Þjóðviljinn - 26.03.1975, Qupperneq 11

Þjóðviljinn - 26.03.1975, Qupperneq 11
Fimmtudagur 27. marz 1975. ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 11 „Frelsis barátta Sérkennileg þykir mér barátta Ölafs H. Torfasonar fyrir þvi sem hann vill kalla „frjálsa fjölmiðla”. Kenningar sinar setti hann fram ekki alls fyrir löngu i Þjóðviljanum. Sveipaður vinstrikápu og með ýmsa garanteraða róttæklinga uppá vasann vill hann hrinda i framkvæmd gömlum draumi allra kapitalista: að gefa út- varpsrekstur „frjálsan” einsog það heitir á máli auðvaldsins. I auðvaldsþjóðfélagi getur slikt „frelsi” aðeins leitt til eins: enn einn fjölmiðill bætist i hendur þeirra sem ráða fjármagninu. Ólafur gerir sér auðvitað grein fyrirþessari hættu, en hann vill gera litið úr henni. Hann telur andstæðinga þessa „frelsis” stara um of á „aukaatriði”. Þessi „aukaatriði” eru annars- vegar lágkúran sem hann telur „að vitanlega munu þrifast i frjálsu fjölmiðlunarkerfi” og hinsvegar einkaf jármagnið „sem aldrei lætur sinn hlut átakalaust og ræðum öllum meiriháttar vitundarlindum okkar samfélaga og samt sitj- um við hér og skrifum i Þjóð- viljann og göngum fyrsta mai.” Þessi siðasta röksemd sem á að sanna að einkafjármagnið sé „aukaatriði” er afskaplega hlægileg. Það er einsog Ólafur sé að ætlast til að við þökkum einkafjármagninu á Islandi fyrir að það skuli ekki beita opnum fasiskum aðferðum, banna blöð og kröfugöngur. Við eigum að sætta okkur við yfir- ráð einkafjármagnsins fyrst við fáum að skrifa i Þjóðviljann og rölta um bæinn fyrsta mai. Þarmeð er frelsið tryggt. Það eru einmitt sjónarmið einsog þetta sem viðhalda goðsögn auðvaldsins um „tjáningar- frelsið”. Ólafur telur lágkúruna ekki hættulega þarsem fólkið i land- inu muni hafa dómgreind til að velja og hafna. Andstöðu gegn „frjálsum” (les: auðvalds- stýrðum) fjölmiðlum kallar hann „uppgjafarhugarfarið ’agnvart þrýstingi ihaldsins”. Ölafs H. Torfasonar Siðan fyllist hann heilagri reiði fyrir hönd alþýðunnar og segir: „En mest er þó móðgunin við hinn vinnandi lýð, vantraustið sem lýst er yfir með þvi að ætla fjöldann liggja hundflatan fyrir ómerkilegri og afsiðandi út- vgrpsbeljandi hins þverrandi kynstofns: Einkafjármagnsætt- bálksins.” Til er eitt land þarsem „frelsi” rikir, af þeirri gerð sem Ólaf dreymir um. Banda- rikin. Hvernig skyldi þarlendri alþýðu hafa gengið að velja og hafna? Glöggum sjónarvottum ber saman um ástandið: lág- kúran og hroðinn rikja i þarlendum fjölmiðlum. Auðvit- að er svo til gottefniinnanum og jafnvel heilar stöðvar sem ein- göngu bjóða uppá öndvegisefni, en sú starfsemi er aðeins kræki- ber i helviti og breytir engu. Þetta sá ég reifað nýlega i tima- ritinu Ord och Bild i lýsingu sjónarvottar á sjónvarpsrekstri i Bandarikjunum. Greinarhöf- undur, Gunila Ambjörnsson, hafði m.a. horft á sérdeilis vandaða dagskrá um blöðin og oliukreppuna á sjónvarpsstöð- inni NET, National Educational Television, kostaða af Esso og Ford.. Höf sýnir siðan hvernig þetta sem i fljótu bragði virðist kostur kerfisins er i raun og veru til að viðhalda grunninum óskertum: „Segið hvað sem þið viljið, Esso og Ford borga. Það eru hvort sem er svo fáir sem hlusta. Hundrað þúsund manns horfa á vandaða dagskrá um oliukreppuna, hinar miljónirn- ar eru uppteknar af vörukeppni og soap operas. Snjallasta kerfi i heimi. Það má segja hvað sem er. Það skiptir hvort sem er engu máli. Þetta er eins og ef maður heyrði 99 brjálæðinga og einn með fullu viti öskra i kór. Ekkert heyrist nema mikill há- vaði og þar að auki er erfitt að ákveða hver er með fullu viti. En málfreisið er tryggt.” Staðreyndin er nefnilega sú að fólk sem býr við svona kerfi á ekki um neitt að velja. Það tekur við þvi sem að þvi er rétt. Auðvaldið stýrir efninu en ekki fólkið. Hitt er svo annað mál að viss gagnrýni er leyfð meðan hún er ekki nógu öflug til að vera hættuleg, og ýmsir smá- karlar fá að athafna sig innan vissra marka tilað viðhalda goðsögninni um frelsið. Slikt er meðal þess sem oft er kallað repressivur tolerans (hræðslu- gæði) og nær tilgangi sinum ef það gerir róttæklinga ánægða með sitt hlutskipti og brýtur af þeim oddinn. Sbr. ánægju Ólafs með tilveru Þjóðviljans (sem hefur 4 sinnum minni útbreiðslu en Morgunblaðið) og röltið um bæinn fyrsta mai. Er nokkur ástæða tilað ætla að islensku þjóðinni muni takast „valið” betur en þeirri banda- risku? Kvikmyndamenning is- lendinga er bandarisk. Við lýs- um ekki vantrausti á hinn vinn- andi lýð með þvi að benda á þessa staðreynd. Kvikmynda- smekkur almennings mótast af þvi sem að honum er haldið. Og þetta ástand er ekki nýtt. 1928 lýsir Halldór Laxness ástandinu á tslandi þannig: „1 samanburði við ameriskar kvikmyndir verður allur is- lenskur leirburður gullaldar- bókmentir. Samt má svo heita að kvikmyndin héðan frá Holly- wood sé orðin eitt aðaluppeldis- meðal islendinga... Kvikmyndin ameriska hefur áfjáðari aðdá- endur en allar islenskar list- greinar samanlagðar. Ein bjánaleg kossamynd af Konrad Nagel i einkennisbúningi kallar til sin i Reykjavik stærri áhorf- endahóp á einu kvöldi en mál- verkasýning Ásgrims á mánuði. Cecil B. de Mille, William Fox, Metro-Goldwyn-Mayer-félagið og Lasky-Paramount-félagði valda meiri hræringum i islenskum hjörtum en Ein- ar Jónsson, Jóhannes Kjar- val, Einar Benediktsson, Jón Leifs og Davið Stefáns- son allir samanlagðir. Og þjóð- in leggur árlega i vasa and- lausra og mentunarsnauðra kvikmyndamiljónúnga i Holly- wood meira fé fyrir þessa ælu þeirra en hún hefur lagt af mörkum til islenskra snillinga frá þvi er land bygðist, svo það er sannarlega timi til kominn að rannsaka gildi þessara áhrifa litið eitt, en blöðum vorum er einsog annarsstaðar borgað fyrir að hæla uppi hástert öllum þeim óhroða sem kvikmynda- verkbólin i Hollywood spýa yfir landslýðinn.” (HKL: Alþýðu- bókin). Þetta var semsé 1928. Siðan hefur hernámið bæst við og af- leiðingar þess, kanasjónvarp fyrst frá Keflavik og siðan frá Reykjavik. Enn er innlend kvik- myndagerð ekki til. Samt reynir Ólafur að halda þvi fram að fólk sem hlotið hef- ur slikt myndeldi muni frekar horfa á sjónvarpsstöðina hans helduren sjónvarpsstöð Alberts, radió Varðberg osfrv. Og er þó ónefnt aðalatriðið: fjárhagur Alberts er mun rýmri en fjár- hagur Ólafs og leyfir meiri um- svif. Ólafur talar um „hinn þverr- andi kynstofn: Einkafjár- magnsættbálkinn.” Ég vil ráð- leggja honum að kynna sér td atkvæðatölur úr siðustu bæjar- stjórnar- og alþingiskosningum tilað komast úr úr þeirri villu. Það er alltaf hættulegt að van- meta andstæðing sinn. Kannski er þetta vanmat skýringin á „frelsisbaráttu” Ólafs. Ólafur gerir ágæta grein fyrir ýmsum framförum sem orðnar eru eða eru innan sjónmáls i fjölmiðlunartækni allri og vill meina að einmitt þessvegna sé „frelsið” brýnt. En þar skjátl- asthonum. Einmitt vegna þess- ara framfara er mikilvægt að öll framsækin öfl berjist gegn þvi að auðvaldið nái tangarhaldi á fleiri samskiptatækjum. Af- leiðingin af þvi hlyti að verða stóraukin völd auðvaldsins yfir vitundinni og formöngun (kommersialisering) alls menningarlifs hlyti að aukast enn. Afleiðingar formöngunar ,ætti Ólafur að þekkja af sam- skiptum sinum við hinn „frjálsa” bókaútgáfumarkað á íslandi. Ef ég man rétt var Ólaf- ur einn i hópi manna er reyndu að stofna forlag (SOR) gegn sliku kerfi. Hvernig fór það? Skáldsaga Ólafs liggur enn oni skúffu engum að gagni. Er ekki hætt við að eins muni fara um framsækna útvarpið hans i frumskógi „frelsisins”? Enginn skilji orð min svo að ég frýi ólaf f jölmiðlavits. Margt i máli hans er athyglis- vert og snjallt og mætti nota ýmsar tillögur hans tilað breikka og örva samskipti, kjúfa staðnað rikisútvarp sem nú er komið i hendur aftur- haldsins, og fjölga leiðum. En það má aldrei fara svo að þessi áhrifamiklu tæki verði beinlinis lögð uppi hendurnar á auðvald- inu og allir vinstrimenn verða að berjast gegn hverri þeirri stefnu sem leiðir til þess. Ég er viss um að Ólafur sér þetta sjálfur ef hann hugsar sig vel um. Hvaða loki skyldi hafa fengið ; Ólafi þennan mistiltein? Lundi 17/3 1975 Þórarinn Eldjárn Landssamtök um náttúruvernd Ná yfir landshlutasamtök áhugamanna um náttúruvernd A sunnudaginn voru stofnuð heildarsamtök áhugamanna um náttúruvernd hér á landi og hlutu þau nafnið Samband Islenskra náttúruverndarfélaga, skamm- stafað SÍN. Innan sambandsins eru öll nátt- úruvcrndarsamtök landshlut- anna nema þau vestfirsku. Þessi samtök cru Samtök um náttúru- vernd á Norðurlandi, Náttúru- vcrndarsamtök Austurlands, Nátturuverndarsamtök Suöur- lands, Náttúruverndarsamtök Suðvcsturlands og Náttúruvernd- arsamtök Vesturlands. Þessi samtök eru eins og áður segirfélög áhugamanna um nátt- úruvernd en það fyrsta þeirra var stofnað á Norðurlandi sumarið 1969. Alls eru félagar i öllum landshlutasamtökunum nokkuð á annað þúsund talsins. A stofnfundi StN sem haldinn var á Mógilsá i Mosfellssveit voru sambandinu sett lög og segir þar um tilgang þess að hann sé: að efla samstöðu aðildarfélaganna i helstu stefnumálum þeirra, að skipuleggja verkefni sem félögin vinna að sameiginlega, að annast samskipti og tengsl við skyld fé- lög eða stofnanir og að vera félög- unum til ráðuneytis og útvega þeim sérfræðilega aðstoð. Mótaðar voru ákveðnar tillögur á fundinum um náiö samstarf við Landvernd og verða fljótlega teknar upp viðræður um það efni. Einnig samþykkti fundurinn að sækja um aðild að Alþjóða nátt- úruverndarsambandinu IUCN, og taka upp fast samband við sam- svarandi félög á Norðurlöndum. Hvað snertir fyrirhugaða málmblendiverksmiðju i Hval- firði var sú skoðun rikjandi meðal fundarmanna að athugunum og upplýsingum um hugsanleg um- hverfisáhrif verksmiðjunnar sé mjög ábótavant. Ætla þyrfti slik- um undirbúningi mun lengri tima og forgang áður en teknar eru á- kvarðanir um staðsetningu og rekstur slikra fyrirtækja. I Stjórn sambandsins er skipuð formönnum aðildarféiaganna. A fundinum á sunnudaginn voru þessir menn kosnir i st jórn: Helgi Hallgrimsson Vikurbakka Eyja- firði, forseti, áðrir stjórnarmenn eru Asgeir Pétursson Borgarnesi, Hjörleifur Guttormsson Nes- kaupstað, Sólmundur Einarsson Ytri-Njarðvik og Stefán Berg- mann Reykjavik. —ÞH Nýr sendiherra Sovétríkjanna Nýskipaður sendiherra Sovétrikjanna, Georguy Nikolaevich Farafon- ov afhenti forseta Islands trúnaðarbréf sitt á þriðjudag aö viðstöddum utanrikisráðherra, Einari Agústssyni. Slödegis þá sendiherrann boö forsetahjónanna að Bessastööum ásamt nokkrum fleiri gestum. Banatilræöi við Thieu TÓKIÓ — Japanska blaðið Main- itsji hefur það eftir áreiðanlegum heimildum i Saigon að Thieu, for- seta Saigon-stjórnarinnar, hafi verið sýnt banatilræði á sunnu- daginn, en að tilræöið hafi mis- tekist. Þar var að verki háttsettur herforingi, og er helst að heyra aö hann hafi verið Thieu eitthvað gramur út af þvi að herforingi nokkur var snögglega settur af i sambandi við flótta Saigonhers úr hálöndunum.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.