Þjóðviljinn - 20.06.1976, Qupperneq 5

Sunnudagur 20. júni 1976 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 5
Dómarinn: Hr. hershöfö-
ingi, hafiö þér nokkurntima
fengiö peninga frá Banda-
rikjunum?
Hershöföinginn: Aldrei til
verka sem andstæö væru
stjórnarskránni.
Dómarinn: En til lög-
mætra verka?
Hershöföinginn: Það er
póiitiskt og hernaöarlegt
leyndarmál.
(Úr yfirheyrslum yfir Vito
Minceli hershöföingja, sem
ákærður er fyrir tilraun til
vaidaráns. Hann var áöur
yfirmaður leynilögreglu
italska hersins, en er nú
frambjóöandi fasista tii
þings).
Upphlaupastrákar fasista aö verki I Róm. (Ur Rinascita)
Kosningabaráttan á Italiu:
Lýðræðimi stafar
hætta frá hægri
ogNATO
stendur
á bak við
samsœris-
tilraunir
Þegar 'þetta er skrifað er enn
rúm vika til þeirra þingkosninga
á italiu sem fram fara i dag. Til
þessa hefur athygli blaðamanna
að sjálfsögðu beinst einna mest
að kosningabaráttu kommúnista.
Þeir hafa lagt sig mjög fram um
málaefnalegan og æsingalausan
málflutning og svo sem til að
forðast þá hættu, að glæsileg
ræðumennska hverfist i vigorða-
flaum, hafa foringjar þeirra, með
Berlinguer i broddi fylkingar tek-
ið upp nýtt fundaform. Þeir halda
ekki ræður endilega, heldur sitja
fyrir svörum kjósenda á stærri
jafnt sem smærri fundum.
Feimnismál
Borgaraleg blöð allskonar hafa
ekki þreyst á þvi i umfjöllun
kosningabaráttunnar að spyrja,
hvort Itölskum kommúnistum sé
nú treystandi fyrir fjöreggi lýð-
ræðis, hvort þeir muni viður-
kenna ósigur eftir aö þeir hafi
sest I valdastóla. Það er merki-
legt, að miklu siöur hefur veríð
spurt um þá hættu, sem mest er
fyrir lýðræðislegar leikreglur.
Hér er blátt áfram átt við umsvif
nýfasista og stuðningsmanna
þeirra meðal herforingja og lög-
regluforingja.En það er talið vist,
að ef að mynduð verður stjórn að
loknum kosningum með ein-
hverskonar aðild kommúnista, þá
aukist mjög likur á þvi að þetta
lið geri tilraun til valdaráns.
Þessi öfl hafa sýnt tilburði til
þessa áður, svo ekki verður um
villst.
Þingmaður skaut á kjós-
endur
En það er eins og það haf i verið
þegjandi samkomulag um það
milli helstu flokka, að ræða ekki
mikið þessa hættu á valdaráni
þeirra sem lengst eru til hægri.
Þó rofnaði sú þögn að nokkru á
dögunum, þegar einn af þing-
mönnum fasista, Sandro Sacucci,
dró upp skammbyssu þar sem
hann stóð i ræðustól I bænum
Sezze Romano fyrir sunnan Róm
og aðrir fasistar fylgdu fordæmi
hans. Tóku þeir að skjóta á hæst-
virta kjósendur; ungur kommún-
isti hlaut bana af skotsárum og
annar særðist alvarlega.
Nú hefur foringi nýfasista,
Almirante, tilkynnt, aðSacuccisé
rekinn úrflokknum fyrir þetta at-
hæfi, og hann mun nú þegar svipt-
ur þinghelgi og þar með verður
hann handtekinn og ákærður fyrir
morð. En sagan er þar með ekkí
öll sögð. Sandro Sacucci er ekki
barasta ofbeldisseggur sem hefur
gengið af göflunum. Hann er llka
einn þeirra sem mest koma við
sögu þegar afhjúpuð hafa verið
samsæri um valdarán hægrisinna
á liðnum árum. I desember 1970
tók hann þátt i misheppnaðri til-
raun Junio Valerio Borgheses
prins til valdaráns. Nótt eina her-
tók hann ásamt öðrum fasistum
vopnabúr innanrlkisráðuneytis-
ins, en þeir héldu undan sömu
nótt eftir að hætt var við allt
saman á siðustu stundu — af
ástæðum sem menn ekki þekkja
enn.
Samsærismaður i fram-
boði
Annar þekktur maður sem er
sakaður um þátttöku i valdaráns-
samsærum er Vito Miceli, fyrrum
yfirmaður leyniþjónustu hersins,
en hann býður sig nú fram til
þings fyrir fasista og er þar einna
efstur á lista.
Miceli er ásamt öðrum foringj-
um leyniþjónustu þessarar sak-
aður um að hafa sett á svið
sprengjutilræði og óeirðir bæði
árið 1970 og 1973 með það fyrir
augum að skapa jarðveg fyrir
valdarán.
Samkvæmt bandariskri skýrslu
um ólöglegan fjárstyrk til
eflingar bandariskum pólitiskum
hagsmunum fékk Miceli þessi 800
þúsundir bandarískra dollara
árið 1972 beint úr hendi
bandariska sendiherrans I Róm,
Graham Martins, til póliti'skra
þarfa.
Ef að Miceli verður kosinn á
þing fyrir fasista hefur hann
nokkra möguleika á þvi að
komast undan frekari rannsókn
og refsingu fyrir landráð.
Samábyrgð og huldu-
menn
Það var með sama hætti að
Sacucci komst hjá dómstólum og
fangelsi með þvi að koma sér á
þing i síðustu kosningum, árið
1972. Það er undir liðsstyrk á
þingi komið, hvort Miceli getur
einnig sloppið. En á þvi þingi,
sem til þessa hefur setið, hafa
ýmsir fasistar sloppið við mála-
ferli fyrir morð, hermdarverk og
glæpi gegn rikinu vegna þess að
kristilegir demókratar hafa
haldið hlifiskildi yfir þeim og
greitt atkvæði með þvi. að þeir
héldu þinghelgi sinni.
Fasistar hafa að sýnu leyti
bjargað með þingstyrk sinum
nokkrum kristilegum þing-
mönnum frá málferlum vegna
ákæru fyrir fjármálaspillingu og
svindl.
Hinar nýju ákærur gegn
Sacucci og framboð Miceii,
fyrrum yfirmanns leyniþjón-
ustunnar, á vegum fasista, hafa á
ný sett á dagskrá vangaveltur um
tengsli fasista og leyniþjónust-
unnar. Allir vita, að ekki geta fas-
istar einir, sem hafa aðeins um
8% atkvæða á bak við sig, fram-
kvæmt valdarán á Itallu, þótt þeir
séu sjálfsagt allir af vilja gerðir.
Það eru því bandamenn þeirra,
huldumenn að meira eða minna
leyti, sem eru hættulegastir.
Enda þótt margt hafi upp komist
á siðustu árum i sambandi við
valdaránssamsæri, þá vita menn
enn idag ekkert með vissu um þá,
sem að baki stóðu. Því er ærin
ástæða til að spyrja, hvort þessir
sömu aðilar áformi ekki nú þegar
ný samsæri, sem gætu orðið virk-
ari en þau sem hingað til hafa
verið gerð.
Þótt margt sé£ huldu þá telja
menn sig geta komið auga á visst
samhengi i samsæristilburðum
ýmissa hópa á timabilimu
1969-1974. Hinir einstöku hópar
lita ekki út sem meira eða minna
1 klikkaðir ævintýramenn (stund-
um gat svo virst) heldur sem
menn sem stýrt er eftir vissum
rökréttum sambandsleiðum.
Leynileg NATO-áætlun
Sósialistablaðið Republica seg-
ir, að Eugenio Henke aðmiráll,
enn einn fyrrverandi yfirmaður
leyniþjónustu hersins, hafi játað
það við lokaðar yfirheyrslur i
varnarmálaráðuneytinu, að til sé
leynileg málsgrein i Nato-sátt-
málanum, sem lúti að þvi að
skipuleggja sérstaka eiðsvarna
hópa innan hers eða meðal
borgarannatil andkommúniskrar
starfsemi.
Þetta er ekki I fyrsta sinn að
menn á Italiu ræða um leynilega
Natóáætlun gegn kommúnist-
um (og ein slík var notuð í Grikk-
landi árið 1967). Republica og
önnur blöö telja, að það séu þess-
ar „sérstöku trúnaðarsveitir”
sem hafi siðan 1969 þróast til
sjálfstæðra samsæra gegn lýð-
ræðislegu stjórnarfari. >
Þoka og myrkur
Með þvi að öllu átti að halda
stranglega leyndu er ógjörningur
að fylgjast með þvi eftir lýðræðis-
legum leiðum, hvað þessir „sér-
stöku” hópar áttu aö aðhafast.
Kenningin um samhengið að baki
banatilræða og valdaránstilrauna
er sú,að þessir hópar hafi farið að
starfa að eigin frumkvæði, án
þess að aðgerðir þeirra hafi feng-
ið blessun herforingja eða stjórn-
málamanna. Siðan hafi þessir
herforingjar og stjórnmálamenn
neyðst til að hylma yfir með
sveitum þessum til þess að þeir
komi sjálfir ekki fram i dagsljósið
sem bakhjarl hinnar ólöglegu
starfsemi.
Þar með er allur greinarmunur
horfinn á því laumuspili sem átti
að heita rikinu til öryggis og til-
ræðum við lýðræðislega skipan i
þessu sama riki.
Stjórnin hylmir yfir
1 maíbyrjun sendi rannsóknar-
dómarinn sem fer með mál
Micelis bréf til hæstaréttar þar
sem hann beinllnis ásakar itölsku
stjórnina um að hindra rannsókn
á valdaránssamsærum með þvi
að lýsa allar þær upplýsingar,
sem mestu skipta, hernaðar-
leyndarmál. Samkvæmt lögum er
það forsætisráðherann (Aldo
Moro var það fram I siðasta
mánuð) sem ákveður I hvert
skipti hvortum pólitiskt og hern-
aðarlegt leyndarmál sé að ræöa.
Hvenærsem rannsóknin var að
þvi komin að leiða i ljós raun-
verulega bakhjarla samsæranna
hefur verið gripið til þess ráðs að
visa tíl öryggis rikisins.
Það sem menn vita með
nokkurri vissu kemur fram á
ákæruskjölum gegn þrem hóp-
um: „Vindrósinni” , en I henni
voru liösforingjar í leyniþjónustu
hersins undir forystu Micelis.
Svonefndri „Hvitri valdatöku”,
sem Edgardo Sogno, fyrrum
sendiherra, lagði á ráð um, en
kostnaðinn báru stóriðjufyrirtæki
Norður-ltaliu, m. a. Fiatverk-
smiðjurnar. (Allir iðjuhöldarnir
hafa siðan sagt að þeir hefðu
haldið að peningarnir færu til hins
ihaldsama Frjálslynda flokks,
sem Sogno var i). Og að lokum er
hópur Borgheses prins, sem fyrr
var getið, sem var i beinu sam-
bandi við fasista.
Republica og ýmis blöð önnur
bera fram þá kenningu að „Vind-
rósin” hafi átt að vera trúnaðar-
hópur Nató i hemum, en menn
Edgardo Sognos hafi átt að vera
hinn borgaralegi leynihópur.
Borghese hafi verið haföur með
vegna þess, að menn höfðu þörf
fyrir fasista til morðtilræða og
annarra slikra verka. Hafi það
verið með ráði gert i desember
1970 að ýta fyrst undir valdaráns-
tilraun Borgheses og siðan hætta
við allt saman þegar hæst stóð
leikurinn — til að losna við hina
óstýrilátari i hópi fasista.
Sundrung i iiðinu
Arið 1973 voru uppi alvarlegri
valdaránsáform, en þeim var
ekki fylgt eftir vegna þessað uppi
varð ágreiningur múii borgara-
legra samsærismanna og þeirra
sem tengdir voru hernum.
5kömmu siðar kom til klofnings i
leyniþjónustu hersins, og það er
upp frá því, að afhjúpanir á
valdaránsáformum hefjast i
alvöru. Liklegt er að ýmsir liðs-
foringjar, sem i málið voru flækt-
ir, hafi i innbyrðis valdabaráttu
látið sitt af hverju leka út um
andstæðinga sina — með þeim
árangri, að ákæruvaldið náði taki
á nokkrum endum og þyrjaði að
rekja upp leyndarþræðina.
En hve langt var rakið? Þvi er
enn ekki svarað. Né heldur þvi,
hvort enn er til skipulagt kerfi
sem geturframið valdarán. Svör-
in er vist hvergi að finna nema
hjá leyniþjónustu italska hersins.
(byggt á Information - áb)