Þjóðviljinn - 26.03.1975, Síða 19

Fimmtudagur 27. marz 1975. ÞJóÐVILJINN — SÍÐA 19

Ragnar Arnalds flytur tillögu
til þingsályktunar um fjölbrauta-
skóla á Norðurlandi vestra og
hljóðar hún svo:
„Alþingi ályktar að fela rlkis-
stjórninni að undirbúa frumvarp
um stofnun framhaidsskóla á
Norðurlandi vestra með fjöl-
brautasniði. Skólastarfið verði
byggt upp I þremur fjölmennustu
þéttbýlisstöðum kjördæmisins, I
Siglufirði, á Sauðárkróki og á
Blönduósi, og skal stefnt að þvi,
að sem flestar námsbrautir fram-
haldsskólastigsins, sem annars
staðar er að finna i menntaskól-
um, iðnskólum, vélskóla, tón-
listarskólum eða öðrum sérskól-
um, verði stundaðar á a.m.k. ein-
um af þessum þremur stöðum.
Samræmt fjölbrautanám á
Norðurlandi vestra með nauðsyn-
Skólastarfið heim
i héruðin
I tillögu þessari felst veruleg
breyting frá núverandi skipulagi
á framhaldsskólafræðslu i anda
þeirrar stefnu, sem kennd hefur
verið við fjölbrautanám. For-
dæmi er fengið með lögunum um
fjölbrautaskóla, sem fyrst og
fremst eru miðuð við stofnun til-
raunaskóla I Reykjavik. Hins
vegar hefur þessi nýja skipan
skólamála ekki enn verið útfærð á
landsmælikvarða. Ljóst er, að
meðan það hefur enn ekki verið
gert, er litil von til þess, að skóla-
mál i einu af minni kjördæmum
landsins verði skipulögð á þennan
veg. Meðal annars þess vegna flyt
ég ásamt Helga F. Seljan tillögu
til þingsályktunar um skólaskip-
Ragnar Arnalds.
ans á Siglufirði eru 15, i hús-
mæðraskólanum á Löngumýri og
á Blönduósi um 25 og i Bænda-
skólanum á Hólum 36 nemendur
eða alls 226 nemendur. Þess má
geta, að fyrir tveimur árum sam-
þykkti Alþingi þingsályktun um
stofnun fiskvinnsluskóla i Siglu-
firði, en hún hefur þó ekki enn
komið til framkvæmda af ein-
hverjum ástæðum.
Með verkaskiptingu og góðri
skipulagningu virðist fullkomlega
raunhæft að skipta námi 500—600
nemenda væntanlegs fjölbrauta-
skóla á þrjá aðalskólastaði, Siglu-
fjörö, Sauðárkrók og Blönduós, en
af þeim yrðu 50—60 við verklegt
nám á Hólum og að Löngumýri. í
tillögunni er þó á það minnt, að
þvi aðeins er þessi dreifing á
marga skólastaði möguleg, að
anburðar, að nemendafjöldi á
Vestfjörðum i hverjum árgangi
bamaskólanna er mjög svipaður
og á Norðurlandi vestra, þ.e. 225
nemendur. Nemendur Mennta-
skólans á ísafirði eru nú 150, i
Iðnskólanum þar voru 56 nem-
endur skólaárið 1973—1974, i deild
Vélskólans voru 22, i deild Tækni-
skólans 9, i 4. bekk Húsmæðra-
skólans 27 eða samtals 311 nem-
endur.
Á Austfjörðum er I undirbún-
ingi menntaskóli á Egilsstöðum,
sem væntanlega verður hluti af
fjölbrautaskóla á Austurlandi. A
sl. skólaári voru að meðaltali 263
nemendur, i hverjum árgangi
barnaskólanna á Austurlandi.
Aætlun um skipulag skólastarfs-
ins miðast þó við 250 nemendur i
aldursárgangi, og miðað við fyrr-
Samræmt fjölbrautanám
á Norðurlandi vestra
legri verkaskiptingu milli skóla-
staða miðist við eftirtalin megin-
svið:
I. A tveimur skólastöðum sé
starfrækt bóknámsbraut, á öðr-
um til tveggja ára og á hinum til
fjögurra ára,er samsvari mennt-
un til stúdentsprófs, og skiptist i
nokkrar námsbrautir, eftir þvi
áem aðstæður leyfa, t.d. tungu-
máladeild, raungreina- og nátt-
úrufræðideild.
II. Iðn- og tæknibraut skiptist
milli skólastaða, eftir þvi sem
hagkvæmast þykir, t.d. þannig að
sjómennska, matvælatækni, vél-
stjóranám og annað það iðn- og
tækninám, sem tengdast er sigl-
firsku atvinnulifi, hafi aðsetur
þar, en flestir aðrir þættir iðn-
fræðslunnar veröi á Sauðárkróki,
eíns og þegar hefur verið ákveöið.
III. Á einum skólastaðnum
verði viðskipta- og verslunar-
braut.sem samsvari fjögurra ára
námi, en á öðrum verði um að
ræða tveggja ára nám.
IV. Á öllum skólastöðunum geti
nemendur stundað bóknámsþætti
námsbrauta i heimilisfræðum,
hússtjórn og búfræði, en að öðru
leyti fari námið fram í búnaðar-
og hússtjórnarskólum að Hólum i
Hjaltadal, Löngumýri og á
Blönduósi. Skal við það miðað, að
þessar námsbrautir verði ekki
lengur sem einangraðar blindgöt-
ur iskólakerfinu, heldur verði séð
til þess, að nemendur geti haldið
námi áfram á framhaldsskóla-
stiginu að þessum áfanga lokn-
um.
V. Námsbrautir á sviði lista
skiptist milli skólastaðanna, eftir
þvl, sem aðstæður leyfa, og kem-
ur þar einkum til greina tón-
mennt, myndlist og önnur hand-
mennt.
Vegna fámennis og marg-
breytileika námsins verði skóla-
starfið skipulagt I áfangakerfi,
sem sameini námshópa úr ýms-
um námsbrautum án tillits til
hefðbundinnar bekkjaskiptingar
og geri framkvæmanlegt að fá
sérmenntaða kennara til að fara
milli skólanna og standa fyrir
námskeiðum.
Um kostnað við stofnun og
rekstur fjölbrautaskóla á Norður-
landi vestra skal fylgt þeim á-
kvæðum, sem gilda um stofnun og
rekstur menntaskóla, og greiðist
kostnaðurinn úr rikissjóði, eftir
þvi sem fé er veitt til i fjárlögum.
Skólaráð skal fara með stjórn
fjölbrautaskólans á Norðurlandi
vestra i samvinnu við skólastjóra
og undir yfirstjórn menntamála-
ráðuneytisins. Skólaráð skal
skipað eftir tilnefningu fræðslu-
ráðsins á Norðurlandi vestra i
samvinnu við skólastjóra og und-
ir yfirstjórn menntamálaráðu-
neytisins. Skólaráð skal skipað
eftir tilnefningu fræðsluráðsins á
Norðurlandi vestra. Jafnframt
skulu nemenduf árlega tilnefna
fulltrúa I skólaráð”.
an á framhaldsskólastigi, þar
sem rikisstjórninni er falið að
undirbúa frumvarp, er leggi
grundvöll að samræmdum fram-
haldsskóla. En ástæðurnar til
þess, að ég flyt sérstaka tillögu
um skólamál á Norðurlandi
vestra, eru þessar:
Ég vil minna á, að enda þótt
enn sé ekki unnt að stunda nám,
er leiði til stúdentsprófs, á Norð-
urlandi vestra, er full ástæða til
þess að svo verði i framtiðinni.
Ég vil vekja athygli skólayfir-
valda og heimamanna á nauðsyn
þess, að unnið sé að þessu mark-
miði á skipulegan hátt, og ég tel
sérstaka þörf á þvi, þar sem
Norðurl. vestra á i hlut, þvi að i
engu öðru kjördæmi landsins er
uppbyggingarstarf fræðslumála á
framhaldsskólastigi jafnskammt
á veg komið. Má nefna þvi til
sönnunar, að I öllum öðrum kjör-
dæmum er menntaskólanám ým-
ist stundaðeða a.m.k. i undirbún-
ingi, og á fjárlögum er fé veitt til
iðnskólabygginga i öllum kjör-
dæmum öðrum en á Norðurlandi
vestra. Ég tel, að skólastarf á
framhaldsskólastigi eigi að fær-
ast heim i héruðin I miklu rikara
mæli en nú er, og fyrir Norður-
land vestra, þar sem hvort eð er
þarf að byrja svo aö segja frá
grunni, liggur beinast við, að ekki
verði um að ræða menntaskóla-
nám með hefðbundnu sniði, held-
ur verði nú stefnt að alhliða fjöl-
brautanámi, sem skipulagt verði
á svæðinu öllu sem einni heild.
Miðstöðvar á
þrem stöðum
Ragnar segir i greinargerð:
Ef til vill spyr einhver, hvort
Norðurland vestra sé ekki of fá-
mennt til að standa undir
menntaskólanámi — hvað þá enn
margbreytilegra námi fjöl-
brautaskólans. Þvi er til að
svara, aöaldursárgangar barna á
Norðurlandi vestra eru svipaðir
að stærð og á Vestfjörðum og
Austurlandi, en i báðum þessum
kördæmum veröa menntaskólar
starfandi samkvæmt ákvörðun
Alþingis. Með þvi hefur Alþingi
viðurkennt I reynd, að sifelld
samþjöppun framhaldsnáms á
höfuðborgarsvæðinu sé óæskileg
og i þess stað verði að byggja upp
menntunaraðstöðu á framhalds-
skólastigi i öllum kjördæmum
landsins.
Óneitanlega fylgir þvi nokkur
spamaður að hafa skólana mjög
fáa og að sama skapi stóra. En
þar á móti kemur, að þá þarf að
byggja þeim mun fleiri heima-
vistir, sem eru mjög dýrar bæði i
stofnkostnaði og rekstri. Upp-
eldisfræðilegir og félagslegir ó-
kostir þess að safna saman mest-
öllu framhaldsskólanámi á örfáa
staði á landinu eru augljósir. Frá
sjónarmiði byggðastefnu er ein-
mitt mjög mikilvægt að reyna að
halda unga fólkinu sem lengst i
grennd við heimahéruð, þvi að
reynslan sýnir, að þvf yngri sem
unglingar neyðast til að hverfa að
heiman til náms i öðrum lands-
hlutum, þeim mun meiri eru lik-
urnar á þvi, að þeir aðlagist end-
anlega nýju umhverfi og slitni úr
tengslum við heimabyggð sina.
Að sjálfsögðu eru ákveðin tak-
mörk fyrir þvi, hve mikið má
dreifa skólastarfinu. Skólastaðir
mega ekki verða fleiri en svo, að
unnt sé að byggja upp nægilega
stórar skólaeiningar. í tillögu
þessari er gert ráð fyrir þvi, að
miðstöðvar fjölbrautaskólans á
Norðurlandi vestra verði á þrem-
ur stöðum, m.a. I þeim tilgangi að
viðhalda tegnslum nemenda við
heimaslóðir eins lengi og unnt er,
með þvi að gera sem flestum
nemendum fært að sækja fram-
haldsskóla, gangandi eða akandi
að heiman. Skal nú vikið nánar að
nemendaf jöldanum.
64% af 16—19 ára
Á sl. skólaári voru að meðaltali
um 218 börn I hverjum aldursár-
gangi barnaskólanna á Norður-
landi vestra. Sett hefur verið
fram spá um skólasókn unglinga
að loknum grunnskóla og er þar
um að ræða hámarksspá, sem
vafalaust verður ekki að veru-
leika úti um land fyrr en að
nokkrum árum liðnum. Miðað við
þessa spá yrði nemendafjöldi á
Norðurlandi vesta á hverju skóla-
ári framhaldsskólastigsins sem
hér segir:
nem.
1. ár framh.sk 85% árg. 185
2. ár framh.sk. 75%árg. 164
3. árframh.sk. 60%árg. 131
4. ár framh.sk. 35%árg. 76
Samt. á framh.skólastigi 556
Þessi fjöldi nemenda, 556 er
rétt um 64% af fjórum aldursár-
göngum á barnaskólastigi kjör-
dæmisins. Til þess að átta sig bet-
ur á þvi, hvort fyrrnefnd spá er
raunhæf, má geta þess, að á sein-
asta skólaári voru á öllu landinu
11550 nemendur i skólum, sem
samsvara munu væntanlegu
framhaldsskólastigi, þegar
grunnskólalögin eru komin i
framkvæmd, og eru það tæp 64%
af fjórum aldursárgöngum
bamaskólanna. Ef frá er talið
nám, sem ekki getur orðið I fjöl-
brautaskólum úti um land, t.d.
kennaranám, hjúkrunarnám eða
efri bekkir tækniskóla, er sam-
svarandi hlutfall tæp 57%. Það
virðist þvi alls ekki óraunhæft, að
með auknu framhaldsskólastarfi
heima I héruðum muni 64% af
16—19 ára unglingum sækja þar
skóla.
Nemendafjöldi
Miðað við fjóra aldursárganga
barnaskólanna sækir rúmlega
fjórðungur nemenda (26%) skóla
á Norðurlandi vestra á hliðstæðu
stigi og væntanlegur framhalds-
skóli verður. Stærsti hópurinn er i
4. bekk gagnfræðaskólanna, 80
manns, i Iðnskólanum á Sauðár-
króki eru um 70, i deild Vélskól-
kennslan verði ekki bundin i viðj-
ar hefðbundinnar bekkjaskipting-
ar, heldur verði námstilhögun
eins sveigjanleg og kostur er og
byggð á áfangakerfi og stuttum
námskeiðum.
Að lokum má geta þess til sam-
nefnda spá um skólasókn er
reiknað með, að nemendafjöldinn
verði alls 638, þar af 390 I Nes-
kaupstaö og 248 á Egilsstöðum.
Gert er ráð fyrir, að 63 nemend-
ur fari bóknámsbraut i væntan-
legum fjölbrautaskóla, þ.e. 25%
af aldursárgangi, þar af verði 54 á
Egilsstöðum og 9 á Neskaupstað
fyrstu tvö árin, en siðari tvö árin
verði allir nemendur bóknáms-
brautar á Egilsstöðum.
Lifeyrissjóður byggingamanna
Umsóknir um lán
Umsóknir um lán úr sjóðnum skulu berast
skrifstofu sjóðsins eða vera póstlagðar i
siðasta lagi 15. april n.k. Lánsupphæðir
verða sem hér segir:
A. Til þeirra, sem taka sitt fyrsta fast-
eignaveðlán hjá sjóðnum.
1. Sjóðsfélagar, sem greitt hafa skert
iðgjald i 3 ár samkv. kjarasamningum
oghafa náð 2.75 stigum hinn 31.12.1974
kr. 350.000.
2. Sjóðsfélagar, sem greitt hafa reglu-
lega iðgjald i 4 ár hinn 31. 12. 1974 og
hafa náð 3.75 stigum frá 1.1. 1970 kr.
500.000.
3. Sjóðsfélagar, sem náð hafa á sama
hátt 5 stigum frá 1970 kr. 700.000.
B. Um viðbótarlán til þeirra, sem áður
hafa fengið fasteignaveðlán úr sjóðnum
skulu gilda eftirfarandi reglur, enda sé
áður hægt að fullnægja eftirspurn
þeirra sem sækja um lán i fyrsta sinn.
1. Til sjóðsfélaga sem 31. 12. 1974 hafa
náð 3,5 stigum frá siðustu lántöku hans
kr. 350.000.
2. 4.5 stigum frá siðustu lántöku hans
kr. 500.000
3. 5.5 stigum frá siðustu lántöku hans
kr. 700.000.
Aldrei skal þó heildarlánsupphæð til
sjóðsfélaga vera hærri en svo, að við-
bótarlán að viðbættum eftirstöðv-
umeldrilána hans verði hærri en gild-
andi hámarkslán i hverjum flokki lán-
takenda.
C. Vixillán að upphæð kr. 150.000 til 3ja ára
er heimilt að veita þeim, sem ekki hafa
hlotið fasteignaveðlán úr sjóðnum á s.l.
3 árum og hafa greitt iðgjald samkv.
gildandi kjarasamningum á þvi tima-
bili.
Vixillán skal ætið greiða upp, hljóti
sjóðsfélagi siðar fasteignaveðlán úr
sjóðnum.
Umsóknareyðublöð og ýtarlegri lánaregl-
ur fást á skrifstofu sjóðsins og hjá lifeyris-
sjóðsnefndum félaga utan Reykjavikur.