Þjóðviljinn - 04.12.1977, Blaðsíða 17

Þjóðviljinn - 04.12.1977, Blaðsíða 17
Sunnudagur 4. desember 1977 ÞJÓÐVILJINN — StÐÁ 17 „Ljósmóburlaunin voru vikulaun verkamanns ” ,,Svæfingar voru ékki álitnar fyrir almenning" „Börnin vildu safnast aö mér” Eftir að ég hafði byggt við heimilið norðanvert var þar pláss fyrir 16 konur. Ég fékk aldrei eyri frá þvi opinbera til þess að byggja þetta. Einu sinni fór ég fram á að bærinn borgaði ljós og hita, en þvi var synjað. Fæðingarhjálp, læknishjálp og lega fyrir móður og barn i 12 daga kostaði þá 81 krónu. Sjúkrasamlagið greiddi 6 krón- ur á dag, svo konurnar þurftu ekki að borga nema 9 krónur, eða sem svaraði læknishjálp- inni. Siðan tók samlagið upp á þvi að greiða ekki vist nema á rikis- spitölunum. Það rak endahnút- inn á þetta og ég varð að gefast upp við reksturinn. Þá átti ég orðið tvær dætur, en börnin sem fæddust á heimilinu vildu safnast að mér. Þegar þvi var lokað 1940 voru þar 10 börn á barnaheimili, sem lika var rek- ið i húsinu. Þetta voru börn munaðar- lausra mæðra sem ekki gátu tekið börnin með sér þegar þær fóru að vinna eftir barnsburð- inn. Elsta barnið sem var þarna hjá mér var oröið þriggja ára. Þá gifti mamman sig og tók drenginn til sin. Hún átti aldrei annað barn og ég er viss um að þetta barnaheimili varð mörg- um konum hjálp til þess að koma undir sig fótunum og geta tekið börnin sin til sin. Um tima voru tvær hjúkrun- arkonur sem gættu barnanna,en þau urðu aldrei fleiri en 10 i einu, mest ungabörn. Ég byggði lika sumarbústað uppi við Lögberg og þar var barnaheimilið rekið eitt sumar fyrir eldri börnin. Margar mæðurnar giftu sig og tóku þá börnin til sin. Aðrar fóru út i sveitir sem ráðskonur og gátu þá tekið börnin með sér. Mæður sem unnu i Reykjavik, áttu einn fridag i viku og tóku þá börnin út með sér. Kærö fyrir að vilja svæfa — Einhverntima lentirðu i málaferlum út af svæfingum sængurkvenna. Já, það var árið 1936 að stjórn Ljósmæðrafélags tslands kærði okkur þrjár, mig, Vilborgu Jónsdóttur og Guðrúnu Hall- dórsdóttur fyrir að vilja láta svæfa sængurkonur. Við höfðum verið samskipa um tima á Rik- isspitalanum i Kaupmannahöfn og vorum góðar vinkonur. Svæfingar voru þá ekki álitn- ar vera fyrir almenning, en á þvi höfðum við allt aðra skoðun. Við eins og aðrar ljósmæður i bænum náðum i lækni til þess að svæfa konurnar, en þó kom fyrir aö þeir segðu okkur að svæfa þangað til þeir kæmu. Þetta gerðu flestallar ljós- mæöur i Reykjavik, eins og ég sagði, og þvi endaði á þvi,að þær sem kærðu okkur og margar fleiri, voru lika kærðar. Sem betur fer skeði aldrei neitt óhapp við þessar svæfingar, og engin sérstök ástæða var fyrir þessum látum. Upp úr þessu stofnuðum við Ljósmæðrafélag Reykjavikur, en i Ljósmæðrafé- lag tslands hef ég aldrei gengiö vegna þessa. Það var ansi heitt i kolunum út af þessu. Þær kærðu til Vil- mundar landlæknis og skoruðu á hann að birta kæruna og það gerði hann á heilli siðu i Morg- unblaðinu. Það voru teknar lög- regluskýrslur af okkur og það endaði með þvi að við fengum á- minningu. Þá stóð lika til að taka af mér leyfið með heimilið, en af þvi varð þó ekki. Vist lenti maður i læknum, sem voru tregir til að gera nokkurn skapaðan hlut fyrir konurnar, en þeir voru fáir. Konan skal fæöa með þjáningum Þá eins og nú var til fólk, sem einblindi á bókstaf bibliunnar, þar sem segir að kona skuli fæða sitt barn með þjáningum. Ég hef nú aldrei verið trúaðri en svo, að eftir þessu hef ég ekki farið. Auðvitað fæða konurnar með þjáningum, þótt þær fái að sofa og hvilast meöan barnið fæðist, þvi hriðarnar eru það sem sár- ast er. Ef konurnar eru svæfðar rembast þær ekki á móti þegar barnið kemur. Fæðingin gengur sársaukaminna og fljótar fyrir sig. Nú er farið að gefa konum kæruleysislyf, sem auðvelda þetta allt; en eitt skil ég ekki, og það eru allar þessar klippingar á konunum. Aðeins 3-5%, af minum konum hafa verið klipptar og saumaðar, en ég gæti trúað að á fæðingarstofn- unum nú til dags sé meira en helmingur kvennanna klipptar. Vist hefur maður lent i mörgu, bæði sorglegu og gleði- legu i þessu starfi. Það er alltaf gleðilegt að vera viö barnsfæðingu þegar fólk vill eiga barnið. Sú gleði fer ekki eftir efnahag manna, og oft hef ég verið á heimilum þar sem hvorki var til matur né föt,en þó var glaðst innilega yfir nýjum munni til að fæða og nýjum kroppi til að klæða. í bröggum og kjöllurum Meðan ekkert fæðingarheim- ili var komið hér I Reykjavik var oft erfitt að taka á móti börnum iheimahúsum. Ég man að éinu sinni var eina ljósmetið eldspýta, sem faðirinn hélt á lofti, meðan ég tók á móti barn- inu. Þá komu læknarnir þó strax ef i þá náðist, en ekki eins og nú þegar oft þarf að biða timunum saman eftir þeim. — Siturðu enn yfir? Já, það kemur fyrir. Ég tók á móti öllum barnabörnunum minum og þegar ömmudæturn- ar eru að fæða þá sit ég hjá þeim á Fæðingardeildinni eða Fæð- ingarheimilinu. Einu barna-barna-barni hef ég þó tekið á mót hér heima nú á siðustu árum og þaö var fyrsta barn Auðar, dóttur hennar Huldu minnar. Þetta var barn nr. 3.482, og fyrir tveimur vikur tók ég á móti dreng heima hjá konu sem alls ekki vildi fara á fæðingarstofnun. Hún hafði átt þrjú börn heima og þó ég byðist til þess að sitja hjá henni uppi á Fæðingarheim- ili mátti hún ekki heyra á þaö minnst. Talið barst nú að þvi hvort betra væri að eiga börnin heima eða á fæðingarstofnunum, en þar sýnist vist sitt hverri. Þeim sem vildu kynnast starfsferli Helgu M. Nielsdóttur betur en mögulegt er af stuttu viðtali sem þessu, má benda á að fyrir jólin kemur út ævisaga hennar, „Þegar barn fæöist”, sem Gylfi Gröndal hefur skráð. Ég hef aldrei séð neina ástæðu til þess að fegra hlutina, sagði Helga að lokum, og það er ekki vist aö öllutti liki það sem fram kemur i bókinni. Ég hef mörgu kynnst um ævina, bæði góðu og slæmu, og vist hugsaði maður sitt þegar setið var yfir fátæk- um sængurkonum i bröggum og kjöllurum hér áður fyrr. Það var oft erfitt,og þeir sem gátu og raunverulega vildu hjálpa verkafólki á þeim timum voru ekki fleiri en svo.að ég get talið þá á fingrum annarrar handar. — A1 Fundir gröf Filippusar Make- dóníu- konungs ÞESSALÓNtKU, Grikklandi — Manóiis Andrónikos, griskur prófessor, hefur sagt i dag aö fundin væri gröf Filippusar Makedóniukonungs annars, föður Alexanders mikla. Stjórnaði pró fessorinn sjálfur hópi fornleifa- fræðinga, sem grófu upp gröfina, sem er á Vergina-svæðinu, nálægt Verria. Prófessorinn segir fund þennan hinn mesta feng, þar eð grafar- ræningjar ha'fi til þessa séð gröf- ina i friði og sé þvi i henni mikið haugfé. Prófessor Andrónikos telur að gröfinni hafi veriö lokað einhverntima á árabilinu 359-323 fyrir Krist. 1 gröfinni fundust margar smálikneskjur úr fila- beini, og eru þær að sögn prófess- orsins af Filippusi konungi sjálf- um, Alexander syni hans og Ólympias frá Epriros, móður Alexanders, sem var heldur stór- ráður kvenskörungur. Bein kon- ungs voru i likkistu úr skira gulli og á kistulokinu var skjaldar- merki Makedóniukonunga. Af öðrum dýrgripum i gröfinni má nefna brjóstplötu, skreytta átta gullnum ljónshöfðum, skjöld úr gulli og filabeini, sem liklega hefur fremur verið notaður við hátiðahöld en i hernaði, silfur- vasa gerða af mikilli list, veldis- sprota og aöra likkistu úr gulli, sem ekki er getið i fréttinni hvort eitthvað hafi verið i. Fornleifa- fræðingar segjast sjá þess merki að gröfin hafi verið gerð og búið um konung i henni i nokkru óba- goti. Telja þeir það standa i sam- bandi við það, að Filippus var myrtur og gruna ýmsir ólympias um að hafa staðið þar á bak við, en aðrir Persakonung. Sérstæd síma- þjónusta Tileru þeir menn sem finna hjá sér mikla þörf tii að hringja i karl eða konu og demba yfir þann sem tólið upp tekur hinu svivirðileg- asta klámi. Skapast af þessu ýmislegur vandi eins og hver maður getur skilið. Þeir i Sviss hafa fundið ráð viö þessu. Fyrir tvo svissneska franka á minútu (innan við 200 krónur) geta menn hringt i ákveðið númer og ausið úr sér yfir fjóra karla og fjórar konur sem taka að sér að hlusta á klám. Þeir sem vilja nota sér þessa þjónustu þurfa að greiða fyrir- fram fyrir ákveðið lykilorð sem gefur þeim aðgang að klámsvar- anum. Þetta kerfi gengur vel, númerið er alltaf á tali. Væntanlega fækk- ar klámhringingunum til óviö- búinna að sama skapi. Examination Rannveigar Egilsdóttur 9. maí 1768 t bókinni Ljósmæðrafræðsla og ljósmæörastétt á tslandi, eftir Sigurjón Jónsson lækni, er skráð fyrsta ljósmóðurpróf á tslandi sem enn er til. Það er próf sem Rannveig Egilsdóttir gekkst und- ir 9. mai 1768, en prófið samdi Bjarni Palsson fyrsti landlæknir á tslandi. Prófið er alls 30 spurningar, og fór fram á Staðarfelli á Fellsströnd. Fara hér nokkru dmi á eftir: Spurningar: 1. Hver eru teikn til, að kona hafi tekið upp undir eöa sé ólétt? a) Eftir konunnar eigin sögn? b) Eftir rannsókninni? 4. Hvað skal ein ólétt kona helst taka sér vara fyrir i tilliti til likamans hrær- inga? 12. Hverninn kann maður hag- legast að búa um eina fæð- andi konu, so bæði fæðingin gangi sem hægast og nær- konan geti aðstaðiö sitt verk? 13. Hvað skal maður gjöra, ef önnur hönd eða annar fótur vill koma i ljós? 14. Hvað skal yfirsetu konan gjöra, ef sitjandinn býður sig fram? 18. Hvað er það fyrsta yfirsetu konan hefur að gjöra við barnið, þá það er komið á klæðin? 25. Hver eru teikn til á barninu sjálfu, hvert það er full- aldra boriö eður ei? 29. Þegar mjólk er hlaupin i konu brjósti, so bólgna(r og) stofnar til brjósta meins, hverninn skal þvi hjálpa? Svör: 1. a) útvortis signa, scilicet (nefnilega) velgja, höfuð- pina og nárapina, kviðar- ins vöxtur og mánaða tepp- ur etc. b) Innvortis signa (merki) fyrir rannsóknina: Móður- munnans tillokan og um- breyting etc. 4. Útvortis fyrir byltum, stökkum og of frekri þunga lyftingu etc. Innvortis fyrir of hastarlegri reiöi, sorg, , hræðslu ctc. 12. Að brúka stutta sæng, so- leiðis iagaða, að dausbein- ið sé fritt og báðum konun- um þéni til góörar hægöar. 13. Ef höndin kemur i ljós, leitast hún við að venda barninu og koma hand- leggnum upp i mæðrið. Fæðist annar fóturinn, þá frá hans stóru tá hins að leita og færa að fæðingar- staðnum. 14 Að venda barninu, ef tíma er til komið og það sama er ei komið i of fasta klemmu. 18. Að hreinsa með lini og vini skilningar vitin og binda fyrir naflann etc. 25. Hárs, húðar og nagla fulln- an. 29. Leggja viö brjósta gras, kálfs sugu, lyf, item bera eld undir þau, jafnvel hvað fyrst.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.