Þjóðviljinn - 04.04.1976, Qupperneq 2

2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 4. aprll 1976.
Eiginkonur varðskipsmanna ræða við Ólaf Jóhannesson dómsmáiaráðherra i alþingishúsinu.
Þröstur Haraldsson:
Eru tilfinningar og skynsemi
ósætta n I ega r a n d stæö u r?
Eða:Af hverju varð Óli Jó svona kindarlegur mitt í kvennahópnum
Þröstur Haraldsson
blaðamaður, sem venju-
lega skrif ar á aðrar síður
Þjóðviljans en jafnréttis-
siðuna, brýtur hér uppá
athyglisverðu efni til í-
hugunar og umræðu. Iðu-
lega er konum borið á
brýn, að þær séu svo til-
f inningasamar í eðli sínu,
að þær dugi lítt í harðri
baráttu stjórnmálanna.
Þótt oft haf i verið bent á,
að hér sé um uppeldis-
mun en ekki eðlismun að
ræða, er sjaldnar rætt um
hitt, sem Þröstur gerir
hér, hvort tilf inningarnar
útiloki skynsemi og öf ugt.
Hvort þetta tvennt geti ó-
mögulega farið saman.
Það var merkileg upplifun fyrir
mig að vera niðri i Alþingishúsi
daginn sem eiginkonur og mæður
varðskipsmanna heimsóttu Ólaf
Jóhannesson dómsmálaráðherra
i þvi skyni að koma á framfæri
við hann óánægju sinni með léleg-
an aðbúnað rikisvaldsins við
Landhelgisgæsluna.
Ekki vegna þess að þar kæmi
eitthvað það fram i landhelgis-
málinu sem ekki hafði heyrst áð-
ur. Ekki heldur vegna þess að ég
væri óvanur að sjá konur i viga-
hug.
Nei, þaðsem vakti athygli mina
var hvernig viðskipti kvennanna
og ólafs fóru fram. Ólafur var að
visu veikur fyrir, þvi hann hefur
eflaustvitað sem var að gagnrýni
kvennanna var réttmæt. En orða-
skipti hans og þeirra afhjúpuðu
Rauðsokkar
undirbúa
ráðstefnu
Ánýliðnum ársfjórðungsfundi
Rauðsokkahreyfingarinnar var
samþykkt ma. að hefja
undirbúning tveggja ráðstefna á
naesíUiniú-
J Er ænarsvegar um að ræða
ráðstefnu eða þing
ireyfingarinnar sjálfrar, sem
yæntanlega verður haldið i júni
)g fjallar þá ma. um ýtarlegri
stefnuskrá en nú er i gildi hjá
tireyfingunni. Hinsvegar er
stefnt að ráðstefnu láglauna-
svenna i nokkurskonar fram-
naldi af þeirri sem haldin var i
janúar i fyrra og mun verða
reynt að fá verkalýðsfélög ti)
samstarfs um ráðstefnuna,
Að þessu sinni var skipt um
tvo i stað eins i miðstöð
hreyfingarinnar, þar sem einn
fulltrúinn gat ekki starfað út sitt
timabil. Eru nú komnar i
miðstöð Herdis Helgadóttir
skrifstofumaður og Kristjana
Bergsdóttir bílstjóri, en út
fóruHelga Steinunn
Guðmundsdóttir nemi og
Þuriður Magnúsdóttir kennari.
mjög greinilega veikan blett sem
allir stjórnmálamenn og reyndar
velflestir karlmenn hafa, hversu
hreinan skjöld og góðan málstað
þeir hafa.
Að sið góðs stjórnmálamanns
reyndi Ólafur að slá ryki i augu
kvennanna og kveða þær i kútinn
með orðfiminni sem hann hefur
tileinkað sér á ferli sinum. En það
hreif einfaldlega ekki i þetta sinn.
Astæðan er sú að til þess að
verða góður stjórnmálamaður er
nauðsynlegt að fjarlægja úr hug-
skoti sinu hvern snefil af venju-
legum hversdagslegum tilfinn-
ingum. 1 karlmannaveröld
stjórnmálanna gildir rökfimin
ein, hin kalda skynsemi sem eng-
um tilfinningum eirir. „Láttu
ekki tilfinningarnar hlaupa með
þig i gönur” er algeng setning i
þessari sérkennilegu veröld. í
raun þýðir hún „1 þessum heimi
er ekkert rúm fyrir tilfinningar”.
Þetta er regla sem sett er ofar
öllu i stjórnmálalifinu. Nái ein-
hver langt á þessu sviði þýðir það
að hann hefur samið sig að þess-
ari reglu til fullnustu.
En svo gerðist það að inn i
karlaklúbbinn alþingi streymdi
hópur fólks sem ekki hefur lært að
þurrka út i sér tilfinningarnar. 1
fyrstu ætlaði Ólafur að snúa kon-
urnar niður á sama bragði og
hann beitir gegn Sighvati og Þor-
steini. En konurnar sáu við hon-
um. Þær skildu fljótt að Ólafur
var einungis að breiða yfir eigið
framtaks- og viljaleysi með orð-
skrúði. Þá tóku tilfinningarnar
völdin.
Með allan siðferðilegan rétt :
fanginu helltu þær yfir hann til-
finningum sinum. Og nú vissi
Ólafur ekki sitt rjúkandi ráð.
Þarna var hann beittur vopni sem
hann kunni engar varnir gegn.
Lengi vel stóð hann eins og þvara
mitt i kvennahópnum og vissi
ekki hvaðan á sig stóð veðrið.
Gegn þessu dugði einfaldlega
engin rökvisi eða skynsemi.
En af hverju er verið að tiunda
þetta? Jú, af þessu má draga tvo
lærdóma.
f fyrsta lagi þann að þessi
stranga afmörkun tilfinninga og
skynsemi er notuð til þess að að-
skilja stjórnmálaheiminn frá öðr-
um heimum. Það er þessi að-
greining sem gerir mönnum kleift
að fyrirskipa allt frá verðhækk-
unum upp i þjóðarmorð á daginn,
en selja ljósaperur á vegum læons
eða rótari á kvöldin til að safna
fyrir hjartaþræðingatæki handa
spitalanum — og hljóta lof og vel-
þóknun almennings fyrir. Það er i
krafti þessa aðgreinings sem
vopnaframleiðandinn getur sagt
og verið trúað: — Ég hef engan
drepið.
t öðru lagi er hér komin lang-
veigamesta ástæðan fyrir þvi út-
breidda vandamáli sem er af-
skiptaleysi kvenna af stjórnmál-
Framhald á bls. 22
ORÐ
í
BELG
Mega konur eiga fleiri
en einn eiginmann?
Eftirfarandi bréf barst i
belginn austan úr Neskaup-
stað:
Ég undirritaður er kennari i
gagnfræðaskóla úti á landi og
kenni m.a. lögfræðihand-
bókina, samantekna af
Gunnari G. Schram. A
dögunum rakst ég á mjög
einkennilegan hlut i þessari
bók. A bls. 65, þar sem getið
er um ástæður fyrir lög-
skilnaði, stendur m.a.: ,,Þá er
það skilnaðarástæða ef annað
hjóna gerist sekt um tvikvæni.
Getur þá hitt krafist
skilnaðar.”
Svo mörg voru þau orð.
Samkvæmt orðabók Menn-
ingarsjóðs er sögnin að
kvænast útskýrð þannig:
„Kvænast, —tist s. kvongast:
kvæntur sem á eiginkonu”.
Þvi er mér spurn : Er frjáls-
ræðið orðið svo mikið hér á
landi, að konur megi kvænast?
Eða er konum frjálst að
„eiga” marga eiginmenn án
þess að hægt sé að krefjast
lögskilnaðar? Gæti kannski
verið, að hér sé á ferðinni sá
hugsanagangur, að það sé
aldeilis útilokað að konu komi
það til hugar að „eiga” fleiri
en einn eiginmann, og þurfi
þvi ekkert að taka fram i
lögum hvaða viðurlög lægju
við sliku?
Náttúrulega verður að taka
það rækilega fram hvað biði
okkar karlmannanna ef við
gerumst sekir um tvikvæni.
Auðvitað dettur okkur það i
hug að „eiga” fleiri en einn
maka. Þvi við erum jú
sterkara kynið, eða er það
ekki?
Guðmundur Bjarnason.
Kallar á ný starfsheiti
Erla Guðmundsdóttir
hringdi og vildi benda á, að ef
tekið yrði i lög, að ekki mætti
auglýsa fremur eftir starfs-
fólki af öðru kyninu en hinu
eins og tekið er fram i jafn-
stöðufrumvarpinu sem nú
liggur fyrir alþingi, þá yrði
nauðsynlegt að endurskoða og
skipta um starfsheiti i ýmsum
störfum.
—Það er allt i lagi með karl-
kynsstarfsheitin allflest, þvi
þau geta llka tekið til kvenna,
sagði hún. Td. þau sem enda á
—ari,—stjóriog álíka (ritari,
skólastjóri osvfrv.) og lika
þau sem enda á —maður, þvi
allar konur eru jú menn
(blaðamaður, skrifstofu-
maður). En hvað á sá að gera
sem vantar td. ráðskonu? Og
hvernig á að auglýsa eftir
hjúkrunarkonu? Ráðsmaður
er að minum skilningi allt
annað en ráðskona, þar er
ekki um sama starf að ræða.
,Hins vegar mun hjúkrunar-
maður vinna nokkurnveginn
sama starf og hjúkrunarkona,
en sé annað starfsheitið notað
fremur hinu, er þá ekki verið
að gera upp á milli kynjana?
Svona er áreiðanlega um
mörg fleiri störf og starfsheiti,
svo ég legg til, að nýyrðanefnd
— ef hún er þá enn við lýði —
fari strax að leggja hausinn i
bleyti og hafi lausnina tilbúna
þegar þetta verður að lögum,
sagði Erla að lokum.
Það er rétt hjá Erlu að
nauðsynlegt mun reynast að
breyta einhverjum starfs-
heitum og hefur það reyndar
verið gert, þótt þau séu ekki
notuð af öllum. Td. er i
samningum verslunarmanna-
félaganna ekki talað um
simastúiku, heldur simavörð
og ekki um vélritunarstúlku,
heldur ritara, bókara eða
annað það sem á við við-
komandi starf án tillits til
kyns.
Oft má komast hjá kyn-
greiningu með þvi að tala um
—fólk, i staðinn fyrir -konur og
- karla. Dæmi: Hjúkrunar-
fólk vantar ... En mörgu má
breyta með litilli fyrirhöfn,
hvort sem það yrði nú einhver
málsmiðanefnd eða fólkið
sjálft sem störfin stundar sem
það verk annaðist. Reynslan
sýnir, að slikt venst mjög
fljótt, einsog td. orðið ritari,
nú eða kennari — hver talar nú
nokkurntima um kennslu-
konur eða skólastýrur, þótt
þau heiti hafi verið algeng
áður fyrr?
Lög um ókyngreindar aug-
lýsingar kalla á fleiri
breytingar, en þær held ég að
verði til bóta. Oft er ekki
aðeins kveðið á um kynið i
starfsheitum, heldur og um
aldurinn og á það fyrst og
fremst við um kvenkynsi
starfsheiti. Hversvegna ættu
fullorðnar konur, grónar i
starfi og kannski nokkurra
barna mæður t.d. að vilja láta
kenna sig við stúlkur og jafn-
vel meyjar (afgreiðslustúlka,
bankamær, simamær)?!
Islenskar stúlkur og
íslendingar
Sigurður Karlsson hringdi
og hafði verið að horfa á
iþróttaþátt i sjónvarpinu:
— Eru stúlkurnar ekki jafn-
miklir islendingar og
strákarnir i augum þeirra sem
lýsa iþróttum? Þegar Bjarni
Felixson var að segja frá
handknattleik kvenna talaði
hann ævinlega um „islensku
stúlkurnar” og „kanadisku
stúlkurnar”. Um karlmenn i
samskonar keppni segir hann
hinsvegar: „íslendingarnir”
og „kanadamennirnir”.
Og þá rennur upp fyrir mér
um leið, hélt Sigurður áfram,
að þannig er lika sagt frá
leikjum milli félaga. Það eru
„Vikingar”, „KR-ingar”,
„Armenningar” osvfrv. sem
keppa þegar karlaliðin eigast
við, en þegar lýst er leikjum
kvennaliðanna, þá eru það
„Vikingsstúlkurnar”, „KR-
stúlkurnar”, „Armanns-
stúlkurnar” osfrv. Einsog
þær séu einhverjir auka-
gemlingar en ekki virkilegir
félagsmenn, þe. raunverulegir
Vikingar, KR-ingar, Armenn-
ingar eða Framarar.
Með von um að iþrótta-
fréttamenn sjái að sér skulum
við slá botninn i að sinni. —-vh