Þjóðviljinn - 22.10.1975, Page 6

6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 22. október 1975.
Meöferð borgarinnar á heiðursgjöf
norðmanna fyrir neðan allar hellur
hafa skilið það táknræna við gjöf-
ina né heldur þá skyldu sem þau
tóku sér á herðar með þvi að veita
henni viðtöku. Eins og Inge
Rahnes segir i Morgunblaðinu þá
hefur hér verið farið illa meö
góða gjöf. En þó meðferðin á
skipinu sé miður góð, þá hefur
hún þó versnað siðan. Viðskiln-
aður teinæringsins Arnar nú, þar
sem skipið er komið á land i
Nauthólsvikinni, er svo langt
fyrir neðan allt velsæmi að furðu
gegnir, að slikt skuli geta hent hjá
siðmenntuðum mönnum.
1 stuttu máli sagt þá stendur
skipið á landi og er hálft af vatni.
En niðri i vatninu liggur svo
bingur af kolryðguðum járnbút-
um, sem notaðir hafa verið i kjöl-
festu, þegar skipinu hefur verið
siglt. Þetta er alveg ófært, þvi
ryðið getur valdið stórskemmd-
um á trénu þar sem það liggur
við. Ofan i ryðvatninu er svo hið
dýra segl skipsins i dyngju óupp-
gert og byrjað að skemmast af
bleytu og ryði. Kaðlar og stög
sem tilheyra siglutré skipsins eru
þarna lika i algjörri óhirðu. Ekki
hefur skrapa eða pensill komið
nálægt þessu fagra skipi siðan
það kom til landsins, eins og segir
i Morgunblaðsgreininni. En lengi
býr að fyrstu gerð, svo enn er ekki
búið að eyðileggja byrðing skips-
ins að þvi er séð verður i fljótheit-
um.
Slik meðferð er algjörlega ófor-
svaranleg og til mikillar vanviröu
fyrir borgina, jafnvel þótt um ó-
merkilegan bát hefði verið að
ræða. En þegar slik meðferð
lendir á vönduðu skipi, sem er
hreinn dýrgripur frá byggingar-
sögulegu og siglingafræðilegu
sjónarmiði og auk þess heiðurs-
gjöf gefin höfuðborginni á há-
tiðarstundu af vinaþjóð, þá
verður slik meðferð óafsakanleg
eins og drýgður glæpur, sem ekki
er hægt að fyrirgefa. Ef skipinu
verður ekki bjargað fljótlega úr
þvi ástandi sem það er i nú, áður
en frost koma, þá verður það
dæmt til eyðileggingar þar sem
það stendur. Það sem þarf að
gera til að bjarga skipinu er:
I fyrsta lagi þarf að lyfta skip-
inu og láta það standa á hlunnum
en ekki eins og nú er með kjölinn
niðri I moldinni.
í öðru lagi þarf að fjarlægja
siglutré með tilheyrandi köðlum
ásamt seglum úr skipinu og sjá
um að þetta verði þurrkað.
1 þriöja lagi verður að fjarlægja
ryðgaða járnið ásamt öðru þvf
drasli, sem nú er i skipinu.
1 fjórða lagi þarf að taka negl-
una úr skipinu sé hún til, en ann-
ars að útbúa neglugat svo vatn
geti lekið niður. Jafnhliða þarf að
hreinsa botn skipsins að innan.
1 fimmta lagi þarf að útbúa
sterka seglyfirbreiðslu yfir skipið
með mæni sem myndar bratt þak.
Sé það gert sem hér hefur verið
1 dálkum Velvakanda í Morg-
unblaðinu þriðjudaginn 14. okt. sl.
birtist smágrein send frá Noregi
og undirskrifuð af Inge Rahnes,
Nordás, með yfirskriftinni: „Illa
farið með góða gjöf”. Þarna er
deilt með rökum á illa og ófor-
svaranlega meðferð á heiðursgjöf
norðmanna til Reykjavikurborg-
ar. En eins og borgarbúar vita
gáfu norðmenn Reykjavikurborg
á ellefu hundruð ára afmæli um
landnám Ingólfs i fyrrasumar,
teinæring með knarrarlagi. Skip
þetta er hin mesta gersemi i vit-
und allra þeirra manna, sem eitt-
hvert skyn bera á slika hluti.
Skipinu sigldu svo út hingað ungir
norðmenn og afhentu það borg-
aryfirvöldum sem heiðursg'jöt
frá norsku þjóðinni, i minningu
landnáms Ingólfs i Reykjavik.
Þetta friða far heitir örn, eins og
faðir landnámsmannsins hét.
Með siglingu Arnarins hingað
sumarið 1974 sönnuðu norðmenn
að á sliku opnu skipi sem þessu er
hægt að sigia yfir opið úthaf milli
landa og að norskbyggði knörrinn
er mikið sjóskip. Þegar norð-
mennirnir völdu þessa gjöf handa
reykvikingum þá var hún
táknræn um siglingu Ingólfs
Arnarsonar sem lagði út frá Dals-
firði ellefu hundruð árum áður og
sigldi til Islands og stofnaði hér
fyrstu varanlegu búsetuna þar
sem höfuðborgin Reykjavik
stendur nú.
Vandi fylgir
vegsemd hverri
Þetta var heiðursgjöf vina-
þjóðar á þjóðhátiðarafmælinu,
minningargjöf um Iandnám
Ingólfs i Reykjavik. Gjöfinni
fylgdu engin skilyrði frá norð-
manna hálfu. En þeir trúðu þvi
og treystu að yfirvöld i höfuðborg
tslands mundu meta slika gjöf að
verðleikum og þvi varðveita hana
svo lengi sem tök væru á, sem
hvern annan dýrgrip. En þarna
misreiknuðu norðmenn sig. Þrátt
fyrir þá staðreynd að Reykjavik
er frá upphafi grundvölluð á
sjávarútvegi og aðstöðu til sigl-
inga og þvi gjöfin táknræn fyrir
þessa atvinnuhætti borgarinnar
þá virðast borgaryfirvöld hvorki
Svona er stýrift núna.
lýst getur knörrinn vel staðið úti
yfir veturinn, en að vori verður
svo að skrapa hann og lakkbera
og mála. Ef borgin hefur ekki ráð
á þessu þá á hún ekki að taka á
móti slikri gjöf. Reykjavikurborg
er byggð fyrir fjármuni sem fyrst
og fremst voru sóttir i djúp hafs-
ins, en þó á borgin ekkert sjó-
minjasafn. Hefði hún átt slikt
safn þá hefðu borgaryfirvöldum
óefað gengið betur að skilja gildi
þessarar norsku gjafar. I guð-
anna bænum skemmið ekki tein-
æringinn örn frekar e« orðið er,
heldur varðveitið hann fyrir kom-
andi kynslóðir i minningu Ingólfs
Arnarsonar. Geymið hann handa
þvi sjóminjasafni sem hlýtur að
risa i borginni.
Æskulýðsráð
ber ekki ábyrgð
á mistökunum
Vegna þess að ég hef orðið þess
var að ýmsir halda að örninn hafi
verið i umsjá Æskulýðsráðs borg-
arinnar, þá er það ekki rétt. Ég
talaði við forráðamann ráðsins og
var hann ekki siöur hneykslaður á
meðferðinni á teinæringnum en
ég. Þar fékk ég að vita að skipið
hefur verið i umsjá Siglinga-
klúbbsins Brokeyjar i sumar. Ég
veit ekkert um það hverjir þar
eru forráðámenn, en sýnilega búa
þeir ekki yfir þeirri nauðsynlegu
fagþekkingu &m er undirstaða
þess að geta umgengist slikan
dýrgrip forsvaranlega. Mér
hnykkti við þegar ég heyrði nafn
klúbbsins, Brokey. Mér varð
hugsað til hins mikla völundar og
snyrtimennis, Vigfúsar Hjalta-
lins, sem um langan aldur bjó i
Brokey á Breiðafirði. Enginn
maður sem ég þekki til umgekkst
fljótandi far á virðulegri hátt en
hann. Bátar hans litu alltaf út
eins og þeir væru nýsmiðaðir.
Þannig er umhorfs I bátnum, sem er I verulegri hættu vegna vanhirftu. — Myndirnar ték AKI g*r.
fiskímál
—r**
^eftir Jóhann J. E. Kúld^,
Ármannsfell og vald auðsins
Um „skoðanir" fyrirtækja
Við islendingar stærum okkur
gjarnan af þvi að hér riki skoð-
anafrelsi og svo mikið er vist að
„svo er margt sinnið sem skinn-
ið”; skoðanir okkar eru býsna
fjölbreytilegar. Flestir munu
telja eðlilegt að einstaklingar
láti ekki sitja við orðin tóm
heldur styðji málstað sinn I
verki, t.a.m. með starfi i hans
þágu og með fjárframlögum
eftirefnum ogástæðum, enda sé
slikur stuðningur ekki tengdur
beinum eiginhagsmunum við-
komandi einstaklings. Til þess
að stuðningurinn nýtist sem
best er altítt að einstaklingar
hópi sig saman um ákveðinn
málstað i einhvers konar sam-
tök honum til styrktar. Sem
dæmi um samtök af þessu tagi
má bæði nefna stjórnmála-
flokka og félög á borð við Varð-
berg, Varið land, Vietnam-
nefnd, Samtök herstöðvaand-
stæðinga, Almenna bókafélagið
og Mál og menningu. Þessi
samtök fylgja fram ákveðnum
skoðunum að meira eða minna
leyti og allir sem styðja þau
geta vitað að hverju þeir ganga.
öðru máli gegnir um almenn
einkafyrirtæki I landinu: Þau
kenna sig yfirleitt alis ekki opin-
berlega við ákveðnar þjóðmála-
skoðanir, þykjast vera
„ópólitisk” og höfða til allra
hugsanlegra viðskiptavina
jafnt, bæði sótsvartra ihalds-
manna og eldrauðra
„kommúnista”. Margir vinstri-
menn vita þó að hér er ekki allt
sem sýnist, heldur eru flestir
eigendur slikra fyrirtækja
stuðningsmenn þess stjórn-
málaflokks sem dyggilegast
gætir hagsmuna þeirra, bæði
sem heildar og jafnvel einstak-
linganna sjálfra þegar svo ber
undir. Sumir okkar hafa þó
e.t.v. hingað til gengið i þeirri
góðu trú að það væru fyrst og
fremst eigendurnir sem
einstakiingarsem styddu bless-
aðan Sjáifstæðisflokkinn, okkur
er kannski tamt að lita á fyrir-
tækin sjálf sem einhvers konar
ópersónulegt fyrirbæri sem geti
varla tekið upp á þvi að hafa
skoðanir eða „hugsjónir” sem
þau vilji færa sinar fórnir.
En ármennirnir hans Alberts
hafa svo sannarlega leitt okkur i
allan sannleik um þetta — og
þökk sé þeim fyrir það. Tiltölu-
lega venjulegt fyrirtæki sem
fæst við að byggja hús og selja
þau siðan þeim sem þurfa þaK
yfir höfuðið — það reynist
alltieinu hafa mjög ákveðnar
skoðanir á þjóðmálum — svo
ákveðnar að það hikar ekki við
að fórna fyrir þær einni milljón
af naumum efnum. Og sagan
segir að mörg önnur fyrirtæki i
landinu séu sama sinnis, þar á
meðal sjálft „óskabarn þjóðar
innar” — en það getur nú bara
ekki verið satt þvi að hann
Albert (sem þorir þegar aðrir
þegja og er á móti borgarleik-
húsinu) hefur svarið fyrir það i
sjónvarpinu.
Þeir eru margir sem fúlsa viö
°g þýkjast ekki skilja þegar
islenskir sósialistar taka sér i
munn orðið „auðvald”. Ýmsir,
sem annars eru hliðhollir mál-
stað okkar, virðast telja þetta
innantómt slagorð sem eigi ekki
við islenskar aðstæður. En mér
er spurn: Hvað er það annað en
einmitt ómengað auftvaidi þess
orðs fyllstu merkingu sem birt-
ist okkur i skálkaskjóli þeirra
ármanna? 15.10.75
ÞV.