Þjóðviljinn - 07.02.1974, Page 8

8 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 7. febrúar 1974.
Aöalgrein Réttar um
konur á vinnumarkaöi
Nýjasta hefti //Réttar",
sem út kom nú i vikunni, er
að miklu leyti helgað bar-
áttunni fyrir raunverulegu
jafnrétti kvenna í þjóðfé-
laginu og þá sérstaklega
Svona fréttir
koma okkur viö
Tvær blaðafréttir vöktu athygli
mina undangengna viku, báðar i
Timanum, hvort sem ástæðan er
að þar starfa ekki færri en 5
blaðamenn af kvenkyni eða eitt-
hvað annað.
önnur fréttin er gleðileg og
segir frá þvi, að enn eitt skarðið
hefur verið rofið i karlmanna-
starfsmúrinn og kona er farin að
vinna verk, sem áður hefur
aðeins verið ætlað körlum. Það er
Rafmagnsveita Reykjavikur,
sem ráðið hefur konu i álestur af
mælum rafmagnsveitu og hita-
veitu, og liggur náttúrlega i
augum uppi, að þar getur annað
kynið varla verið hæfara til verks
en hitt.
En einsog fulltrúi hjá Raf-
magnsveitunni, Lilja ólafsdóttir,
segir i viðtali við Timann: Konur
ættu ekki að biða eftir að sjá
einhverja kynsystur sina hefja
störf á nýjum starfssviðum. Þeim
Eramhald á 14. siðu.
Of menntuð í starfið!
S,F. — Rcykjavik Tfxka-
vttrxiaoír haia á uudaiiíörDuin
Mum $)***. *>&.
þeim. t»r fjaliafti um umsókn
hennar.
— i»a6 citm, sem hann saRÖí j
FYRSTI KVEN-
ÁLESARINN
rdðinn hjó Rafmagnsveitu Reykjavíkur
FB-Rcykjavrk, Ung og farcssileg
ítúika hefur barih að dyrum hjó
ýmsum Ueykvikmgum untííui'
íarna mánuöí i þeim tUgaugÍaft (á
Jft if*sa n( ma-ium rafmagnsveitu
■t% bitaveíta. Fetta cr I fyrsta
»ian« stim Haf maogsveíta
Reykjavlkur ræöur fevenmaon i
iiesturiim, en það hcfur reynxt
tnjög vei, aft sögn Lfiju Olafs-
ÍiíUur l»jí* HafmagnsÝcitunní, og
iennílegi, aft álesararuir vnrftí
‘kkí sfftur bvenkyns cn karikyns f
Yamtíftinni.
Líija sagöi, aö sttílknn. sém
itarfar nú í íUestrinum va»ri biSin
iö vera í starfi \ fjóru til tttum
sagöi ennfreinur, nft eftir aö
stúlkan fór nö iesa á maela
Reykviktnga, heföu konur komiö
og spurzt fyrir um vinnu i
áfeftinhum, eri slíkt heffti ekkí
komiö fyrir aöur. HUn hætti þvi
viö, nö konur atítu ekki alltaf aö
bföa eftir því aö ajá eínhverjakyn
systur sina hfefja »törf á nýjum
slarffesviöum, og fara þá fyrst nf
staö tiS þess aft leita sér aft vinnu á
sarna svíöí. Feitri værí alveg
óhæft aö iáta sér nj.tifum tíetta
eitthvaö nvtt slarf i hug, og fara
stftar. og Ríekja um, þótt karirnenn
heföu einokaft þaö til þess tíma.
Er vissulega áp.fæöa til þess aö
hvetjs kufiur tiJ þess aö iáta ekkí
Ocb'ncl w' tc í»*»l.
\-------
ORÐ
I
BELG
Mismunun í
fréttaf lutningi
af handbolta
B.K. hringdi i siðustu viku
og vakti athygli á mismunun i
fréttaflutningi varðandi
iþróttir:
— Nú stendur yfir islands-
mót i handknattleik, sagði
hann, bæði hjá konum og körl-
um. Þetta er spennandi mót,
enda útvarpað lýsingu á leik
karlaliðanna hvað eftir annað,
en þótt kvennaleikirnir séu
ekki siður spennandi er sára-
sjaldan sagt frá þeim i frétt-
um og varla einu sinni að
greint sé frá, á hvaða tima
þeir byrja.
Víxlamálin enn
Áður hefur á þessum vett-
vangi verið vakin athygli á
vixileyðublöðum bankanna
með „herra...” á, þar sem
ekki virðist gert ráð fyrir við-
skiptum við kvenfólk. Og
greinilegt er af eftirfarandi
sögu Sigurðar, að framkoma
við viðskiptamenn fer eftir
kyni:
— Þegar konan min tekur
vixla i ákveðnum banka, sem
við skiptum við, er hún ævin-
lega spurð, hvort ég sé með
einhverja vixla.
Þegar ég tek vixil er ég
aldrei spurður um hennar
vixla!
Þar aö auki....
1 félagsblaði leikara, segir
B.H., að hafi nýlega verið
taldir upp „eftirfarandi fé-
lagsmenn, sem áttu merkisaf-
mæli á árinu”. Allt karlar og
tilgreindur aldur þeirra, 40
ára, 50 ára, 60 ára o.s.frv.
Siðan kemur eitthvað á
þessa leið: Þar að auki áttu
merkisafmæli eftirfarandi
leikkonur. Enginn aldur til-
greindur.
Eru þær þá ekki félagsmenn
eða hvað?
Oghvaða misskilda miðalda
riddaramennska er það að
þegja um aldur þeirra?
Verðgildið í sam-
ræmi við stöðuna
Nokkuð margir hafa haft
samband við mig og vakið
máls á útgáfu þjóðhátiðarpen-
inganna og þvi mati, sem mis-
munandi verðgildi þeirra lýsir
á landnámskonum miðað við
landnámsmenn af karlkyni.
En Anna Sigurðardóttir tók
eftir að fleira var athugavert
en verðmæti peninganna og
sendi eftirfarandi bréf i belg-
inn: .
„Vinur minn einn, sögufróð-
ur, fæddur fyrir aldamót,
vakti athygli mina á þvi fyrir
fáeinum dögum, að búið væri
hinna vinnandi kvenna í at-
vinnulífinu. Er lofað
fleirri greinum um sama
efni á næstunni.
Aðalgrein Réttarheftisins, sem
er nr. 4,1973,og þvi heldur á seinni
skipunum, er eftir Gerði G. Ösk-
arsdóttur, „Konur á vinnumark-
aðnum’jog tekur yfir nær helm-
ing blaðsins með myndum. Sjálf
er Gerður starfandi kennari við
gagnfræðastigið og hefur starfað i
Rauðsokkahreyfingunni frá upp-
hafi, þám. verið i starfshópum,
sem fjallað hafa um vinnumark-
aðinn og þátttöku kvenna og um
dagheimilismál, hún var td. i
þeim hópi, sem gerði fyrstu könn-
un á dagvistunarþörf hér á landi,
þe. i Kópavogi 1971.
Gerður segist i upphafi greinar
sinnar reyna að draga upp mynd
af ástandinu einsog það er og leita
skýringa og hún tekur fyrir ýmsa
þætti svo sem uppeldi og mennt-
un, varavinnuaflið, „valfrelsi”
kvenna, launin, margskonar
„kvennastörf”, frama kvenna i
starfi, mætingar i vinnu, uppeld-
ishlutverk kvenna, hagsmuna- og
þjóðmálabaráttu þeirra og að
lokum hugmyndir um úrbætur.
1 niðurlagi greinarinnar leggur
Gerður áherslu á að verklýðsfor-
ystan verði að taka launamisrétti
kvenna alvarlegum tökum og á
þá kröfu, að vinstrisinnuð rikis-
stjórn styðji verkakonur i land-
inu, en ekki þá, sem arðræna þær.
En henni er einnig ljóst hlutverk
kvennanna sjálfra:
„Konur á hinum ýmsu vinnu-
stöðum þurfa að binda endi á
samtakaieysi sitt. Þær þurfa að
beita sér fyrir þvi að uppfræða
hver aðra og karlmennina um
stöðu konunnar. Þær þurfa að
kynna sér launasamninga og all-
ar hliðar kjarabaráttunnar og
koma siðan út i launabaráttuna
sem sterkur og áhrifamikill hóp-
ur. Stór hópur kvenna virðist
sætta sig við rikjandi ástand, en
það bendir einmitt til þess, að þær
geri sér alls ekki grein fyrir þvi,
að þær eru beittar misrétti.”
að gefa út minnispeninga úr
gulli og silfri vegna 1100 ára
byggðar á Islandi. Honum
fannst landnámskonunum ó-
virðing sýnd með þvi að hafa
periing þann, sem helgaður
væri minningu þeirra, helm-
ingi verðminni en pening karl-
mannanna.
Næsta dag kom ég auga á
fréttirnar af peningunum og
myndir af þeim. Sá ég þá, að
fleira var athugavert en verð-
mæti peninganna.
i fréttunum var greint frá
þvi, hvaðan hugmyndin að
myndunum væri komin. En
þar var sleppt úr veigamikl-
um atriðum, sem koma fram i
frásögn Landnámu.
Framarlega i Landnámu
segir ,,að enginn skyldi viðara
land nema en hann mætti eldi
fara yfir á einum degi með
skipverjum sinum”. (Menn
gera ráð fyrir, að hér sé aðeins
átt við karl-landnámsmenn).
Landnámsmennirnir áttu ekki
aldeilis að vera meðhjálpar-
lausir við að nema land sitt.
Síðar i Landnámu er svo
frásögn af þvi, er Þorgerður i
Sandfelli nam land. Hún var
ekkja og fór út ásamt sonum
sinum. Þar segir m.a.: „Það
var mælt, að kona skyldi eigi
viðara land nema en leiða
mætti kvigu tvævetra vor-
langan dag sólsetra mill-
um...”, og siðan er sagt frá
þvi, hvaða leið Þorgerður
leiddi kvigu sina, svo að hún
fengi sem viðast land. Land-
námskona mátti ekki nema
land með aðstoð skipverja
sinna, heldur varð hún að
teyma kú, vel alda að visu, til
Gerður G. óskarsdóttir
Forsiða Héttar, 4. heftis 56. árg.
Og við tökum undir með Gerði,
þegar hún segir:
„Forsenda frelsunar kvenna
undan kúgun þjóðfélagsins og
karlmanna er þróun sjálfsvitund-
ar þeirra. Aðeins þeirra eigin
sjálfstæða hugsun getur gert þær
frjálsar. Konur þurfa að vakna
upp og vekja hver aðra til póli-
Framhald á 14. siðu.
Fyrsti banki
kvenna
Nýr banki er að hefja göngu
sina i New York, „The First
Women’s Bank and Trust Co.”.
Verður honum aðallega stjórnað
af konum og hann mun fyrst og
fremst skipta við konur og reyna
að mæta þörf þeirra fyrir lán og
fjárfestingu.
Bankinn er stofnaður af hópi
kvenna, sem eru viðskiptafræð-
ingar, fjármálasérfræðingar og
stjórnmálamenn, og þrem körl-
um. Er ætlunin að konur skipi all-
ar aðalstöður bankans. Ráðgjafi
verður starfandi fyrir konur, sem
ætla að koma á fót fyrirtækjum,og
sérstök lán verða veitt til rekstrar
skóladagheimila og barnaheim-
ila.
Ástæðan til stofnunar bankans
er, að þvi er einn stofnandinn
sagði i blaðaviðtali, að „bankar
mismuna oft konum, sem óska
eftir lánum og annarri fyrir-
greiðslu”. (Hér ekki siður — sjá
orðabelg). „Við munum taka
konur alvarlega og neyða aðra
banka til hins sama”.
Mas. Mína mús
þarf aö fara
á klóið
Disney World, hinn þekkti
skemmtigarður i Flórida, hefur
nú loks fundið lausn á þvi vanda-
máli að þurfa að loka kvenna-
klósettunum i hvert sinn sem eitt-
hvað þarf að gera við.
Lausnin lá reyndar beint við:
Ráðnir voru 4 kvenkyns pipulagn-
ingamenn.
Talsmaður skemmtigarðsins:
Þær standa sig með prýði. (Nema t
hvað).
Silfurpeningarnir tveir, sem Seðlabankinn gefur út I tilefni 1100
ára byggðar á tslandi. Til vinstri stóri peningurinn á 1000 krónur
með iandnámsmönnunum tveim, til hægri litli peningurinn á 500
krónur með konunni og kúnni.
þess að tef ja fyrir sér á göng-
unni um landið.
Réttur kvenna til landnáms
var þannig mjög skorinn við
nögl og auk þess voru hindran-
ir lagðar i leið þeirra, svo að
eigi næðu þær jafnstöðu við
karla.
Verðgildi minnispeninganna
tveggja er i samræmi við
þetta. Sennilega hefir verið
meira en helmingsmunur á
stærð þess lands, sem konum
og körlum var leyft að nema,
eftir að Haraldur hárfagri lét
taka upp ákvæðið um eldana,
og kúna sennilega lika. Vel
hefði mátt láta einhverja af
skipverjunum sjást á peningn-
um. En tveir glæsilegir höfð-
ingjar sóma sér vist betur á
1000 króna silfrinu en húskarl-
ar. Landnámskonan er ein
með kúna sina á 500 króna
peningnum.
Eftir á að hyggja: Með þvi
að hafa tvo landnámsmenn á
1000 króna peningnum, telur
listamaðurinn sig ef til vill
hafa jafnað mismuninn, þann-
ig að 500 krónur koma i hlut
hvers landnámsmannanna
þriggja á silfurpeningunum
tveim. ”
Mistök
Leiðindamistök i umbroti og
texta urðu til að eyðileggja
seinustu siðu, einkum eina
greinina, þar sem útkoman
varð nánast kynferðisfasismi.
Þetta var reyndar leiðrétt i
næsta blaði, en rétt þykir mér
þó að itreka þetta hér og visa
til leiðréttingarinnar (2.
febrúar) um leið og þökkuð
skulu bréf og hringingar og
beðið um meira af þvi taginu.
i þvi sambandi langar mig að
benda á, að ég hef ekkert
heyrtfrá lesendum úti á landi,
en það mundi áreiðanlega
gleðja fleiri en mig.
—vh