Þjóðviljinn - 26.01.1978, Blaðsíða 2

2 SIÐA — ÞjóÐVILJINN Fimmtudagur 26. janúar 1978.
Minning
Hannes Pálsson
frá Undirfelli
F. 18.4. 1898 — D. 15.1.1978
Hannes Pálsson, frá Undirfelli,
andaöist aö heimili sinu hér i
Reykjavik aöfaranótt 15. þ.m.
nær áttræöur aö aldri.
MeöHannesiPálssynier fallinn
ivalinn eftirtektarveröur og stór-
brotinn persónuleiki, sem viöa
kom viö á langri lifsleiö. Hann lét
margvisleg málefni til sin taka,
tók lengi virkan þátt I félags-
málastarfi og stjórnmálabaráttu.
Um hann stóö oft mikill styr, eins
og veröa vill um þá, sem i sviös-
ljósi standa og i fylkingarbrjósti
berjast. En ekki ætla ég að Hann-
esi hafi þótt sliktneitt tiltökumál,
heldur nánast tekiö þaö sem sjálf-
sagðan hlut og óhjákvæmilegan i
vigaferlum stjórnmálabarátt-
unnar.
Hannes Pálsson var Húnvetn-
ingur aö ætt og uppruna og starf-
aöi i heimahéraöi sinu fram til
fimmtugsaldurs/Hann fæddist 18.
april 1898 á Eiösstööum i Blöndu-
dal, Austur-Húnavatnssýslu. For-
eldrar hans voru Páll Hannesson,
bóndi þar,og Guörún Björnsdóttir
kona hans. . Aö Hannesi stóöu
styrkir stofnar i báöar ættir. Páll
faðir hans var sonur Hannesar
Guömundssonar, bónda á Guö-
laugsstöðum i Blöndudal, sfðar á
Eiösstööum, enkona Hannesar og
móðir Páls var Halldóra Páls-
dóttir i Hvassahrauni, Jónssonar.
Hannes lést 26.3.1921, 79 ára aö
aldri, en Halldöra 31.12. 1914,
einnig 79 ára gömul.
Einn sona Hannesar á Guð-
laugsstööum var hinn þjóökunni
merkismaöur Guömundur Hann-
esson, prófessor, og var hann þvi
föðurbróðir Hannesar Pálssonar.
Móöir Hannesar Pálssonar,
Guörún Björnsdóttir, var dóttir
Björns Eysteinssonar, er lengst
bjó á Orrastöðum i Torfalækjar-
hreppi, og fyrri konu hans Guö-
bjargar Jónasdóttur frá Tindum i
Svinavatnshreppi. Var hún elsta
barn Björns og dvaldi m.a. meö
honum á Réttarhóli á Grims-
tunguheiði viö haröan og erfiðan
kost, svo sem lesa má um aö
nokkru i sjálfsævisögu Björns
Eysteinssonar.
Hannes Pálsson varð gagn-
fræðingur á Akureyri 1915 og
stundaði siöan nám viö Sam-
v in n u s k ó 1 a n n , veturinn
1918—1919. Hann var bóndi á Und-
irfelli i Vatnsdal 1925—1943 og aö
nokkru i félagi viö son sinn til
1949, enþá brá hann búi og fluttist
til Reykjavikur og var búsettur
þar upp frá þvi.
Hannes Pálsson hóf störf hjá
Búnaðarfélagi Islands i Reykja-
vik 1946 og vann þar ávallt siöan
sem fulltrúi viö útreikninga á
jarðabótum. Jafnframt var hann
lengi fulltrúi i fjármálaráöuneyt-
inu og starfaöi viö fasteignamat
rikisins. Hann var skipaöur i
Lánadeild smáibúöa 1953 og i
stjórn hins almenna veölánakerf-
is 1955. Þegar lögin um Húsnæöis-
málastofnun rikisins voru sett
1957, var Hannes kosinn af Al-
þingi i húsnæöismálastjórnog átti
þar sæti til 1976, eöa lengur en
nokkur annar til þessa. Sinnti
hann þvi starfi, sem öörum, af
mikilli samviskusemi og varöi til
þess ærnum tima.
Hannes haföi alla ævi brenn-
andi áhuga á félagsmálum og þá
ekki sist stjórnmálum. Hann
heillaöist af Jónasi Jónssyni frá
Hriflu og hugöarefnum hans meö-
an hann var i Samvinnuskólanum
og gerðist eindreginn fylgismaö-
ur samvinnustefnunnarog Fram-
sóknarflokksins. Heima í héraöi
voru þeir Jón i Stóradal og Guö-
mundur i Ási helstu forgöngu-
menn Framsóknarflokksins og
fyrir andstæöri fylkingu fóru Þór-
arinn á Hjaltabakka og siöar Jón
á Akri. Hanneshaföi miklar mæt-
ur á Jóni i Sóradal og taldi hann
langfremstan sinna flokksmanna
i héraöi. Þegar Framsóknar-
flokkurinn klofnaöi 1933 og
Bændaflokkurinn var stofnaöur,
fór Jón i Stóradal fram f A-Hún.,
fyrir Bændaflokkinn. Er þaö ætlan
min, aö þá hafi Hannes átt i
nokkru striöi við sjálfan sig um
hvaögeraskyldi, enmálalokuröu
þau, að hann fylgdi áfram sinum
gamla flokki og ekki aöeins þaö,
heldur gerðist hann nú frambjóð-
andi hans og merkisberi I kjör-
dæminu. Var Hannes oft siöan i
kjöri i Austur-Húnavatnssýslu
fyrir Framsóknarflokkinn, og
háöu þeir Jón Pálmason marga
fræga hildi,en Jónitókst þó jafnan
að halda velli, uns hann féll að
lokum fyrir Birni Pálssyni á
Löngumýri, bróður Hannesar.
Heima i héraöi valdist Hannes
Pálsson til margvislegra trúnaðar
starfa fyrir sveitunga sina og
sýslubúa. Hann var lika ágætlega
til þess fallinn vegna áhuga og
glöggskyggni. Hann sat i hrepps-
nefnd Asahrepps i tólf ár og i
sýslunefnd i sex ár. 1 stjórn Bún-
aöarfélags Svinavatnshrepps sat
hann i fjögur ár og var endur-
skoöandi Kaupfélags Húnvetn-
inga I tuttugu ár. Þá átti hann
sæti i miöstjórn Framsóknar-
flokksins allt frá 1934 og munhafa
Iátiö þar verulega til sin taka.
Hannes var skipaður I milli-
þinganefnd i skattamálum 1947,
milliþinganefnd til aö semja
frumvarp um húsaleigulög 1951
og I milliþinganefnd til aö gera
tiilögur I húsnæöismálum kaup-
staða og kauptúna 1956; þá átti
hann sæti i Yfirfasteignamats-
nefnd rikisins 1938—1945 og var
formaður Landsnefndar fast-
eignamatsins 1955—1957. Sýna
þessi trúnaöarstörf öll hve mikils
trausts og álits Hannes naut hjá
sýslungum sinum og samherjum.
Einn af mörgum kostum Hann-
esar Pálssonar var hversu hrein-
skilinn hann var og hreinskiptin i
öUu samstarfi. Enginn þurfti aö
vera i vafa um afstööu hans eöa
skoöun á þeim málum er voru til
umfjöUunar. Hann var ákaflega
litiö hneigöur fyrir að slá af skoö-
unum sinum til þess aö komast aö
málamiðlun eins og oft verður að
gera þar sem ólikar skoðanir
mætast. Hannes var aö upplagi
(eöa lifsreynslu?) stefnufastur'
minnihlutamaöur, og ég held að
hann hafi unað þvi hlutskipti
sæmilega.
Hannes skrifaöi margar blaöa-
greinar um áhugamál sin.og hann
gaf út kver um húsnæðismál fyrir
mörgum árum er hlaut nafniö
„Gula bókin”. OUi hún miklu
fjaðrafoki og varð ærið umræöu-
efni i kosningum skömmu siöar
og ekki laust við aö enn sé til
hennar vitnað. Þá flutti Hannes
mörg erindi I útvarp, einkum i
þættinum um daginn og veginn,
og var aö jafnaði ómyrkur i máli.
Sá sem þessar linur ritar er
ekki nægilega kunnugur til þess
aö f jalla um búskap Hannesar þá
ca. tvo áratugi sem hann bjó á
UndirfeUi i' Vatnsdal. Vatnsdalur-
inn er ein fegursta og kostarik-
asta sveit á Islandi og þar er
hvert býlið ööru myndarlegra.
Vatnsdalsá liðast lygn um dalinn,
kvik af laxi og silungi og færir í-
búum hans drjúgar tekjur. Gras-
gefiö undirlenti dalsins býður upp
á góöa kosti i ræktun og fóöur-
framleiðslu og beitilönd heiöanna
eru nær óendanleg að viöáttu og
möguleikum. Hannes mun hafa
búið vel á hinu forna prestsetri,
en þó ætla ég, aö búskapurinn haf i
fremur goldið hins mikla félagsá-
huga, ferðalaga og umsvifa, sem
óhjákvæmilega fylgdu trúnaðar-
störfum húsbóndans. Er slik tvi-
skipting kraftanna alltaf erfið og
vandasöm og þá ekki sist að þvi
er varöar stööu bóndans.
Hannes Pálsson var þrikvænt-
ur. Fyrsta kona hans var Hólm-
friður Steinunn Jónsdóttir, frá
Undirfelli, Hannessonar. Þau
giftu sig 28. júni 1924. Attu þau
fimm börn: Pál, verkfræöing i
Reykjavík, Astu, húsfreyju i
Kópavogi, Jón, verkamann á
Blönduósi, Guðrúnu, er dó um
fermingu, og Bjarna, bónda á
Undirfelli. Þau Hannes og Hólm-
friður skildu 1943.
önnur kona Hannesar var
Katrin Dagmar Þorsteinsdóttir,
frá Firöi i Seyðisfiröi. Giftu þau
sig 6. ágúst 1949. Katrin lést 22.
nóv. 1957. Þeim varö ekki barna
auðiö.
Hannes kvæntisti þriðja sinn 8.
nóv. 1958, Sigrúnu Huld Jónsdótt-
ur frá Hafnardal I N-ls., greindri
dugnaöarkonu, sem lifir mann
sinn og reyndist honum mikil stoö
I erfiöleikum elliáranna. Eignuð-
ust þau einn son, Guömund, sem
oröinn er 17 ára og er við nám.
Auk þess gekk Hannes dóttur Sig-
rúnar i fööurstaö.
Hannes Pálsson átti þvi láni aö
fagna aö geta gengiö aö starfi til
endadægurs. Aö visu var þvi
fjarri aö hann gengi heill til skóg-
ar. Hann haföi fyrir nokkrum ár-
um orðiö fyrir hjartaáfalli og
þurfti þvi daglega aö gæta sin. Og
auk þess voru fæturnir farnir að
gefa sig. En harkan viö sjálfan
sig og viljaþrekið bar hann uppi
alit til loka, og enga andlega
hrörnun var hjá honum aö finna
þrátt fyrir hinn háa aldur.
Siðustu tuttugu æviárin voru
húsnæðismálin höfuðviðfangsefni
og helstu áhugamál Hannesar
Pálssonar. Ég hygg að hann hafi
haft mikla ánægju af störfunum i
Húsnæðismálastjórn og óhætt er
að fullyrða að hann lagöi óhemju
vinnu I þennan málaflokk. Ekki
voru menn alltaf sammála i Hús-
næðismálastjórn, og stundum gat
mönnum hlaupið þar kapp i kinn
eins og annars staöar, þar sem
fulltrúar ólikra skoðana eiga að
vinna saman. Eigi að siður stofn-
aöist þar vinátta milli manna,
sem hefur reynst traust og ó-
brigðul. Veit ég aö samstarfs-
menn Hannesar i Húsnæöismála-
stjórn, svo og starfsfólk Húsnæð-
ismálastofnunar rikisins er af
honum haföi kynni, finna til sakn-
aöar og þakklætis viö þau leiða-
móter orðið hafa við fráfail hans.
Við fráfall Hannesar Pálssonar
er mér efst I huga þakklæti fyrir
langt samstarf og samfylgd, sem
ég á einungis góðar minningar
Framhald á bls. 14.
Álafoss og Gefjunn
Gódur sýningar-
arangur
Álafoss hf. og Ullarverksmiðj-
an Gefjun tóku þátt i textil -
sýningunni International Trade t
Fair for Home and Household
Textiles i Frankfurt, dagana
11.—15. janúar og sá Útflutnings-
miðstöðin um skipulagningu
vegna sýningarinnar.
Álafoss og Gefjun sýndu bæði
húsgagnaáklæöi og værðarvcðir;
auk þess sýndi Gefjun sængur,
bæði með æðardúnfyllingu og ull-
arfyllingu.
Sýningarsvæðið, sem fyrirtæk-
in höfðu til ráðstöfunar, var 42
ferm,og var Útflutningsmiðstöðin
með hluta af básnum, þar sem
gefnar voru upplýsingar um is-
lenska útflytjendur, svo og al-
mennar upplýsingar um ísland.
Sýningu þessa, sem er stærsta
og virtasta textilsýning i heimin-
um, sóttu um 60.000manns. Fjöldi
sýnenda var 1.050 frá 32 löndum
og sýningarsvæðið var 75.000
ferm.
Brottnámið úr
kvennabúrinu
á tónleikum Sinfóníuhljómsveitarinnar
A áttundu rcglulegu tónleikum
Sinfóniuhljómsveitarinnar sem
jafnframt eru þeir siöustu á fyrra
misseri stjórnar enski hljóm-
sveitarstjórinn Steuart Bedford,
en einleikari er norski fiöluleikar-
inn Arve Tellefsen.
Á efnisskrá eru forleikur að
óperunni „Brottnámið úr kvenna-
búrinu” eftir Mozart, Fiðlukon-
sert i D-dúr eftir Beethoven og
Enigma — tilbrigði eftir Elgar.
Tónleikarnir hefjast kl. 20.30 i
Háskólabiói. 1 frétt um tónleikana
segir:
Steuart Bedford hefur aðallega
hlotið frægð fyrir stjórn á óperu-
flutningi viða um heim. Arið 1973
stjórnaði hann frumflutningi á
„Death in Venice” eftir Benjamin
Britten i Aldeburgh og hefur sið-
an stjórnað þvi verki á Edinborg-
ar listahátið, i Covent Garden i
London, i Feneyjum, Brussel og
við Metropolitan-óperuna i New
York. Siðan hefur hann verið
gestastjórnandi hjá Metropolitan
óperunni,svo og konunglega leik-
húsinu i Kaupm.höfn og Covent
Garden. Hann hefur nú i vaxandi
mæli snúið sér að hljómsveitar-
stjórn i tónleikasölum og hefur
stjórnað mörgum frægustu
hljómsveitum i Bretlandi á
undanförnum árum.
Arve Tellefsen er islenskum
tónleikagestum þegar aö góðu
kunnur, en þetta er i þriðja sinn
sem hann leikur einleik með Sin-
fóniuhljómsveit Islands, að þessu
sinni i hinum vinsæla fiðlukonsert
Beethovens. Þótt hann sé enn
ungur að árum, er hann tvimæla-
laust orðinn einn af fremstu fiðlu-
leikurum i Evrópu.
Sýningarbás Gefjunar
Sýningarbás Alafoss
Arangur af þessari sýningu var
mjög góður, og bárust t.d. 60—70
prufupantanir og annað eins af
fyrirspurnum. Geysileg vinna
biður nú fyrirtækjanna að vinna
úr þeim pöntunum og fyrir-
spurnum, er bárust, og vænta
fyrirtækin sér mikils af niður-
stöðum sýningarinnar. Lang.
þýðingarmesti markaðurinn fyrir
húsgagnaáklæði og værðarvoðir
virðist vera Skandinavia, þó svo
að áætis möguleikar virðast vera
i öðrum Evrópulöndum. Mikil-
vægi skandinaviska markaðarins
byggist fyrst og fremst á þvi hvað
„Scandinaviskt design” byggir
mikið á náttúrulegum efnum.