Þjóðviljinn - 11.10.1974, Page 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur. 10. október. 1974.
Sjónvarpsmálið 1. grein
Vopnahlé í
sjónvarpshernaðinum
Þjóðviljinn birtir í dag
upphaf greinaflokks sem
fjallar um hermannasjón-
varpið á Kef lavíkurf lug-
velli, sögu þess og lærdóma
af henni. Raktir verða
þættir úr baráttunni gegn
því, baráttu sem margir
góðir drengir hafa gengið
í, bæði sósíalistar og aðrir.
Greinar þessar verða yfir-
leitt byggðar upp utan um
atriði í skrifum tilgreindra
manna um sjónvarpsmálið
og um (af )menningaráhrif
hernámsins yfirleitt.
Sjónvarpsstyrjöld bandaríska
hersins gegn islensku þjóöinni
stóö i tæpa tvo áratugi, þar af i
rúmlega 10 ár „af fullum styrk-
leika”. Henni er nú lokiö meö
vopnahléi sem viöurkennir de
facto (ef ekki de jure) yfirráöa-
rétt islendinga yfir menningar-
helgi sinni.
En um friöarsamninga er ekki
að tala á meðan innrásaraöilinn
er ennþá I landinu.
1 sjónvarpsstyrjöldinni uröu is-
lendingar fyrir ærnu tjóni sem
bandaríkjamenn hafa ekki veriö
kraföir um aö bæta i neinu, enda
ekki á færi neinna nema sjálfra
okkar. Þaö hafa komiö kalskellur
i tún þjóömenningarinnar á ís-
landi, hinar stærstu þeirra eru
kenndar við „vl”, sömu bókstafi
og auökenna bila hernámsliðsins.
Sums staöar er engu likara en all-
ur tækjakostur hersins hafi vaðið
yfir völlinn aö vorlagi um það bil
sem klaki fer úr jörö. Svo eru
skemmdirnar miklar.
Af þvi tæi er hin svokallaða
„frjálsa menning” þjálfaöra und-
irskriftasafnenda sem kalla á
vopnahlésrof og áframhaldandi
styrjöld.
Raunar þurfti sá eftirleikur
ekki að koma á övart þegar litiö
er á undirstrauminn i öllum hern-
aöaraðgeröunum: aö fletja út
inntak menningarinnar og láta
þjóöina týna sjálfri sér viö það aö
una viö bandariska mormenn-
ingu. 1 leiðinni skyldi grafiö und-
an sjálfum stofnunum þjóörikis-
ins — hermannasjónvarpið var
alltaf lögleysa vernduð af is-
lenska rikisvaldinu — I trausti
þess aö þetta yröi látiö óátaliö
„aö bestu manná yfirsýn”.
Þessi menningarlega, pólitlska
og réttarfarslega afsiöun hófst
fyrir daga Keflavikursjónvarps
og atkvæðamestir i þeim aðgerö-
um eru e.t.v. ekki starfsmenn
bandariska hersins, heldur ýmsir
Islenskir stjórnmálamenn af
betra tæi en þeir eru_, Albert Guö-
mundsson og Hreggviöur hans
Jónsson.
Forsögn
Sigfúsar Daðasonar 1960
Sjónvarpsundirskriftir mann-
anna með vl-hugarfariö er nýj-
asta dæmiö um amerikanismann
i islensku þjóölifi og liklega þaö
hrikalegasta sem enn hefur kom-
ið fram. Sigfús Daðason skáld
geröi hættuna af amerlkanisman-
um aö umræöuefni i erindi sinu,
Sjálfstæö nútim amenning og
snikjumenning, á Þingvallafundi
hernámsandstæðinga 1960.
Lágt stig alþýðumenningar er
höfuðeinkenni amerlkanismans,
sagöi Sigfús, en aðrar menning-
arlegar einkunnir hans eru tald-
ar: Ytri glans og innri tómleiki,
auglýsingamennska, taugaæsing,
uppþornun menningarlegs sköp-
unarmáttar, tilfinningasemi án
sannra tilfinninga, tómlæti um al-
menn mál, andleg leti og van-
þroski.
Sigfús ræddi siöan um hina
bandarisku nýlendustefnu sem Is-
lendingar standa andspænis:
„Fyrsta boðorð hinnar gömlu
nýlendustefnu var alltaf hið
sama: aö byrja á að brjóta mót-
spyrnuna á bak aftur, sundra þvi
þjóðskipulagi sem fyrir var, af-
nema menningarformin, — oftast
undir kristilegu yfirskini. Eftir
þaö var hægur vandi aö koma á
þvi efnahagsskipulagi sem ný-
lenduherrunum þóknaöist. Nú er
ekki lengur hægt að ganga svo
hreint til verks. Það er farið
laumulegar að. En aöferöin er i
höfuödráttum sú sama: til þess
aö hin nýja nýlendustefna geti
komiöáformum sinuni fram, þarf
fyrst að útrýma sjálfsvitund
þeirra þjóöa sem við er aö etja,
allt þar til þær fara áö blygöast
sin fyrir sjálfar sig.
Að hugsa um
nógu fánýt efni
Viö þurfum að gera okkur ljóst
aö i augum þeirra stórvelda sem
telja sig mesta vini okkar, er hin
þrjóskufulla sérviska islendinga:
aö vilja hafa sjálfstæöa menn-
ingu, bæöi óþægileg og hættuleg.
Þaö væri ólikt þægilegra aö Is-
land væri ekki annaö en hjálenda
þeirra I öllum skilningi. Þá væru
vandamálin auöveld lausnar. út-
lendingar vita jafn vel og viö, aö
væri hinn menningarlegi sjálf-
stæöisvilji islendinga úr sögunni,
færi ekki mikiö fyrir þeim póli-
tiska. Við sjáum nú hvaöa sögu-
legu hlutverki amerikanisminn á
Islandi á að gegna. Ef hann bæri
sigur úr býtum, ef honum tækist
að ná þvi lokatakmarki aö gera
fólk ófært til að hugsa um annaö
en fánýt efni, ef nonum tækist aö
sýkja varanlega sjálfa uppsprettu
lind allrar menningar á íslandi,
alþýöumenninguna,.... þá væri
þessi óþægilega sérviska úr sög-
unni og snikjumenning tæki viö”.
Hálfu ári siöar en þessi orö voru
töluð veitti Guðmundur I. Guö-
mundsson hiö lagalausa leyfi sitt
til stækkunar sjónvarpsstöövar-
innar á Vellinum svo að „ame-
rikaniseringin” gæti nú gengiö
hratt og eölilega.
Takmarkiö var hjá honum og
eftirkomendum hans: sem allra
minnstar truflanir á skerminum!
hj—
En herinn er kyrr og sjálft hernaðartilefnið:
alþýðumenningsemgrundvöllursjálfstæðisviðleitni
Sitt lítiö af hverju úr
Austfjarðabyggö,
einkum Reyöarfiröi
Hafraness, en erfiöasti kafli þess-
arar leiðar er Sléttuströndin svo-
kallaða út með Reyöarfiröi aö
innanverðu, er það brýn þörf úr-
bóta. Lengra fer ég ekki að þessu
sinni.
Hér á Reyðarfirði hefur verið
unniö að undirbyggingu aöalgöt-
unnar gegnum kauptúnið, en ekki
veröur lagt varanlegt slitlag á
götur hér fyrr en næsta ár,
þ.e.a.s. framhald á þvi sem þegar
er búið.
Okkur þykir hart við það aö búa
að fá aðeins þéttbæylisvegafé
veitt frá rikinu til þessarar fram-
kvæmdar, en hér liggur þjóöveg-
urinn i gegn til Eskifjaröar og
Neskaupstaöar, tveggja fjöl-
mennustu byggöarlaganna hér
um slóðir meö 2500 manns, auk
annarrar umferöar.
Mesta framkvæmd sveitarfé-
lagsins hér er bygging sundlaug-
ar og iþróttahúss, en greinilegt
verkefni I náinni framtið er
stækkun skólahússins, þvi það er
oröiö of litið miðað við rekstur
fullkomins grunnskóla hér, sem
er alger krafa okkar reyöfirð-
Reyðarfirði 9. október:
Sem sveitamanni er mér efst i
huga áfellið mikla sem gerði um
daginn hér á Austurlandi, svo
mikið aö elstu menn muna ekki
annaö eins á þessum tima. Fjár-
skaöar urðu án efa miklir og eru
þó ekki öll kurl komin til grafar,
en slæmar heimtur viða segja
sitt.
Nú stendur yfir slátrun i þrem-
ur sláturhúsum Kaupfélags Hér-
aðsbúa, Reyðarfirði, Egilsstöðum
og Fossvöllum. Alls mun áætlaö
aö slátra um 70 þúsund fjár og er
þaö um 10 þúsund fleira en i
fyrra. AB sögn Guömundar Beck,
kjötmatsmanns, eru dilkar rýrari
til frálags nú en i fyrra, ástæöur
eflaust frostnæturnar i mailok og
svo sölnaöi fljótt i haust. Senni-
lega hefur aldrei veriö eins mikið
tvilembtog i vor,og segir það sina
sögu.
Svo ég viki að samgöngubótum
hér hið næsta viö mig má nefna
nýbyggingu upphlaöins vegar I
Egilsstaöaskógi, mikla fram-
kvæmd og ágæta, enda mun
Fagradalsbrautin vera meö bestu
vegum á landinu, sem eklci eru
lagðir varanlegu efni. A leiöinni
til Fáskrúðsfjaröar var um mikla
endurbót og nýbyggingu aö ræöa
milli bæjanna Þernuness og

Frá Reyðarfirði
inga. Hér eru einnig i byggingu
verkamannabústaðir I raöhúsi, 4
ibúðir. Reyðfiröingar hyggjast
einnig notfæra sér hin ágætu lög
vinstri stjórnarinnar um leigu-
ibúðir á vegum sveitarfélaga, en
lokaákvörðun hefur ekki enn ver-
ið tekin þar um.
En ef vikið er að húsbyggingum
hér almennt, þá eru hér allmargir
einstaklingar að byggja. Hafin
var bygging tveggja eöa þriggja
ibúðarhúsa i sumar, og verið er
að fullgera nokkur hús. Auk þessa
á að byggja hér vélaverkstæði,
sem aðallega á að sinna viðgerð-
um fyrir báta og skip, enda reist á
hafnarsvæðinu.
Eskfirðingar og reyðfirðingar
sameinuðust um byggingarfull-
trúa á árinu. Heitir sá Hreggviður
Guðgeirsson og býr á
Eskifirði. Hér er vonandi um að
ræða farsælt upphaf virkrar og
góðrar samvinnu þessara ná-
grannasveitarfélaga, sem einnig
sést á þvi, aö sameiginlega
hyggja þessir aöilar á starfrækslu
tónskóla I vetur. Fjarlægðin milli
staðanna er 15 km og nálægöin
gefur mikla möguleika á alhliða
samstarfi sem nauðsyn er á aö
efla.
Allgóð vinna var hér i sumar i
frystihúsi Kaupfélags Héraösbúa,
en þar olli mestu um, að kaupfé-
lagiö á hálfan skuttogara á móti
eskfirðingum og fær 1/4 afla
þeirra tveggja togara sem þar
eiga heimahöfn. Fiskverkun
GSR, var einnig með töluveröa
atvinnu i sumar. Gunnar og Snæ-
fugl eru einu stóru bátarnir hér.
Gunnar seldi nýlega erlendis og
geröi góða ferð. Um tima kom
hér upp nokkur smábátaútgerð,
en hún viröist nú fyrir bý.
Annað frystihús er hér á staön-
um, en er lokaö og standa nú yfir
athuganir á þvi hvort möguleikar
séu á þvi að koma þar upp ein-
hverskonar lagmetisiönaði. A
slikri atvinnugrein er hér full
þörf, og eins þyrftum við að koma
hér upp prjóna- eða saumastofu.
Félag var um það stofnað fyrir
tveimur árum, einmitt þegar
mestu þrengingarnar sóttu að
Alafossi. Ef úr rætist eigum viö
aö vera þar fremstir um næstu
stofu, ef Alafoss stendur viö áöur-
gefin fyrirheit.
Til gamans bæti ég hér við, aö
tiskufyrirbærið hestamennska
Framhald á 11. siðu.