Þjóðviljinn - 26.01.1975, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 26. janúar 1975.
(Jmsjún: Vilborg Harðardóttir
Þegar Guðríður B.
Helgadóttir, sem býr í
Austurhlíð í Blöndudal,
Bólstaðahlíðarhreppi,
kom til Reykjavíkur
nokkru fyrir jól til að
sitja þing Alþýðubanda-
lagsins, barst í tal ýmis-
legt sem varðar lif og
hagi sveitakvenna. Lauk
samtali okkar á að hún
féllst á að festa á blað
eitthvað af hugleið-
ingum sínum um þessi
ef ni, sem hún hefur efnt
i formi bréfs til jafn-
réttissíðunna r og
umsjónarmanns
hennar. Guðriður hefur
tekið mikinn þátt i
félagsmálum sinnar
sveitarog er ritari kven-
félags hreppsins auk
þess sem hún starfar í
Alþýðubandalaginu.
ORÐ
í
BELG
„Enda hljóta karl-
menn að vita betur
hvernig konan á
að vera"
Ýmsir hafa hringt og vakiö
athygli á vægast sagt furðu-
legum ummælum snyrtisér-
fræöings nokkurs í Vikunni og
hér kemur bréf, þar sem rakin
eru flest atriðin:
„t siðasta tölublaði Vikunn-
ar er birt viðtal við ungan
mann, einn af fáum slikum
Forsetinn fann einkunn kvennaársins í Eddu:
„Kostum drepur kvenna karla ofríki”
Forseti tslands Kristján Eld-
járn er menntaður maður I forn-
um fræðum einsog allir vita og
lætur sér auk þess fátt mannlegt
óviðkomandi. Þannig fréttum
við, að hann hefði nýlega haft á
orði i kunningjahóp, að tilvalin
einkunnarorð fyrir kvennaárið
væri að finna i Eddukvæðum,
nánar tiltekið i Atlamálum hin-
um grænlensku:
Kostum drepur kvenna
karia ofriki.
t viðtali við jafnréttissiöu
Þjóðviljans sagði Kristján Eld-
járn, að sér fyndist þetta forn-
lega Eddukvæði hitta þarna
naglann laglega á höfuöið. En
ekki mætti misskilja orðin.
Kostir þýddu þarna ekki mann-
kostir eða slikt, heldur úrkostir
eða möguleikar og sögnin að
drepa að drepa niður eða eitt-
hvað álíka og væri meiningin
þvi að sinni hyggju aö ofrfki
karla þrengdi að úrkostum eða
möguleikum kvenna.
Spurningunni um hvort konur
á timum Edduskálda og jafnvel
tslendingasagnaritara mundu
hafa búið viö meira jafnræði en
nú til dags svaraði hann, að
hvorir tveggja hefðu sýnilega
haft gaman af kvenskörungum
og metið þá, og sumar konur Is-
lendingasagnanna væru skyldar
Eddukonunum. Kannski væri
þaö ekki tilviljun, að Guðrún
ósvifursdóttir bæri sama nafn
og Guðrún Gjúkadóttir Eddu-
ljóðanna. Þessa gætti einnig i
hinum svokölluðu „sönnu” ts-
lendingasögum svo sem Sturl-
ungu, þar sem kæmu fyrir kerl-
ingar einsog Steinunn á Keldum
og fleiri.
Hann benti einnig á, að al-
gengt heföi verið að menn væru
kenndir við mæður sinar i forn-
um ritum islenskum, svosem
kappinn Flóki Vilgerðarson, og
greinilega hafli verið borin
mikil virðing fyrir húsmóður-
inni, þessari miklu matrónu
sem öllu stjórnaði heima við.
Ekki væri t.a.m. smár hlutur
Bergþóru á Bergþórshvoli inn-
anum alla karlmennina þar, vit-
manninn mikla Njál og hreysti-
mennin syni hennar.
—vh
BRÉF ÚR SVEITINNI
Milli jóla og nýárs 1974.
Mér er meinilla við afsakanir.
Gert er gert. En jólaannrikið fór
illa með ádrátt minn um að senda
þér linu, þvi skal reynt að bæta
fyrir það og hripa eitthvaö af
hugsanslitrum þessara daga á
blaö.
Það er reyndar af og frá, að ég
geti sagt þér undan og ofan af
sveitalifinu i heild. Það yröi
annað „dalalif” með rjómakaffi á
undan og eftir. Þvi svo er margt
sinnið sem skinnið.
Annars held ég, að viö sveita-
konurnar séum á undan ykkur,
sem hæst þurfið að hrópa þarna i
skarkalanum, hvað snertir athöfn
og útfærslu rauðsokkahreyf-
ingarinnar, þvi viö megum aö
heita má liðtækar i flest útiverk
(karknannsverk) hvar sem er og
hvenær sem er, enda ekki annars
úrkosta, svo fámenn sem sveita-
heimili gerast nú til dags.
t stað almæltra tiðinda held ég
að ég segi þér bara frá sjálfri
mér, þaö angrar þá ekki aðra og
útsýnið er hvort eð er alltaf
kunnuglegast af eigin bæjarhól.
Það er þá fyrst i hefð’bundnum
stil að byrja á upprunanum.
Ég á bæði föður og móður, sem
er vist sérstök hamingja nú til
dags, þvi flestir viröast aðeins
eiga móður og ef hún bregst, þá
engan að. En ég á sem sagt góða
foreldra, svo það er ekki þeim aö
kenna, eða viö þau að sakast, þó
að min tilvist hér nái ekki til-
ætluðum árangri. Við þurftum
auövitað að damla fyrir okkar
hlut, krakkarnir, og þótti
sem haft hafa kjark til að fara
inn á „hefðbundið svið
kvenna” I þjóðfélaginu. En
þótt þessi góði maður hafi i
gegnum starf sitt átt þess kost
að kynnast stööu kvenna virð-
ist þaö ekki hafa aukið honum
skilning á jafnréttismálum.
Hann er hjartanlega sann-
færðurum að konunni sé ætlað
að vera augnayndi karl-
mannsins einvörðungu, og
sem snyrtisérfræðingur legg-
ur hann áherslu á aö gera
hana sem hæfasta fyrir slikt
hlutverk, „enda hljóta karl-
menn að vita betur (en kven-
fólk) hvernig konan á að
vera”, eins og pilturinn segir.
Ummæli á öðrum stað í
þessu viðtali sýna að þessi
ungi maöur, Heiðar Jónsson
heitir hann, er fyllilega dús viö
það sjónarmið að konan sé hið
„veikara” kyn og hlutverk
karlmanna og þó einkum
tiskufrömuða sé aö vernda
hana hnjaski daglegs lifs og
undirstrika þennan veikleika:
„— Ef við litum á boðskap
tiskuhúsanna, þá er linan
grannt mitti, fölleit húð,
mjúklega bylgjað hár, kjóla-
„Tjóðruö við jötuna tjóðrar hún sveitakonuna við mjaltirnar kvelds og
morgna, jól og virkan dag”, skrifar Guðriður, en einnig, að „margt
kemst I var undir kúnum, sem annars þyrlaðist I eilifum hávaða og ys”
og auðheyrö væntumþykjan þrátt fyrir allt.
Vænt um kýrnar þótti lika greinilega þeim listamanni islenskum, sem
mest hefur lýst vinnandi alþýðu i verkum sinum, Gunniaugi Scheving,
einsog sést I sveitalifsmyndum hans td. þessari, sem hann nefndi „Á
Ég var næstelst af niu.
Auövitað er strákurinn alltaf
árinu eldri eða vel það, og miklu
sterkari. En svei mér ef honum
pabba var ekki dillaö þegar ég
sneri hann niður, og það skeði
nokkuð oft, þvl þegar kraftana
þraut hljóp kappið og viljinn
undir bagga. Og svo var ég
fljótari til og sneggri i
snúningum. Það varö lika til þess
að pabba þótti, að ég held, ekkert
verra að hafa mig en strákana.
Ekki svo að skilja, aö mömmu
væri ekki lika þörf á hjálparhönd,
með öll þessi börn utaná og
innanl. Annir úti og inni, berandi
vatniö inn og skólpið út I gamla
torfbænum. Gerandi skóna á alla
þessa hlaupandi fætur, staglandi,
stoppandi og bætandi utaná alla
þessa stritandi skrokka, daginn
út og inn og fram á rauðanætur.
En hún er nú orðin áttræð samt,
komin til Reykjavlkur og yrkir
enn af óbrenglaöri hugsun. Já,
það var töggur i henni, aldamóta-
kynslóðinni. Við megum vist
þakka fyrir, þessar yngri, að
veröa ekki eftirbátar.
En þetta uppeldi gerði það að
verkum, að mér hefur alltaf verið
alveg vita gjörómögulegt að finna
fyrir þessari sjálfseyöingarundir-
gefni og almættishugsjón
konunnar gagnvart karl-
manninum. Þeir hafa allir sem ég
stöðli”.
viðkunnanlegra „að láta ekki
skutinn eftir liggja, ef knálega
var róið frammi”.
Og þaö ver ekki drepinn úr
okkur kjarkurinn eöa mötuö úr
okkur lystin.
sidd rétt neðan viö hné, hæl-
arnir háir og mjóir — svo kon-
an þurfi stuöning karlmanns-
ins! — rauðar varir og dökkt I
kringum augun. Sem sagt á-
kaflega finleg og kvenleg. Ég
túlka þetta sem strið á hendur
rauðsokkunum. Konur eru
búnar að rauösokkast svo
iengi að þær eru orönar leiðar
á því. (leturbr. min).”
Vandræöahreyfing rauð-
sokkahreyfingin!
Raunar berupphaf viðtalsins
með sér aö Heiðari þessum er
öldungis ókunnugt um rauð-
sokkahreyfinguna nema af af-
spurn, eins og reyndar er um
marga þá, sem háværast for-
dæma hana.
,,— Ef kona fer inn á hefð-
bundið verksvið karla er hún
talin klár. En ef karlmaður fer
inn á hefðbundin verksvið
kvenna er hann talinn skrýt-
inn. Er ekki eitthvaö bogið við
þetta? Væri ekki full ástæöa
fyrir karlþjóðina aö stofna fé-
lagsskap hliðstæöan rauö-
sokkahreyfingunni og berjast
fyrir þvi, að karlar fái að
spreyta sig á heföbundnum
kvennagreinum, án þess að fá
almenningsálitiö upp á móti
sér?”
Þetta neyðaróp Heiðars er
vissulega skiljanlegt. Það er
litt skemmtilegt að fá á sig
alls kyns leiðinlega stimpla
fyrir það eitt að fara út I starf
sem maður hefur áhuga á. En
það væri ef til vill ráö aö rauö-
sokkahreyfingin byöi Heiðari
Jónssyni til viðræðu um jafn-
réttismál, og laumaði þvl þá
aö honum I leiðinni að rauð-
sokkahreyfingin er jafnréttis-
hreyfing en ekki kvenfélag.
Þetta viðtal gefur raunar
tilefni til vangaveltna um
hvort kynningarstarfi rauö-
sokka sé ekki eitthvað ábóta-
vant. Hvort ekki séu margir
fleiri en Heiðar Jónsson sem
vita ekki annað um rauösokka
en aö þar séu samansafnaðar
trénaðar piparmeyjar, kyn-
lausar greppitrýnur, lesbiur
og öfgafullar kommakelling-
ar, eins og andstæöingar
hreyfingarinnar halda gjarn-
an fram I öfgafullum andúðar-
skrifum sinum.
Ég legg eindregið til aö
rauösokkahreyfingin gefi út
kynningarbækling um eðli og
"Starf hreyfingarinnar og sendi
hann sem viðast.
H.M.H.
Es. —■ Til að fyrirbyggja
hugsanlegan misskilning skal
upplýst að bak við þessa
skammstöfun dylst karlkyns-
vera. — Sami.”
Hlunnindi starfs-
fólks af karlkyni
E. hringdi og skýrði frá
hlunnindum sem starfsfólk á-
kveðins tryggingafélags, sem
hún þekkti vel til, nyti, en það
eru ókeypis tryggingar, bíla-
tryggingar og heimilistrygg-
ingar. Sennilega hefðu fleiri
tryggingafyrirtæki sama hátt
á gagnvart starfsfólki sinu og
væri I sjálfu sér ekkert við það
að athuga ef eitt væri látiö yfir
alla ganga. En svo er ekki,
sagði hún. 1 þessu ákveðna
fyrirtæki er nefnilega aðeins
starfsfólki af karlkyni umbun-
að á þennan hátt — konurnar
mega borga slnar tryggingar
sjálfar.
Og þetta skulum viö láta
nægja að sinni, en nokkur er-
indi biða birtingar I belgnum.
—vh