Þjóðviljinn - 07.10.1975, Blaðsíða 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Þri&judagur 7. október 1975.
af erlendum vettvangi
Indónesísk kol
á döfinni
Indónesía hefur um langt skeið
verið eitt af mestu olíufram-
leiðslulöndum heims. Margt
bendir til þess að á komandi
árum komist hún einnig í röð
mestu kolaframleiðsluríkja
Suharto, rlkisleiðtogi Indóneslu.
Indónesía hefur lengi veriö talin
eitt af auöugustu löndum heims
miðað við náttúruauðlindir, en
efnahagur landsins hins vegar
verið í ólestri, enda stjórnarfar
mjög I skötullki og fjármála-
spilling í algleymingi. Hækkun
oliuverðsins síðastliðin tvö ár
hefur þó orðið Indónesíu mikil
búbót, en landið er sem kunnugt
er eitt af mestu oliuframleiðslu-
rikjum heims. Engu að siöur
eru indónesar i sárri þörf fyrir
meira fjármagn. Landsmenn
eru yfir hundrað miljónir og al-
menningur býr við sist betri
kjör en gengur og gerist um þró-
unarlönd. Þar að auki hefur
undanfarið gætt nokkurrar sölu-
tregðu á indónesiskri oliu, sum-
part vegna þess að henni hefur
verið haldið i tiltölulega háu
verði vegna þess hve litið er i
henni af brennisteinsefni.
En Indónesia hefur aðra orku-
lind. Þar er i jörðu mikið af kol-
um. Eftir siðari heimsstyrjöld,
meðan vestrænir auðhringar
höfðu oliuframleiðslurikin i vas-
anum og gátu haldið oliunni i
lágu verði, urðu kolin úrelt sem
orkulind vegna mikils rekstrar-
kostnaðar við kolanám. En við-
horfin i þeim efnum hafa snar-
lega breyst við oliuverðhækkan-
ir siðustu tveggja ára.
Auöhringar
komnir á kreik
Nú hefur Indónesiustjórn því i
hyggju að stórauka kolanám i
landi sinu. Þar hefur stjórnin,
sem þekkt er fyrir hægristefnu
og fjandskap við sósialisma, ná-
iö samstarf við vestræna auð-
hringa eins og Súmitomó (jap-
anskur), Bethlehem (banda-
riskur) og hið viðkunna bresk-
hollenska oliufyrirtæki Shell.
Vestrænir námusérfræðingar
hafa sagt að Indónesia geti sem
best orðið eitt af mestu kola-
framleiíslulöndum heims. Einn
þeirra, Stuart Bainton hjá Shell
International, telur að þar séu i
jörðu miljarðar smálesta af kol-
um, en til þessa hafi aðeins ver-
ið brotnar úr jörðu af þeim um
fimmtiu miljónir smáiesta.
Súmatra
kolaauöugust
Til þessa hefur aðeins um
tuttugasti hluti Indónesiu verið
kortiagður jarðfræðilega, svo að
enn er að miklu leyti á huldu
hversu mikil auðævi þar eru i
jörðu, og á það einnig við um
kolin. 1 fimmta hluta landsins
hefur nánast engin leit farið
fram eftir auðlindum i jörðu. En
talið er að mest sé af kolunum á
Súmötru. Þar eru nú starfrækt-
ar tvær kolanámur, en engar á
öðrum eyjum. Þær, eru við
Ombilin vestan til á Súmötru og
i Bukit Asam á eynni sunnan-
verðri.Hollendingar hófu að
brjóta þar koi meðan þeir réðu
þar löndum, en eftir siðari
heimsstyrjöld hefur mjög dreg-
iðúr framleiðslunni. Kemur þar
bæði til slöpp frammistaða
indónesisku stjórnarinnar á
sviði efnahags- og framkvæmda
og litil eftirspurn eftir kolum á
heimsmakaðnum meðan olian
var i íágu verði. Þriðju kola-
námuna, sem er við Mahakam á
Borneó austanverðri, var hætt
að starfrækja 1971. Frá 1961 til
siðastliðsins árs minnkaði kola-
framleiðsla Indónesiu úr 560.000
smálestum i 180.000 smálestir.
Til samanburðar má geta þess
að 1939 voru um 600.000 smálest-
ir brotnar úr jörðu i Ombilin-
námunni einni.
ir kol. Þá er gert ráð íyrir i áætl-
uninni að keypt verði skip til
kolaflutninga.
Shell hefur frá þvi á siðast-
liðnu ári framkvæmt jarðfræði-
legar rannsóknir á 71.000 fer-
kilómetra bletti á Súmötru og
varið til þess um 170 miljónum
króna. Ekki hefur ennþá verið
opinberað hvaða árangur þess-
ar rannsóknir hafa borið.
Súmitomó
og Bethlehem
En fleiri auðhringar eru með i
leiknum en Shell. Súmitomó-
hringurinn japanski hefur haft
Ombilin-námuna til athugunar
með tiu ára áætlun i huga. Nú
eru aðeins brotnar þar upp um
80.000 smálestir kola árlega, en
samkvæmt áætlun japananna á
að auka framleiðsluna upp i
650.000 smálestir um árið. Legg-
ur Sumitomó til að fjárfestur
verði á næstunni um hálfur sjö-
undi miljarður krónai Ombilin-
námunni. Sjálf hefur Indónesfu-
Kort af Indóneslu og grannlöndum.
En nú hefur Indónesiustjórn
— og auðhringarnir — ■ hafist
handa um að snúa þessari þró-
un við með tilliti til iðnaðarrikj-
anna, sem hungrar og þyrstir
eftir orku. Indónesisk stjórnar-
völd og oliuhringurinn Shell
hafa þegar hafið samningaum-
leitanir i þá átt. Gert er ráð fyrir
tuttugu ára áætlun, og er fyrir-
hugað að samkvæmt henni verji
Shell sem svarar um 200
miljörðum isl. króna til aukins
náms i kolanámum þeim, sem
þegar eru til, svo og rannsókna
á ósnortnum kolalögum og
byggingar útskipunarhafna fyr-
stjórn þegar látiö mestan hluta
þess fjár, sem ætlað er til þró-
unarframkvæmda þetta ár,
ganga til framkvæmda við
námuna i Bukit Asam, og um
ellefu miljarða króna að auki.
Þriðji auðhringurinn, sem er
ofarlega á blaði af þeim, sem
eru á höttunum eftir auðævum
Indonesiu, er Bethlehem-Indo-
nesia, sem mun mestanpart
vera i bandariskri eigu. 1 vor
fundu leitarmenn þessa fyrir-
tækis ný kolalög á vestanverðri
Súmötru, og hefur verið giskað
á að þar séu um 150 miljónir
smálesta af kolum i jörðu. dþ.
ÆSÍ lýsir stuöningi
við jafnréttisbaráttuna
Fulltrúaráðsfundur Æskulýðs-
sambands íslands haldinn 30.9.
1975 samþykkti samhijóða eftir-
farandi áiyktun:
„Fulltrúaráðsfundur Æsku-
lýðssambands tslands haldinn 30.
september 1975, lýsir yfir fyllsta
stuðningi við baráttuna fyrir
jafnrétti kynjanna. Fundurinn
vekur athygli á þvi að þrátt fyrir
lagasetningar um jafnrétti kynj-
anna er langt frá þvi að um sé að
ræða jafnrétti i raun. Fulltrúaráð
Æ.S.l. bendir sérstaklega á eftir-
farandi:
Að konur eru lang'stærstur hóp-
ur, eða ekki minni en 80% þess
láglaunafólks sem hefur u.þ.b.
50.000.- kr. i mánaðardagvinnu-
tekjur.
að konur eru ekki virtar sem
fullgilt vinnuafl heldur notaðar af
atvinnurekendum sem vara-
vinnuafl sem kalla má út á vinnu-
markaðinn þegar henta þ.vkir, en
sendar eru inn á heimilin jafn-
s'kjótt og til samdráttar, kreppu
og atvinnuleysis kemur.
að tvöfalt vinnuálag hvilir oft-
ast á þeim konum sem þátttak-
endureru i atvinnulifinu, þar sem
að loknum vinnúdegi utan heimil-
is biður þeirra gjarnan fullt starf
heima fyrir.
Æskulýðssamband Islands lýsir
yfir stuðningi sinum við baráttu-
aðgerð þá fyrir jafnrétti kynj-
anna sem felst i hinu svokallaða
„kvennafrii” 24. okt. nk.”
Agnete Munkesö.
Þessi hópur
hefur gleymst
Hér á landi hefur verið
stödd síðustu tvær vikur
dönsk kona, Agnete
Munkesö að nafni, en hún
er ráðgjaf i heyrnarlausra í
sínu heimalandi. Hefur
hún verið hér á vegum
Foreldra- og styrktarfé-
lags heyrnardaufra til að
rannsaka aðstæður og
möguleika heyrnardaufra
hérlendis til menntunar og
vinnu.
Lesendum verður e.t.v. fóta-
skortur um orðin „ráðgjafi
heyrnarlausra” þvi sú starfsstétt
er ekki til hér á landi. t Dan-
mörku eru hins vegar starfandi 12
slikir og þeir eru einnig til á öðr-
um Norðurlöndum og i mörgum
Evrópulöndum. t Danmörku eru
heyrnarlausir um 3.500 og fengu
þeir sinn fyrsta ráðgjafa árið
1953. Hér á landi munu þeir vera i
kringum 140 en ekki eru til ná-
kvæmar tölur.
Við spurðum Agnete hvernig
tsland kæmi út i samanburði við
Norðurlönd hvað snertir aðstoð
við heyrnarlausa.
— Heyrnarlausir hafa minni
möguleika til menntunar hér og
eiga erfiðara með að hagnýta sér
það sem þjóðfélagið hefur upp á
að bjóða. Það má t.d. nefna iðn-
nám. Á þvi sviði geta heyrnar-
lausir fengið túlka sem tala
fingramál með sér i bóklega tima
og látið þá túlka fyrir sig náms-
efnið. Hér hefur tekist nokkurt
samstarf milli Heyrnieysingja-
skólans og Iðnskólans þannig að
kennarar i sumum bóklegum
greinum koma i Heyrnleysingja-
skólann og segja nemendum þar
frá námsefninu. En þá verða þeir
hevrnarlausu að lesa af vörum
þeirra. Þetta er erfitt fyrir alla
aðila. Og heyrnarlausir geta ekki
orðið meistarar.
Svo er hér enginn ráðgjafi fyrir
heyrnariausa. Það er brýn þörf á
að ráða slikan mann sem getur
túlkað fyrir þá þegar þeir leita
læknis, leggjast á spitala, þegar
heyrnarlausir foreldrar fara á
foreldrafundi i skólum o.s.frv.
Heyrnarlausir geta einungis átt
samskipti við annað fólk skriflega
og þetta gerir þeim óskaplega
erfitt fyrir. Um skeið var mikil á-
hersla lögð á það, bæði hér og
annars staðar, að kenna heyrnar-
lausum að lesa varamál. Sem
betur fer sáu menn að þetta var
Rætt við
Agnete
Munkesö,
danskan
ráðgjafa
heyrnarlausra,
sem kannar hér
aðstöðu og
möguleika
heyrnarlausra
til menntunar
og starfa
mjög erfitt fyrir þá og nú hefur
aftur verið horfið til þess að
kenna fólki, foreldrum og“ að-
standendum, fingramál. Hér er
t.d. einhver kennsla i þvi á vegum
Foreldrafélagsins.
—- En hvernig stendur á þinni
veru hér?
— Ég kom hingað fyrr i sumar
vegna æskulýðsmóts sem halda á
hér á landi næsta sumar fyrir
norræna heyrnleysingja. Ég á
sæti i norrænu ráði sem fjallar
um málefni heyrnarlausra. Þá
réð Foreldrafélagið mig til starfa
við þessa könnun og kostar það
hana að öllu leyti. Að henni lok-
inni skila ég skýrslu sem lögð
verður fyrir rikisvaldið. Er hlut-
verk hennar að sannfæra rikis-
valdið um þörfina á að komið
verði á laggirnar ráðgjöf fyrir
heyrnarlausa. Við vonumst eftir
þvi að viðbrögðin verði jákvæð
þvi það má segja að þessi hópur
hafi orðið úti og gleymst. Hlut-
verk slfks ráðgjafa er að vera
tengiliður milli heyrnarlausra og
þeirra sem fulla heyrn hafa.
Heyrnarlausir finna mjög vel fyr-
ir þessari þörf þvi eins og er eru
þeir mjög háðir sinum nánustu og
fá ekki notið þess sem þjóðfélagið
hefur upp á að bjóða. —ÞH

L
SONGUR DAVIÐS
Ég trúi að þú takir ekki mútur,
— torvelt mun að efla flokksins sjóð —
þó þú takir Ármannsfellið útúr
umsækjendahóp um græna lóð.
Ég trúi, því að ella ertu farinn
og ísleifur er varla lengur til.
Ég tortryggi þig ekki, — trúi bara,
ég trúi þér án nokkurs fyrirvara.

(JHA)