Þjóðviljinn - 01.09.1974, Blaðsíða 7

Sunnudagur 1. september 1974. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
HUS
GUÐMUNDAR
Á KIRKJUBÓLI
Stofnaður hefur verið minningars.ipður Guð- <
mundar Böðvarssonar skálds og bónda á Kirkju-
bóli og konu hans Ingibjargar Sigurðardóttur.
Eign sjóðsins er hús skáldsins á Kirkjubóli og
innbú þess. Það eru félagasamtök i Borgarfirðin-
um, sem eru aðilar að sjóðnum auk erfingja og
Rithöfundasambands Islands. Ætlunin er, að hús-
ið verði notað i framtiðinni sem bústaður fyrir
rithöfunda og annað listafólk, sem þarf að njóta
næðis við störf sin um lengri eða skemmri tima.
Einnig er ætlunin að koma upp þar sýningum á
munum, sem Guðmundur Böðvarsson skar i tré
og gömlum búsmúnum, sem hann hélt til haga.
CHRISTOPHER SANDERS:
Frá sjónarhóli útlendings
Þaö var vissulega einstakt
lán fyrir mig, útlending á ís-
-landi, aö fá aö kynnast Guö-
mundi Böövarssyni. Þaö vakti
strax athygli manns hversu ó-
venjulega margt bjó i persónu
hans. Hann var i senn Islensk-
ur bóndi, sem hlaut að verja
tima sinum i amstur hvers-
dagsins, og heimsborgari,
veraldarvanur maöur, kim-
inn, fágaöur og umfram annaö
sjálfhæðinn, maöur sem var
alls staöar heima. Þannig kom
hann mér fyrir sjónir að
minnsta kosti, ekki sist viö eitt
ákveðið tækifæri. Þá kom að
Kirkjubóli erlendur blaða-
maður, sem langaði til aö fá
viðtal við Guömund og leggja
fyrir hann spurningar um
verk hans. Blaðamaöurinn
beitti allri sinni þjálfuðu tækni
til þess að koma Guðmundi i
sjálfheldu eigin orða. Það
höfðu aðrir reynt að gera á
undan honum. Með kurteis-
legri ýtni reyndi hann að fá
Guðmund til að fallast á að
það væri grundvallarmótsögn
i vinstri sinnuðum skoðunum
hans I stjórnmálum annars
vegar og hins vegar þeirri
sveitarómantik og ljóðrænu
sem er svo áberandi i verkum
hans. En Guðrrurdur lét ekki
vaða ofan i sig. Svör hans voru
mun slóttugri en spurningar
blaðamannsins. Hann sneiddi
hjá gildrunum með kænsku —
og þó einkum brosi — skák-
snillingsins. Það var kannski
skemmtilegast af öllu að sjá
þetta bros, blikið i augunum,
og fylgjast með manni, sem
vissi svo greinilega hvað hann
var að gera — og hafði gaman
af.
Astæðan til þess hvað
Guðmundur var rólegur og
sjálfsöruggur var ef til vill sú,
að hann hafði aldrei þörf fyrir
að sýna heiminum einhverja
tilbúna mynd af sjálfum sér.
Þetta var nokkuð sem vakti
eftirtekt útlendingsins, sem er
meira eða minna vanur að
fylgjast með listamönnum
hins stóra heims i þeirri sjálf-
heldu, sem þeir virðast marg-
ir komnir i. Þeim finnst mörg-
um þeir vera útilokaðir frá
samfélagi við fólkið. Þeir
berjast fyrir frægð og viður-
kenningu, en fyllast andúð á
sjálfum sér um leið. Þeir
reyna að hegða sér samkvæmt
þeirri imynd, sem þeir hafa
valið sér. Hjá Guðmundi varð
maður aldrei var við neitt af
þessu. Hann virtist aldrei
þurfa að neita að kannast við
tilfinningar sinar eða skoðan-
ir, þótt þær væru kannski
stundum I mótsögn hver við
aðra, eins og oft hlýtur að
vera.
Þessir sjaldgæfu eiginleikar
Guðmundar ollu þvi vafalaust,
hvað hann var opinn gagnvart
fólki og skoðunum. Hann haföi
næstum þvi iskyggilegan hæfi-
leika til að láta fólki liða vel,
spyrja það spurninga, sem
það gat svarað, og ihuga svör
þess, jafnvel þótt hann hafnaði
skoðunum þess að athuguðu
máli. Þar að auki vissi hann
ofur vel, að á hverju máli eru
tvær hliðar, að oft er mannleg
óhamingja i leynum undir
yfirborði mannlegrar bjart-
sýni. Slikt næmi hefði fætt af
sér ljóð angurværðar og óræði
annars staðar i heiminum,
ljóð án takmarks og tilgangs.
En þvi fer fjarri að ljóð
Guðmundar séu þannig, og
það er eitt af þvi sem er
merkilegast við hann. Hjá
honum fór saman skilningur á
margvisleika mannlegra
vandamála og djúpstæð trú á
lifið sjálft. Slik bjartsýni er
sjaldgæf meðai listamanna
Vestur-Evrópu, en það þurfti
ekki annað en horfa á
Guðmund rökræða, sjá blikið
koma i augu hans, til að sann-
færast um að hann átti þá
bjartsýni til.
Allt þetta lætur i það skina,
að ég hafi þekkt Guðmund vel
og þar að auki lesið allt sem
hann skrifaði. Hvorugt er til-
fellið. Ég hef reynt að lýsa
þeim áhrifum, sem ég varð
fyrir, og þau eiga sér ef til vill
enga stoð i veruleikanum. En
þó hafa þau sitt gildi. Þau eru
minning min um óvenjulega
sannan og eðlilegan lista-
mann, mann sem kunni þá list
að sjá broslegu hliðarnar á
hlutunum. Það er sérstætt is-
lenskt fyrirbæri sem varla er
lengur að finna á hverju strái.
Christopher Sanders
FALLINN HLYNUR
Á HVÍTARSÍÐU
Til minningar um Guömund Böövarsson
Einir úr Aðaldalshrauni
ilmvið á Hvitársiðu
kveður með kærri þökk.
Hamingjan honum launi
hlýleik i bliðu og striðu.
Reynist min kveðja klökk.
Hvað skal nú verða löndum og lýðum til bjargar?
Loftið er korgað, viðsjár og blikur margar.
Skýin við sjónarhring bölverkur biki tjargar.
Búa hið innra hjá mönnunum glefsandi vargar.
Sproti með bláum berjum,
bundinn við hraunsins leyni,
storma og styrjar dyn,
hörðum i heimsins erjum,
harmar nú fallinn reyni,
tryggan og traustan vin,
þann sem blómum og börnum heitast unni,
blásandi vindum sem þutu i hlið og runni,
fuglum himinsins, öllu sem kveða kunni,
kærast þó ljóðum á skáldsins og söngvarans munni.
Nálatréð norðan frá sænum
napra, og reynirinn góði,
mættust við Faxafen,
heilluð af heita blænum.
Hlógu við sólskinsflóði
bæði blómin og trén.
Urðu með meiðunum tveimur þá fagnaðarfundir
furubróður og hlyni þær unaðarstundir.
Hraunin og öldurnar breyttust i gróandi grundir.
Grimmdin var flúin og kastalar bölvaidsins hrundir.
Draumar um friðsæld fæddust,
fegurð i þeirra sinnum,
vonir um dáð og dug.
Frelsisins glóðir glæddust,
greri i hjartans innum.
Lyftust fjaðrir á flug.
Hvilir nú blýþungt á löndum og lýðum okið,
langspil flest þögnuð, i hlýjustu skjólin fokið.
Hniginn er sá, er best gat um strengina strokið,
stillt þá og töfrað. Hvort mundi þá öllu lokið?
Sorg þó að sé nú kveðin
sárleg að hraunsins eini
eftir hinn bjarta baðm,
aftur mun gefast gleðin,
græðing á hverju meini
sumars við sælan faðm.
Þá munu aldrei bræður að bönum verða,
breytast þá skulu i plógajárn eggjar sverða.
Friðar i þágu kosti menn hugann að herða.
Hjartans og frelsisins rétt má enginn skerða.
Þóroddur Guðmundsson