Þjóðviljinn - 16.03.1976, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 16. mars 1976 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 5
• Hinn upprétti maður
bjó í Austur-Afríku.
• Er miklu eldri en
áður var talið.
Hauskúpa sem fannst i Kenya i september i
fyrra sýnir, að Homo erectus, hinn upprétti maður,
forfaðir nútimamannsins, bjó i Afriku fyrir hálfri
annarri miljón ára.
Einn af beinafundsmönnum, Richard Leakey, tel-
ur fund þennan „stórfenglegan nýjan vitnisburð um
uppruna mannsins”. Vegna þess, segir hann, að
hauskúpa þessi er næstum þvi eins og hauskúpa
„Pekingmannsins”, sem fannst í Kína árið 1927.
Litill loftbor er notaður til að hreinsa steinlag utan af litilli og ævafornri
hauskúpu.
Eftir að Pekingmaðurinn
fannst og svipaður „Javamaður”
einnig, hafa visindamenn hneigst
til að trúa þvi nú um hálfrar aldar
skeið, að hinn upprétti maður ætti
sér fremur skamma æfi — á
þeirra mælikvarða. Þvi að beina-
leyfar þessar i Asiu bentu til
mannvera sem uppi voru fyrir
um það bil hálfri miljón ára.
Adam var afrískur
Richard Leakey segir að beina-
fundurinn bæti við vaxandi
heimildaforða um að mannkynið
hafi fyrst náð þroska i Afriku og
þaðan dreifst um heiminn á hin-
um ýmsu stigum.
Donald Johansson sagði frá upp-
greftri i Kenya.
Donald Johanson, sem hefur
grafið margt merkilegt upp i
Eþiopiu allt frá árinu 1973, kvaðst
i nóvember leið hafa fundið um
150 óein úr tveim 4-5 ára börnum
og 3-5 fullorðnum. Hann sagði að
þessi bein væru að minnsta kosti
3,5 miljónir ára gömul og lýsti
þeim sem „Homo”, mannabein-
um, enda þótt þau væru úr for-
manni, sem ekki var eins full-
kominn og Homo erectus, hinn
upprétti maður.
Áður hafa fundist einstaka bein
af þessum aldri, en þetta er i
fyrsta sinn að það finnast bein úr
heilum hópi ættingja, sem geta
gefið miklar og merkar upp-
Handarpartur, sem raðað er saman úr þriggja miljón ára gömlum
beinum.
Merkur
fornleifa-
fundur
ur mynd af félagslegri einingu
sem er ólik þvi sem við þekkjum
hjá nokkru dýri öðru.”
Við höfum ekki bara áhuga á
gömlum beinum, sagði hann enn-
fremur. Það skiptir máli að við
vitum, hvort forfeður okkar voru
elskulegar og samvinnufúsar
verur eða þá morðóðir apar. Ég
er viss um að maðurinn var rán-
dýr. En það eru engin merki um
það frá þessum steingervinga-
timum að hann hafi drepið rétt
eins og við gerum af illfýsni einni
saman.
Ný og ný met
Foreldrar Richards Leakeys
urðu fyrst til þess að finna bein i
Tansaniu bæði af „Homo” og svo
Australopithecus svonefndum,
sem var vera sem meira liktist
öpum. Menn töldu um skeið að
Australopithecus væri beinlinis
forfaðir mannsins. En seinni tima
vitnisburður hefur sýnt fram á
það, að hann var einskonar hliða-
grein á ættartrénu sem siðar dó
út.
Árið 1969 tók Richard Leakey
að grafa upp bein i Tansaniu og
fann þá meðal annars hauskúpu
greindarlegs „Homo” sem var 2,8
að sam
Ævaforn bein sýna
hjálp er
manninum
eðlislæg
Donald Johanson og Richard Leakey: Þetta fólk drap ekki i briarii.
Þegar hauskúpan i Kenya er
tekin með öðrum nýlegum beina-
fundum i Afriku — er þar hafa
fundist leyfar vera sem skyldar
eru mönnum og eru a.m.k. 3,5
miljón ára gamlar. Við vitum
núna, segir Donald Johansson,
annar beinaleitari til, að sú ættar-
tala sem til okkar liggur nær
miljónum ára lengra aftur I tim-
ann en við höfum til þessa haldið.
t þessari viku skýrðu þeir
Leakey og Johansson "frá starfi
sinu á fréttafundi sem National
Geographic Society efndi til.
Leakey ræddi um nýja fundi fyrir
austan Turkanavatn, sem til
skamms tima hét Rudolfvatn, og
Stamps of Denmark,
lceiand, and Norway
The Earlier Issues. Ernest H.
Wise. Heinemann Fhilatelic Seri-
es — Number Five. Heinemann
1975.
Höfundurinn er frá Hull og hef-
ur fengist við tæknifræðslu þar.
Hann hóf snemma að safna fri-
merkjum og hefur lengi safnað
frimerkjum meðal annars þeim,
sem segir frá i þessari bók. Fri-
merki frá þessum löndum hafa
lýsingar um vöxt og viðgang
tegundarinnar. Þessi hópur eða
fjölskylda hafði búið i þurru set-
lagi og hefur að likindum drukkn-
að i skyndilegu flóði.
Samvinnufólk
Fræðimönnunum bar saman
um það að beinafundirnir gæfu
meðal annars heldur jákvæðár
upplýsingar um eðli mannsins.
Mikið hefur verið skrafað fyrr
og siðar um að maðurinn væri
árásargjörn skepna að eðlisfari.
En Richard Leakey sagði að
vitnisburður beinabundanna væri
sá, að maðurinn væri samvinnu-
lengi verið mjög eftirsótt af söfn-
urum um allan heim .Höfundurinn
vera að eðlisfari. Hvað eftir ann-
að finnum við ummerki manna
sem höfðu samvinnu um veiðar
fjallar hér um eldri merki þess-
ara rikja. Þetta rit er hluti rit-
og annan starfa og sneru aftur til
heimastöðva. Hann sagði enn-
fremur, að „við sjáum fyrir okk-
safns Heinemanns um frimerki.
Ritgerð höfundar um islensk fri-
merki virðist itarleg, höfundurinn
tinir til afbrigði og rangprentanir
og margt fleira sem öllum söfnur-
um er nauðsynlegt að vita af.
Þetta virðist þörf bók fyrir þá
sem stunda frimerkjasöfnun.
The lost Honour of
Katharina Blum
or: How Violence Develops and
Where it Can Lead. Heinrich Böll.
miljónir ára að aldri. Arið 1973
tók Donald Johanson að grafa upp
forn bein i Eþiópiu, sumar af
Homo, sumar af Australo-
pithecus, sem var unnt að stað-
setja um það bil þrjár miljónir
ára aftur i timann. 1 fyrra setti
Mary Leakey nýtt met með
Homo nokkrum i Tansaniu, sem
er 3,3-3,7 miljónir ára.
Allar þessar „manngerðir” eru
ekki sagðar af „hinum upprétta
manni” heldur af „manni með
spurningarmerki” — sem er eldri
manntegund sem enn hefur ekki
verið safnað nægilegri vitneskju
um.
En hin nýja hauskúpa Richards
Leakeys af uppréttum manni ger-
ir bæði að færa menn af þroska
Pekingmanns miklu aftar i tima
og breytir einnig hugmyndum um
heimkynni fornamanna og út-
breiðslu tegundarinnar.
Donald Johanson gat raðað
saman fornum beinum i þriggja
miljón ára gamla hendi, sem ekki
er sérlega ólik höndum mann-
fólks þess sem nú lifir. Þessi hönd
sýnir að i þann tið gengu forfeður
okkar ekki á fjórum, heldur voru
uppréttir. Við þetta má bæta lær-
beinum og mjaðmarbeini sem
bera vitni um það, hve óralangt
er siðan farið var að ganga með
svipuðum hætti og við gerum i
dag.
Translated from the german by
Leila Vennewitz. Secker & W'ar-
burg 1975.
Sagan er i rauninni árás á sorp-
pressuna þýsku, Springer-blöðin
og keimlikan samsetning, einnig
fá lögregluyfirvöld sinn skerf.
Sagan er vel skrifuð og ýkjulaus
og myndin sem kemur fram er
ekki sérlega geðsleg mynd hugs-
unarháttar og skoðana fjöl-
margra þegna sambandsrikisins.
Höfundurinn hlaut Nobelsverð-
launin 1972.
AFERLENDUM
BÓKAMARKAÐI