Þjóðviljinn - 07.01.1978, Síða 10

1« StÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 7. janúar 1978
Laugardagur 7. janúar 1978 ÞJÓÐVILJINN — StÐA 11
Rætt við þrjá
forystumenn
verkafólks
Benedikt Daviússon.
Gu&mundur J. Gu&mundsson
Þórir Danlelsson A litlum vinnustöóum, eða dreiföum, er trúnaóarmannakerfiö i molum,og einna verst er aó koma þvf viö I bygg-
ingariönaöinum. (Ljósm. -eik-)
Of vída er misbrestur
á trúnaöarmannakerfinu
Eitt af þýöingarmeiri atriöum
hinna almennu kjarasamninga
milli verkalýösfélaganna i land-
inu og vinnukaupenda, er ákvæö-
iö um trúnaöarmenn á vinnustöö-
um. Þaö eru nú liöin mörg ár síö-
an þetta atriöi komst inni samn-
inga, en samt sem áöur veröur
þaö aö segjast eins og er aö viöa
er misbrestur á framkvæmd
þessa atriöis. Kemur þar margt
til. 1 fyrsta lagi er starfsfólk á
vinnustööum oft kærulaust um aö
kjósa sér trúnaöarmann, en þaö
ber þvi aö gera samkvæmt kjara-
samningum. Sumsstaöar, einkum
úti á landi veröur félagslegur doöi
verkalýösfélaganna til þess aö
ákvæöinu um trúnaöarmann á
vinnustaö er ekki sinnt og loks er
svo aö geta þess, sem mestum
erfiöleikum veldur, en þaö eru
hinir svonefndu breytilegu
vinnustaöir, eins og mikiö er af I
byggingariönaöi. Þar hefur þó
veriö reynt aö koma á farand-
trúnaöarmönnum, ef svo má aö
oröi komast, þ.e. menn sem viö-
komandi verkalýösfélög hafa i
sinni þjónustu til aö fara um
vinnustaöi og tala viö menn og
lita eftir þvl aö samningar séu
haidnir, en þaö er einmitt aöal
verkefni trúnararmanna á
vinnustaö aö llta eftir þvl aö
samningar séu haldnir, taka viö
kvörtunum frá starfsfólki og fá
fram lagfæringu á þvl sem aö er.
Eitt atriöi enn kemur hér innl, en
þaö er aö til þess aö starfsfólk
megi kjósa sér trúnaöarmann á
vinnustaö þurfa aö vinna 5-50
manns á viökomandi vinnustaö.
Séu starfsmenn 4 fæst ekki trún-
aöarmaöur en séu þeir fleiri en
50, er heimilt aö hafa 2 trúnaöar-
menn
Félagslegur doöi
sumsstaðar orsökin
Þórir Danielsson starfsmaöur
Verkamannasambands Islands,
sagöi aö hjá stærri verkalýösfé-
lögunum væri þetta mál yfirleitt
núoröiö i góöu lagi, en hann sagöi
aö hætt væri viö aö hjá minni fé-
lögunum út um land, væri mis-
brestur á aö trúnaöarmannakerf-
iö væri eins og best veröur á
kosiö.
Þetta stafaöi fyrst og fremst af
félagslegum doöa innan þessara
félaga, frekar en aö einhver
vandkvæöi væru á aö koma kerf-
inu á.
„Þó hygg ég aö hvergi komi
þetta þó aö sök, þvi þaö er alger
undantekning, alger undantekn-
ing, ef til okkar hjá Verkamanna-
sambandinu er hringt og kvartaö
yfir þessu máli. Þetta stafar ef-
laust af þvi, aö ef áhugi er fyrir
þvi á vinnustöðum aö koma trún-
aöarmannakerfinu á, þá gengur
þaö átakalaust,” sagöi Þórir.
Verst hjá byggingar-
iönaðarmönnum
Þvi miöur þá er ástandiö I
þessum málum afar slæmt hjá
byggingariönaöarmönnum og
ástæöan er fyrst og fremst sú, aö
mjög erfitt er aö koma trúnaöar-
mannakerfinu viö i þessari
starfsgrein, vegna þess hve
vinnustaöir eru breytilegir jafn-
vel frá degi til dags. Stór hópur
byggingariönaöarmanna er
kannski I vinnu viö þessa eöa hina
bygginguna I tvo daga, þrjá daga
eöa eina eöa tvær vikur, en siöan
splundrast hann og menn fara aö
vinna á ýmsum stööum útum
borg og bý” sagöi Benedikt
Davlðsson, formaöur Sambands
byggingarmanna er viö spuröum
hann um ástandiö I þessum mál-
um.
Benedikt benti á aö vegna þessa
snéru menn sér mun meira til fé-
laganna sjálfra ef eitthvaö væri
aö á vinnustöðum og fyrir bragöiö
yröu félögin aö vera mun betur á
veröi I þessum efnum, en ef um
trúnaöarmenn væri aö ræöa, þvi
aö sannleikurinn væri sá aö
trúnaöarmenn næöu því oftast
nær aö fá fram lagfæringu á þvl
sem taliö er vera aö á hverjum
vinnustaö. Vissulega væru til
undantekningar og bá tækju
verkalýösfélögin málið I slnar
hendur. Sagöi Benedikt aö á þvl
léki ekki vafi, aö þar sem ekki
væru trúnaöarmenn á vinnustöö-
um, kæmu upp fleiri vandamál en
þar sem þeir eru til staöar, enda
hafa þeir þá frumkvæði I þvi aö
koma þeim hlutum I lag sem af-
laga hafa fariö.
„En sem betur fer hefur
ástandið fariö batnandi i þessum
efnum innan byggingariönaöar-
ins undanfariö. Astæöan fyrir þvi
er sú, aö verktakar eru sifellt aö
veröa stærri og stærri og reyna aö
halda i sama mannskapinn og þá
um leiö opnast möguleikinn fyrir
þvi aö koma trúnaöarmannakerf-
inu á” sagöi Benedikt Davlösson.
Menntun trúnaðarmanna
„Þaö er ekkert launungarmál,
aö trúnaöarmannakerfiö er ekki
eins virkt og best veröur á kosiö
innan verkalýöshreyfingarinnar
og má segja aö svo hafi verið alla
tiö, en trúnaöarmenn á vinnustöð-
um voru lögverndaðir þegar
vinnulöggjöfin sem viö nú búum
viö, var sett” sagöi Guömundur
J. Guömundsson formaöur
Verkamannasambands Islands.
Guömundur sagöi aö oft væri
afar erfitt aö fá menn til aö taka
aö sér þetta starf og ástæöan væri
oftast sú sama, aö menn nytu ekki
stuönings vinnufélaga sinna. Þaö
væru einkum menn, sem ekki
væru félagslega sinnaöir sem
geröu trúnaöarmönnunum erfitt
fyrir. Þess væru ófá dæmi, aö
trúnaöarmenn væru skammaöir
fvrir næstum allt sem aflaga fer I
þjóöfélaginu og yröu aö taka á sig
skammir langt út fyrir verksviö
trúnaöarmanna. Og sföan geröist
þaö oft eftir aö kvartaö hefur ver-
iö yfir einhverju á vinnustaö aö
trú aöarmenn nytu ekki stuönings
vinnufélaga þegar þeir væru aö
berjast fyrir þvl aö kippa hlutun-
um I lag. Siikt sem þetta fælir
menn frá aö taka aö sér trúnaöar-
mannastööur.
Hjá stærri verkalýösfélögunum
er trúnaöarmannakerfiö yfirleitt
I sæmilega góöu lagi, en þó hefur
þaö færst I vöxt aö starfsmenn fé-
laganna tækju á sig meira af þvi
starfi sem trúnaöarmönnum bsr
og má segja aö þaö sé eölilegt,
sagöi Guömundur. En hann benti
ennfremur á, aö nú væri eins og
ný vakning væri I þessu máli eftir
aö þvl atriöi var komiö innl slö-
ustu samninga aö trúnaöarmenn
megi fara á viöurkennd nám-
skeiö, til aö mennta sig á félags-
málasviöinu. I samningunum er
gert ráö fyrir aö trúnaöarmaöur
megi fara á einnar viku námskeiö-
á ári, á fullu dagvinnukaupi 1
þessu skyni.
„Eftir aö þetta atriöi kom inni
samningana finnst mér sem aö
menn hafi orðiö áhugasamari,
enda var aö þvi stefnt meö aö fá
þetta atriöi innl samningana aö
efla áhuga manna fyrir trúnaöar-
rnannastarfinu og þaö gefur auga
leið aö þaö er mun léttara fyrir
rnenn aö taka slikt starf aö sér
eftir aö hafa fariö á þessi
námskeiö” sagöi Guðmundur.
Hann sagöi aö I gegnum árin
heföu þaö veriö þeir menn, sem
alltaf voru tilbúnir aö taka þátt i
baráttunni, sem best stóöu sig
sem trúnaöarmenn, þessir eld-
heitu hugsjónamenn, sem svo
vlöa finnast. En eins og áöur seg-
ir, fer þeim nú fækkandi og hefur
oröiö æ erfiöara aö fá menn til aö
taka aö sér trúnaöarmannsstarf,
þar til nú, aö þessi námskeiö
komu til sögunnar, þá viröist aö-
eins fara aö rofa til.
A þvi leikur ekki vafi, aö trún-
aðarmaöur á vinnustaö gegnir af-
ar mikilvægu hlutverki. Aöur en
þetta kerfi komst á, léku atvinnu-
rekendur þaö æ ofan I æ, aö vlkja
þeim mönnum úr starfi, sem
höföu einurö I sér til aö fá hlutun-
um kippt I lag þegar á rétt manna
var gengið. Þetta vissu menn og
óttuöust og þess vegna létu menn
oftar en ekki ganga yfir sig
óréttlætið. En trúnaöarmenn eru
verndaöir gagnvart þessu, þaö er
ekki hægt aö segja trúnaöar-
manni upp, nema hann brjóti
gróflega af sér I starfi og var
þessu ákvæöi komiö á til þess_ aö
atvinnurekendur gæru ekki látiö
einaröan trúnaöarmann hætta
störfum. —Sdór.
Orsökin til þess er kæruleysi starfsfólks, breytilegir
vinnustaðir, of litlir vinnustaðir og í
sumum tilfellum félagsleg deyfð verkalýðsfélaganna

A fjölmennum vinnustööum er trúnaöarmannakerfiö yflrleitt I góöu lagi. (Ljósm. -eik)
Siöundagreinin
Hér fer á eftir 7. grein hinna
almennu kjarasamninga frá þvi I
vor er leið, þar sem rætt er um
trúnaöarmenn á vinnustööum:
1. Starfsmönnum er heimilt aö
kjósa einn trúnaöarmann á hverj-
um vinnustaö þar sem starfa 5 til
50 starfsmenn og tvo trúnaöar-
menn séu starfsmenn fleiri en 50.
Aö kosningu lokinni tilnefnir viö-
komandi verkalýösfélag trúnaö-
armennina. Veröi kosningu eigi
viö komiö skulu trúnaöarmenn
tilnefndir af viökomandi verka-
lýösfélagi.
Trúnaöarmenn veröi eigi kosn-
ir eöa tilnefndir til lengri tima en
tveggja ára I senn.
2. Trúnaöarmönnum á vinnustöð-
um skal I samráöi viö verkstjóra
heimilt aö verja eftir þvi sem þörf
krefur tima til starfa, sem þeim
kunna aö vera falin af verkafólki
á viökomandi vinnustaö og/eöa
viökomandi verkalýösfélagi
vegna starfa þeirra sem trúnaö-
armanna og skulu laun þeirra
ekki skeröast af þeim sökum.
3. Trúnaöarmanni skal heimilt I
sambandi viö ágreiningsefni aö
yfirfara gögn og vinnuskýrslur,
sem ágreiningsefniö varöar.
Fara skal meö slikar upplýsingar
sem trúnaöarmál.
4. Trúnaðarmaöur á vinnustaö
skal hafa aögang aö læstri hirzlu
og aðgang aö slma I samráöi viö
verkstjóra.
5. Trúnaöarmanni hjá hverju fyr-
irtæki skal heimilt aö boöa til
fundar meö starfsfólki tvisvar
sinnum á ári á vinnustaö i vinnu-
tima. Fundirnir hefjist einni kl.
fyrir lok dagvinnutima, eftir þvl
sem viö veröur komiö. Til fund-
anna skal boöa I samráöi viö viö-
komandi verkalýðsfélag og
stjórnendur fyrirtækisins meö 3
daga fyrirvara nema fundarefni
sé mjög brýnt og I beinum tengsl-
um viö vandamál á vinnustaö
Laun starfsfólks skeröast eigi af
þessum sökum fyrstu klst. fund-
artlmans.
6. Trúnaöarmaöur skal bera
kvartanir starfsfólks upp viö
verkstjóra eöa aöra stjórnendur
fyrirtækis, áöur en leitaö er til
annarra aöila.
7. Trúnaöarmönnum á vinnustaö
skal gefinn kostur á aö sækja
námskeið, sem miöa aö þvi aö
gera þá hæfari I starfi. Þeir, sem
námskeiðin sækja, skulu halda
dagvinnutekjum I allt aö eina
viku á ári, enda séu námskeiöin
viöurkennd af fastanefnd aöila
vinnumarkaöarins. Þetta gildir
þó aöeins fyrir einn trúnaöar-
mann frá hverjh fyrirtæki á ári.
8. Samkomulag þetta um trúnaö-
armenn á vinnustööum, skeröir
ekki rétt þeirra verkalýösfélaga,
sem þegar hafa i samningum sin-
um frekari rétt en hér er ákveö-
inn um trúnaöarmenn á vinnu-
stööum.
Sjómannafélag ísfiröinga
Hlutur starfandi sjó-
manna er síst of mikill
A fundi sem haidinn var i Sjó-
mannafélagi tsfirðinga sunnu-
daginn 26. desember voru geröar
nokkrar ályktanir sem fundar-
menn samþykktu einróma. Þar
er fyrst og fremst rakin afstaöa
isfirskra sjómanna til friðunarað-
geröa og veiöitakmarkana.
Sjómenn taka stærsta
skellinn
Þar sem fyrirsjáanlegt er að
væntanlegar aðgerðir I fiskvernd-
unarmálum. muni þýða verulega
kjaraskerðingu til handa sjó-
mönnum, teljum við nauðsynlegt,
að sjónarmiö starfandi sjó-
manna, hér á Vestfjörðum og
annarstaðar, fái að koma fram.
Viljum við benda á, að þótt
verndunaraðgerðir komi til með
aö hafa áhrif á efnahagslif þjóð-
arinnar i heild, eru það fyrst og
fremst starfandi sjómenn, sem
taka stærsta skellinn. Fyrirsjá-
anleg tekjurýrnun verði bætt i
formi skattaivilnana eða á annan
hátt, I samráöi við sjómanna-
stéttina.
Meira samráövið sjómenn
Fundur lýsir þvi yfir, að hann
er fylgjandi fiskverndunarað-
gerðum undir yfirstjórn stjórn-
valda, en i samvinnu og samráöi
viö sjómenn, útgeröarmenn og
fiskifræðinga.
Fyrirhugaðar veiðitakmarkan-
ir og veiðistöðvanir veröi fram-
kvæmdar I meira samráöi viö
sjómenn sjálfa meö tilliti til
stöövunartima veiöa,og vill fund-
urinn benda á algjör veiðistöðvun
getur i tilfellum verið betri lausn
en timabundnar veiðitakmarkan-
ir, sem gefa sjómmönnum
og/eða útgerð litið eða ekkert i
aðra hönd.
Engar veiöiívilnanir til út-
lendinga
Fundurinn lýsir andstöðu við
fyrirhugaöar veiðiivilnanir til
handa útlendingum og telur, að
við séum að svo stöddu ekki af-
lögufærir með þorsk til annarra
þjóða.
Flotvarpan hagkvæm
Fundurinn lýsir fyllsta stuðn-
ingi við afstöðu sjávarútvegs-
málaráðherra til flotvörpuveiöa,
enda er sú veiðiaðferð hagkvæm-
ust og skilar jafnan besta hráefn-
inu, með minnstum tilkostnaði.
óhagkvæmni ástæöa halla-
reksturs
Fundurinn ályktar að væntan-
leg fiskverðsákvörðun skuli
liggja fyrir eigi siðar en 1. jan.
1978, eins og ráð er gert fyrir i
lögum.
Þar sem þorskverð hefur staðið
óbreytt slöan 30. júni sl. er þaö
krafa sjómanna að annarleg rök-
semdafærsia ýmissa hags-
munaaðila fiskiðnaðarins verði
eigi höfð að leiðarljósi við ákörð-
un fiskverðs. Við viljum i þvi
sambandi benda á aö hallarekst-
ur fiskvinnslustöðva I vissum
landshlutum er óumdeilanlega
fyrst og fremst rakin til óstjórnar
og óhagkvæmni i rekstri, en ekki
aöhluturhins starfandi sjómanns
sé of mikill.
Póstnúmerakerfið hefur
Afreksstúlkur heiðraðar
Tómstundaráð Kópavogs
hefur undanfarin ár veitt
einstaklingum og félögum
viðurkenningar fyrir frá-
bæra frammistöðu á sviði
ýmissa menningar- og
tómstundamála.
Að þessu sinni heiðraði
tómstundaráð tvær ungar
stúlkur, Berglindi Péturs-
dóttur og Guðlaugu Þor-
steinsdóttur.
Guðlaug er sextán ára og hóf að
tefla fimm ára gömul. Hún hefur
um árabil verið meðal fremstu
skákmanna þjóðarinnar, Reykja-
vikurmeistari kvenna ’75 og fyrsti
Islandsmeistari i kvennaflokki
sama ár. S.l. sumar varði hún svo
titil sinn sem Norðurlandameist-
ari kvenna i þessari iþrótt.
Berglind Pétursdóttir hefur
hins vegar sýnt mjög glæsilega
frammistöðu i fimleikum og nú
siðast, er hún tók þátt i Norður-
landamóti (fyrst tslendinga) i nú-
tima fimleikum, en þar þurfti hún
að fá undanþágu til þátttöku
vegna aldurs.
Berglind er aðeins fimmtán ára
gömul, varð tsiandsmeistari ’75
og ’77, bikarmeistari frá upphafi
þeirrar keppni eða frá 1975. Hún
sigraði einnig á ölympiuslá á
Guölaug til vinstri og Berglind meö viöurkenningarnar fyrir afrekin.
sterku fimleikamóti i Haugasundi
i Noregi fyrir 18 ára og yngri.
Tómstundaráð hélt stúlkunum
og fjölskyldum þeirra hóf nú fyr-
ir skömmu og voru þeim þá af-
hent verðlaunin, heildarútgáfa
verka Jónasar Hallgrimssonar
með skrautritaðri áletrun.
sannað ágæti sitt
Notkun frímerkja hefur minnkað mjög
Viö sérstaka könnun, sem gerö
var dagana 15.—25. nóvember sl.,
á almennum sendingum póstlögö-
um I Reykjavík, kom I ljós, aö
póstnúmer voriutilgreind á 54,3%
sendinganna. Þetta hlutfall má
teljast mjög viðunandi miöaö viö
reynslu annarra þjóöa og er
ánægjulegt hve vel póstnotendur
hafa tekiö þessu nýmæli.
Póstnúmer voru sem kunnugt
er formlega tekin I notkun hér á
landi 30. mars 1977 og var þess
getiö I fréttatilkynningu þeirri,
sem þá var birt, aö áætlaö væri aö
60—70% allra sendinga þyrftu aö
vera meö réttri póstáritun til þess
aö póstnúmerakerfiö kæmi aö
fullum notum. Þetta mark er þvl
ekki langt undan, en þess má geta
aö nú þegar hefur póstnúmera-
kerfiö sannaö ágæti sitt og leitt til
stóraukinnar hagræöingar i
flokkun pósts.
Jafnframt þvl aö kanna notkun
póstnúmera fór fram athugun á
þvl meö hvaöa aöferö borgaö væri
undir póstsendingar. 1 ljós kom,
aö frímerki voru notuö á 30.1%
sendinga, ástimplanir frlmerk-
ingarvéla á 68,7% og áprentanir
um greitt buröargjaid á 1,2%
sendinga. Samkvæmt hiiöstæöri
könnun I október 1972 voru frl-
merki notuö á 59,7% sendinga og
ástimplanir frlmerkingarvéla á
38,9%.
Þá leiddi framangreind könnun
og I ljós, aö 33,2% sendinganna
voru frá opinberum aöilum,
62,6% frá fyrirtækjum, en aöeins
4.2% frá einstaklingum.
(Fréttatilkynning frá
Póst- og simamálastjórn)
Leikfélag Hornafjardar:
Sýnir Kertalog
í Félagsheimili Seltjarnarness
Leikfélag Hornafjarðar æfði
leikritið Kertalog eftir Jökul
Jakobsson fyrripartinn i vetur.
Leikstjórl hjá félaginu var
Ingunn Jensdóttir. Leikritið var
svo sýnt þar eystra fyrir jól, viö
ágæta aösókn og undirtektir.
Nú hefur Leikfélag Hornafjarö-
ar lagt land undir fót meö Kerta-
logið og sýnir það kl. 3 i dag i
Félagsheimili Seitjarnarness.
—mhg