Þjóðviljinn - 04.12.1977, Blaðsíða 21

Sunnudagur 4. desernber 1977 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 21
— Hann hefur ofsaltað, karlsauðurinn.
— Hún hcfur fengið þá smástelpuhugmynd að
safna steinunum úr skeljunum, hugsaðu þér
bara.
— Ég hefi komið fyrir sjónvarpi i eyðimörkinni
til að ykkur leiðist síður þar.
— Auðvitaðekki, bjáninn þinn. Mfn tungl eru al-
veg ekta.

Adolf J. Petersen:
VÍSNAMÁL
Öll hin björtu vona-vor...
Jólafastan hefur alltaf verið
og mun alltaf verða dimmasta
árstiðin hér i okkar heimshluta,
vegna lækkandi sólargangs. Þá
hafa menn löngum lifað i
þeirri vissu að aftur lengdi dags
birtu og von um allsnægtir
sólarljóssins, en i skammdeginu
undu menn við þann bjarma sem
heiður himinn, tungl, stjörnur
og norðurljós gáfu frá sér, enda
oft rómað sem verðugt er. Einar
Benediktsson orti hið stórbrotna
ljóð Norðurljós undir hughrifum
af kvöldfegurðinni þegar
norðurljósin bröguðu um hvelf-
inguna. Þessi sömu hughrif hafa
lika hreyft strengi hjá þeim sem
bundu mál sitt i ferskeyttar vis-
ur. Armann Dalmannsson hefur
séð rósir sumarsins deyja, horft
á fegurð himinsins og kviðir
ekki vetri, þvi hann á von:
Hin söluðu blöð við
sjáum hér
af sumarsins dánu rósum,
en líka, að himinninn
orðinn er
iðandi af norðurljósum.
Og bætir við:
Þó að hverfi það, sem var,
og þar með sumarbliöa,
við skulum halda í vonirnar
og vetrinum ekki kvfða.
Vonin um geislana getur
vermt sálina. Benedikt Gislason
frá Hofteigi kvað:
Er nú dimmt, á óðins kvon
engir geislar skina.
Bara litil, vitlaus von
vermir sáiu mina.
Það getur lika geislað frá
sumum störfum, svo sem sjá
má af visu Asmundar Jónssonar
frá Skúfsstöðum:
Stiga dans við straumahvörf
stoltar hugardlsir,
þegar unnin eru störf
af sem bjartast lýsir.
Um þessa daga kvað Einar M.
Jónsson:
A ég mér, þótt andi kalt,
yndi bjartra heima.
Þessa daga þú ert allt,
það, sem ég læt mig
dreyma
Lika getur verið bjart yfir
bragamáli. „Bláskógaskáldið”
Jón Magnússon kvað:
Tak þú völdin, unga öld,
áður kvöldið fer til dóma.
Sinufölduð klungrin köld
knýttu tjöldum ilman-blóma.
Ileyr þig kalla sól og söng
sumarhallir draumaviðar.
Syng burt alla sorg og þröng,
syng þú fjalli gras I hliðar.
1 draumunum birtast bjartar
myndir. Þorsteinn Halldórsson
kvað:
Töfrabandi binda önd
bjartar strandir drauma,
þar á andinn óskalönd
allra handan strauma.
Það var á sólarstund sem
Jakob Thorarensen kvað:
Brott er flest og þorriö þor
þess, er fyrr ég unni,
furða er samt hve vorsól vor
vermir I minningunni.
Blika sé ég mörk og mar
minna æskutiða,
skrýtilega skiptast þar
skuggar, hregg og bliöa.
Sú er kunnust lifsins list
að láta þræði rakna,
allt, sem vinnst, er óðar misst
einskis skal þó sakna.
Kuldinn i kirkjunum kom
mönnum til að klæða sig vel, og
dugði það þó ekki alltaf. Það
reyndi Magnús Einarsson f. 1734
á Möðruvöllum i Eyjafirði,
siðar prestur á Tjörn i
Svarfaðardal. Hann var hagorð-
ur vel, svo til er eftir hann nokk-
urt safn af visum i Lbs. Magnús
þjónaði lika kirkju á Urðum.
Þar, i miklu vetrarfrosti, kvað
hann fyrir messu:
KuUlinn gerir bláan bjór
á bókaþór við morgunslór,
kraftur er sljór,
en fjörið fór,
frjósa skór I Urða-kór.
Eftir messu hefur Elin
húsfreyjan á Urðum séð hvað
presti leið og reynt að hressa
hann svolitið við, svo prestur
kvað:
1 manna sýn það mér á hrin
megnið dvin og harkan fin,
eyðist pin, þvi auöarlin
Elin min gaf brennivin.
Sagt er að séra Magnús hafi
verið ákveðinn og getað meðal
annars kveðið niður drauga,
sem þessi visa hans bendir til:
Ef þú dvelur eina stund,
örgust myrkra hræða,
ég rif þig sundur
rétt sem hund
með römmu afli kvæða.
Almannatryggingar voru
engar lögfestar i tið séra
Magnúsar á Tjörn, en þeir sem
betur voru stæðir réttu oft
hjálparhönd til þeirra sem fá-
tæktin þjáöi, án þess að sveitar-
styrkur kæmi til. Litið kot var i
Tjarnarkirkjusókn, sem Stein-
dyr hét. Þar bjó fátækur maður
sem Gisli hét. Að ráði Magnúsar
fórhannmeð hest i taumi fram i
Eyjafjörð, með meðmælabréf
frá presti, en það var svohljóð-
andi:
Guðs og manna gæsku með
Gisli þarf og frýju,
sem kapal á einn og kýrtötrið
og krakkana lika niu.
Börnin heima sitja sjö
og svanninn dyggðasnjalli,
á niðursetu nú eru tvö,
niu eru samt með karli.
Svo sem engan fugl
ég finn,
sem fiðri ei sé kafinn,
eins er hann Gisli
auminginn
ógnar skuldum vafinn.
Hann erfiðar Hárs á mey,
hann er frómur maður,
á sinu liði liggur ei.
löngum tómkviðaður.
Upp á þessu eg nú fann,
ekki eru vegir finir,
eg bið, hjálpið upp á hann
Eyfiröingar minir.
Eg bið mina efli von
yðar dyggðin rika.
Kg hciti Magnús Einarsson,
Eyfirðingur lika.
Lifsbaráttan i landbúnaðinum
er ekki neitt nýtt fyrirbæri.
Bændur hafa staðið i ströngu við
fleira en verðlag og sölutregðu á
framleiðslunni. Sem dæmi má
nefna, að heyskapartiðin
sumarið 1945 var rysjótt á
Suðurlandi. Um það kvað
Benedikt Gislason frá Hofteigi:
Himin allan hylur ský,
heyið er að fúna.
Það er bágt að búa i
Borgarfirði núna.
Þetta baks við búskapinn
bara hæfir dónum.
Við skulum heldur,
vinur minn,
veiða fisk úr sjónum.
En það er sama hvort það er
þorskur eða þurrt hey. öllu skal
haldið til haga fram til hins
siðasta. Benedikt kvað:
öllu fleygi eg sinn veg,
öllu feginn gleymi,
það er að segja, þegar ég
þreyttur dey úr heimi.
Það hefur viljað bregða við,
að sumum mönnum hafi fundist
sem þeir hafi tapað af einhverju
miklu á lifsleiðinni og þrá það
sem aldrei fékkst, en verða svo
sáttir við allt að lokum.
Nitjándu aldar Þingeyingurinn
Jón Hinriksson var þar ekki
undandreginn, að sjálfs hans
söng eins og sjá má á þessum
vísum hans:
Blómi lifs: er liðinn hjá,
langur nálgast dvali.
Ég hef tapað öllu á
og yfirsést i vali.
Býsna langt er byrjun frá,
barlóms rölt á teigum.
Nú eru skuldir nokkrar á
nærri jöfnum eigum.
Þetta er skaði, það er vist,
þó mun lykta betur.
Eðlið fram úr böndum
brýst
og birtuna notað getur.
Svona er eytt mitt afl
og fjör,
efnum hægt að setur.
Hermi þetta hefðarför
hver sem vill og getur.
Svona er öllum svölun rétt,
sumir biða lengur.
Best er að taka lifinu létt
og láta sjá hvað gengur.
Þrátt fyrir friðhelgina sem
alþingismenn njóta, hafa hátt-
virtir kjósendur æði oft látið
skoðun sina i ljós um hvern
þeirra sem var og eins og þeim
bauð i hug. Einn af þeim er Arni
G. Eylands. Hann kvað um
þingmann:
Leysti um ævi enga þraut,
aldrei herti á taumi,
löngum eins og froða flaut
fram á timans straumi.
Þegar aðrir áttu stríð
eða beittu páli,
loforð hans og brosin blið
brugðust hverju ináli.
Gunnar Einarsson bóndi á
Bergskála hefur gefið eftir-
farandi mannlýsingu, sem
kannski á við alþingismann,
hver veit?
Sálin: Blásið brunahraun.
Búkurinn: Moldarhreysi.
Starfið: Betl um stærrilaun.
Stefnan: Káðaleysi.
Það ætti að slita alla þá
upp með neðstu rótum,
sem að ganga alltaf á
annarra manna fótum.
Um pólitiska samvinnu kvað
Hjörleifur Jónsson á Gilsbakka:
Við skulum standa hlið
við hlið
og hlaða niður i svaðiö,
hjálpa þeim á höfuðið
sem hafa upp úr staðiö.
Oft getur heimsmenningin
verið rysjótt og ekki við allra
hæfi. Magnús Gislason frá Vögl-
um hefur þetta að segja:
Menning reynist rotin hér,
ranga beinir veginn.
Hlakkar i einum ef hannsér
annan meinum sleginn.
Þetta er vist rétt hjá Magnúsi.
Að minnsta kosti hefur undirrit-
að.ur nokkuð lika skoðun á
menningunni:
Oft er kyndug kenningin,
kýtt og litils virði,
og mörgum reynist
menningin
mikil þræla byrði. AJP..