Þjóðviljinn - 20.05.1976, Síða 8

8 SÍÐÁ — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 20. mal 1976
Fimmtudagur 20. mai 1976 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 9
Vitnisburöur
Diönu Montes
,,Nafn mitt er Diana Montes.
Ég er 25 ára gömul og nam
uppeldisfræði við Háskölann i
Santiagó, þegar valdaránið átti
sér stað þann ll.september 1973.
Ég sat sem pólitiskur fangi i ýms-
um fangabtiðum á timabilinu
þriðja jtini 1974 til sjöunda ágtist
1975. Ég legg fram vitnisburö
þennan til að þeir, sem viðstaddir
eru réttarhöldin, megi fá vit-
neskju um hina ómannlegu með-
höndlun, og þá niöurlægingu sem
ekki aðeins ég, heldur foreldrar
minir og systir og þUsundir ann-
ara Chile-bUa hafa þurft að þola.
Þann þriðja jUli 1974 var systir
min og ég stödd á heimili foreldra
okkar. Móðir min var nyfarin Ut.
Klukkan var hálfniu að morgni.
Einhver knUði á dyrnar, systir
min fór til dyra og inn stigu fimm
óeinkennisklæddir menn,
vopnaðir skammbyssum og vél-
byssum. beir tilkynntu að móðir
min, systir min og ég værum allar
hérmeð teknar til fanga á þeim
forsendum, að við hefðum sam-
neyti við föður okkar Jorge Mont-
es Moraga, þingmann
KommUnistaflokksins. Máli
þeirra til stuðnings sýndu þeir
okkur handtökuskipun, sem
undirrituð var af foringja leyni-
þjónustu flughersins, SIFA.
Leyniþjónustumennirnir skipuðu
okkur að fara inn i svefnher-
bergið á meöan þeir rannsökuðu
hUsið. Okkur var tjáð að við
yrðum að skrifa undir skriflega
yfiriysingu, sem skyröi hvar faöir
minn hefðist við, hvaðaðrir með-
limir fjölskyldunnar hétu, hvaða
stjómmálaflokki þeir tilheyrðu
og svo framvegis. Við vissum
ekki hvar faðir okkar var niður-
kominn en vorum engu að siður
þvingaöar til að undirrita skyrsl-
una.
SIFA-mennirnir héldu okkur i
ibúðinni fram til klukkan eitt eftir
hádegi. Þá var okkur skipað að
yfirgefa hUsið og stiga inn i hvítan
bil sem beið fyrir utan, en þrir
mannanna biðu áfram i hUsinu
eftir móður okkar. Mennirnir
réttu okkur nokkrar tuskuræmur
og sögðu okkur að binda fyrir
augun. Þvinæst vorum viðlagðar
ofan á hvora aðra á bilgölfiö,
þannig að ekki sæist til okkar i
bilnum. Siðan var ekið af stað, og
eftir u.þ.b. 20 minUtaa akstur
námum við staðar.
Viö heyrðum vopnaglamur,
einhver greip i handleggtan á mér
og ýtti mér upp tröppur. Mér var
stillt upp við vegg, ég vissi ekki
hvort systir min var þar lika, þvi
aö ég hafði ennþá bundið fyrir
augun. Það var opið fyrir Utvarp i
nágrenninu og með hjálp þess
tókstméraö ákvarða timann sem
leið. Um það bil tveimur timum
siðar var ég leidd upp stigaþrep
og ytt inn i herbergi eitt og sagt að
taka tuskuna frá augunum. Það
fyrsta, sem ég sá,var hermaður
frá flughemum, sem stóð á vakt
við dyrnar. Liðsforingi frá sömu
herdeild sat viö borð eitt. Liðsfor-
ingi þessi byrjaði aö yfirheyra
mig; hann vildi vita hvar faðir
minn var, hvort aö ég hafði tekiö
þátt i athöfnum tengdum stjóm-
málum fyrir eöa eftir valdaránið.
Hann sagði mér, að þetta væri
„létt” yfirheyrsla og að ög fengi
að fara heim eftir á, ef ég leysti
frá skjóöunni. Ef ég gerði það
ekki aftur á móti, yrði yfir-
heyrslan á annan veg. Min væri
völin og kvölta. Liðsforingi þessi
hét Edgardo Cabaílos, kallaöur
Cabezas eftirlitsmaður, einn af
æöstu mönnum SIFA og
py ntingasérfræðingur Herak-
ademiunnar. Ég svaraði, að ég
hefi þegar gefið skýrslu og hefði
engu við að bæta. bá var bundið
fyrir augu min að nyju og ég var
íeidd niður stigann, og stillt aftur
gegn veggnum. Ég heyrði að
systir min var þar einnig, þvi að
hUn ræskti sig öðru hverju til að
tilkynna mér nærveru sina.
Skyndilega heyrðum viö móður
okkar hrópa og biðja um að sjá
dætur sinar. HUn hafði einnig
verið tekin höndum. Ég stóð
þarna drykklanga stundog heyrði
hrópmóður minnar blandast for-
mæltagum og höggum hermann-
anna. Ég stóð við vegg þennan i
u.þ.b. tiu tima, hermennirnirsem
gengu f ram hjá hótuðu að nauöga
mér, ef ég segði ekki allt af létta.
Ég átti i erfiðleikum með að
standa upprétt, og ég hafði ekki
bragðað mat allan daginn. Um
klukkan eitt um nótttaa, tók ein-
hver i handleggtan á mér og
leiddi mig með sér upp tröppurn-
ar á nyjan leik. Ég kom inni her-
bergi, en fékk ekki leyfi til að
leysa tuskuna frá augunum. Ég
heyröi rödd Ceballos og fékk
skyndilega þung höfuðhögg og
skipun um að tala. Ég endurtók
að ég hefði ekkert meir að leggja
til málanna. bá tók Ceballo að slá
mig, á hálsinn, i magann og i
brjóstin. Hann hélt áfram að
spyrja mig, en ég svaráði engu.
Hann hótaði að „hengja mig
upp”, ef ég segði ekki frá. Ég
vissi ekki þá, hvað hann átti við.
Hann rétti mér biyant og sagði
mér að skrifa nafnið mitt. Dulan
var ennþá bundin fyrir augun.
Skyndilega sagði Ceballo að þeir
skyldu fara að undirbbá tækin
fyrir „upphengingu” mina. Mér
var hrint inn á litið salerni og
sklpað að kasta vatni. Þvinæst
var ég dregin i blindni í gegnum
völundarhtis af tröppum, göngum
og stigum að mér fannst.
Einhver hélt i handlegginn á
mérog ég fann fyrir byssuhlaupi i
bakið. Ég kom inn i herbergi eitt
og heyrði rödd Ceballos aö nyju.
Hannsagði, aöégyrði aö tala. Ég
þagði. Þá heimtaði hann að ég
kastaði klæðum. Þegar ég af-
klæddist, dróst dulan eilitiö til, og
ég gat séð, að ég var stödd i
dimmu herbergi með sements-
gólfi. Maður i einkennisbliningi
flughersins kom á móti mér, ég sá
að hann hafði tvö rafmagnsskaut
(elektröður) i höndunum. Ég
heyrði rödd Ceballos þétt við hlið
mér. Þeir festu rafmagnsskaut-
inu við brjóstvörtur minar. Ég
fann fyrsta rafmagnshöggið, ég
rak upp óp og hörfaði afturábak.
Þarnæst gáfu þeir mér raflost i
magann. Cebalios gaf skipanir til
hermannsins, sem sá um raf-
hreyfilinn. Likami minn skalf og
nötraði i hvert skipti sem ég
fékk rafstraum. Ceballos spurði
hvort ég væri reiðubbin nU til að
svara spurningum hans, þvi þetta
væri aðeins byrjun þess, sem ég
ætti i vændum, ef ég þrjóskaðist
viö. Siöan gaf hann skipun um að
hengja mig upp. Piástri var vafið
um Ulnliði, olboga og hnéliði.
Siðan bundu þeir saman með
reipi, mér var skipað að setjast á
gólfið og draga hnén upp að höku,
milli handleggjanna. Þvi næst
stungu þeir járnstöng inn á milli
hand- og fótleggjanna. Engin
orðaskipti áttu sér stað. Svo lyftu
þeir mér upp og fastskorðuðu
Framhald á bls. 14.
t:

l F\
■2*1. i u:
Diana Montes til hægri, Aura llermonsilla. Vitnisburðir þeirra vHT
Chile-réttarhöldin birtast hér á síðunum.
Ingólfur Margeirsson var viöstaddur Chile-réttar-
höldin, sem haldin voru í Osló i vor. Hér birtist fyrri
hluti greinar hans um réttarhöldin, en i síðari hluta
greinarinnar haföi hann viðtöl við ýmsa leiðtoga
Chile, sem nú dveljast í útlegð frá landi sínu.
Vitnisburöur Auru
Hermonsilla
Nafn mitt er Aura
Hermosilla, ég er 31 árs að aldri
og vann ásamt prestinum
Patricio Gajardo og Lorento
Pelissier ritara, i Friðarhreyf-
ingu Kirkjunnar i Chile. Vinna
sú, er ég leysti af hendi var
aðeins óbeint tengd Friðar-
hreyfingunni. Eg sá um sölu á
þeim hlutum sem pólitiskir
fangar höfðu búið til i verkstæð-
um fangelsanna. Ég vann verk
þetta af mannúðariegum og
kristilegum ástæðum, til að
hjálpa þeim sem bjuggu við
skort og neyð. Vinna min var
Séð vfir réttarsalinn i Chile-réttarhöldunum i Osló.
Ljósmyndir og texti:
Ingólfur Margeirsson
Miövikudaginn þann 31. mars,
voru haldin réttarhöld hér i Osló,
vegna hryðjuverka herforingja-
stjómárinnar i Chile. Réttarhöld
þessi voru skipulögð af Norsku
Chilehreyfingunni og Alþjóðlegu
Ranns'oknarnefndinni, sem
stofnuð var i Helsinki i mars 1974,
i þeim tilgangi að safna gögnum
og upplysingum um glæpi her-
fortagjanna i Chile. Nefndin er
óháö hreyfing og eru miðiimir
hennar frá ymsum þjóðlöndum. I
þau tvö ár sem nefndin hefur
starfaö, hefur hUn meðal annars
sent sendinefndir til Chile til að
kynna sér ástandið þar, haft
náið samstarf við aðrar alþjóð-
legar nefndir og haldiö fundi og
réttarhöld i likingu við þau, sem
haldin voru hér i Osló. Má i þvi
sambandi nefna réttarhöldta i
Kaupmannahöfn 1974, i Mexikó
1975 og i Helsinki i marsmánuði i
ár.
Störf nefndarinnar eru fyrst og
fremst fólgin i gagnasöfnun um
hin margvislegu hryöjuverk og
mannréttindabrot herforingjanna
i Chile, bæöi við htaa blóðugu
valdatöku 1973 og siöar undir
ógnarstjórn Pinochet. R'ettar-
höldin hér i Osló hafa aðallega
beinst að brotum herforingja-
stjórnarinnar á alþjóðlegum lög-
um og mannréttindum. Fyrrver-
andi fangar, sem setiö hafa i
fangabúðum i Chile, lögðu fram
vitnisburðum meðferö á föngum,
og skyrðu frá pyntingum og
öðrum aöferðum, sem notaðar
eru við yfirheyrslur og g'afu
skyrslur um ástandið i fangelsis-
málum Chile.
Margir fanganna sem báru
vitni i Oslóréttarhöldunum, eru
þekkt nöfn, bæði innan Chile og
utan. Má þar nefna Sergio
Inzunza, domsmálaráðherra 1
stjorn Ailendes, Ernesto
Araneda, formann Alþyðusam-
bandsins i Chile, Sergio Poblete,
fyrrverandi herforingja i flugher
Allendes og Alejandro Giliberto,
fyrrverandi þingmann og sem
átt hefur sæti i miðstjórn Sósial-
istaflokksins. Einnig gáfu aðrir
vitnisburð sem ekki hafa átt af-
skipti af stjórnmálum, etas og
presturinn Patricio Gajardo, sem
fangelsaður var fyrir að sitja i
Friðarnefnd Kirkjunnar i Chile.
Sérstakir ráðunautar voru einnig
viðstaddir réttarhöldin, þar á
meðal Hans Göran Franck,
lögfræðtagur frá Sviþjóð, sem
fyrstur erlendra manna hefur
fengið leyfi til að skoða aðstöðu
fanga í Chile og fengið tækifæri til
að ræða þau mál við ráðamenn
þar i landi. DómstóUtan, sem
hiyddi á framburð vitnanna og
kynnti sér önnur gögn sem fram
komu viö réttarhöldin var
Skipaður sérhæfu fólki héðan frá
Noregi, svo sem læknum, lög-
fræöingum og stjórnmálamönn-
um.
Á fundi með fréttamönnum
gerði dómstóllinn grein fyrir
störfum sinum og niðurstöðum.
Kom þar fram, að ekki hafði
aöeins veriö tekið tillit til þess
sem fram kom við réttarhöldin,
heldur hafði dómstóllinn einnig
haft til hliðsjónar annað efni, svo
sem skyrslu Sameinuöu þjóðanna
um mannréttindin í Chile,
greinargerð Amnesty Inter-
national og Alþjoðlegu Lög-
fræðinganefndarinnar og aörar
alþjöðlegár' skyrslur. Einnig
skýrðu meðlimirnir frá þvi, að
hlutverk dómstólsins væri ekki
að dæma herforingjastjórnina og
glæpi hennar i bókstaflegri merk-
ingu, heldur safna gögnum og
leiöa fram í Ijósið nyjar
staðreyndir og upplysingar um
fangelsismálin i Chile og skila
áliti um þau mál.
1 áliti dómstólsins sagði meðal
annars:
„Við höfum hlýtt á upplýsingar
frá talsmönnum ýmissa stofn-
ana, bæði stjórnmálaflokka,
hagsmunasamtaka og kirkju-
Framhald á bls. 14.
ekki af stjórnmálalegum toga
spunnin, ég er ekki flokksbundin
og hef ekki áhuga á stjórnmál-
um. Starfsmenn DINA (Leyni-
lögregla Pinochets) handtók
mig þann áttunda nóvember
1975 fyrir utan kvennafangeisið.
Ég var þar stödd ásamt fyrr-
greindum samstarfsmönnum
minum, og voru þeir einnig
teknir til fanga. DINA-menn-
irnir sögðu okkur, að við yrð-
um að undirrita yfirlýsingu þess
efnis, að við værum viðriðin
pólitiska starfsemi,. og mundi
það ekki taka lengri tima en 15
minútur. Þetta yrði að gerast I
öryggishúsnæði DINA og þvi
þyrftu þeir að binda fyrir augun
á okkur. Við ókum af stað i gul-
um Chevrolet-vöruflutningabil,
númerslausum, og var ferðinni
heitið til Villa Grimaldi, pynt-
ingarstöðvarinnar alræmdu.
Þegar þangað kom limdu þeir
breið limbönd yfir augun á okk-
ur og brugðu fatapjötlum yfir
höfuðokkar. Þeir tóku frá okkur
alla persónulega muni sem skil-
riki, peninga, veski, úr, hringi
o.s.frv. Farið var með mig inn i
herbergi sem lá við hliðina á
herbergi þvi, þar sem séra
Gajardo var yfirheyrður. Ég
greindi rödd hans og einnig þess
manns, sem annaðist yfir-
heyrsluna. Tveir menn færðu
mig úr fötunum á ruddalegan
hátt og bundu mig fasta við
divan. Þvinæst nauðguðu þeir
mér báðir. Næstu sex timana
var mér nauðgað hvað eftir
annað af þessum tveimur
mönnum. Sá sem yfirheyrði
séra Gajardo kom einnig
nokkrum sinnum inn til að taka
þátt i nauöguninni. Þegar yfir-
heyrslu séra Gajardos var lokið
(um hálftiuleytið aö kvöldi, ég
spurði einn varömannanna um
klukkuna), var farið með mig til
klefans, Þar sem Loreto var
stödd. Þar áttum við aö dvelja
um nóttina.
Ég fékk að borða einhvers
konar þunna súpu og brauðbita.
Við vorum vaktar hvað eftir
annað um nóttina og beðnar að
segja afdráttarlaust frá þvi,
hvaða stjórnmálaflokki við til- <
heyrðum. Einnig vorum við
beðnar að greina frá öðrum
starfsmönnum Friðarhreyf-
ingarinnar svo og nafngreina
stjórnmálamenn. I klefanum,
þar sem við dvöldum, var þung-
uð kona, sem komin tvo mánuöi
á leið. Hún hafði setið i gæslu-
varðhaldi i 45 daga. Þeir höföu
pyntað hana með rafmagni svo
hún'fékk hjartastöðvun. Þess
vegna höfðu þeir breytt um
pyntingaaðferð, og tekið að slá
hana og sparka á degi hverjum,
og þannig héldu þeir áfram
uppteknum hætti, þangað til aö
hún missti fóstrið. Sunnudaginn
þann 9.nóvember um eilefuleyt-
ið fyrir hádegi, vorum við
Loreto fluttar i einangrun I
fangabúðunum „4 alamos”, og
vorum þar til 22. nóvember.
Þegar við höfðum setið i algjörri
einangrun i tiu daga vorum við
fluttar til Villa Grimaldi i einn
dag. I þetta skipti var einnig
limt fyrir augun með limbandi
og dulur settar yfir höfuðið.
Farið var með Loreto til her-
bergis, þar sem hún var færð úr
fötunum og misþyrmt, og fékk
hún einnig raflost i likamann.
Mér var haldið i herberginu viö
hliðina á, og heyröi hana hljóöa
allan timann. Þvi næst var kom-
ið að mér. Ég var einnig klædd
úr hverri spjör og slegin á
fantalegan hátt. Þeir bundu mig
fasta við járnrúm og spenntu
sundur fótleggi og handleggi.
Siðan létu þeir rafhöggin dynja
á öllum likamanum, fyrst var
hleypt á straum i iljarnar, siðan
lærin, kynfærín, magann,
brjóstin, hendur og hendleggi.
Þetta stóð yfir i lengri tima.
Þeir stöðvuðu pyntinguna við og
við, til að spyrja mig hvort ég
hefði haft likamlegt samband
við Pater Gajardo. Þegar ég
neitaði þvi, stungu þeir kúst-
skafti eða einhverju þviliku i
sköp min, og sögðu það vera lim
prestsins. Siðan börðu þeir mig
með krepptum hnefunum i
likamann og höfuðið. Þeir slóu
með lófunum á bæði eyrun sam-
timis. Að siðustu varð ég að
skrifa undir eitthvert skjal, lim-
bandið sat ennþá fyrir augun-
um, svo ég vissi aldrei hvað ég
undirritaði. Það var augljóst aö
allar þessar aðgerðir voru ekki
stjórnmálalegs eðlis. Tilgang-
urinn var fyrst og fremst að
auðmýkja og niöurlægja kirkj-
una og prestana. Um kvöldið
var farið með okkurtilbaka til
„4 Alamos”, þar sem pynt-
ingarnar voru ekki jafn hroða-
legar, en meir sálfræðilegs
eðlis. Á næturnar vorum við oft
vaktar með þvi, að verðirnir
hrundu upp klefahurðinni og
beindu sterkum ljósgeislum i
augu okkar. Við fengum að
bregða okkur á salernið i aðeins
fáeinar minútur, þannig að eng-
inn timi vannst til að þvo sér.
Klefarnir voru litlir og troðfull-
ir. Við urðum að sofa tvær og
tvær á mjóum fletum, (ca. 70
sm. að breidd) þannig að erfitt
var um svefn. Maturinn sem við
fengum var þunn súpa með
nokkrum kartöflu- og
makkarónibitum út i og svo
brauðbiti tvisvar á dag.
Fangarnir voru notaðir við dá-
leiðslutilraunir, og til að sann-
prófa raunhæfi dáleiðslunnar,
drápu böðlarnir i sigarettum á
handleggjum fanganna, eða
stungu eða rispuðu húð
fanganna með nálum og öðrum
eggvopnum. Það var yfirmaður
fangabúðanna, flokksforinginn,
OrlandoManzo Duran (kallaður
,,sá fölleiti”), sem stundaði
þessar dále|ðslutilraunir og sér
til aðstoðar hafði hann náunga
einn, sem gekk undir nafninu
„nornalæknirinn”. Þann 23.
nóvember var ég svo tekin úr
einangruninni og flutt til fanga-
búðanna „3 Alamos” ásamt
Loreto og enska íaékninum
Sheila Cassidy. Þessar fanga-
búðir voru reyndar eitt gifur-
lega stórt tréhús, sem skipt var
upp i gluggalausa smábása.
Opinn garður var i miðju húsinu
og mynduðu klefadyrnar hálf-
hring i kringum hann.
1 fangabúðunum var 120 kon-
um haldið sem föngum, þótt
rými væri aðeins fyrir 70. Það
voru þvi mikil þrengsli i
fangelsi þessu. Meðal fanganna
var kona ein, sem hafði tvö börn
með sér. Voru börnin um 4 og 1
1/2 árs að aldri. Konan hét
Lucia Dinamarca, og maður
hennar, sem einnig var hand-
tekinn, er einn af forustumönn-
um Alþýðusambands Chile, —
CUT. Þarna var 18 ára gömul
stúlka sem komin var 8 mánuði
á leið. Einnig sá ég 71 árs gamla
konu, sem hafði veriðpyntuðog
misþyrmt á hryllilegasta hátt.
Margir höfðu verið lengi i haldi i
fangabúðunum. Enginn hafði
verið lögsóttur og enginn staðið
fyrir rétti. Það eina sem þeim
var kennt um var að þeir væru
„öfgasinnar”. Meðal kven-
fanganna var Guilia Escobar,
sem siðar meir var rekin úr
landi og er nú búsett hér i
Noregi. I „3 Alamos” hitti ég
blaðakonu sem hafði setið i 75
daga i Villa Grimaldi, lokuð i
kassa sem var um einn rúm-
metri að stærð. t Villa Grimali
Framhald á bls. 14.
Helgi Seljan, alþingismaður:
Áfengismálin-
umræöa eöa
útúrsnúningur
Vægast sagt þykir mér leitt að
hafa valdið nokkrum frómum
sálum röskun á svefnfriði vegna
ákvæðis i lagafrumvarpi til
brevtinga á áfengislögunum.
I þessu ákvæði hafa einstaka
aðilar séð hættu mikla, hvorki
meira né minna en persónunjósn-
ir, tölvuskráðar upplýsingar um
skoðanir manna.
Það þarf mikið hugmyndaflug
til þess að sjá út úr skráningu
áfengiskaupa á nafn slika vá, sem
manni gæri skilist að CIA gæti
heldur betur notfært sér s.s. var
um VLundirskriftirnar og skrán-
ingu þeirra.
Ekki held ég, að slik ósköp hafi
eitt andartak hvarflað að mér eða
þeirri ágætu konu, sem fyrst
vakti athygli mina hér á, öddu
Báru Sigfúsdóttur. Satt að segja
finn ég ekki enn samhengið i
þessu eða hversu lesa má skoð-
anir fólks á einu eða neinu máli út
úr áfengiskaupum þess.
Alltof margir eru þvi miður
varaniega skráðir þrælar
Bakkusar, af engum meira fyrir-
litniren þeim, sem þykjast kunna
að umgangast áfengi á
„menningarlegan” hátt. Þeir
þurfa ekki að óttast tillögu okkar
um skráningu, en þeir gætu e.t.v.
bjargast, ef sú leiðbeiningarstöð,
sem frv. gerir ráö fyrir, kæmist
upp fyrr en siðar. Satt er það,
þetta mál sem heild er mér mikið
mál, en ekki einstakar tillögur
okkar, þær eru ekki heilagar sem
slikar. 1 framsögu minni fyrir
þessu máli greindi feg frá þvi, aö
við í áfengismálanefnd þingstas
heföum orðið ásáttir um aö flytja
fáaren róttækar tillögur, tillögur,
sem ýttu við mönnum, yrðu hvati
að umræðu um áfengisvanda-
málið og hrikaleik þess.
Tillögunum mætti vissulega
breyta, þær mætti bæta, varpa
sumum fyrir róða, allt slikt lægi
opið.
Þvi miður hefur engin umræöa
orðið hér um utan sala Alþingis,
þar sem gagnlegar umræður yrðu
og skiptar skoðanir kæmu fram
um einstök atriði.
Hins vegar hafa birst gretaar i
a.m.k. tveim dagblöðum, þar sem
blessunarlega er horft framhjá
vandamálinu og öllum afleið-
ingum þess, hins vegar stagast á
órökstuddum fullyrðingum um
vilja okkar og þá sér i lagi minn
til persónunjósna og árása á rétt
einstaklingsins og margrómað
frelsi hans. Ætiö veldur það mfer
umtalsverðri ógleði, þegar si og æ
er talað um frelsi sem einhverja
móthverfu bindindissemi. Enga
þékki ég sem frekar verðskulda
þrælsheiti þungrar áþjánar,
sárrar kvalar.en þá, sem ánetjast
áfenginu um of, og þeim fer
hryggilega fjölgandi.
A móti þeirri staðreynd duga
hvergi nein slagorð um öfga,
ofstæki eða brennivinshatur.
Þau má nota í þeim tilgangi að
krydda sleggjudóma um eðli og
tilgang þeirra tillagna, sem ég er
fyrsti flutningsmaður að á
Alþingi, en i reynd verða þau
marklaus, þegar á vandamálið er
horft.
Þegar ég flutti framsögn fyrir
þessum tillögum, lagði ég á það
megináherslu, að sferhver breyt
ing á áfengislögum okkar yrði að
hafa stuöning almennings, helst
af öllu algert meirihlutafylgi
meðal þjóðarinnar. Af okkar
hálfu hefur það aldrei verið ætl-
unin að þvinga einu eða neinu upp
á fólk.
En hvað gerir núverandi
almenningsálit þ.e. það álit, sem
ofaná er nú, hversu mikil eru bein
og óbein þvingunaráhrif þess í þá
átt að fá fólk til að neyta áfengis i
krafti drykkjutiskunnar, i skjóli
þess, að nauðsyn sé á þvi að
fylgjast með i hrunadansinum,
ekki síst er fordæmi hinna eldri
lýsandi fyrir þá ungu. Hvergi má
koma saman án þess að áfengið
sé með i för. Hvergi má skemmta
sér án þess.
Þeirsem leika sér að grýlum af
þvi tagi, sem sfest hafa i blööum
eru vitanlega i hópi þeirra, sem
skapa þetta neikvæða
almenningsálit drykkjutisk
unnar. Þvi skyldu þá þeir hinir
sömu vera að gera sér rellu út af
áfengisvandamálin? 1 þeirra
augum er böliö óhjákvæmilegur
og e.t.v. æskilegur förunautur
frelsisins, máske til þess að geta
b«arið sér á brjóst og bent á mis-
muninn á sér og „rónanum” svo-
kallaða. Hversu miklu auð-
veldara er þá ekki að blása Ut
skráningu áfengiskaupa á nafn
sem dæmi um persónunjósnir af
versta tagi?
Skráningin getur þó aldrei leitt
til annarra og nánari upplýsinga
en hvað það snertir, hve mikil
áfengiskaup manna eru. Mér
þykir þó að sumu leyti vænt um
þessa gagnrýni; hún virðist þó
sýna, að viðkomandi aðilar telji,
að áfengiskaup séu i eðli sinu slik,
að þau séu til nokkurrar vanviröu
fyrir viðkomandi. Ekki er þeim
alls varnað, er svo hugsa þó innra
með sér.
En hvernig jafnágætum manni
og Hauk Má Haraldssyni kemur
til hugar að setja þetta i samband
við skoöanir manna og upplýs-
ingar um þær, þaö fæ ég bara ekki
skilið.
Hér er greinilega um meira og
minna tilbúna móðursýki að ræða
eins og fram kemur, þegar við
bindindismenn erum nefndir
brennivinshatarar og þar með af-
greiddir sem öfgamenn, er ekki
þýði við að tala.
Fyrir mér er áfengisvanda-
málið svo hryggilega stórt og
vaxandi, að ég vil einskis láta
ófreistað, ef þar mætti spyrna við
fótum. Ofgalaus umræða og upp-
lýsingar um málið eru bestu
bandamenn okkar i þeirri bar-
áttu. Þar mega aukaatriði ekki
verða til þess, aö menn verði
blindir með öllu á aöalmálið. Það
á að leiða huga fólks að áfengis-
bölinu i sinni dökku en raunsömu
mynd, ekki villa á sér heimildir
undir imynduðum frelsiskufli.
Það gera sumir m.a. með þvi að
æpa á áfengt öl, ekki i stað
sterkari drykkja, heldur sem
hreina viðbót á allt flóðið. Það vill
nefnilega svo til, að mér er ekki
sama um hin mörgu glötuöu
mannslif eða mannsefni, slysin,
afbrotin, heimilisógæfuna og ótal
margt fleira, sem af áfenginu
stafar.
Mér er ekki sama um æsku
þessa lands, að við hin eldri
gerum það eitt i þessum málum
að stuðla að þvi frekar en hitt að
drekkja henni i áfengisflaumn-
um.
Þess vegna er ég af veikum
mætti aö vekja athygli á málinu
innan sala þess húss, sem nú um
sinn er starfsvettvangur minn.
Þaö sama gerði ég áður á
öðrum vettvangi. Tillögur minar
geta verið rangar, að þeim má ef-
laust ýmislegt finna, en um til-
ganginn vil eg að allt sé á hreinu.
Sé brennivinshatur réttnefni þess
tilgangs þá er mér mikill sómi að
þeirri nafngift.
t niiðjum mai 1976
Helgi Seljan