Þjóðviljinn - 22.04.1975, Blaðsíða 9

8 SIÐA — ÞJÓDVILJINN Þriðjudagur 22. apríl 1975.
Þriðjudagur 22. april 1975. ÞJÓÐVILJINN — StÐA 9
STARF SEM
ALDREI
TEKUR ENDA
H.........
jl S
m8Bi mm Wlmm
Gunnar Pétursson fyrir framan tsiandskort, þar sem inná eru merktar allar slökkviliösstöðvar á land-
inu, smáar og stórar.
Svona slökkvibilar eru viða um land. Þeir eru mjög fullkomnir og taliö er að þeir hafi fyrir löngu borgað
sig, bæði með þvi að koma i veg fyrir stórbruna og eins með þvi að dæla uppár sökkvandi bátum við
bryggjur. Fremst á myndinni er brunadæia, en slikar dælur eru til viða um land og hafa komið að góð-
um notum.
Hve oft höfum viö ekki
heyrt eða lesiö í f réttum að
miljóna eða jafnvel
miljónatuga tjón haf i orðið
á eldsvoða á þessum eða
hinum staðnum. Og jafn
oft hafa vaknað spurning-
ar eins og til að mynda
þessi — hvers vegna verða
alltaf þessi miklu tjón
í eldsvoða, eru bruna-
varnir i landinu i ólagi?
Nú allra síðustu árin
hef ur f réttum af stórbruna
og stórtjóni fækkað og á-
stæðan er eflaust hið
mikla og margþætta
starf sem Brunamála-
stofnun ríkisins hefur unn-
ið þau 5 ár sem liðin eru
siðan sú stofnun var sett á
laggirnar. Og eftir að hafa
kynnt sér það starf sem
þar hefur verið unnið,
undrast maður í f yrsta lagi
hve miklu fáir en dugandi
menn geta komið í verk á
stuttum tíma og í öðru lagi
hve brunavörnum í landinu
var ábótavant þegar þessi
stofnun tók til starfa.
— Það er vist ekki ofsögum
sagt, að brunavarnir i landinu
voru i miklum ólestri þegar við
hófumst handa hér 1970 sagði
Gunnar Pétursson, starfsmaður
Brunamálastofnunar Islands. Og
það sem verra var i þessu efni,
var að skilningur manna og þekk-
ing á brunavörnum var næstum
enginn. Viðast þar sem við kom-
um og ræddum við forráðamenn
þorpa, kaupstaða eða hreppa,
töldu menn þessi mál i ágætu lagi
hjá sér. Þeir bentu á að til væri
brunavatnsdæla á staðnum og
þeir sögðu gjarnan: Hér er allt i
himnalagi. Mjög viða var erfitt
að sannfæra menn með rökum
um að málin væru ekki i eins góðu
lagi og þeir héldu.
— Við tókum það þvi til bragðs
að kveikja i einhverjum ónýtum
kofa, öllum að óvörum og kölluð-
um slökkvilið staðarins út. Næst-
um alitaf kom i ljós að bæði kunnu
menn i slökkviliðinu ekki til
starfa, en þó var algengara að
þau brunavarnatæki sem til voru
komu að litlu sem engu gagni
þegar á reyndi, það var ekki einu
sinni hægt að slökkva i kofa-
ræksni hvað þá ef um alvar-
legri eldsvoða hefði verið að
ræða.
— Ég vil þó taka það fram að
svona var þetta ekki allsstaðar. Á
sumum stöðum var ástandið
sæmilegt, hvað tækjakost snerti
en viðast hvár kunnu menn ekki
nógu vel með tækin að fara.
Nema hvað, eftir að við höfðum
sýnt forráðamönnum á staðnum
fram á i verki hve vanbúnir menn
væru til að fást við eld, gerbreytt-
ist viðhorf þeirra til þess sem við
vildum að gert yrði og vorum að
ráðleggja þeim. Menn vilja alls
staðar hafa brunavarnir i lagi,
það vantaði ekki, menn héldu þær
bara betri en raun bar vitni þegar
á reyndi.
— Nú er svo komið málum, að
hvar sem við komum er málaleit-
an okkar vel tekið. Við byrjuðum
á þv.i 1970 að finna út hvernig á-
standið væri á öllum stöðum á
landi, þar sem skylt er að hafa
slökkvilið, en það er þar sem 300
manns eða fleira býr. Þarna var
bæði um að ræða hvernig ástand
slökkviliðanna á viðkomandi stað
væri og eins hvernig ástandið
væri ákynditækjum á viðkomandi
stöðum, en staðreyndin er sú að
helsti brunavaldur hér á landi i
gegnum árin hafa verið kyndi-
tækin.
— Nú síðan hófumst við handa
um að kanna slökkvibúnaðinn og
hann var eins og ég sagði áðan
viðast hvar mjög lélegur. Vel
gekk að sannfæra menn um nauð-
syn þess að slökkvibúnaðurinn
væri i lagi og nú er svo komið að
um 60 brunabilar eru til i landinu
og á 84 stöðum á landinu er nú
góður tækjakostur til að hefta eld
og bjarga fólki. Þá eru komin
reykköfunartæki til allra slökkvi-
liða, en áður voru menn aðeins
með siugrimur sem komu að
mjög litlu eða engu gagni.
— En það er ekki nóg að hafa
góðan tækjakost, ef menn kunna
ekki með hann að fara. Þess
vegna höfum við efnt til nám-
skeiða fyrir þá sem eru i slökkvi-
liðum landsins. Nú þegar höfum
við haldið 8 námskeið, þar sem 23
menn hafa verið á hverju nám-
skeiði. Auk þess höfum við farið
út á land og sagt mönnum til um
meðferð eldvarnartækja. Þá höf
um við einnig farið um og kallað
út slökkvilið staðanna, öllum að
óvörum eins og um eldsvoða væri
að ræða. Allt hefur þetta stuðlað
að þvi að viðast hvar eru nú all-
góð slökkvilið til staðar.
— Þá höfum við einnig lagt á
það mikla áherslu að slökkviliðs-
menn kynni sér aðstæður á þeim
stöðum sem þeir hugsanlega gætu
lent i erfiðum bruna. Má þar
nefna sveitabæi á umráðasvæði
viðkomandi slökkviliða, svo og
vinnustaði i þorpum eða kaup-
stöðum, Einnig höfum við lagt á-
herslu á að þorpum eða kaupstöð-
um sé skipt niður i svæði og að
slökkviliðsmenn kynni sér ná-
kvæmlega allar aðstæður i hverju.
— Þetta hefur borið mjög góð-
an árangur. Viða hafa slökkvi-
liðsmenn farið vandlega ofan I
þessi mál. A sumum stöðum hafa
slökkviliðin tekið hvern einasta
sveitabæ á sinu umræðasvæði og
kortlagt þar allt sem að gagni má
koma. Þetta kort er siðan i
slökkvibilunum og á stöðinni,
þannig að ef til bruna kemur þá
geta menn einfaldlega skoðað
þessi kort og þá vita þeir uppá hár
hvernig þeir eiga að haga sér,
hvað þeir þurfa langar slöng-
ur, hvar vatn er að fá o.s.frv.
Þetta hefur einnig verið gert
i þéttbýlinu, kaupstaöir kort-
lagðir og allar aðstæður skoð-
aðar sem best. Ég á von á
þvi, að eftir um það bil eitt
ár verði svona skemar. eða kort
til hjá hverju einasta slökkviliði á
landinujað þessu er nú unnið um
allt land af fullum krafti.
— Hvort við teljum að þetta
starf hafi borið árangur i reynd?
Alveg tvimælalaust. Á nokkrum
stöðum hafa komið upp eldar i
frystihúsum, svo dæmi séu tekin.
Þessa elda hefur verið hægt að
slökkva svo til strax og á öllum
þessum stöðum hefur verið komið
gott slökkvilið. Þá eru mörg dæmi
þess að bátar hafi verið að sökkva
viö bryggjur og hefur þá verið
gripið til hinna nýju aflmiklu
slökkvibila og þeir látnir dæla
uppúr bátunum, og svo kraftmikl-
ar eru dælur þeirra að þeir hafa
hreinlega tæmt báta sem hafa
verið um það bil að sökkva og
haldið þeim á floti þar til hægt var
að þétta þá eða renna þeim á
land. Og ég ef heyrt menn full-
yrða það, að bara þetta starf
brunabilanna hafi gert meira en
aö greiða kostnaðinn við að fá þá.
Ég fullyrði að þeir hafi bjargað
verðmætum fyrir miljarða króna
bæði á þennan hátt og eins i sam-
bandi við eldsvoða.
— Þetta starf tekur aldrei
enda. Það er alveg sama hve vel
búnir tækjum við verðum, um
allt land; sifellt verður að hafa á-
fram að þjálfa menn sem á tækj-
unum vinna, og ekki hvað sist að
vinna að hinu fyrirbyggjandi i
sambandi við eldvarnir. Endur-
nýjun lélegra kynditækja, aukið
öryggi i umbúnaði þeirra og fleira
og fleira. En sjálfsagt verður
þjálfun liðanna mesta verkið.
Ekkert slökkvilið er of vel þjáif-
að.
— Við höfum einnig farið út i
það að nota fjölmiðla til að virkja
almenning i eldvörnum, og ég er
sannfærður um að þessir þættir
sem við höfum verið með i sjón-
varpinu hafa gert ótrúlega mikið
gagn. Hingað hefur hringt hópur
fólks daginn eftir hvern þátt og
spurt okkur spjörunum úr hvern-
ig bæta megi þetta eða hitt og
einnig hefur það spurt hvar þessi
eða hin handslökkvitækin fáist og
hvernig sé best að haga sér i
brunatilfellum. Þegar maður
finnur þessi viðbrögð almenn-
ings, þá veit maður að þættirnir
hafa hitt i mark. Hitt er svo annað
mál, að ég er sannfærður um að
virkja má fjölmiðlana enn betur i
þessum efnum.
— Jú, við höfum vald til að loka
húsum, sé ábendingum okkar eða
kröfum um úrbætur i brunavarn-
armálum ekki hlýtt. Og við höfum
á stundum orðið að loka húsum,
til að mynda samkomuhúsum,
dagheimilum og fleiri stöðum. Þá
um leið hefur lika erindi okkar
verið sinnt. Hitt er svo annað að
ég á varla von á þvi að við þurfum
að gripa til slikra aðgeröa oftar,
svo mikið hefur skilningur al-
mennings um alit land vaxið á
þessum málum á allra siðustu
árum. Til þessa höfum við ein-
göngu verið úti á landsbyggðinni,
við erum varla byrjaðir i Reykja-
vik enn.
— Dýrt, jú, þetta hefur auðvit-
að kostað all mikið fé,en þvi er
vel varið. Tryggingafélögin komu
sveitarfélögunum til aðstoðar og
lánuðu viða fé til tækjakaupa, og
eins hefur Innkaupastofnun rikis-
ins unnið ómetanlegt starf i þessu
máli. Þá má geta þess til gamans
að þar sem ástandið i brunavörn-
um er orðið best hafa trygginga-
félögin talið sig geta og hafa
lækkað iðgjöld af brunatrygging-
um.
— t dag eru til i landinu 350
reykköfunartæki sem kosta hvert
nú milli 50 og 60 þúsund kr. og til
eru 50froðuslökkvitæki sem kosta
um 80þúsundkr. settið. Þá eru að
koma nýir bandariskir slökkvibil-
ar til Akureyrar og til Hafnar-
fjarðar, mjög fullkomnir bilar; en
til þessa hafa slökkvilið þessara
bæja varla verið eins vel tækjum
búin og æskilegt hefði verið miðað
við hve stórir og f jölmennir þessir
bæir eru, en meö tilkomu þessara
nýju bifreiða gerbreytist ástand-
ið.
— Að lokum má geta þess, að
nú eru komin handslökkvitæki á
nær hvern sveitabæ á landinu og
ég veit dæmi þess að slik tæki hafi
haldið bruna niðri á bæjum, þar
til næsta slökkvilið kom á staðinn
og gat slökkt eldinn. Við höfum
oft á liðnum árum heyrt um það
að kviknað hafi i á þessum eða
hinum bænum og hann brunnið að
mestu. Ég er viss um það að góð
handslökkvitæki gætu fækkað
slikum fréttum til muna, sagði
Gunnar Pétursson að lokum.S.dór
m m
Þurfum að fá allt í
einum pakka, 1. júní
Þessa dagana hafa verkalýðsfélögin
verið að samþykkja bráðabirgðasam-
komulag það sem 9-mannanefndin gerði
við atvinnurekendur fyrir páska.
Verkalvðsfélögin hafa samþykkt þessa
samninga með athugasemdum og
óánægju, og tvö félög hafa hreinlega
fellt samkomulagið, Vestmannaeyjar
og Vopnafjörður. öll félögin hafa, að þvi
er best verður vitað, fjallað um þetta
samkomulag á fullkomlega löglegan
hátt, félagsmenn hafa gert sinar at-
hugasemdir og kveðið upp sinn lokadóm
um málið i atkvæðagreiðslum. Það sem
vekur mesta athygli við afgreiðslu
samninganna er tvennt. 1 fyrsta lagi
fjöldi mótatkvæöa og öðru lagi að tvö fé-
lög hafa fellt samkomulagið. Þetta
finnst mér augljóst merki þess að 9-
mannanefndinni hefur ekki tekist að fá
það fram sem hinn almenni félagsmað-
ur hefur talið þurfa til þess að halda sin-
um hlut i þeirri dýrtiðarholskeflu, sem
dunið hefur á landslýð á siðustu mánuð-
um.
Ég viðurkenni fullkomlega að 9-
mannanefndin var i erfiðri stöðu við
samningaborðiö i þessum samningum,
ef tekið er tillit til þess gífurlega áróöurs
rikisstjómarflokkanna, um slæma stöðu
hjá þjóðarbúinu.
En er þessi staða eins slæm og af er
látið? Auðvitað þekkjum við sögurnar
um verðhækkanir erlendis á öllum
mögulegum hlutum. Viðþekkjum einnig
sögurnar um verðfall á okkar útflutn-
ingsvörum og i þessum sögum er svo
sannarlega kveðið sterkt að orði. En ég
er ekki farinn aö sjá ennþá að allt sem
stjórnarflokkarnir hafa sagt um þessi
mál sé rétt. Hins vegar hef ég séð að
rikisstjómarflokkarnir hafa gripið til
11» i *
Kristvin Kristinsson
rakalausra ósanninda til þess að rétt-
læta álögurnar. Við skulum lita ögn nán-
ar á þetta.
Verðhækkanir erlendis hafa orðið
nokkrar. Þar ber oliukreppuna hæst og i
skjóli hennar hafa auðhringarnir framið
margan glæpinn. Timbur og járn hækk-
uðu mjög erlendis um tima og fyrir
þeirri hækkun fengum við að finna held-
ur betur, en hins vegar hefur litið frést
af lækkun þessara vara i reynd þó að frá-
sagnir um hana höfum við séö i blöðum.
Þá hefur rikisstjórnin með gengis-
lækkunum slag i slag hækkað verulega
verðið á innfluttum vörum, enda er það
sannað mál að gengislækkanirnar eru
verðbólguaukandi og þær koma sér
staklega niður á láglaunafólki.
En hvað um verðfallið á útflutnings-
vörunum okkar? Okkur er sagt að verð-
fall á fiskimjöli sé svo og svo mikið.
Þess vegna sé ekki hægt að greiða hærra
verðen raun ber vitni um t.d. fyrir loðn-
una i vetur. Verð á beinum frá hrað-
frystihúsunum hefur lækkað,og svo má
lengi telja. Hvers vegna fæst ekki
uppgefið hið raunverulega verð, sem
aðilar fá? Hvað fékkst fyrir tonnið af
loðnumjölinu, sem unnið var um boð i
Nordglobal?
Þá er okkur sagt frá verðfalli á freð-
fiski á bandarikjamarkaði og sérstak-
lega hefur okkur verið sagt frá verðfalli
á blokkinni. En ekki hefur okkur verið
sagt frá verðfalli á fiski sem pakkaður
er i neytendapakkningar. Þvi eru ekki
gerðar ráðstafanir til að draga úr áhrif-
um verðlækkana á einni vörutegund
með þvi að breyta þá til um aðferðir, til
dæmis með þvi að vinna hráefnið frekar
en gert er svo ekki þurfi að vinna fiskinn
i blokk. Það er eins og ekki megi breyta
um aðferðir, heldur skal öllum verð-
sveiflum umsvifalaust skellt yfir á fólk-
iö i landinu og það látið gjalda þess, að
illa er stjórnað. Ég hef áður i grein i
Þjóðviljanum gert grein fyrir þætti
Sölumiðstöðvarinnar i sölumálum okk-
ar, og það sem ég sagði um hennar þátt i
málinu, stendur ómótmælt enn i dag. Að
þessu athuguðu tel ég ekki vera ástæðu
til að hleypa af stað slikri óðaverðbólgu
eins og gert hefur verið, ef vilji væri
fyrir hendi hjá stjórnarvöldum til að
lagfæra eitthvað af þvi sem aflaga hefur
farið.
Ef við litum á stöðu 9-mannanefndar-
innar i samningum út frá þvi sjónar-
horni sem ég hef dregið upp hér að
framan þá er staða nefndarinnar nánast
vonlltil til að ná þvi sem við þurftum til
að halda I horfinu. En hvað geröi nefnd-
in? Mótmælti hún ekki opinberlega þeim
fölsunum sem stjórnarblööin birtu um
afkomu þjóöarbúsins? Kynnti nefndin
sér ekki aö einmitt meöan á samningum
stóö uröu stórfelldar hækkanir á út-
flutningsafurbum? Munaöi þar miljörö-
um króna. Var ekki fylgst meö þvi aö
frysti fiskurinn stöövaöist ekki stund-
inni lengur i geymslum frystihúsanna,
svo mikil var ásóknin?
Þegar verkamannafélagið Dagsbrún
tók þessa samninga til afgreiðslu varð
égvar viðað mörgum okkar þótti hlutur
okkar smár og ég reyndi að gera grein
fyrir þvi i þeirri ræðu sem ég flutti á
fundinum. Ég óttast að samningarnir
frá þvi fyrir páska verði notaðir sem
minnisvarði um það, hvernig valda-
stéttum tókst með áróðursmoldviðri að
fá verkalýðinn til að sætta sig við skert
kjör og hvernig hægt er að hlunnfara
meirihluta fólks.
En þó við höfum tapað orrustu höfum
viö ekki tapað öllu striðinu. Þessir
samningar falla úr gildi 1. júni og ég tel
að það þurfi að reyna til þrautar að ná
þvi sem af okkur hefur verið tekið og ef
þaðekki tekst 1. júni þá að leggja strax
til lokaorrustu þann dag og berjast með
öllum tiltækum ráðum til þess að við fá-
um allt i einum pakka.þó sumum okkar
manna þyki kannski nóg um þá kröfu-
gerð. Það er kominn timi til þess að lág-
launafólkið i landinu hætti að standa
undir atvinnuvegum þjóðarinnar og
allskonar fjárglæframönnum og fjár-
plógsstarfsemi. Við megum ekki láta
hlunnfara okkur lengur.
Ég gat þess i upphafi þessarar greinar
aö tvö verkalýðsfélög hafi fellt samn-
ingana. Þvi miður varð annað þessara
félaga fyrir aðkasti frá forustunni fyrir
vikið. Þessi hrapallegu mistök forust-
unnar er ekki hægt að réttlæta. Svona
má forustan ekki tala. Hún á að vera öll-
um innan Alþýðusambandsins traustur
bakhjarl.
Kristvin Kristinsson,
verkamaöur