Þjóðviljinn - 01.09.1974, Blaðsíða 3

Sunnudagur 1. september 1974. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 3
„FYLGD
í minningu
Guðmundar Böðvarssonar
Lestin mikla mjakast i sifellu hjá,
„ættstofnsins saga, örlög vor stór og smá”,
allir sem sólin kyssti.
Þeir stiga úr söðlum hjá túnhliði, taka sér
i tröðinni dvalir: Höfum bið, það var hér
sem gróðursins drottinn gisti.
Og þar er i grasi fagnað til ferðar búnum
fráneygum hörpusveini á gángvara brúnum:
kvöldskin kvikar á vaungum.
Hann slæst i hópinn. Okkur til leiðsagnar er
fylgd hans þó vis: fylgd þér og mér.
Fylgd. Hvar sem við gaungum.
Þorsteinn frá Hamri.
Þegar ég skrifa þessi orð liggja á borðinu hjá mér tvö
handrit, skrifuð af Guðmundi Böðvarssyni. Annað er
kvæðið Fylgd, þessi barnslega einfaldi, kristalstæri
ástaróður um landið og skyldur okkar sem i landinu bú-
um:
Ef að illar vættir
inn um myrkragættir
bjóða svikasættir
svo sem löngum ber
við i heimi hér,
þá er ei þörf að velja:
þú mátt aldrei selja
það úr hendi þér.
Hittkvæðið er Fjallbaksvegur.og ég man enn eftir til-
finningunni sem hrislaðist niður hrygginn á mér þegar
ég las það:
Nú veistu — nú veistu hver arfleifð aldanna var
til islendingshjartans á grýttum förumannsvegi:
sú freisting að velja sér skjól undir skútanum,
þar
sem skaflinn mun verða mestur á næsta degi.
Nú grunar þig hversvegna er reimt þegar rökkvar
i fönn
og rjúkandi bylurinn ærist að lúðri sinum,
nú skilur þú lika hversvegna sagan er sönn
um svefninn i snjónum er lokaði augum minum.
Ég reisi min bein upp við dogg i dynjandi hrið.
Þá dregst ég á fót og sveima á öræfaleiðum,
ég leita að sporum, ég legg við hlustir og bið—
og lengi er þó nokkur fengs von á Islenskum heiðum.
Þvi til eru þeir sem streitast með bogin bök
þó bjóðisl þeim uppgjöf i skjóli og lokkandi
friður
hvað tæpt sem þeir standa hvað krappt sem þeir
verjasti vök
þá vilja þeir samt ekki grafa sig lifandi niður.
Og bylurinn æðir og felur hið fölnaða lyng
og frostsins helkaldi eldur i myrkrinu brennur,
og vei og vei — samt ganga þeir heldur i hring
á holtinu, þar til dagur i austri rennur.
Trúðu þeim ekki! Þeir trássast við dauða sinn
og tönnlast á þvi að fögur sé morgunsólin.
— En fylgdu mér fast i dimmunni, drengur minn.
í Dauðsmannsgili skulum við halda jólin.
VEISLA
HANS
BRÁST
ALDREI
EFTIR MAGNUS
KJARTANSSON
Ég minnist ekki á þessi ljóð vegna þess að ég ætli mér
þá dul að fjalla um kveðskap Guðmundar Böðvarssonar
eða skipa honum til sætis i islenskri bókmenntasögu,
eins og hátiðlegir fræðimenn komast að orði. Það gera
vafalaust aðrir sem lært hafa til slikra verka. Raunar er
samskiptum minum við ljóð þannig háttað að ég lit á þau
sem einkamál sem ekki hlýði að bera á torg. En þvi
minnist ég á þessi tvö kvæði að þau eru, ásamt fjölmörg-
um öðrum ljóðum og greinum, framlög Guðmundar
Böðvarssonar til þeirrar stjórnmálabaráttu sem háö
hefur verið á Islandi undanfarna áratugi. Guðmundur
var einarður hernámsandstæðingur og sósialisti að hug-
sjón, og hann haggaðist aldrei á hverju sem gekk. Hann
leit á sig sem óbreyttan liðsmann i þeirri baráttu, þótt
við hinir vissum gerla hvern höfðingja og leiðtoga við
áttum þar sem hann var. Og liðveisla hans brást aldrei.
Þegar mér fannst mikið liggja við i baráttunni leitaði ég
einatt til Guðmundar Böðvarssonar og bað hann að
yrkja ljóð eða skrifa greih i Þjóðviljann, og ég man ekki
til þess að hann hafi nokkurn tima skorast undan. Drægi
hann i efa að hann gæti hjálpað mér urðu efndirnar
ævinlega betri — handritin tvö á borðinu hjá mér eru til
marks um það. Og einu gilti hverju við fundum upp á,
hernámsandstæðingar, tii þess að vekja athygli á mál-
stað okkar, alltaf áttum við kost á liðsinni Guðmundar
Böðvarssonar. Stæltastur var hann þegar mest reyndi á,
á timum kalda striðsins þegar þess var freistað að gera
Islenska sósialista að óbótamönnum og utangarðslýð i
augum þjóðarinnar. Þá og endranær bauðst honum
vissulega „uppgjöf i skjóli og lokkandi friður”, en hann
hafnaði þeim boðum þótt sumir ágætir menn þekktust
þau, hann vildi „ekki grafa sig lifandi niður”.
Við Guðmundur Böðvarsson hittumst aldrei að stað-
aldri, en við vissum ákaflega vel hvor af öðrum þann
tima sem við þekktumst. Ætti ég leið um Borgarfjörð
hylltist ég til að sækja hann heim, og ætti hann erindi til
Reykjavikur kom hann oftast við á ritstjórnarskrif-
stofum Þjóðviljans, hann birtist allt i einu i gættinni hjá
mér andlitið bjart eins og ljómandi sól undir svartri
alpahúfunni og sposkur glampi i augunum. Við höfðum
gaman af að tala saman i hálfkæringi, en þegar við
kvöddumst fannst mér ég alltaf vera auðugri og sterkari
en ég hafði verið áður. 1 þessum lágvaxna, beinasmáa,
grannholda manni bjó einhver óbilandi lifsorka, einhver
yfirskilvitleg vizka, sem i vitund minni urðu ekki greind-
ar frá landinu sjálfu og þjóðarsögunni i ellefu aldir.
Guðmundur Böðvarsson vareinn af föstu punktunum i
tilveru minni, og hún breyttist þegar hann lést. Ég er
ekki einn um þá tilfinningu. Þegar ég kom i Borgarfjörð-
inn i sumar og fann jörðina skjálfa undir fótum mér,
sögðu margir gamlir Borgfirðingar að þetta væru jar-
teikn vegna þess að Guðmundur væri allur. Auðvitað er
það sannari skýring en hinar sem jarðfræðingar hafa
fundið upp á.
Magnús Kjartansson.