Þjóðviljinn - 24.10.1976, Síða 23

Sunnudagur 24. október 1976 ÞJÓDVILJINN — SÍÐA 22
Ég vil
ekki
svindla
jT
a
krökkum
RÆTT VIÐ
GUÐRÚNU
HELGADÓTTUR
RITHÖFUND
Blómsturvellir viö Jófriöarstaftaveg 7.
sögöu fjölskyldunni margvis-
legum vandamálum. Tóta er
mjög bráðger krakki og hún
skilur ekki vel samhengið milli
þess sem hún heyrir i skólanum,
að við séum bókmenntaþjóð og
hún er látin læra kvæði eftir
skáld frá fyrri timum, en á hinn
bóginn er það dálitið hlægilegt
og asnalegt að eiga skáld fyrir
pabba.
Nú og margs konar önnur
vandamál koma þarna inn í —
ósköp hversdagsleg vandamál
—en vandamál samt fyrir litinn
krakka að fást við.
Kompan: Ég hegg eftir þvi,
að þú miðar bókina ekki bara
við krakka, og skil ég það rétt,
að þér finnst rangt að semja
bækur um einangraðan barna-
heim?
Guörún: Höfundur sem skrif-
ar fyrir krakka, skrifar jú auð-
vitað þanhig, að hvert barn geti
skilið það sem fram fer og vita-
skuld er það þá miðað dálitið
örðuvisi, en ef hann væri að
skrifa skáldsögu íyrir fullorðna
lesendur, en ég held að skáld-
saga handa börnum eigi sér
engin önnur lögmál. Það er ekki
siður um persónusköpun að
ræða og ég fæ ekki séð að hún
eigi að vera neitt einfaldari i
sniðum. Bókin getur verið flókin
þó börn eigi að lesa hana. Ég vil
ekki svindla á krökkum með þvi
að einfalda alla hluti fyrir þau.
Börn verða að horfast i augu við
lifið eins og það er. Og af hverju
að gefa þeim rangar hugmynd
ir? Hér er ekki um æfintýrabó'
að ræða. Þerra er raunsæ sag'
Ég er ekki viss um að ég setji
mig i neinar barnastellingar til
að skila þessu. Það sem ég hef
reynt er að gera persónurnar
lifandi. Ef það hefur tekist er ég
bara ánægð.
Kompan: Er nokkur sérstak-
ur sem þú myndir nefna til sem
lærimeistara þinn? Nú — þó þú
sért kannski enginn unglingur
lengur, þá ertu samt ung sem
höfundur. Þú ert eiginlega ný-
byrjuð að skrifa.
Guörún : Það er nú ósköp erf-
itt — náttúrulega þegar maður
fer að skrifa svona seint, þá er
maður búinn að lesa ósköp mik-
ið af bókum, og ég veit það ekki
— auðvitað hefur maður orðið
fyrir áhrifum af hinum og þess-
um, en ég á nú ekki alveg gott
með að taka þar einn út fyrir.
öll höfum við verið meira og
minna undir áhrifum frá Lax-
ness og okkar bestu höfundum
— en ég veit ekki, þetta er svo
mikil mixtúra, Hins vegar segir
þú að ég hafi farið seint að
skrifa. Það er kannski gaman
að geta þess hér, að ég skrifaði
reyndar bók, þegar ég var
þrettán ára, og myndskreytti
hana. Þetta var mikið rit. Og
svo mikið leyndarmál að ég held
að ég hafi aldrei nokkurn tima
sagt frá því. Með þetta fór ég til
bókaútgáfunnar Lilju, sem ég af
einhverjum ástæðum komst á
snoðir um. Mig minnir að það
hafi verið eitthvað i sambandi
við barnablaðið Æskuna. Með
útgáfuna hafði reyndar að gera
núverandi biskup landsins, Sig-
urbjörn Einarsson. Og ég man
að ég tók mér far með Hafnar-
fjarðarstrætó með þetta undir
hendinni og afhenti það sira Sig-
urbirni, en ég hef aldrei hvorki
fyrr eða siðar hey rt meir um af-
drif þess hugverks og þoröi
aldrei að spyrja um það frekar.
Ég neita þvi ekki að mér þætti
gaman að eiga þetta ritverk i
dag. Ég er þvi miður alveg búin
að gleyma um hvað það var, en i
þvi lá mikil vinna.
Kompan: Nú ert þú elst af tiu
systkinum. Hvernig bar það að,
að þú fékkst að fara i menr.ta-
skóla? Mér hefur sýnst það al-
gengara aö yngstu krakkarnir
komist i skóla.
Guörún: Það hjálpaðist nátt-
úrulega ýmislegt að. Mamma
og pabbi eru óskólagengin, en
þau eru bæði ágætlega greindar
manneskjur, og á minu heimili
var ekki fjandskapur gegn
menntuðu fólki eins og maður
heyrir stundum núna. Þegar ég
var krakki settust allir niður,
þegar t.d. Sigurður Nordal eða
Pálmi Hannesson ellegar ein-
hver slikur talaði i útvarpið.
Maður lærði að minnsta kosti að
meta þekkingu. Það voru engar
bgpkur til en ég vissi að þekking
og bækur var eitthvað sem var
afskaplega æskilegt og skipti
máli.
Nú og siðar var ég svo heppin,
að þegar ég kom i Flensborg, þá
voru þar slikir ágætis kennarar.
Þá var skólastjóri Benedikt
Tómasson, sem siðar varð
skólayfirlæknir og islensku-
kennari doktor Bjarni Aðal-
bjarnarson. Þessir menn hlúðu
að mér og áttu ómælhán’þáVt i
þvi að ég fór i langskólanám,
sem hreint ekkert stóð til frek-
ar. Auðvitað ætlaði ég fyrst og
fremst að fara að vinna eins
fljótt og ég gæti til að fá pen-
inga.
Eg segi stundum, aö það sé
einn hlutur i eigu minni, sem ég
mundi hlaupa inn i brennandi
hús eftir, þegar ég væri búin að
sækja krakkana mina, það er
bók sem doktor Bjarni gaf mér
þegar ég var búin að ljúka
landsprófi. Orðasafn Sigfúsar
Blöndals i tveim bindum, bók-
inni var skipt, og hann lét binda
hana sérstaklega, — mikill dýr-
gripur. Og þetta gaf hann mér.
Ég kunni tæplega að meta þá,
hvað hann var að gefa mér, en
það sýnir hve hann bar mig
fyrir prjósti.
Kompan: Gaf hann þér þessa
bók persónulega, eða lét hann
skólann gera það?
Guðrún: Nei, nei. Hann kom
með þetta i brúnum pappir heim
til min og það var afskaplega
vandræðalegt og hefur á-
byggilega verið hálfskoplegt at-
vik, þegar þessi einræni og dul-
arfuL; maður kom þarna og af-
henti þetta svona stelpukorni
sem raunverulega varla vissi
hvaða bók þetta var. Ég hef oft
hugsað um það siðan, að það
mátti ekki á milli sjá hvort okk-
ar var aumara ég eða doktor
Bjarni þvi hann var afskaplega
feiminn og lokaður. Móðir min
var hálfvandræðaleg lika.
Ég varð vör við að hann fylgd-
ist með þvi hvernig mér gekk i
menntaskólanum. Hann dó lið-
lega fertugur þegar ég var i
fimmta bekk. Mér þótti ákaf-
lega vænt um þennan mann,
sem ég þekkti ekki nokkurn
skapaðan hlut, þvi við töluðum
tæplega saman persónulegt orð
— held ég — við vorum aldrei
dús. Hann þéraði alla sina nem-
endur. Fyrir mér er þetta dæmi
um hvað kennari getur haft
mikil áhrif á lifshlaup nemenda
sinna. Ég á honum mikið að
þakka, og mér finnst að ég eigi
eftir að skrifa góða bók fyrir
hann.
í kcnnslustund i St. Jósefsskóla í Hafnarfiröi. Systir Celestína aö kenna landafræöi. Guörún situr Ouörún, 9 ára, og Hanna Eliasdóttir,
fremst til hægri. Hún er nieö langar fléttur. Stelpan sem situr hjá henniheitir Katrin Egilsdóttir. jafnaldra hennar úr næsta húsi eru aö
selja merki fyrir slysavarnarfélagiö