Þjóðviljinn - 06.05.1975, Qupperneq 4

4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 6. mai 1975.
DJOBVIUINN
MÁLGAGN SÓSÍALISMA
VERKALÝÐSHREYFINGAR
. OG ÞJÖÐFRELSIS
ÍJtgefandi: (Jtgáfufélag Þjóðviljans
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Itijstjórar: Kjartan Ólafsson,
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson
Uinsjón með sunnudagsblaði:
Vilborg Harðardóttir
Ritstjórn, afgreiðsla, augiýsingar:
Skólavörðust. 19. Sími 17500 (5 Hnur)
Prentun: Blaðaprent h.f.
EFTIR 30 ÁR
Þessa daga eru liðnir réttir þrir áratug-
ir siðan herir nasista biðu endanlegan ó-
sigur i einu Evrópurikinu af öðru. Eftir
hörmungar heimsstyrjaldarinnar var al-
menningur gagntekinn sigurgleði og fögn-
uði — allir nema VL-menn þeir sem gerst
höfðu handgengnir menn fasista i öllum
löndum heims. Endalok heimsstyrjaldar-
innar táknuðu þáttaskil i mannkynssög-
unni: hugmyndir fasista i Þýskalandi og
Japan og bandamanna þeirra um heimsyí
irráð studdar morðum á miljónum
manna, hrundu til grunna, í kjölfarið
komu gerbreytingar á skipan heimsmála,
hin fornu nýlenduveldi sundruðust:
hundruð miljónir manna náðu stjórnar-
farslegu fullveldi, sumar þjóðir með frið-
samlegum samningum, aðrar eftir blóð-
uga baráttu. Siðustu stóratburðir þeirrar
baráttu hafa verið að gerast að undan-
förnu, með hruni portúgalska nýlendu-
veldisins og ekki sist með endanlegum
sigrum þjóðfrelsisaflanna i Indókina.
Hugmyndir manna i lok siðustu heims-
styrjaldar mótuðust af björtum vonum
um nýtt skeið frelsis, lýðræðis og mann-
réttinda. Þær hugmyndir hafa þvi miður
ekki ræst nema að takmörkuðu leyti.
Bandamenn tóku upp þær aðferðir til þess
að leysa vandamál sin að skipta heimin-
um i áhrifasvæði, samkvæmt hagsmunum
stórveldanna en án tillits til óska og hags-
muna hinna smærri rikja. Siðan tók við
kalda striðið sem afleiðing af þeim hug-
myndum bandariskra stjórnarvalda að
þau gætu náð heimsyfirráðum fyrir til-
styrk auðs og vopna, ekki sist kjarnorku-
sprengjunnar. Þvi kalda striði lauk með
jafnvægi ótta og tortimingar milli risa-
veldanna, sem nú hafa hvort um sig tök á
að brenna upp mannkyn allt i kjarnorku-
eldi. Skiptingin i áhrifasvæði er hins vegar
enn grundvallarhugmyndin i skipan
heimsmála. 30 árum eftir lok heimsstyrj-
aldarinnar hafa Sovétrikin heri i ýmsum
löndum Austur-Evrópu og beita valdi til
þess að tryggja stórnarfar i samræmi við
vilja valdhafa i Moskvu. 30 árum eftir lok
heimsstyrjaldarinnar hafa Bandarikin yf-
ir 3.000 herstöðvar um allan heim og hafa
beitt þeim til þess að skipa málum ann-
arra að eigin geðþótta, steypa rikisstjórn-
um, myrða miljónir manna. í skjóli þessa
herstöðvaveldis hafa Bandarikin skipu-
lagt nýlendustefnu af breyttri gerð sem
rænir vanþróaðar þjóðir hráefni og hrá-
orku fyrir lágmarksverð en tryggir há-
marksverð fyrir fullunninn iðnað-
arvarning. Afleiðingin hefur orðið vax-
andi arðrán i heiminum, sistækkandi bil
milli iðnþróaðra rikja og þess meirihluta
mannkyns sem enn er haldið á nýlendu-
stigi á sviði efnahagsmála og framleiðslu.
Skipting heimsins i áhrifasvæði i lok
heimsstyrjaldarinnar siðari hefur orðið
hemill á sókn hinna smærri rikja til frels-
is, lýðræðis og velmegunar. Þvi verður að
brjóta það kerfi niður, afmá allar her-
stöðvar á erlendri grund. Sumir gera sér
vonir um að þau umskipti geti tekist
með samningum stórveldanna sjálfra og
hernaðarbandal. þeirra. Vissulega eru
miklar vonir bundnar við friðsamlega
sambúðhinna kjarnorkuvæddu risavelda,
en þau munu ekki leysa nein vandamál
nema i samræmi við eigin hagsmuni. Æ
sjálfstæðra frumkvæði verður að koma
frá hinum smærri rikjum, þeim sem bera
byrðarnar af skiptingu heimsins i áhrifa-
svæði, þeim sem þjást vegna arðráns
hinnar breyttu nýlendustefnu. Slikt frum-
kvæði hinna smærri þjóða hefur einkennt
störf Sameinuðu þjóðanna i sivaxandi
mæli á undanförnum árum, vaxandi sam-
staða þeirra býður risaveldunum birginn
á æ ótviræðari hátt. í þeim hópi eiga
islendingar heima. Það er okkur til sárrar
minnkunar að búa enn við erlent hernám,
30 árum eftir lok heimsstyrjaldarinnar
siðari, aðeins vegna þess að erlendir
valdsmenn ákváðu að við skyldum vera á
miðju áhrifasvæði Bandarikjanna að is-
lendingum fornspurðum. Enn vofir sú
hætta yfir okkur að hleypt verði inn i land-
ið erlendum stórfyrirtækjum, undanþegn-
um islenskum lögum og dómstólum, til
þess að nýta orkulindir okkar og flytja
arðinn úr landi. Þvi mun þjóðfrelsisbar-
áttan halda áfram að vera rauði þráður-
inn i öllum þjóðmálaátökum á Islandi, þar
til herinn er farinn, þar til við erum lausir
úr viðjum hernaðarbandalaga, þar til við
ráðum sjálfir yfir auðlindum okkar og at-
vinnulifi.
—m.
Landbúnaðarráðherra
gegn innflutningi sauðnauta
Skepnan er mannýg og arðurinn 1-2 kg. af hagalögðum!
A fundi neðri deildar alþingis
s.l. föstudag kom tii 3. umræöu
frumvarp frá landbiinaðardeild
deildarinnar um aö heimila ráö-
herra aö veita leyfi fyrir innflutn-
ingi á sauönautum, aö uppfylltum
tilteknum skilyröum.
Frumvarp þetta flytur land-
búnaöarnefnd aö beiöni stjórnar
Búnaöarfélags Islands, en sams
konar frumvarp var flutt af
nefndinni á þinginu I fyrra, en
fékk ekki afgreiöslu.
Viö aöra umræöu i neöri deild,
sem fram fór á miövikudaginn
var, uröu ekki miklar umræöur
um frumvarpið en meginefni þess
þingsjá
var samþykkt aö viöhöföu nafna-
kalli meö 15 atkvæöum gegn 2, en
11 þingmenn greiddu ekki
atkvæöi. Þeir sem greiddu
Greiðslur fyrir tannlœkningar
Magnús Kjartansson hefur
lagt fram fyrirspurn til heil-
brigðis- og tryggingaráðherra
um greiðslu sjúkrasamlaga
vegna tannlækninga: Hvaö liöur
framkvæmd á 44. grein al-
mannatryggingalaga um tann-
lækningar? — Er með þessu
vakin athygli á undarlegum
seinagangi við það aö farið sé i
reynd að greiða þann tann-
iæknakostnað úr tryggingunum
sem tilvisuð lög kveða á um.
Viðhafnarú tgáfa
Viðhafnarútgáfa af þjóöhá-
tiöarbók Reykjavikurborgar og
Sögufélags, Reykjavík i 1100 ár,
er komin út, númeruð og árituö.
Fyrstu tvö eintökin voru afhent
forseta Islands, dr. Kristjáni Eld-
járn og borgarstjóra, Birgi tsleifi
Gunnarssyni.
Hafsteinn Guðmundsson hann-
aði bókbandiö, sem er i bláum og
ljósum lit i samræmi við skjald-
armerki Reykjavikur, sem skart-
ar á kili, en að framan er merki
þjóðhátiðarnefndar, gyllt, ásamt
upphafsorðum úr ljóði Einars
Benediktssonar, Ingólfsbær:
„Hér lét hann byggja, Islands
fyrsti faðir”. Spjaldapapplr er
sérunninn, en bókband annaöist
ísafoldarprentsmiðja.
Verð bókarinnar er 3775 krónur.
Pantana má vitja i Bókaverslun
tsafoldar, Austurstræti. Félags-
menn Sögufélags og borgar-
starfsmenn fá 20% afslátt.
Hin tölusettu eintök eru alls 500,
öll árituð. 1 bókinni eru, sem
kunnugt er, 15 greinar eftir jafn-
marga fræðimenn um sögu
Reykjavikur frá upphafi. Meðal
höfunda er forseti íslands.
atkvæöi gegn meginefni frum-
varpsins voru Magnús
Kjartansson og Magnús Torfi
Ólafsson.
Þegar frumvarp þetta kom svo
til 3. umræðu á föstudaginn
kvaddi Halldór E. Sigurðsson,
landbúnaöarráöherra sér hljóðs
en hann haföi ekki veriö
viöstaddur 2. umræöu málsins.
Ráöherrann óskaöi þess, aö
framsögumaður landbúnaöar-
nefndar (Stefán Valgeirsson)
kynnti álit yfirdýralæknis á
slikum innflutningi sauönauta og
var þaö gert. t" áliti yfirdýra-
læknis kom fram, aö hann telur
loftslag hér óheppilegt fyrir sauö-
naut, ekki sé hægt aö fortaka
hættu af smitsjúkdómum, þvl aö
ormar og sullar herji á
sauönautin.
Halldór E. Sigurösson lýsti
andstööu sinni viö frumvarpiö og
kvaöst meö tilliti til upplýsinga
yfirdýralæknis vilja vara þing-
menn viö aö samþykkja þaö enda
þótt þaö væri flutt að ósk stjórnar
Búnaöarfélagsins.
Ingólfur Jónsson studdi inn-
flutning sauönauta, og kvaðst
vilja vara landbúnaðarráðherra
viö þvl að tala við þingmenn eins
og um viðvaninga eða óvita væri
aö ræöa.
Magnús Torfi ólafsson mælti
eindregiö gegn innflutningi sauö-
nauta og taldi lítinn arö af þessari
skepnu, eöa svo sem eitt klló af
hagalögðum af hverju dýri.
Magnús Torfi kvaöst vilja vekja á
þvl athygli, aö sauönautin væru
mannýgasta skepna, sem lifir I
norrænum löndum, og full ástæöa
væri til aö andmæla harölega,
hugmyndum, sem fram höföu
komiö hjá Ingólfi Jónssyni, um aö
gera óbyggt friöland á Horn-
ströndum og vlðar noröan til á
Vestfjörðum aö heimkynni sauö-
nauta.
Ingólfur Jónssonhélt þvi fram,
aö aröurinn af sauönautunum
væri ekki bara eitt klló af haga-
lögöum á skepnu, eins og Magnús
Torfi haföi sagt, heldur 2 kg.!
Stefán Valgeirsson vildi meina,
að þetta væru 2,7 kg af fullorönum
törfum og 2 kg af kúnum og fyrir
kílóiö fengjust 100 dollarar.
Pétur Sigurösson varpaöi fram
þeirri spurningu, hvaöa aöili ætti
að greiða skaöabæturnar, ef
mannýg sauðnaut yllu slysum á
fólki noröur á Hornströndum, á
útivistarsvæöi landsmanna allra.
Atkvæöagreiöslu um máliö var
frestaö.
Oddvitalaun
hœkki
30-50%
Gunnlaugur Finnsson,
Karvel Pálmason, Sighvatur
Björgvinsson, Garðar
Sigurösson og ólafur G.
Einarsson flytja frumvarp um
þá breyting á sveitarstjórnar-
lögum að oddvitalaun verði
6% af öllum rekstrartekjum
sveitarfélags i þeim hreppum
þar sem sveitarstjóri er ekki
starfandi.
Oddvitalaun eru nú 4% af
tekjum sem oddvitar inn-
heimta fyrir sveitarsjóð, og
auk þess visst gjald — á sl. ári
195 kr. — reiknað á hvern i-
búa hrepps. Miðaö við sl. ár
mundi þessi breyting þýða
30—50% hækkun á launum
oddvita. 1 hreppi með 266 ibúa
ætti oddviti að fá 320 þús. skv.
frumvarpinu og hækka um
50%, en i hreppi með 573 ibúa
yrðu launin 1.017 þús. og
hækkunin 33%.
Brennivínsmál
rædd á þingi
A fundi samcinaðs Alþingis sl.
föstudag mælti EUert Schram
fyrir nefndaráliti allsherjar-
nefndar þingsins varöandi tvær
tillögur um áfengismál.
Nefndin leggur til aö tillaga frá
Helga Seljan og fleirum um
nefndarskipan um áfengismál
verði samþykkt, en samkvæmt
tillögunni skal sllk nefnd gera út-
tekt á stöðu áfengismálanna og
leggja fram tillögur til úrbóta.
Hins vegar vildi allsherjar-
nefnd ekki mæla meö samþykkt
hinnar tillögunnar um áfengis-
mál, sem flutt var af Karvel
Pálmasyni og fleirum, en efni
þeirrar tillögu er að skora á rikis-
stjórnina að veita ekki áfenga
drykki i veislum sinum.
I nefndarálitinu segir m.a.:
„Þaö er hins vegar mat nefndar-
innar, að Alþingi geti ekki sett
ráöherrum reglur I þeim efnum,
heldur sé það þeirra sjálfra að
ráöa sinum veitingum, eins og að-
stæöur bjóða hverju sinni”.
Undir þetta nefndarálit rita
Ellert Schram, Ólafur Einarsson,
Jón Skaftason, Magnús Torfi
Ólafsson, Jónas Arnason og Lár-
us Jónsson.