Þjóðviljinn - 09.03.1977, Qupperneq 6

6 StÐA — ÞJÓÐVILJINN Miövikudagur 9. mars 1977.
Andstaða við tillöguna um
„staðarval fyrir stóriðju á
norður- og austurlandi”
Þingmenn Alþýdubandalagsins lögdu áherslu á aö
islendingar hefdu óþrjótandi atvinnutækifæri án
erlendrar stóriöju
Eyjólfur Konráö Jónsson (S)
mælti i gær fyrir tillögu til þings-
ályktunar um „staöarval fyrir
stóriöju á noröur- og austur-
landi”, en tillöguna flytur hann
ásamt Sverri Hermannssyni (S).
1-2 álverksmiðjur
Ég mundi veröa andvígur stór-
iöjufyrirtæki á ' suövesturlandi
án þess aö lita til noröur- og aust-
urlandsins kvaö Eyjólfur. Hann
sagði aö i tillögunni væri ekki gert
ráö fyrir ákvöröun um stóriöju-
ver nyröa né eystra, heldur aö-
eins um aö staöarval yröi kannað.
Ég var einn i þeirra hópi sem
hvatti mjög til þess aö farið yröi
mála þvi mati minu væri sam-
þykktum staðarval eins og hér er
gert ráö fyrir út i bláinn, sagöi
þingmaðurinn.
Hann ræddi einnig hvernig rök-
semdir stóriöjusinna frá þvi er
átökin stóöu yfir um álveriö
heyröist æ sjaldnar, reynslan
heföi afsannaö gildi þeirra gjör-
samlega, hvort sem væri „rök-
semdin” um nauösyn þess aö
Eyjólfur Konráö viöurkenndi nú
aö aðstæöur heföu breyst i sam-
bandi viö stóriöjustefnuna.
Akvöröun um Grundartanga-
verksmiöjuna hefur enn ekki ver-
iö tekin. Heilbrigöiseftirlitiö hef-
ur neitaö að gefa út starfsleyfi
vegna þess aö mengunarvarnir
norömannanna eru lakari en þær
sem Union Carbide þó geröi ráö
fyrir.
þykkt yröi sil túlkun vafalaust
viöhöfö af flutningsmönnum
hennar að alþingi heföi stigiö
fyrsta skrefiö.
Lúövik mótmælti þvl sérstak-
lega að ákvörun um Sigölduvirkj-
un heföi veriö tengd ákvöröun um
málmblendiverksmiöju Er
ákvöröun heföi veriö tekin um
Sigöldu heföi veriö gert ráö fyrir
aö hún yröi tekin I notkun I þrep-
vegar gengju heilindi þeirra und-
ir próf er Grundartanga-
verksmiöjan kæmi aftur til meö-
feröar á alþingi. Þaö er tviskinn-
ugur aö vera á móti álveri I Eyja-
firöi, en aö styöja Grundartanga-
verksmiöjuna.
Stefán Jónsson sagöi aö enn
væri þaö svo aö unnt væri aö trúa
framsóknarmönnum til hvort-
tveggja fylgis og andstööu viö
Ingvar
Páll
Stefdn
Jónsson
Siguröur
Jónas
Stefán
Valgeirsson
Lúövik
Halldór
Sverrir
út á þessa stóriöjubraut á sinum
tima, en þaö er þó rangt aö ég hafi
einhverntima boðað 20 álverk-
smiöjur. Þaö er heldur ekki sama
ástæöa til þess aö berjast fyrir
stóriöju nú og fyrir 10-15 árum
vegna þess aö viö höfum fengið
yfirráö allra fiskimiöanna, fyrr
en gert haföi veriö ráö fyrir. En
ekki kvaöst þingmaöurinn geta
séö aö þaö væri óæskilegt aö
koma hér upp 1-2 stóriðjuverum i
viöbót.
Stefnumörkun
Lúövfk Jósepsson sagði aö ekki
væri kunnugt um að neinar óskir
heföu borist að austan um stór-
iöjufyrirtæki, en þaöan heföu hins
vegar borist Itrekaöar kröfur um
lagfæringu á aökallandi vanda I
raforkumálum þar sem mikil-
vægar framleiöslugreinar lægju
undir stórfelldri hættu.
Lúövik kvaö athyglisvert aö látiö
skyldi aö þvl liggja i tillögunni og
greinargerö hennar aö flutnings-
mennirnir heföu taliö eölilegra aö
hefja aörar virkjanir en Hraun-
eyjafossvirkjun. Þetta gæti bent
til þess aö ákvöröun um þessa
virkjun heföi veriö tekin af rikis-
stjórninni einni án sartiráðs viö
þingflokka stjórnarflokkanna.
Ég er algerlega andvlgur
þessari tillögu sagöi Lúðvik.
Hann minnti á aö Islendingar
heföu fjöldamörg önnur verkefni
aö snúa sér aö en aö efna til stór-
iöju. Sé meirihluti alþingis sam-
losna sem fyrst viö orkuna eöa
„röksemdin” um aö nauösyn væri
aö breikka meö stóriðjufyrirtækj-
um efnahags- og atvinnugrund-
völl landsins.
Hann minnti á aö varhugavert
væri aö ráöstafa öllum hag-
stæöustu virkjunarkostum okkar
fyrirfram til langs tlma, þannig
þingsjé
aö ekkert væri eftir handa lands-
mönnum sjálfum annaö en óhag-
stæöustu úrræöin .
Ekki of seint að snúa við
Jónas Arnason minnti á aö
Union Carbide heföi horfiö frá
Grundartanga og alþingi heföi
ekki enn samþykkt samninginn
viö Elkem, þvi væri ekki of seint
aö snúa viö fyrir Eyjólf Konráö
sem ekki vildi fleiri verksmiöjur
á suövesturlandi. Jónas minnti á
aö nýveriö heföu menn fariö um
Hvalfjaröarströnd meö kort af
linustæðum og þar heföi ekki aö-
eins veriö gert ráð fyrireinnillnu,
heldur tveimur, þe. siöari linu frá
Hrauneyjafossi á Grundartanga.
Þar virtust menn vilja koma upp
annarri verksmiöju, álverk-
smiöju I viöbót viö málmblendi-
verksmiöjuna.
Jónas kvaöst fagna þvi aö
Á móti erlendri stóriðju
Ingvar Gislason (F) lýsti al-
gerri andstööu viö tillöguna.
Hann minnti á reynsluna af ál-
verinu. Viö eigum aö hafna meö
öllu fyrirætlunum um svokallaöa
stóriðju, sagði Ingvar.
Stefán Valgeirsson (F) sam-
sinnti flokksbróöur sinum og
lagöi áherslu á almenna eflingu
Islensks atvinnulifs. Hann kvaöst
ekki vilja greiöa tillögu Eyjólfs og
Sverris atkvæöi.
Halldór Ásgrimsson(F) sagöist
ekki vilja vera á móti þvl að stór-
iöja yröi athuguö vegna þess aö
undir þaö hugtak flokkaöist býsna
margt. Hann sagöi aö ákvörðun
um málmblendiverksmiöjuna
heföi veriö tekin um leið og
ákvöröunin um Sigöldu.
Sverrir Hermannsson (S) lagöi
— eins og Eyjólfur Konráö áöur
—áherslu á aö tillagan þýddi ekki
ákvöröun um stóriöju. Hann
sagðist hafa breytt þeirri afstööu
sinni aö forsenda Fljótsdalsvirkj-
unar væri stóriöja. Viö eigum aö
fara okkur hægt, sagöi Sverrir og
ekki aö binda verulegan hluta
virkjanlegs vatnsafls fyrirfram.
Þaö er hættuleg stefna.
Nógir möguleikar
Lúövik Jósepsson sagöist telja
aö flutningsmenn vildu lesa allt..
annaö 6t úr tillögunni en I henni
stæöi: Hún geröi I raun ráö fyrir
stefnumörkun. Ef hún yröi sam-
um. Orkuna átti aö nýta vegna
noröurlands, en raforkumál þess
landhluta heföu veriö óleyst, og til
stóraukinnar húshitunar. Þeir
sem mest ýttu á eftir ákvöröun
um málmblendiverksmiöju geröu
sér grein fyrir þvi aö Sigöldu-
virkjun var ekki stærri en svo aö
aö um leiö og Sigölduorku yröi
ráöstafaö til verksmiöjunnar yröi
aö taka ákvöröun um nýja virkj-
un, Hrauneyjafossvirkjun.
Vegna oröa Halldórs um skiln-
ing á „stóriöju” sagöi Lúövlk aö
umræöan snerist um þaö hvort
auka ætti erlend áhrif i islensku
atvinnulifi meö þvl aö átlendingr
ar ættu aö einhverju verulegu eöá
öllu leyti fleiri stóriöjufyrirtæki
hér á landi.
Efviöætlum aönýta möguleika
sjávarútvegs og iönaöar hér á
landi, sagöi Lúövik, þurfum viö
miklu fleira fólk til starfa en hér
er. i þessu sambandi minnti Lúö-
vik á aö Iföstum störfum á vegum
iönaöardeildar StS væru um 800
manns, auk allra þeirra sem
væru i'óbeinum starfstengslum
viö iönaö sambandsins. Forráöa-
menn verksmiöja SIS segöu aö
meginástæöan til þess aö þeir
færöu ekki enn frekar út kviarnar
væri mannaflaskortur. Þaö eru
nægir möguleikar I iönaöi okkar
og sjávarútvegi — viö þurfum
ekki aö efna til stóriðjureksturs
útlendinga.
Loks minnti Lúðvlk á aö sú
„röksemd” meö stóriöju, aö hana
þyrfti svo unnt væri aö efna til
stórvirkjana væri fallin. Sam-
tengdur orkumarkaöur islend-
inga þyrfti 25-30 megavatta afl I
viðbót á ári og þvl gætum viö vel
sjálfir virkjaö 100-150 megavatta
stöð fyrir okkar markaö.
Halldór Asgrimsson (F) baö
um aö þaö yröi upplýst hvaöa um-
ræöur heföu fariö fram innan
vinstristjórnarinnar um forsend-
umar fyrir ákvaröanatöku um
Sigölduvirkjun. Halldór kvaöst
enga aöild eiga aö þeirri ákvörö-
un rlkisstjórnarinnar aö heimila
að hefja framkvæmdir viö
Hrauneyjafossvirkjun. Þaö mál
heföi aldrei veriö rætt i þingflokk-
um stjórnarflokkanna.
Jónas Arnason kvaöst fagna
ummælum og andstööu Ingvars
Gislasonar og Stefáns Valgeirs-
sonar viö álver I Eyjafiröi. Hins
stóriöjustefnuna. Stefán kvaöst
hafa látið sér koma til hugar er
heilbrigöisskýrslan um álveriö
var birt á slnum tíma að flutn-
ingsm. lumræddrar þált. leggöu
hana tii hliöar. Ég haföi gert mér
I hugarlund að þeir menn sem á
sinum tima böröust hatrammleg-
astfyrir álverinu myndu nú I ljósi
reynslunnar doka viö, þeir menn
sem hæddust aö náttúrufræöing-
um okkar, fyrirlitu lækna sem
vöruöu viö, þeir menn sem töl-
uöu um ryksugur háloftanna,
lægöirnar, sem myndu leysa all-
an vanda mengunarinnar. Ég
leyfi mér samt — þó aö þeir vilji
ekki doka viö — aö nefna þaö viö
þá hvort þeir sjái sér ekki fært aö
taka til athugunar möguleikann á
aö skammast sln.
Páll Pétursson (F) lýsti and-
stööu viö tillöguna.
Almenningur ber byrð-
arnar
Sigurður Magnússon minnti á
aö almenningur heföi borið uppi
þungann af kostnaöi Landsvirkj-
unar viö Búrfellsvirkjun. 1975
hefði ísal greitt 490 milj. kr. fyrir
1.027 gvst, en á sama ári heföi al-
menningur greitt 1.547 milj. kr.
fyrir 787 gvst.! Almenningur
ber byrðarnar, hallann af raf-
orkusölunni.
1975 greiddi Isal 7% af heild-
söluveröi raforku I landinu. Þetta
þýöir aö hækka raforkuveröið 7-
8%, eöa 1. kr. kvst, mætti skrúfa
fyrir raforkuna til álversins og
viö fengjum 140 MW afl til eigin
nota.
Páll Pétursson (F) tók aftur til
máls.
Jón Helgason (F) sagöi vegna
ræöu Jónasar Arnasonar, en
Jónas haföi minnt á forgöngu
Jóns fyrir álversóskum austan úr
Skaftafellssýslu vestri, aö hann
og félagar hans vildu aöeins
kanna möguleika sem vera kynnu
á aukinni atvinnu þar eystra.
Ræddi Jón I þessu sambandi
hafnargerö i Dyrhólaey, sem
skaftfellingar vildu kanna.
Sverrir Hermannsson (S) itrek-
aði aö tillagan geröi ekki ráö fyrir
frekari ákvöröunum um stóriöju,
aöeins staöarval til aö útiloka
frekari stóriöju á suövesturlandi.
Garðar Sigurðsson, alþingismaöur:
Söluskattur falli níður
af kjötvöru og raforku
Garöar Sigurðsson lagði fram á
alþingi I gær frumvarp til laga
um niðurfellingu söluskatts af
kjöti og kjötvörum og raforkusölu
frá rafmagnsveitum.
Meö þvi aö kjöt er greitt niður
er þaö alger þversögn, segir i
greinargerö, aö leggja ofan á
söluverð þess 20% skatt. Skatt-
heimta af þessu tagi eykur verð-
bólgu og dregur úr neyslu á kjöti,
um leiö og þetta fyrirkomulag
eykur útflutningsbætur.
Útsöluverö á rafmagni er
hærra en erlendis þó framleiöslu-
kostnaður sé lægri hér en ytra.
Kemur þar ekki sist til óeðlileg
gjaldtaka hins opinbera, segir
ennfremur I greinargerð.