stefnu-
leysi — var bæði orsök og afleið-
ing óheillasamninganna sem Viö-
reisnarstjórnin gerði viö Breta og
V-Þjóðverja áriö 1961. Þá var
réttur til einhliöa útfærslu saminn
af Islendingum, úrskuröur um
réttmæti útfærslu fenginn i hend-
ur erlendum aöilum og Bretum
meira að segja gefin trygging
fyrir þvi aö útfærsla Islenskrar
landhelgi næði ekki til þeirra
meðan dómstóll fjallaði um mál-
iö. Svo sárt var ihaldsforustunni
um þessa samninga, að hún gat
ekki fallist á það á sinum tima, að
Alþingi stæði að uppsögn þeirra,
heldur yrði uppsögnin aö vera á
ábyrgð rikisstjórnarinnar einnar.
Samstaða náðist þó um 50-
mllna útfærsluna og eining hélst
um tima. Ekki leið þó á löngu uns
sýndarmennska forustumanna
Sjálfstæðisflokksins varð öllum
ljós og gömlu viðhorfunum skaut
æ oftar upp bæði I ræðu og riti.
Óþarft er að rekja þá sögu hér i
smáatriöum en látið nægja að
minna á örfá grófustu atvikin, svo
sem fordæmingu varaformanns
flokksins, Geirs Hallgrimssonar,
á landhelgisgæsluna i Everton-
málinu, slfelldan árðöur fyrir
ágæti Haag-dómstólsins og niöur-
rifsskrif Morgunblaðsins, sem
hniga i þá átt að nú séu Bretar að
fara með sigur af hólmi.
En svo gerist hið óvænta. Stór-
frétt i Morgunblaðinu. „Skýr og
ótviræð stefna i landhelgismál-
inu”, stóð þar. „200 milur fyrir
árslok 1974.” „Við væntum sam-
stöðu um stefnu okkar á Alþingi.”
Þetta siðasttalda vakti að visu
nokkrar efasemdir um heilindi
flokksins, þvi aðferðin er ólýö-
ræðisleg i hæsta máta. Lýðræðis-
legra hefði verið að leita sam-
stöðu fyrst og lýsa siðan stefn-
unni, en aðferð ihaldsins i þessu
tilviki ætlar öðrum ekki annaö
hlutskipti en samþykkja það sem
þeir hafa þegar ákveðið. En við
erum svo sem vön þvi aö ihaldið
sé ekki sterkt á svellinu I lýöræð-
islegum vinnubrögðum, og ekki
var óhugsandi að fyrirgefa þeim i
þetta sinn, þar sem hér var ekki
um að ræða neitt meginfrávik frá
stefnu núverandi rikisstjórnar.
Hún hafði i april s.l., svo sem
ölum er kunnugt, falið islensku
sendinefndinni i hafsbotnsnefnd-
inni að flytja tillögu og leita sam-
stöðu um 200-milna efnahagslög-
sögu. Islendingar höfðu einnig
fengið samþykkta á Allsherjar-
þingi S.Þ. i fyrra.ásamt Perú og
fleiri rikjum, tillögu um yfir-
ráö strandrikis yfir auðlind-
um i hafinu — i þeirri tillögu fólst
einnig fordæming á hverjum
þeim sem reynir með valdi að
hindra strandriki i að hagnýta sér
slikar auölindir. Þá hafði rikis-
stjórnin sagt upp samningum viö-
reisnarstjórnarinnar frá 1961 og
þar meö opnaö ieið til frekari ein-
hliða útfærslu og einhliöa nýting-
ar okkar á fiskimiöum i þeim
áföngum sem við teldum okkur
henta hverju sinni. Fyrsta skrefið
á þeirri braut voru 50 milurnar
svo sem öllum er kunnugt.
Haföi nú Sjálfstæðisflokkurinn
með þessari nýju samþykkt loks-
ins séö aö sér og einsett sér að
hætta öllum úrtölum.
En ekki þarf annað en leiða til
vitnis þeirra eigin ummæli til að
sýna, að 200-milna samþykktin er
ekki annaö en tilefni til að koma á
framfæri vantrú á þeirri baráttu,
sem þjóðin á nú i, og grafa undan
trausti á réttmæti Islensks mál-
staöar.
Hlýðum fyrst á varaformann-
inn, Geir Hallgrimsson, en hann
segir i Mbl. þ. 31. ágúst s.l.: „Allt
útlit er fyrir, án þess að litiö sé
gert úr útfærslunni i 50 milur,
sem öll þjóðin stendur aö, aö
lokasigur i 50 milna útfærslunni
fáist ekki (leturbr. min) fyrr en
við getum eignaö okkur 200 mil-
ur”. Geir Hallgrimssyni er vissu-
lega ljóst, aö þjóöin stendur ein-
huga i baráttunni, en samt hikar
hann ekki við að lýsa á þennan
hátt uppgjöf sinni og persónulegri
vantrú á baráttu Islendinga fyrir
50-milunum. Að hann skuli reyna
að klæöa ósigursspá sina um 50
milna áfangann i 200 milna skart
er honum sist til sóma.
Nú — en ef lokasigur tsl. i 50-
mílnabaráttunni næst ekki fyrr en
við höfum eignað okkur 200-milna
lögsögu, að dómi varaform. Sjálf-
stæðisfl. af hverju leggur hann þá
ekki til að viö gerum það strax I
dag eða á morgun? Jú, svarið er
auðfengiö og fæst i þessu sama
viötali og ég hef vitnaö til, þar
NATO-herskip I islenskri landhelgi.
Eftir
Svövu
Jakobsdóttur,
alþingismann
sem varaform. bendir á, að á
næsta fundi Hafréttarráðstefn-
unnar verði trúlega samþykkt
sérstök stefnuyfirlýsing um 200
milna efnahagslögsögu og þar
yröi kominn traustur grundvöllur
fyrir áframhaldandi aðgerðum
eins og hann orðar þaö. Og leiöari
Mbl. tekur upp sömu hugsun
varaform. þann 9. sept. og hnykk-
ir heldur betur á, en þar segir: aö
umrædd stefnuyfirlýsing verði
„nægur grundvöllur til aö byggja
á löglcga (leturbr. min) útfærslu
landhelginnar hér viö land sem
annars staöar.”
Um þennan málflutning þarf
ekki að fara mörgum orðum. Hér
er I rauninni veriö aö halda þvi
fram af hálfu forustu Sjfl., aö fyrr
en Hafréttarráöst. kemur saman
og gefur frá sér einhverja stefnu-
yfirlýsingu, séu allar aðgerðir
okkar tsl. ólöglegar og þá einnig
50-milna útfærslan. t þessu ljósi
veröa þá einnig skiljanlegar yfir-
lýsingar Mbl. um aö 50 milurnar
séu vighreiður kommúnista,
„töframilur” Lúðviks og „Lúð-
viska”, eins og tekið var til orða i
Reykjavikurbréfi þ. 9. sept. 1
þessu sama Reykjavíkurbréfi er
gertlitið úr þeirri staðreynd að 50
milurnar séu „verkefni dagsins”.
Mbl. telur „verkefni dagsins”
öllu heldur vera það að koma rik-
isstjórninni frá. öllu ljósar gat
Mbl. ekki sýnt inn i hug Sjálfstæð-
isforustunnar: meðan Bretar
stunda sjóræningjaglæpi sina á
tslandsmiðum meö þeim hörmu-
legu afleiöingum sem öllum eru
kunnar, hika þeir ekki við aö boða
uppgjöf fyrir Bretum eingöngu til
aö koma rfkisstjórninni frá. Og
segjum að það tækist — hvert yrði
þá verkefni dagsins i landhelgis-
málinu ef Sjálfstæðisflokkurinn
tæki við? Það veit þjóðin af
reynslu. Samningurinn frá 1961
yröi endurnýjaður. Við skulum
ekki gleyma þ'vi, að Sjálfstæöis-
flokkurinn neitað aö taka á sig
ábyrgð á uppsögn hans.
Við höfum þegar náð mikilvæg-
um áföngum i landhelgismálum
okkar. Allar þjóðir nema tvær
hafa viðurkennt 50 milurnar. Afli
Breta og V-Þjóðverja hefur stór-
lega minnkaö,og þótt róöurinn sé
þungur skulum við muna eitt: of-
beldi Breta er ekki ósigur Islend-
inga eins og Sjálfstæðismenn
virðast vilja telja þjóöinni trú um.
En stærsti sigurinn i landhelgis-
málinu er tvimælalaust uppsögn
samninganna frá 1961. Þar með
var forsendan fengin fyrir þvi, að
viö gætum af heilindum starfað
meö þeim þjóðum sem sækja á
um 200-mflna lögsögu á þeim
tveim vigstöðvum sem gilda: á
heimamiöum og alþjóöavett-
vangi.