Þjóðviljinn - 20.09.1977, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriöjudagur 20. september 1977
FÁEIN KVEÐJUORÐ:
Guðjón Benediktsson
Fæddur 5.5. 1896 Dáinn 6.9. 1977
1 dag fer fram frá Frikirkjunni i
Reykjavik útför Guöjóns Bene-
diktssonar múrara, en hann lést
6. þ.m. eftir alllanga vanheilsu
81 árs ab aldri.
Meö Guöjóni Benediktssyni er
fallinn i valinn einn af fremstu
forustumönnum i stéttarbaráttu
verkalýðsins i Reykjavik á þriöja
og fjóröa áratug aldarinnar.
Hann haslaði sér strax ungur
maöur völl i róttækari armi
verkalýðshreyfingarinnar. Hann
var i Alþýðuflokknum og studdi
þar vinstriarminn uns hann gerö-
ist einn af stofnendum Kommún-
istaflokks Islands 1930 og sat í
miðstjóm hans frá stofnun til
1936. Hann var einn af stofnend-
um Sósialistaflokksins 1938 og
studdi þannflokk allan starfstima
hans.
Guðjón Benediktsson var fædd-
ur aö Viöboröi i Mýrahreppi,
Austur-Skaftafellssýslu 5. mai
1896. Voru foreldrar hans Bene-
dikt Kristjánsson bóndi þar og
siöar að Einholti isömu sveit, og
kona hans Álfheiöur Siguröar-
dóttir. Guöjón fórtilnámsigagn-
ræöaskólann á Akureyri og lauk
þaðan prófi 1918. fiann stundáði
nám 1 4. bekk menntaskóians 1
Reykjavik 1919-1920. Kennari var
hann i heimasveit sinni 1918-1919
og viö Kvöldskóla verkamanna I
Reykjavik 1925-27. Aöalstarf hans
varö hins vegar múrverk og
byggingarvinna og stundaöihann
þau störf frá 1924 til 1957 er hann
varð aö leggja múrverkiö á hill-
una vegna heilsubrests. Haföi
hann hlotiö iönbréf i múraraiön
1932 en sveinspróf tók hann 1943.
Eftir aö Guöjón hætti múrara-
störfum réðisthann til HUsnæðis-
málastofnunar rikisins og vann
þar eftirlits- og skrifstofustörf
fast fram undir áttrætt. Var hann
þar ákaflega vel látinn af sam-
starfsfólki, aida hverjum manni
léttari i' lund og skemmtilegri á
vinnustað. Vissi ég að Guðjón var
forráðamönnum Húsnæöismála-
stofnunarinnar afar þakklátur
fyriraöfáaöhaldastörfum óslitið
áfram meðan kraftar entust,
enda voru störfin þar og sam-
gangurinn viö samstarfsfólkiö
honum mikil sálubót.
Guðjón Benediktsson heillaöist
ungur af þeim hugsjónum jafnaö-
ar og félagshyggju sem á rætur
slnar I kenningum sósialismans
og baráttu verkalýðshreyfingar-
innar.HannstarfaðiÍDagsbrún á
þriðja áratugnum og lét þar veru-
lega til sin taka. Hann átti sæti i
„rauöu stjórninni” sem stýröi
Dagsbrún 1926-27. Samstarfs-
menn hans i þeirri stjórn voru
Magnús V. Jóhannesson, Arsæll
Sigurðsson, Filipus Ármundason
og Guöm. R. Oddsson. Eru þeir
nú allir fallnir frá nema Guö-
mundur einn, sem enn býr viö
góöa heilsu þrátt fyrir háan ald-
ur.
Aðal starfsvettvangur Guöjóns
á sviöi stéttarbaráttunnar varö
aö vonum Múrarafélag Reykja-
vikur en þar lét hann mikið til sin
taka um langt skeiö og gegndi
margvislegum trúnaöarstörfum
fyrirfélagið. Var hann m.a. vara-
formaður félagsins 1925—36, for-
maður 1936—40 og 1946—49, ritari
1942—45 og gjaldkeri 1951—53. Þá
var hann i stjórn Iönsambands
byggingamanna 1935—37, forseti1
Sveinasambands byggingamanna
1937—38 og i stjórn til 1940. Enn-
fremur var hann forseti Lands-
sambands isl. stéttarfélaga
1939—40.
Guðjón tók mikinn og góöan
þátt i þeirri höröu stéttarbaráttu
sem verkalýðurinn varö að heyja
á atvinnuleysisárunum eftir 1930.
Hann var tiðum ræöumaöur á
fundum verkamanna og þaö brást
ekki aö Guöjón var jafnan þar til
staðar sem baráttan var hörðust.
Hann var einn af þeim sem hlaut
þyngstan dóm eftir átökin 9. nóv.
1932 þegar verkalýðurinn hratt
kauplækkunarárás ihaldsins i
bæjarstjórn. Hann var djarfur og
hugrakkur baráttumaöur sem lét
sig hvergi vanta þar sem góöur
málstaöur þurfti á liöstyrk aö
halda.
Guöjón var mjög lengi virkur
og ötull þátttakandi i stjómmála-
baráttu verkalýösins. I fyrsta
skipti sem Kommúnistaflokkur-
inn bauð fram viö Alþingiskosn-
ingar i Reykjavik skipaöi Guöjón
efsta sætilistans. Þetta var 1931.
Viö kosningarnar 1934 var hann i
kjöri fyrir Kommúnistaflokkinn i
Mýrasýslu og við báöar kosn-
ingarnar 1942varhann frambjóð-
andi Sósialistaflokksins I Gull-
bringu- og Kjósarsýslu. Þar
kynntisti hann Ólafi Hiors fyrst
persónulega og hafði mikla
ánægju af fundahöldunum og
pólitisku viðureigninni. Haföi
hann margar skemmtilegar sög-
ur á takteinum af fundunum i
Gullbringu- og Kjósarsýslu og þá
ekki sist af viðbragðsflýti og létt-
leika ólafs ioröraaðum of svörum.
Guöjón var ákaflega skemmti-
legur félagi og afar vinsæll á
vinnustaö. Hann var jafnan léttur
ilund og lét óspart fjúka gaman-
yröi þegar viö átti. Hann var sjór
af fróöleik og vel lesinn i bók-
menntum okkar og kunni ógrynni
af kvæöum og lausavisum. Hann
var sjálfur ágætlega hagmæltur
og liggur áreiöanlega eftir hann
mikið af slikum kveðskap. Hann
haföi ánægju af aö hafa yfir visur
ogkviölinga bæöi eftir sjálfan sig
og aöra. Eftir að halla tók undan
fæti með heilsu hans fyrir 2-3 ár-
um og hann fann að hverju fór
kastaöi hann fram þessari stöku
oger hún súsiöasta sem ég heyrði
frá hans hendi:
Er mig tekin elli aö hrjá
engin von að linni.
Sér nú fyrir endann á
ævisögu minni.
Guðjón kvæntist 3. nóv. 1923
Kristínu Guðmundsdóttur frá
Tungu i Gaulverjabæjarhreppi,
greindri og myndarlegri mann-
kostakonu, en hún var ekkja eftir
Daviö Jónsson, lögregluþjón.
Gekk Guöjón bömum hennar i
föður staö, þeim Kristinu, Hann-
esi Kr. arkitekt og Daviö prófess-
or. Var mikiöástriki með þeim og
Guöjóni. Þau Kristin og Guöjón
eignuöust einn son, Kjartan, mik-
inn efnismann, sem lokið haföi
stúdentsprófi en lést litlu siöar.
Var hann mikiö eftirlæti foreldra ■
sinna og miklar vonir viö hann
tengdar. Má nærri geta hvflikur
harmur hefur verið aö foreldrun-
um kveðinn viö fráfall hans og
hygg ég aö þaö sár hafi aldrei
gróiö.
Kristin lést 24. febrúar s.l. eftir
langa sjUkrahúslegu. Haföi sam-
búð þeirra Guöjóns þá varaö i
rúm 53 ár.
En þótt Guöjón væri orðinn
aldraður maöur er fráfall hans
bar aö höndum, er hann kvaddur
með eftirsjá af félögum og vinum
og fjölda samstarfsmanna sem
með honum áttu samleiö. Við-
kynning og vinátta er þökkuö og
geymd og ástvinum hans öllum
sendar samUðarkveðjur.
Guömundur Vigfússon.
Við, sem ekki trúum á ofur-
mennin eigum sennilega oft betra
meö aö gera okkur grein fyrir af-
rekum fólks á liðandi stund en
hinir. Þess vegna fer ekki hjá þvi
aö sá hópur veröi stór i hugum
okkar, sem unniö hefur mikil af-
rek i baráttu Islensku verkalýös-
hreyfingarinnar.
Það fólk, sem slik afrek vann
fyrir miöja öldina og slðar, er
margtað hverfa af sjónarsviðinu
og fellur nú i valinn næstum á
hverjum degi.
Einn þeirra sem fyrrum lyfti
þungu taki i haröri baráttu fyrir
frumstæöustu réttindum verka-
fólks, vinnu og brauöi, var Guöjón
Benediktsson múrari.
Þótt viö færum aldrei saman
langan spöl i einu, heyrði ég jafn-
an til hans ööru hvoru, i riti, ræöu
eöa afspurn. Og löngu áöur en ég
kynntistGuöjóniminnist ég frétta
af honum i hópi þeirra voöalegu
manna, sem fóru um landiö til aö
fylkja fátæku fólki til liös viö
verkalýöshreyfingu og sósial-
isma.
Hann var þá jafnan einn þeirra
ódeigustu til erfiöra verka, en
lika sá, sem átti hvaö auöveldast
meö aö ná eyrum fólks. Glaöværö
hans, þróttur og hnitmiðuð fyndni
hreif margan mann sem basliö
var að yfirbuga og gaf honum
nýja von og bros á vör. En glóandi
háðið, sem Guöjón varpaði oft
• fram i ræöu stöku eöa blaöagrein
varö siöur en svo öllum sami
gleöigjafinn. Andstæöingum
verkafólks sveið oft svo undan
oröum hans, aö kvöl þeirra logaöi
ihatri. En engum geöheilum and-
stæöingi entist langur timi til þess
aö hata Guöjón Benediktsson, til
þess var hann alltof laus við hatur
sjálfur og æðrulaus þegar á hann
var ráðist, — og til þess var hann
alltof skemmtilega sannorður i
sókn og svörum.
GuöjónBenediktsson á mörg og
merkileg spor i verkalýöshreyf-
ingunni, sem ekki verða rakin
hér. Þessi orö eru fyrst og fremst
' kveöja til félaga, sem sannaöi það
I starfi hversu mikils verði þaö er
fyrir félagsskap alþýöunnar aö
eiga á að skipa mönnum, sem
geta yljað baráttu hennar æðrú-
leysi og gleöi.
Stefán ögmundsson.
Guðjón Benediktsson var einn
úr stórum hópi systkina, alinn
upp á þeim árum þegar hver varö
að vinna fyrir sér jafn vel á
barnsaldri. Þessar alkunnu þjóö-
félagsaöstæöur þeirra tima hafa
eflaust ráöiö miklu, e.t.v. öllu um
þaö, að Guöjón nam handverk en
fór ekki svokallaðan menntaveg.
Nægar voru námsgáfurnar.
Þar meö var tólfunum kastaö,
Guöjón hlaut aö veröa liösmaöur
hinnar ungu upprennandi verka-
lýöshreyfingar. Aldrei gat komiö
til aö slikur hæfileikamaður stæöi
utan við baráttuna sjálfa.
Áður en varöi var hann kominn
i fylkingarbrjóst, þar sem hann
hjó á báðar hendur, jafnt af fun-
andi mælsku skaphitans, sem
hnittinyröum hins fædda humor-
ista. Honum var I blóö borið aö
vera kristinn maöur i raun láta
sérekki nægja aö játa trú, heldur
„gri'pa geirinn i hönd” og ganga
þar i bardagann, sem þörfin var
mest.
Hann gat ekki horft á það
aögerðarlaus aö þeir sem skapa
verðmætin og standa aö þvi leyti
undir öllum framförum væru
manna lengst frá þvi aö njóta
þessara hluta. Þar með kastaði
hann sér úti strenginn og skipti fá
um togum að honum var falin
hver trúnaöarstaöan af annarri:
Forseti Sveinasambands
byggingamanna, forseti Land-
sambands islenskra stéttarfélaga
formennska, ritara- og gjald-
kerastörf ásamt setu i fulltrúa-
ráðum og fjölda nefnda; er hér
aðeins fátt taliö.
A timabili átti ég þvl láni að
fagna aö kynnast félagslegum
vinnubrögðum þessa reynda
manns og var þaö i senn mennt-
andi og skemmtilegt. A ég siðan
mikiö honum að þakka i þeim
efnum. A seinni árum þegar Guö-
jón haföi aö mestu dregið sig út úr
almennri verkalýðsbaráttu kom
það i hans hlut að halda uppi
stjórnarandstöðu I sinu félagi.
Mátti þá oft finna aö stutt var niö-
ur i gamla glóö og eldur oft fljótur
aö gerast bjartur. Þessi afskipti
hans leiddu oftar en ekki til þess
að ýmis mál breyttu um stefnu
og sýndu fleiri hliðar en annars
hefði veriö. Það ereinkenni bestu
manna að nýtist þeirra framlag
hvort heldur þeir halda um
stjórnvöl eöa sitja i andófi.
Ég veit fullvel aö ekki er þaö
Guöjóni aö skapi að mælt sé eftir
hann án þess aö nokkur hvatn-
ingarorö falli meö. Nú, þegar óð-
um fækkar brautryðjendum
verkalýöshreyfingarinnar, biö ég
verkalýðinn sem nýtur starfa
þeirra aö missa ekki tengsl viö
sjálfa söguna og leita fyrirmynda
hjá eldhugunum, sem i árdögum
leiddu baráttuna gegn ofurefli og
gerðu með þvi þriöja og fjóröa
áratuginn öörum merkari i fyrri-
hluta þessarar aldar. Einn þeirra
var félagi Guðjón Benediktsson,
sem nU er kvaddur meö viröingu
og þökk.
Aöstandendum sendi ég hug-
heilar kveðjur.
Bergsteinn Jónsson.
Hinn 6. september sl. lést á
hjúkrunardeild Landsspitalans
gamall samstarfsmaöur minn og
góövinur, Guöjón Benediktsson,
mUrari. Haföi hann einn um átt-
rætterhann lést, var fæddur hinn
5. mai 1896 að Viöborði, Mýra-
hreppi i Austur-Skaftafellssýslu.
Hann haföi búiö viö vanheilsu siö-
ustu árin og kom þvi fráfall hans
ekki með ölluá óvart,þótthans sé
hins vegar sárt saknaö nú.
Þegar viö Guöjón heitinn
kynntumst I september 1965 átti
hann oröið ianga ævi aö baki.
Hann haföi þá starfaö sem eftir-
lits- og skrifstofumaöur hjá Hús-
næðismálastofnun rikisins allt frá
1959, er hann réöst til þess starfa.
Þótt hann væri kominn fast aö
sjötugu er viö kynntumst var
hann ungur I anda og afar hress
og vel á sig kominn i hvivetna,
enda átti hann þá enn eftir ab
starfa meö okkur um margra ára
skeiö aö húsnæöismálum. Þegar i
upphafi fór vel á meö okkur og er
það ekki I frásögur færandi þvi aö
hann var hvers manns hugljúfi á
okkar vinnustaö. Sem starfsmaö-
ur var hann afburða samvisku-
samur og nákvæmur, góö undir-
stööumenntun, prýöilegar gáfur
og mikil reynsla i lifi og
starfi geröu honum fært að skila
með prýöi starfi, sem gerði og
gerir miklar kröfur. 1 lána-deild
stofnunarinnar kynnti hann
sér ýtarlega allar Ibúðateikn-
ingar, sem bárust meö lánsum-
sóknum, mældi nákvæmlega
stærðir þeirra og haföi auk
þess, einkum framan af, eftirlit
meö byggingaframkvæmdum,
sem stofnunin veitti lánsfé til.
Þetta er bæði nákvæmt og mikil-
vægt starf, sem hann sinnti af
mestu alúð og vandvirkni, svo að
ekki varö á betra kosið. I daglegu
samstarfivar hann ætið ljúfur og
kátur, haföi gjaman spaugsyröi á
vör og visur á hraðbergi. Hann
var prýðilega lesinn I bókmennt-
um okkar, einkum hygg ég þó aö
hann hafi veriö ljóöelskur. Raun-
ar var hann sjálfur vel hagmælt-
ur, þótt hann flikaöi þvi ekki, orti
m.a. ljóöið viö Fánasöng múrara.
A samkomum okkar starfsmann-
anna var hann gjaman hrókur
alls fagnaðar, einkum þóttu þeir
góöir saman hann og Eggert G.
Þorsteinsson, múrari, skrifstofu-
stjóri stofnunarinnar og siðar
félagsmálaráöherra. Báöir voru
þeir heiöursfélagar Múrarafélags
Reykjavikur og bræður I anda
góösemi og velvildar, þótt þeir
hafi margsinnis áöur fyrr gengið
hart fram i keppni um fylgi múr-
ara I stéttarfélagi sinu. A sam-
fundum okkar gengu spaugsyröin
milli þeirra tveggja, svo aö litið
lát varð á, öllum til óblandinnar
ánægju.
Guöjón heitinn var mikill
félagshyggjumaöur, allt frá ung-
um aldri. Hann var einlægur
verkalýössinni og sósialisti og var
trúr æskuhugsjónum sinum I þvi
efni alla ævi. Upphaflega mun
hann hafa verið stuöningsmaöur
Alþýöuflokksins en leiöir skildu
og hann geröist einn af stofnend
um Kommúnistaflokks íslands.
Sat hann i' miöstjóm flokksins ár-
in 1930-1936. Siðar geröist hann
flokksmaður Sameiningarflokks
alþýöu — Sósialistaflokksins og
var þaö allt til loka þess flokks.
Afram var hann slðan féiagsmað-
ur I Sósfalistafélagi Reykjavikur,
eftir þvi sem ég best veit, allt tii
endadægurs. Hann hafði mikinn
áhuga fyrir stjórnmálum en haföi
sig þó litt i frammi á þvl sviöi sið-
ustu árin. Áhugi hans og störf
voru einkum á sviöi verkalýðs-
málanna, þar sem hann gegndi
fjölda trúnaðarstarfa. Hann sat i
hinni „rauðu stjórn” Dagsbrúnar
1926-1927, var varaformaöur
MUrarafélags Reykjavikur 1935-
1936 og formaður þess 1936-1940
og 1946-1949, svo að nokkuð sé tal-
ið. Þá var hann forseti Sveina-
sambands byggingamanna 1937-
1938 og forseti Landssambands
islenskra stéttarfélaga 1939-1940.-
Eru þá ótalin mörg önnur
trUnaöarstörf hans i þágu verka-
lýössamtakanna, einkum i sam-
tökum múrara. Var þvi sannar-
lega vel til fundið af Múrarafélagi
Reykjavikur aö gera hann aö
heiðursfélaga sinum.
1 einkalifi sinu var Guöjón
gæfumaöur. Hann var kvæntur
hinni ágætustu konu, Kristinu
Guömundsdóttur frá Tungu i
Gaulverjabæjarhreppi, er lést
fyrr á þessu ári. Þau áttu saman
einn son, er lést i blóma aldurs
sins og varð þeim mikill harm-
dauði. Guðjón gekk i fööur stað
börnum Kristinar af fyrra hjóna-
bandi, þeim Kristinu, Daviö og
Hannesi Kr„ er ung misstu Davlð
föður sinn I sjóslysi.
Þegar leiöir skilja nú er mér
efst i huga góðsemi sú og velvild,
sem mér þótti ætiö einkenna Guö-
jón heitinn I svo rikum mæli. Allt-
af lagöi hann gott eitt til mála og
gerði ætiö gott úr öllu. Slikir
menn eru ómetanlegir á hverjum
vinnustaö. Hann verður okkur
samstarfsmönnum sinum
ógleymanlegur og minninguna
um hann munum viö ætið geyma i
huga okkar og sál. Ættingjum
hans og skyldmennum vottum viö
einlæga samúö okkar og biðjum
sál hans blessunar á ómælisleið-
um.
Siguröur E. Guðmundsson.
empa
INNRÖMMUN
Hamraborg 12
Sími 43330
Alhliða
innrömmunarþjónusta