Þjóðviljinn - 06.05.1975, Qupperneq 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 6. mai 1975.
Valdimar Lárusson:
Ofsatrúarrektormn í Skálholti
og hin „Hreina trú
99
I siðasta hefti timaritsins
„Kirkjuritið”, sem gefið er út af
Prestafélagi Islands 4. tölubl. 40.
árgangs 1974, er grein, sem ber
yfirskriftina „Tilvera til dauða,
— trúin hrein.” eftir séra Heimi
Steinsson rektor lýðháskólans i
Skálholti.
Grein þessi, sem er skrifuð til
höfuðs þvi, sem rektorinn kallar
„andatrúarmenn”, þ.e.a.s. þeim,
sem aðhyllast kenningar spirit-
ismans og skoðanir þær, sem þar
eru fram settar, er skrifuð af
sliku ofstæki og algeru virðingar-
leysi fyriröllu, sem venjulegt fólk
kallar frjálsa hugsun, að senni-
lega verður að leita aftur til 17.
eða 18. aldar til að finna henni
nokkra hliðstæðu i rituðu máli,
þegar ofstæki og valdniðsla kirkj-
unnar, með helvitiskenninguna i
broddi fylkingar, tröllriðu svo
biður
Nýlega birtist i Kirkjuriti grein
eftir undirritaðan. Nefnist greinin
„Tilvera til dauða — trúin hrein”.
Grein þessi hefur m.a. að
geyma alllanga aðför að „sálar-
rannsóknamönnum.” Munu
u.þ.b. fjórar af tæplega ellefu sið-
um greinarinnar beinlinis snúast
um þetta efni. Að öðru leyti er i
greininni fjallað um ýmislegt
annað.
Á dögunum birti Þjóðviljinn
brotúr nefndri grein, liðlega hálf-
an dálk af tæpum tuttugu og
tveimur. Varla mun það vera til-
viljun ein, að þarna var valin
langsamlega harðorðasti hluti
greinarinnar. Yfirskrift valdi
Þjóðviljinn og aðra en þá, sem
greinin i raun ber.
Nú skal það skýrt fram tekið,
að það hvarflar ekki að mér að
biðja nokkurn mann velvirðingar
á þeim orðum, er Þjóðviljinn
vitnaði til. Hitt er rétt að undir-
strika, að auðvelt er að misskilja
eitt og annað i nefndum ummæl-
um, ef þau eru lesin án samhengis
við greinina i heild
Þess háttar missKilningui hef-
trúarlifi þjóðarinnar, að enn i dag
ber hún þess vart bætur.
„Miðillinn
situr í rökkri"
Grein sina hefur rektorinn á
þvi, að segja að „illkvittnir menn
hafi löngum sagt, að andatrú sé
þjóðarátrúnaður islendinga”, en
vill þó hvorki staðfesta þá fullyrð-
ingu, né hafna henni! og að
„hvar, sem tveir eða þrir séu
samankomnir og trúmál beri á
góma, séu „sálarrannsóknir á
næsta leiti”, og fyllist af þvi
heilagri vandlætingu; einnig telur
hann, að að dómi „andatrúar-
manna” sé það ekki sæmandi
upplýstum 20. aldar mönnum að
„trúa”; þeim sæmi það eitt að
„rannsaka”. „Sálarrannsóknir”
séu ekki „trú” heldur „visindi”.
ur nú á fáum dögum komið fram i
a.m.k. þremur ádrepum i minn
garð, einnig i Alþýðublaðinu, en
tveimur i Þjóðviljanum. Þar
skrifar greinilega fólk, sem ekki
hefur lesið annað en tilvitnun
Þjóðviljans.
Ég mælist ekki undan átökum
um mál þetta allt. Það liggur
jafnvel við, að komi upp i mér
galsi og mig langi til að svara
hlutaðeigandi greinarhöfundum i
sama tóni og þeir viðhöfðu i til-
skrifum sinum. Ekki er það fyrir-
fram vitað, hvert okkar riði feit-
ustum hesti frá rækilegu persónu-
niði i blöðum.
Þegar til á að taka nenni ég hins
vegar ekki að standa i þvi að
þrátta við fólk um hluti, sem það
bersýnilega hefur ekki skilið.
Þess vegna biður galdrabrennar-
inn, prestauminginn og hýðinga-
meistarinn sér griða.
Hann biðst ekki undan hörðum
átökum um Kirkjuritsgreinina i
heild. En hann mælist til þess, að
málóðir blaðalesendur skrifi nú
ekki meir fyrr en þeir hafa kynnt
sér efni það allt, sem þeir þykjast
Rektorinn gerir ráð fyrir, að
hver sá, sem sótt hefur venjulega
skyggnilýsingu, fái allvel um það
borið, hver sá „raunvisindalegi
rannsóknarandi” sé, sem þar rik-
ir: Miðillinn situr i rökkri og ryð-
ur upp úr sér nöfnum og spurn-
ingum, en hvekktir tilheyrendur i
dimmum sal taka undir hálfum
huga með einstaka jáyrði; þess-
um spurningaleik sé haldið á-
fram, uppistaðan sé slitrótt
nafnaþula miðilsins, ivafin undir-
tektum viðstaddra! Andrúmsloft-
ið sé allt mettað hálfkæfðri eftir-
væntingu, niðurbældri til-
finningasemi, sefjun og aftur
sefjun! Það fer vart fram hjá
neinum, sem les þessar linur
rektorsins, að hann viti fullvel
hvað hann er að tala um!
Einhvern veginn læðist þó sá
grunur að manni að þarna sé far-
vera að gagnrýna.
Sérstaka ástæðu tel ég til að
óska eftir þvi, að blaðamenn og
ritstjórar Þjóðviljans fari ekki i
yfirbótarskyni að birta fleiri
glefsur úr grein minni eftir eigin
vali. Greinin i heild er birt i 4.
tölublaði Krikjuritsins, árg. 40,
1974. Afgreiðslu annast séra Arn-
grimur Jónsson, Álftamýri 41,
Reykjavik, simi 30570. —
Ef siðasta málsgrein telst aug-
lýsing, mun ég fúslega greiða
kostnað allan, skv. reikningi!
Mér er það i mun, að sem flestir
lesi margnefnda grein i stað þess
að fjandskapast við höfund án
þess að hafa hugmynd um, hvað i
efni er.
Með þökk fyrir birting-
una og kærum kveðjum til
þeirra snarorðu snillinga, er þeg-
ar hafa sent mér tóninn. Sjaldan
hef ég heyrt kátlegar kveðið utan
af þekju en þar sem þrisöngur
þeirra er.
Skálholti, 28. april.
Hcimir Steinsson.
ið heldur betur frjálslega með
sannleikann. Eftir þessari lýs-
ingu að dæma, er það ljóst, að
rektorinn hefur aldrei á skyggni-
lýsingarfund komið, svo fjar-
stæðukennd og beinlinis ósönn er
þessi lýsing hans.
Megininntakið i „heimspeki
sálarrannsóknarmanna” telur
rektorinn vera að lif sé að loknu
þessu, og að einstaklingurinn eigi
sér persónulega framhaldstilveru
handan grafar og dauða, og ekki
kveðst rektorinn fara með al-
rangt mál, er hann geti sér þess
til, að þetta „framhaldslif” eigi
að einkennast af þróunog áfram-
haldandi þroska einstaklingsins,
telur að nefna mætti þess mörg
dæmi úr ritum „sálarrannsókn-
armanna”! Þvilik viska! Þvilik
dirfska af spiritistum, að halda
slikrifirrufram! Það virðist vera
þeirra höfuðglæpur.
Satt að segja nenni ég ekki að
elta frekar ólar við þessa maka-
lausu og ofstækisfullu árásar-
grein á spiritismann, þar, sem
höfundurinn hrúgar upp fullyrð-
ingum og staðhæfingum, sem
rekast svo hver á annars horn, að
úr verður slikur hrærigrautur, að
hverjum heilvita manni hlýtur að
verða með öllu óskiljanlegt, að
fjandakornið að maður hafi
nokkra trú á að rektorinn hafi
minnstu hugmynd um, um hvað
hann er að skrifa. Þó get ég ekki
látið hjá liða að tilfæra hér einn
smákafla úr þessu dæmalausa
skrifi, til að sýna fram á þann
hroka, það takmarkalausa of-
stæki, og það glórulausa svart-
nætti gagnvart tilfinningum og
trúarskoðunum annarra, sem
þessi maður hlýtur að lifa i:
„Samsull lygavísinda"
„Hér á landi er það sérstök
skylda okkar að herja á anda-
trúna, þetta fyrirlitlega samsull
lygavisinda, rakalausrar trú-
arheimspekilegrar þvælu og ó-
geðslegrar sefjunar af lágreistri
og ómennskri gerð. Sú sjón, sem
nýlega bar fyrir augu okkar
flestra i sjónvarpi og eflaust hef-
ur þrásinnis borið fyrir augu okk-
ar margra á ýmiss konar fund-
um, þessi hugstola þráseta alls-
lausra reikunarmanna umhverfis
vanheila persónu, sem kallast
„miðill”, hlýtur hún ekki að
brýna okkur til dáða? Rennur
ykkur ekki til rifja að sjá þessa
takmarkalausu sjálfsblekkingu,
þessa andlegu lágkúru, þennan
inntellektuella vesaldóm fólks,
sem sagt er, að tilheyri einni af
menningarþjóðum veraldar? Er
ekki kominn timi til að hýða bæði
seint og snemma alla þá, sem að
þessum auvirðilegu rökkuróper-
Valdimar Lárussón.
um standa, en stugga hinum, sem
um þá safnast, áleiðis út á klak-;
ann kalda?”
Svo mörg voru þau orð! Hvað
finnst nú mönnum um svona mál-
flutning? Er það kannski á þenn-
an hátt, sem boða á hina sönnu
„"hreinu trú”?
Er það kannski þannig, sem
boða á fagnaðarboðskap frelsar-
ans? Eða hefur rektorinn
kannske aldrei heyrt þessa setn-
ingu: „Dæmið éigi, svo að þér
verðið ekki dæmdir.” Kannske
veit hann heldur ekki hvar hana
er að finna, eða hver sagði hana!
En sé þetta ekki að dæma, þá
veit ég ekki hvaða skilning á að
leggja i það orð.
Finnst mönnum nokkur furða
þó að kirkjurnar séu hálf-tómar á
messudögum, ef þetta á að vera
uppistaðan i prédikun prestanna,
eins og rektorinn leggur til?
Ekki ber að skiljast svo við
þessa hrærigrautar-þvælu rekt-
orsins i „Kirkjuritinu”, að ekki sé
skýrt frá þvi, að hann reyni ekki
að komast að niðurstöðu. Jú, svo
sannarlega kemst hann að niður-
stöðu: Þú átt að „trúa” i fyrsta
lagi, i öðru lagi áttu alveg skilyrð-
islaust að „trúa” og i þriðja og
siðasta lagi áttu að „trúa” I
blindni, án nokkurrar hugsunar,
án nokkurrar gagnrýni, án nokk-
urrar leitar, án nokkurrar við-
leitni til að hafa jafnan það, er
sannara reynist! Þetta er að dómi
rektorsins hin sanna „hreina
trú”, en á hvaðþú átt að trúa, er
öllu erfiðara að átta sig á, hvort
það eru guð eða myrkravöldin.
Það virðist ekki skipta megin-
máli, aðalatriðið er að „trúa”!
„Loddarar og
reikunarmenn"
Og þetta er rektor lýðháskólans
i Skálholti, sem talar! Maðurinn,
sem hikar ekki við að telja þá
prófessor Harald Nielsson, skáld-
ið og mannvininn Einar H. Kvar-
an og fyrrverandi dómprófast
séra Jón Auðuns, — svo aðeins
þrjú nöfn séu nefnd, — af öllum
þeim þúsundum manna um viða
veröld, sem helgað hafa krafta
sina málefni spiritismans lodd-
'ara og reikunarmenn „fyrirlit-
Heimir Steinsson:
Hýðingameistari
sér griða
HORN
í SÍÐU
Hvað
er þá í
veginum?
Á Islandi eru gefin út fimm
dagblöð. f hljóðvarpi eru lesnar
fréttir amk. 10 sinnum á dag. I
sjónvarpi eru fréttir lesnar yfir
fólki 1 sinni á dag.
Allir þessir fréttagjafar hafa
dásamað frelsið, ritfrelsið ekki
siður en aðrar tegundir frelsis.
Allir þessir fréttagjafar hafa
skrifað og/eða birt lofgerðir um
nauðsyn frjálsrar frétta-
mennsku, og um mikilvægi
hennar. Mikilvægið er þá oft tal-
ið felast i þvi að fréttamenn og
fréttagjafar veiti aðhald gegn
kúgun og misrétti og ekki sist
gegn spillingu, og oft geti fréttir
I blöðum og útvarpi orðið til
þess að uppræta kúgunina, mis-
réttiö og spillinguna.
Sjálfsagt er allt þetta rétt.
A fimmtudaginn i siöustu viku
birti Þjóðviljinn staðfesta frétt
af einhverju mesta svindlmáli
sem upp hefur komist hérlendis
um langa hrið. Er þar um að
ræða greiðslur fiskvinnslufyrir-
tækia til fjölmargra útgerðar-
manna, undirborðsgreiðslur,
eins og það er nefnt, þar sem
greiddar eru stórfúlgur til út-
gerðarmanna fram hjá skipt-
um, þannig að sjómenn fái ekki
hlut þar af.
Þetta mál snertir ekki ein-
vörðungu sjómenn. Það snertir
alla þjóöina. Um það er að ræða,
að reiknað er út af hlutlausum
aðila, Þjóðhagsstofnun, hver
staða þjóðarbúsins er, hver
greiðslugeta atvinnuveganna
er, en siðan kemur I Ijós að allur
sá reikningur er út I loftið. Þeir,
sem gefa áttu hinum hlutlausa
reiknismeistara upplýsingar
,um stöðu sina og fjárhagslega
afkomu fyrirtækja sinna lugu
upplýsingum og fölsuðu skýrsl-
ur. Að sjálfu leiðir, að skýrslur
og útreikningar, sem gerðir eru
eftir upplýsingum, sem eru að
meira eða minna leyti upp logn-
ar, leiða ekki til réttrar útkomu.
Sú frétt, sem Þjóðviljinn birti
fimmtudaginn lsta mai og áður
er á minnst, hefur þvi aö engu
reikninga um afkomu þjóðar-
búsins, og við endurútreikning
gæti komið i ljós, að hægt væri
að greiða almenningi mun hærri
laun, og afkoma alls þorra
launafólks gæti verið mun betri.
Enginn Islenskur fréttamiðill
hefur lýst sig andstæðing bættr-
ar afkomu launafólks, og þvi
hefði mátt ætla, að hver frétta-
gjafinn um annan þveran
legðist á eitt um að upplýsa
þetta hrikalega svindl og leggja
þar með sitt að mörkum til þess
að sannleikurinn um stööu
þjóðarbúsins kæmi I ljós.
En allir hinir frelsisdáandi
fréttagjafar, allir þeir frétta-
gjafar, fréttamenn og ritstjór-
ar, sem lofsungið hafa nauðsyn
hlutlausrar fréttamennsku og
réttrar steinþegja. Segja ekki
einu orði frá þvi, að miljónatug-
um og aftur miljónatugum er
stolið frá sjómönnum og komiö
undan bókhaldi og færslum.
Þegar þetta er skrifað er
mánudagur. Þá hafa önnur blöö
en Þjóðviljinn ekki skrifað orð
um þetta mál. Þá hefur hljóð-
varpið ekki sagt frá þvl með
einu oröi, og þá hefur sjónvarpið
með formann Blaðamannafé-
lagsins og verðlaunafréttamann
ekki skýrt frá þessu máli.
Engum ætti að þykja undar-
legt þótt Morgunblaðið og Visir
reyni að þegja slik mál I hel.
Það eru þeirra menn, sem hér
eig hlut að máli, og eins og einn
þingmaður þeirra hefur oröað
það, er ætlun flokksins að halda
hllfiskildi yfir atvinnurekend-
um.
önnur dagblöð eru lítils virði I
þessu máli og því ekki ástæða til
þess að gera sér grein fyrir þögn
þeirra, en hafa ber þó I huga þá
vissu, aö hræðslan er oft meiri
valdur um gerðir manna en
nokkuð annað.
En af hverju þegir útvarpið?
Af hverju þegirverðlaunafrétta-
maðurinn I sjónvarpinu?
Það hefur viljað brenna við,
að sjónvarps- og útvarpsmenn
hafi hlaupiö á eftir hvers kyns
fréttum úr Morgunblaðinu,
jafnvel þótt þær séu úr lausu
lofti gripnar, og gert úr þeim
hávaða og ægilegan hvell.
En af hverju þá ekki nú? Frétt
Þjóðviljans er staðfest af for-
manni Landssambands Isl. út-
vegsmanna og forstjóra Bæjar-
útgerðar Reykjavíkur. Hvað er
þá I veginum? —úþ.