Þjóðviljinn - 31.01.1975, Blaðsíða 9

Föstudagur 31. janúar 1975. ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9
Otg eir Lúthersson, Vatnsleysu, Fnjóskadal:
Landhelgismál
bænda
Ellefu alda búsetu islendinga i
landinu var á sl. sumri minnst
með miklum hátiðahöldum. Þetta
var jafnframt 11 alda afmæli
bændastéttarinnar, sem ein stétta
i landinu hefur háð lisbaráttuna
hér ,,á mörkum hins byggilega
heims” frá landnámstið, og sem
öll nútimaþjóðin er sprottin af.
Lifsbaráttan var löngum háð upp
á líf og dauða: við eldgos og haf-
isa, brimrót og hriðarbylji, vatns-
föll og fjallvegi, eldsneytis- og
fóðurskort, hungur og kulda og
sjúkdóma að ógleymdri hinni er-
lendu áþján um aldir.
Ætla mætti að bændastéttin,
sem með haröneskju og þraut-
seigju skilaði þjóðinni fram á nú-
tima „velferðarrikið”, nyti sér-
stakrar virðingar þjóðfélagsins —
en það er siöur en svo. Einmitt á
þessu ári þjóðhátiöanna hefur
menn við þvi? Ellegar það
þvældist fyrir verkamönnum við
hafnarvinnu, gatnagerð eða i
verksmiðjum. Hvað segðu vinnu-
veitendur við þvi?
Þess eru nú orðin dæmi að kom-
ið er með skotsærðar skepnur á
sláturhús, og ekki vita bændur
hvernig þær skepnur deyja, sem
ekki fást heim af fjalli á haustin.
Og ef einhver vafi er á um það, að
bændur eigi að njóta friðhelgi
með búfé sitt á heimalöndum og á
afréttum, þá þarf háttvirt alþingi
að taka málið til athugunar.
Það er alvarlegt mál ef skot-
glannar mega leika lausum hala i
afréttum þann tima sem búfé er
þar I sumarhögum svo ekki sé tal-
að um slikt I heimalöndum.
Þótt furðulegt sé mega bændur
nú fylkja liði i landhelgisbaráttu,
sem er þeim ekki siður mikilvæg,
bréf til
blaðsins
verið veist að bændum úr herbúð-
um gömlu „viðreisnarflokkanna”
þ.e. af krötum og visisihaldinu i
Reykjavik. Þaö er talað af fyrir-
litningu um „svonefnda landeig-
endur”. Það er talað um miljarða
fjárhæðir sem neytendur gefi
bændum, og velferö þjóðarinnar
er sögð mundi verða meiri ef bú-
vöruframleiðslunni yrði hrein-
lega hætt, en kannski yrði þó
eftirsjá að einhverju öðru sem
tengt væri þessu bændabrölti. —
Og það stendur ekki á grunn-
hyggnum neytendum að gleypa
blekkingarflugurnar, en blekkj-
andinn glottir I kampinn — þetta
er sko gott varðandi atkvæðin.
Morgunblaðið hefur snuprað
Visi fyrir hvatvisi sina og farið
fallegum orðum um landbúnað-
inn og bændur. Þetta eru málgögn
„flokks allra stétta”, og það er
gott að hafa tvær tungur, eða
fleiri, og tala sitt með hverri —
sem sé: gott varðandi atkvæðin.
„Bændavin” segjast þeir vera,
sem blekkingarnar um landbún-
aðinn stunda og sannindi þess
getum við séð af eftirfarandi til-
lögum þeirra varðandi landbún-
aðinn: Hætta fjárframlögum til
niðurgreiðslna, útflutningsupp-
bóta og jarðabóta. Leyfa frjáls-
an innflutning á landbúnaðaraf-
urðum. Gera landið með gögnum
þess og gæðum að „þjóðareign”
— þ.e. eign hins kapitaliska rikis.
Þó meiga bændur eiga ábýlis-
jarðir sinar ef þá langar til.
En afréttirnar — þar sem miklu
skiptir að búféð hafi friö og næði
yfir súmartimann eiga að vera
öllum frjálsar til dvalar með af-
þreyingarhunda sina og skot-
vopn, og hafa raunar allir, að
manni skilst, alltaf haft þann rétt
samkvæmt Grágás, elstu lögbók
landsins — hverjir sem þá hafa
átt, er þau lög voru sett, að nota
þann rétt aörir en bændur illa
búnir skotvopnum.
Bújarðirnar og afréttirnar eru
grundvöllurinn að búvörufram-
leiðslunni og efnahag sveitafólks-
ins við núverandi búrekstrar-
skipulag, og þetta helgar sveita-
fólkinu fyllsta yfirráðarétt á þvi
landi sem það þarf aö nýta vegna
lifsstarfs sins.
Hugsum okkur að sumarleyfis-
fólk færi að þyrpast á bátum út á
fiskimiðin um sumartimann og
iðka þar kappsiglingar og skot-
veiðar innanum neta-og linulagn-
irsjómanna, eða þar sem togskip
væru aö störfum. Hvað segðu sjó-
en landhelgisbarátta allrar þjóð-
arinnar til sjávarins. Eins og fyrr
getur er nú veist að bændastétt-
inni á hinn lúalegasta hátt, og
reynt að skapa hjá fólki alrangar
hugmyndir um málefni landbún-
aðarins og gildi hans fyrir þjóðlif-
ið. Bara það eitt að islendingar,
sem búa i þessu harðbýla landi
við heimskautsbaug, eru nú i
fremstu röð þjóða að efnalegr
velferð, afsanna blekkingarkenn-
ingar þessara manna með öllu
Það á að fá fólk til að trúa þvi, að
islendingar væru komnir langt
fram úr öllum öðrum þjóðum
heims i efnalegri velferð, ef land-
búnaður hefði ekki verið stundað-
ur i landinu á siöari árum. — Er
það til marks um mikla vitsmuni
að trúa sliku?
1 annan stað eru bændurnir og
hreppsfélögin sifellt að missa
meira og meira af búrekstrar
landinu úr höndum sér, án þess a?
fá að gert. Þetta gerist þó við ó
likar aðstæður. í fyrsta lagi má
nefna bændurna sem hrekjast
undan stækkun þéttbýlisins og
búa á verðmiklu landi, sem
gjarnan leiðir til sölubrasks
Þetta er lltill hópur bænda, er
þeir hafa, eins og t.d. bændur i
Mosfellssveit mótmælt jarðalaga
frumvarpi þvi sem nú liggur fyrii
alþingi. Þeir vilja eðlilega að
verðlag jarðanna sé frjálst og
markist af hinni vaxandi eftir-
spurn. En hagsmunir litils hóps
bænda geta ekki ráðið jarðalög
um fyrir alla bændastéttina.
heldur verður að taka sér tillit til
þeirra.
1 öðru iagi eru það afskekktusti
byggðirnar sem hafa verið að
eyðast. Þar hefur litil eftirspurr
verið um jarðir nema um lax
veiöi, eða kannski önnur hlunn
indi, hafi verið að ræða, og hafa
fjársterkir menn úr þéttbýlinu
komið til skjalanna og yfirboöið
bændurna og hreppsfélögin. Hef-
ur nú af hálfú Framkvæmda-
stofnunar- og Landnáms rikisins
verið snúist til varnar gegn eyð-
ingu byggða, eins og i Inndjúpi á
Vestfjörðum, og er viöar á döf-
inni. Mun þá bændum á þeim
skipulagssvæðum tryggður
eigna- og umráðaréttur þess
lands sem þarf til að bera tækni-
vætt bú, og góða lifsafkomu fólks-
ins.
t þriðja lagi er svo þorri
bændabyggðarinnar, sem haldisl
Olgeir Lúthersson
hefur við og sums staðar aukist.
Einstakar jarðir hafa farið úr
byggð og farið i eyði en aðrar
hafa stækkað og fólki þar fjölgað. .
Eyöijarðirnar vilja bændur með
stækkandi bú og fjölskyldor eign-
ast en tekst ekki alltaf og jarðirn-
ar lenda i eigu þéttbýlisfólks, sem
ekki nýtir þær til búskapar. Slik
þróun er óþolandi i byggðum þar
sem framtiðarbúskapur er aug-
ljóslega tryggður, og þessa þró-
un eiga hin nýju jarðalög að
stöðva. Enda segir i fyrstu grein
þeirra:„Tilgangur laga þessara er
að tryggja að nýting lands utan
skipulagðra þéttbýlissvæða sé
eðlileg og hagkvæm frá þjóðhags-
legu sjónarmiði og að eignarráð á
landi og búseta á jörðum sé i
samræmi við hagsmuni sveitar-
félaga og þeirra, sem landbúnað
stunda”.
Það er vilji þorra bænda-
stéttarinnar, að lög sem þjóni
þessum tilgangi, verði sett á Al-
þingi i vetur.
Landhelgismál bænda er þann-
ig tviþætt. Annarsvegar þarf að
hrinda þeim blekkingum sem
uppi hafa verið um landbúnaðinn,
honum til tjóns og þeim sem við
hann starfa, og á hinn bóginn þarf
með löggjöf aö tryggja eignar- og
umráðarétt bænda á búrekstrar-
landinu, jafnt heimalöndum sem
afréttum. Hagsmuna þeirra
bænda sem hrekjast frá jörðum
sinum undan stækkun þéttbýlis-
ins, verður að gæta með sérstök-
um lagaákvæðum, þvi þeirra
hagsmunir eru aðrir en hinna,
sem framtiðarbúskap ætla að
stunda.
En við setningu nýrra jarða- og
ábýlislaga verður að gæta þess,
að þau þjóni örugglega tilgangi
sinum. Það þarf t.d. að meta
hvort eignarréttur landeiganda
sé i öllum tilfellum meiri en sið-
ferðislegur réttur bónda eða
frumbýlings, sem skortir jarð-
næði, og er það ekki spor afturá-
bak, að bóndi þurfi að vera leigu-
liði 110 ár áður en hann öðlast for-
kaupsrétt að ábýlisjörðinni? Eiga
ekki jarðalögin að tryggja að
jörðin lendi ekki i braski þótt
bóndinn fengi forkaupsrétt strax?
Þótt ég hafi i þessari grein and-
mælt blekkingum sem vissir póli-
tikusar hafa uppi i þeim tilgangi
að snapa flokkum sinum atkvæði
meðal neytenda, þá er ekki þar
með sagt að landbúnaðurinn sé
hafinn yfir gagnrýni og málefni
hans þróist á besta veg. En þar
verður i engu bætt með blekking-
arþvælu. Fróðlegt væri að fá upp-
lýsingar um þær atvinnugreinar i
landinu, sem reknar eru á hag-
kvæmasta hátt fyrir þjóðarbúið.
Þótt sá hluti þjóöarinnar, sem
landbúnaðinn stunda, hafi á um-
liðnu áratugum orðið æ minni
hluti af þjóðarheildinni, þá er
hann þó kjölfestan i þjóðlifinu.
Lifræn störf fólksins við landbún-
aðinn i tengslum við náttúru land-
ins bliða og striða. hafa sterkust
áhrif á mótun þjóðareðlisins og
þjóðarvitundarinnar. Ekki er það
vanþörf litilli þjóð sem vill lifa
frjáls og sjálfstæð i landi sinu i
nábýli við ágeng stórveldi.
9.1. 1975
Olgeir Lútersson.
1x2—lx2
22. leikvika — leikir 25. jan. 1975.
Úrslitaröð: 112 — X01 — X 1 2 — 0 1 X
1. VINNINGUR: 9 réttir — kr. 80.500.00
4149 9505 36365 38691
2. VINNINGUR: 8 réttir — kr. 4.100.00
1290 7441 12401 35590 36707 + 37254 38777 +
2123 7538 13196 35682 36724 + 37528 38778 +
3100 8048 13565 35684 36824 + 38154 38779 +
3528 10625 13566 36022 36865 38708 53531F
4844 10636 13788 36682+ 37254
+ nafnlaus F 10 vikna
Kærufrestur er til 17. feb. kl. 12 á hádegi. Kærur skulu
vera skrifiegar. Kærueyðublöð fást hjá umboðsmönnum
og aðalskrifstofunni.
Vinningsupphæðir geta lækkaö, ef kærur verða teknar til
greina.
yinningar fyrir 22. leikviku verða póstlagðar eftir 18. feb.
Ilandhafar nafnlausra seðla verða að framvisa . tofni eöa
senda stofninn og fullar upplýsingar um nafn og heimilis-
fang til Getrauna fyrir greiðsludag vinninga.
GETRAUNIR — íþrótta m iöstööin — REYKJAVIK
V erkamannaf élagið
Hlif Hafnarfirði
Tillögur uppstillinganefndar og trúnaðar-
ráðs v.m.f. Hlifar um stjórn og aðra trún-
aðarmenn félagsins fyrir árið 1975 liggja
frammi á skrifstofu Hlifar Strandgötu 11
frá og með 31. janúar 1975. öðrum tillög-
um ber að skila til skrifstofu félagsins
fyrir kl. 12 á hádegi sunnudaginn 2. febrú-
ar og er þá skilafrestur útrunninn.
Kjörstjórn Verkamannafélagsins Hlifar.
Útför móður okkar
GUÐRÍÐAR GUTTORMSDÓTTUR
frá Stöð i Stöðvarfirði
fer fram frá Dómkirkjunni laugardaginn 1. febrúar kl.
10.30.
Atvinna ■ Atvinna
fP Hjúkrunarkona
Hjúkrunarkona óskast á Geðdeild Borgar-
spitalans að Arnarholti sem fyrst.
Upplýsingar um stöðuna eru veittar á
skrifstofu forstöðukonu Borgarspitalans.
Reykjavik, 28.01. 75.
BORGARSPÍTALINN
F orstöðukona
Barnavinafélagið Sumargjöf óskar að
ráða forstöðukonu að Dagheimilinu Haga-
borg við Fornhaga.
Fóstrumenntun áskilin, laun samkvæmt
kjarasamningum starfsmannafélags
Reykjavikurborgar.
Umsóknarfrestur er til 15. febrúar n.k.
BARNAVINAFÉLAGIÐ SUMARGJÖF
FORNHAGA 8