Þjóðviljinn - 20.03.1975, Blaðsíða 4

4 SIÐA — Þ.IÓÐVILJINN Fimmtudagur 20. marz 1975.
MÚÐVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
OG ÞJÖÐFRELSIS
Otgcfandi: Útgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan ólafsson,
Svavar Gcstsson
Frcttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Umsjón með sunnudagsblaði:
Vilborg Harðardóttir
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar:
Skólavörðust. 19. Simi 17500 (5 linur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
NÝTING INNLENDRA ORKUGJAFA
Fyrir ári var lögð fyrir alþingi skýrsla
sem unnin hafði verið á vegum vinstri-
stjórnarinnar um nýtingu innlendra orku-
gjafa i stað oliu ásamt drögum að áætlun-
um um framkvæmdahraða. Þar var m.a.
komist svo að orði um Hitaveitu Suður-
nesja:
„Möguleiki er á þvi að tengja hluta
Grindavikur við veitu i ársbyrjun 1975.
Njarðvik og Keflavik mætti tengja i árslok
1975 og fyrri hluta árs 1976 en Sandgerði og
Gerðar ná varla að komast inn i kerfið
fyrr en seinast á árinu 1976.”
Þessum áætlunum hefur nú verið ger-
breytt. Gunnar Thoroddsen iðnaðarráð-
herra skýrði frá þvi á alþingi i fyrradag að
framkvæmdir við Hitaveitu Suðurnesja
mundu taka tvöfalt lengri tima en áður
var áætlað og þeim yrði ekki lokið fyrr en
1978, tveimur árum siðar en ráðgert hafði
verið i tið vinstristjórnarinnar. Ástæðan
fyrir þessari töf er forustuleysi af hálfu
rikisstjórnarinnar, tregða við að útvega
fjármagn. Auk þess er ekki enn búið að
semja við eigendur Svartengis sem gera
sifellt hærri kröfur, og forustumenn Sjálf-
stæðisflokksins fást ekki til að fallast á hið
sjálfsagða frumvarp um þjóðnýtingu
jarðvarma á háhitasvæðum. Hversu al-
varleg töfin við framkvæmdir á Suður-
nesjum er má marka af þvi að heiiuar-
kostnaður veitunnar er áætlaður 2.420
miljónir króna, en árlegur sparnaður af
notkun hitaveitu i stað oliu nemur 800
miljónum króna. Tveggja ára töf jafngild-
ir þvi 1.600 miljónum króna, en það sam-
svarar tveimur þriðju af stofnkostnaðin-
um.
1 þeim áætlunum sem gerðar voru i tið
vinstristjórnarinnar og áðan var vitnað til
var ráðgert að öllum hitaveitufram-
kvæmdum á Islandi yrði lokið á árinu
1976. Þar var átt við Hitaveitu Suðurnesja,
nágrannabyggðir Reykjavikur, Akranes,
Borgarnes, Blönduós, Siglufjörð, Eyrar-
bakka, Stokkseyri, Þorlákshöfn og Akur-
eyri auk fleiri staða sem kynnu að reynast
hagkvæmir. Tafirnar á Suðurnesjum og i
nágrannabyggðum Reykjavikur spá ekki
góðu um framkvæmdirnar annarstaðar,
enda hefur hreinlega ekki verið snert við
ýmsum þeim verkefnum sem áðan voru
talin. Enn alvarlegri eru þó horfurnar að
þvi er varðar rafhitun húsa, en talið er að
um 34% landsmanna þurfi á raforku að
halda til þess að losna við oliukyndingu.
Til þess að fullnægja þeim markaði þarf
alla þá raforku sem Sigölduvirkjun fram-
leiðir að viðbættri orku Kröfluvirkjunar.
Ekki er annað sjáanlegt en að rikisstjórn-
in hafi ákveðið að vikja þessu verkefni
gersamlega til hliðar. Verulegan hluta af
orku Sigölduvirkjunar á að nota til járn-
blendiverksmiðju og rætt er um að selja
Álbræðslunni i Straumsvik 20MW i viðbót
við það mikla orkumagn sem hún fær nú
fyrir smánarverð. öll áætlunargerð um
rafhitun hefur verið lögð niður, stofnlina
milli Suðurlands og Norðurlands tafin,
enginn undirbúningur að öðrum stofnlin-
um eða styrkingu dreifikerfa.
Hversu hagkvæmt það er að nýta inn-
lenda orkugjafa i stað oliu má marka af
dæminu frá Suðurnesjum, en þar er áætl-
að að þriggja ára sparnaður vegna slikra
framkvæmda jafngildi öllum stofnkostn-
aði. Rafhitun húsa skilar að visu ekki jafn
miklum arði á jafn skömmum tima, en
engu að siður er ljóst að afnám oliukynd-
ingar með hitaveitum og rafhitun leiðir til
gjaldeyrissparnaðar sem nemur miljörð-
um króna á ári. Þvi þyrfti þarna að vera
um algert forgangsverkefni að ræða.
Framtaksleysi rikisstjórnarinnar er af
tvennum rótum runnið. Annarsvegar er
samdráttarstefna hennar sem hefur þann
annarlega tilgang að þrýsta lifskjörum
launafólks niður. Hins vegar hefur rikis-
stjórnin rúið islendinga lánstrausti erlend
is með þvi að sólunda öllum gjaldeyris-
sjóði landsmanna og taka neyslulán sem
nú nema yfir 2.000 miljónum króna. Á
meðan svo er ástatt telur hún sig ekki geta
útvegað fjármagn til hinna brýnustu
framkvæmda. Hvorttveggja er sjálfskap-
arvíti, afleiðing af rangri stefnu, sem
verður þjóðinni dýrkeypt ef hún fær að
móta þróun efnahagsmála og fram-
kvæmda um langt skeið. — m.
Spurt um vegagerð:
Breiðadalsheiði og
tenging Djúpvegar
Samgönguráöherra svaraði á
alþingi á þriöjudag fyrirspurn
sem Karvel Pálmason mælti fyrir
um vegagerð á Breiðadalsheiöi
og frambúðartengingu Djúpveg-
ar við aðalakvegakerfi landsins.
Ráðherrann rakti upplýsingar
frá Vegamálastjóra og þar kom
m.a. fram eftirfarandi varðandi
Breifadalsheiði:
Rannsóknir hafa sýnt að bergið
er svo feyskið og millilögin svo
laus I sér, að m jög kostnaðarsamt
og seinlegt yrði að gera þau 500
metra löngu jarðgöng, sem
áformað var að gera fyrir nokkr-
um árum. Sllk jarðgöng hefði
þurft að fóðra jafnóðum og þau
voru sprengd. Fallið hefur verið
frá þessari lausn, a.m.k. I bili.
Þær lausnir, sem nú eru helst
taldar koma til greina eru:
1. Að grafa og sprengja klauf
niður I háskarðið og nota efnið,
sem úr henni kemur, i vegfylling-
ar beggja vegna, byggja siðan
þak yfir klaufina i hæfilegri hæð
og fylla svo með jarðefni yfir. Má
þvi segja, að hér sé einnig um
þingsjá
göng að ræða, þótt öðruvisi sé
fyrir komið en þeim sem áður
voru ráðgerð.
2. Vegsvalir yfir veginn i kinn-
ungunum annars vegar eða
beggja vegna háskarðsins. Hér er
um það að ræða að byggja yfir
veginn, þar sem snjóþyngslin og
hættan af snjóflóðum er mest.
3. Jarðgöng mun ofar en upp-
haflega var gert ráð fyrir með
miklum fyllingum við ganga-
munnana. Er með þessari lausn
stefnt að þvi að komast' með
göngin i þykkari berglög og velja
stefnuna þannig, að ekki þurfi að
fara i gegnum nema fá millilög.
Allar þessar lausnir eru dýrar
og þarfnast nánari rannsókna.
Röðun þeirra hér að ofan segir
ekkert til um, hvort ein þeirra sé
talin liklegri en önnur.
Stefnt er að því, að niðurstaða
geti legið fyrir við endurskoðun
vegaáætlunar 1970.
Varðandi tengingu Djúpvegar
komu fram i svari ráðherra þær
upplýsingar frá vegamálastjóra,
að undanfarin 2 ár hefur verið
unnið að athugunum á þvi, hvort
byggja ætti upp núverandi veg
um Þorskafjarðarheiði eða leggja
nýjan veg úr Djúpi um Kolla-
fjarðarheiði.
Fylgst hefur verið með snjóa-
lögum á Þorskafjarðarheiði og
Kollafjarðarheiði undanfarin tvö
ár, og ráðgert er að ljúka mæl-
ingu veglinu yfir báðar heiðarnar
og setja niður snjómælistikur á
þeim leiðum I ár. Svipaða könnun
er áformað að gera á Steingrims-
fjarðarheiði.
Stefnt er að þvi, að samanburð-
ur á kostnaði á þessum leiðum
geti legið fyrir við endurskoðun
vegaáætlunar árið 1976.
Stefán mælti
fyrir
áburðar-
verksmiðju
A fundi efri deildar alþingis I
gær kom til umræðu þingsálykt-
unartillaga Stefáns Jónssonar um
áburðarverksmiðju á Norð-
austurlandi. Stefán flutti itarlega
framsöguræðu fyrir tillögunni, og
verður gerð nánari grein fyrir
henni síðar. Allmargir þingmenn
tóku til máls: Ingi Tryggvason,
Halldór Asgrímsson, Helgi Seljan
og Steinþór Gestsson. Tillagan
fékk almennt vinsamlegar undir-
tektir og var umræðunni frestað
og málinu visað til iðnaðar-
nefndar deildarinnar.
Þorskaflinn fyrstu
tvo mánuði ársins
Orka
Framhald af bls. 12
ingartillögur, næði frávisunin
ekki fram að ganga. Magnús
rakti þróun orkumála á Islandi á
undanförnum áratugum, stefnu
viðreisnarstjórnarinnar og nýja
stefnumörkun vinstri stjórnar-
innar. Hann lagði áherslu á, að
allar hugmyndir um stóriðju-
framkvæmdir hafi i tima vinstri
stjórnarinnar verið miðaðar við
þá forsendu, að við þyrftum ekki
á allri orkunni að halda til al-
mennra þarfa, svo sem húsahit-
unar. 1 þessum efnum hafa við-
horf gerbreyst við hina gifurlegu
oliuhækkun, en hún veldur þvi að
nú borgar sig tvimælalaust að
taka upp rafhitun i húsum, sem
kynt eru með oliu, en slik breyt-
ing var áður ekki talin svara
kostnaði. Af þessu leiöir, að við
þurfum á allri orkunni frá Sig-
ölduvirkjun að halda til almennra
þarfa sem verða að hafa forgang,
og þvi fráleitt að ráðstafa henni
til orkufreks iðnaðar.
Magnús benti einnig á, að
frumvarp rikisstjórnarinnar,
sem nú er til umræðu gerir ráð
fyrir mun óhagstæðari samningi
fyrir okkur en fyrri drög, sem
unnin voru á tima vinstri stjórn-
arinnar. Frumvarpið gerir ráð
fyrir þvi að tekjur Union Carbide
verði fyrstu 12 mánuðina 650
miljónum króna (4,3 miljónir
dollara) hærri en samkvæmt
fyrri drögum, og eru þá teknir
saman þeir fjórir þættir, sem
Union Carbide hagnast á, þ.e.
arður, söluþóknun og þóknun
fyrir tækniþekkingu og tækni-
þjónustu.
Það er að visu gert ráð fyrir
þvi, að orkuverðið hækki um 35%,
en hins vegar samið um að allir
aðrir liðir, þeir sem auðhringur-
inn hagnast á hækki langtum
meira.
Frumvarpið gerir ráð fyrir 5,7
milj., sem meðalverði fyrir kwst.
fyrir forgangs- og afgangsorku,
en með tilliti til breyttra að-
stæðna hefði verið eðlilegt að
krefjast hækkunar I 10,4 milj.
Eignarhlutur auðhringsins i
verksmiðjunni hefur verið aukinn
ím nær þriöjung frá fyrri drög-
m, úr 35 i 45%.
Um ræðu um málið áttiað halda
, am á fundi neðri deildar
k «^kan niu i gærkvöldi, og var þá
Jónas Árnason fyrstur á mæl-
endaskrá.
Heildarþorskaflinn fyrstu tvo
mánuði þessa árs varð 52.731 tonn
af óslægðum fiski, en var á saina
tima i fyrra 41.003 tonn. Mestu
munar um aflaaukningu nýju
skuttogarauna, en fyrstu tvo
mánuðina i ár fengu þcir samtals
28.341 tonn, en 17.276 tonn i fyrra.
Þessar tölur eru fengnar hjá
Fiskifélagi Islands og byggðar á
aflafréttum Ægis. Tölur þessar
eru að sjálfsögðu bráðabirgðatöl-
ur.
Bátaaflinn umrætt timabil varð
24.390 tonn, en 23.727 tonn sama
tima árið 1974.
Á þessu timabili lönduðu is-
lenskir bátar engri sild erlendis,
en 154 tonnum i fyrra.
Loðnuaflinn þetta timabil i ár
varð 284.731 lestir en 340.006 lestir
árið á undan.
Rækjuveiðin hefur heldur auk-
ist. Þennan tima i ár varð hún
1.676 lestir, en varð 1.307 lestir
1974.
Af hörpudiski veiddust 166 tonn
i janúar og febrúar i ár, en 348
lestir sama tima i fyrra.
Annar afli en þessi er enginn
skráður i ár, en var 15 tonn árið
1974 þetta timabil.
Heildaraflinn fyrstu tvo mánuði
þessa árs varð 339.307 tonn, en
382.833 tonn fyrstu tvo mánuöina i
fyrra. Munar þar mestu um það
hve loðnuveiðarnar gengu betur
framan af vertiðinni árið 1974 en
þær gerðu fyrstu tvo mánuðina i
ár, en veður var þá ókyrrt og
hamlaöi veiðum. —úþ
Utför föður mins,
ósvalds Knudsen,
Ilellusundi 6 A, Reykjavlk verður gcrð frá dómkirkjunni
föstudaginn 21. mars 1975, kl. 13.30 Jarðsett verður I Foss-
vogskirkjugarði.
Vilhjálmur Ó. Knudsen.