Þjóðviljinn - 06.07.1977, Síða 10

10 SlÐA — ÞJÖÐVILJINN Miðvikudagur 6. júll 1977
Orð hafa mismunandi gildi vzZ%T‘
# rithöfundafund
eftir þvi hvar þau eru sögð r***
William Saroyan, Katja Kovackeva túlkur og Njöröur Njarövik.
150 höfundar.
1 viötali viö Þjóöviljann sagöi
Njöröur, aö sér heföi borist boö
um aö taka þátt i ráöstefnunni frá
rithöfundasambandinu búlg-
arska. Fylgdi boðinu ávarp sem
ágætir menn úr ýmsum heims-
hornum höföu undirritaö — Kem-
al hinn tyrkneski, Caldwell og
Gore Vidal frá Bandarikjunum,
rússinn Evtúsjenko og
Voznesénski, Ivar Lo-Johansson
frá Sviþjóð,italinn Parise. Þetta
voru vissúlega fulltrúar hinna
ýmsu stjórnmálaskoöana. Alls
komu um 150 manns til ráöstefn-
unnar, m.a. William Saroyan og
John Updike frá Bandarikjum,
Rintala frá Finnlandi og fleiri.
Efni ráöstefnunnar var „Rithöf-
undar og friöur. Andi Helsinki-
sáttmálans og skyldur þeirra sem
starfa aö menningarmálum.”
Hættu við að koma.
Beinar umræöur uröu ekki,
hver og einn kom meö sina ræöu.
En þegar á leiö kom þaö aö visu
fyrir, aö i ræöum voru einhver
viöbrögö viö þvi sem fyrr var
sagt. Ráöstefnan sjálf stóö i þrjá
daga. Ég haföi farið snemma af
staö, þvi ég þurfti aö koma viö i
Búdapest aö flytja þar erindi i
boði norrænu deildar háskólans
þar. Þvi vissi ég ekki af þeim
deilum sem upp komu i sænskum
blööum um ráöstefnu þessa. Pet-
er Weiss haföi skrifaö hinum
búlgörsku rithöfundasamtökum
og farið fram á aö tékkneska rit-
höfundinum og andófsmanninum
Pavel Kohout væri boöiö — heföi
Kohout skrifaö sér og látiö I ljós
löngun til aö vera meö. Einnig
mun Peter Weiss hafa lýst þvi yf-
ir aö hann vildi taka til máls þeg-
ar á fyrsta degi ráöstefnunnar.
Um þetta skrifaöi Weiss i Dagens
Nyheter þriöja júni. Siöan kom
svar I Dagens Nyheter frá búlgör-
um, þar sem sagöi, aö Kohout
hefði ekkert samband haft viö þá
og þvi væri rangt aö halda þvi
fram aö þeir vildu ekki taka viö
honum. En hvernig sem þaö nú
var, þá ákváöu sænsku þátttak-
endurnir aö sitja heima — Lund-
kvist og Ivar Lo munu þó hafa
setið heima af öörum ástæöum en
þessum,.
Tjáningarfrelsið.
Þetta frétti ég semsagt á öörum
degi ráöstefnunnar hjá norskum
fréttamanni. Þetta mál varö svo
ástæöan til aö ég ákvaö aö biöja
um orðiö — ég vildi aö þarna
heyröist rödd frá Noröurlöndum
þar sem áhersla væri lögö á tján-
ingarfrelsi. Um þá hluti hafði
finninn Rintala reyndar talaö
lika, og haföi ég samráö viö finn-
ann um þetta. En mér fannst ekki
rétt á þessu stigi málsins aö nefna
ákveðin nöfn ofsóttra rithöfunda.
Við erum aö sjálfsögöu andvigir
ofsóknum á hendur rithöfundum
hvar sem er, ekki aöeins i Austur-
Evrópu, og menn vita aö rithöf-
undar sitja I fangelsum viöa — á
Filippseyjum, i Suöur-Ameriku-
löndum osfrv.
Ég held þaö hafi veriö rangt hjá
svium aö hætta viö aö koma. Ef
þeir vildu tala máli Kohouts, þá
var betra að taka þaö mál upp á
ráöstefnunni en i grein i Dagens
Nyheter. Ég hafði þaö ekki á til-
finningunni aö þaö væri reynt aö
setja tunguhaft á menn. Að visu
haföi ég skrifaö mitt ávarp fyrir-
fram af þvl ég treysti mér ekki til
aö mæla af munni fram á ensku,
en f jöldinn allur af þátttakendum
talaöi blaölaust og gátu auövitaö
sagt hvað sem þeir vildu.
Deilt í austur og vestur.
Ég get ekki sagt aö umræöur
hafi fariö yfir ákveöiö hitastig.
Menn tóku prinsipafstööu. Það
var deilt bæöi á austræn og vest-
ræn rlki i mannréttindamálum —
út frá mismunandi forsendum.
Þvi þaö er reyndar svo, aö þaö er
fleira mannréttindi en aö fá aö tjá
hug sinn.
Þvi er ekki að leyna, aö á svona
ráöstefnu, þar sem haldnar eru
einar 90 ræöur, aö ýmislegt er þaö
sem manni finnst vera tómt oröa-
gjálfur. En svo voru þarna
„stjörnur” sem vöktu athygli
fyrir rösklegan málflutning, t.d.
Saroyan og Évtúsjenko.
Évtúsjenko geröi sér far um aö
sýna af sér frjálsræöi, t.d. held ég
aö menn hafi skilið mætavel hvaö
hann var aö fara meö fordæm-
ingu á gyðingafjandskap.
Ég hlaut furöu mikiö þakklæti
fyrir mina tölu, ég var reyndar
mjög hissa á þvl, þvl aö i okkar
hluta heims eru þetta hversdags-
leg orö sem ég sagöi. En þaö er
eins og orö hafi mismunandi gildi
eftir þvi hvar þau eru fram borin,
Gott land.
Frá persónulegu sjónarmiöi
var þaö að sjálfsögöu mest virði
aö kynnast fólki — eins og t.d.
Yasar Kemal og Saroyan. A eftir
fóru svo allir I prýöilegt fimm
daga feröalag um Búlgarlu.
Landiö kom mér satt aö segja á
óvart. Venjulega er Búlgaria
Framhald á bls. ÍT.
Vaganian
Beljavski
Vogt
Karpov
Ribli
Knezevic
Radulov
Mariotti
Byltingarmótið í Leningrad
Baiachov
(Orustureyknum hefur nú létt aö nokkru.
Hvitur er peöi meir%en svartur hefur fyrir
það rifleg gagnfæri. Þar vegur riddarinn á
d4 þungt á metunum i samanburöi viö
biskupinn hvita á fl. Að tapa þessari stööu
áttu vist fáir þó von á, aö Karpov geröi.)
32. fxg6 hxg6 (34. Bd3!)
33. b4 Kg7 34. ... f5
34. b5? 35. exf5 Rxf5
(Meö hræðilegri hótun. 36. - Rg3+ og
mátar.)
36. Hb3 Dd4
37. b6?
(Timasóun. Nú gerir svartur út um
tafliö I einu vetfangi.)
37. ... Hal
38. Hbl Rg3+ !!
Leikurinn sem Karpov yfirsást. Hann sá
sig tilneyddan aö gefa skákina þvi eftir 39.
hxg3-Ha8 er hann óverjandi mát.)
Aður en lengra er haldiö mætti e.tv. tí-
unda önnur úrslit. Strax I annarri umferö
lenti heimsmeistarinn aftur I kröppum
dans gegn Alexander Kochiev, eina
þátttakandanum i mótinu sem ekki
hefur áunniö sér stórmeistaranafnbót.
Skákin fór I bið og staöan afar tvisýn og
vanddæmd. I þriöju umferð tókst Karpov
svo loks aö ná vinningi. Þaö var tékkneski
stórmeistarinn Jan Smejkal var andstæö-
ingur hans I þeirri skák. Staöan aö lokn-
um þremur umferöum varþessi: 1 — 2.
Framhald á bls. 14.
— Karpov tapaði í I. umferð! ,, íslandsvinurinn”
Taimanov klossmátaði heimsmeistarann
✓
Utlit fyrir geysilega harða keppni í Leningrad
1 tiiefni þess aö nú eru 60 ár liðin frá
stjórnarbyltingunni I Sovétríkjunum er nú
haldiö I Leningrad geysil. sterkt skákmót
skipaö 17 stórmeisturum og einum al-
þjóölegum meistara. Þetta eru allt skák-
menn I heimsklassa og þar ber heims-
meistaran Karpov hæst. Hann hefur nú
tröllriöiö skákheiminum undanfarna
mánuöi meö hverjum glæsiárangrinum á
fætur öörum.
Þúsundir áhorfenda ruddust inni
Mennningarhöllina i Leningrad,
menningarhöll sem kennd er við Felix
Dzersjinski stofnanda leynilögreglu til aö
brjóta á bak aftur gagnbyltingarsinna.
Allir samankomnir til aö fylgjast meö
snillingnum leiöa þá gömlu og lúnu kempu
Mark Taimanov til slátrunar. Engan óraöi
fyrir úrslitunum. Karpov náöi sinum
venjulegu yfirburöatökum á stööunni og
fyrsti vinningur i mótinu brosti viö honum.
En skyndilega og ölium á óvart náöi
Taimanov mótspili. Karpov fataöist vörn-
in, allar flóögáttir opnuöust og óverjandi
mát blasti viö.
Þegar hér er komiö sögu hafa veriö
leiknir 25 leikir. Ahangendur Karpovs
kumra ánægjulega, greinilega vissir um
sinn mann.
Hvltt: Anatoly Karpov
Svart: M. Taimanov
Það óraði vlst engan fyrir i þessari stöðu,
aö hér biöi heimsmeistarans fyrsta tap-
skákin á árinu. Hvitur viröist hafa hiö
allra þægilegasta tafl, biskupapariö, heil-
brigöa peðakeöju, og þrýsting á a-peöiö
svarta.
25. ... Rb6! ,
26. Hxa5
(En ekki 26. Bxa5 Rxa4! 27. Bxc7 Rxb2
o.s.frv.)
26. ... c4 29. Bxb6 Dxb6
27. Bfl Hxa5 30. Khl cxb3
28. Bxa5 Dc5 31. cxb3 g6
Garcia
Gheorghiu Romanishin Taimanov
Kochiev
Smejkal
Kusmin