Þjóðviljinn - 26.01.1978, Blaðsíða 6

6 SIÐA — ÞJOÐVILJINN Fimmtudagur 26. janúar 1978.
Umboðslaunin skila sér ekhi í gjaldeyrisbankana:
Umboðslaunakerfi ÁTVR
verði lagt niður
Tillaga Magnúsar Kjartanssonar
\ gær lagði Magnús
Kjartansson fram á
Alþingi tillögu þess efnis
að umboðslaunakerf i
ÁTVR verði lagt niður, en
tiliaga Magnúsar er svo-
hljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela fjár-
málaráðherra að mæla svo fyrir
við Afengis- og tóbaksverslun
rikisins, að engum áfengis og
tóbaksheildsölum verði heim-
ilað að hafa islenska erindreka i
þjónustu sinni. Geri einhverjir
áfengis- og tóbakssalar það að
skilyrði fyrir viðskiptum við
ÁTVR að fá að hafa slika erind-
reka hérlendis, verði viðskipt-
um við þá aðila hafnað.”
Magnús beindi fyrr i vetur
skriflegri fyrirspurn til fjár-
málaráðherra um það, hvernig
háttað væri innflutningi ÁTVR á
áfengi og tóbaki, m.a. að þvi er
varðar umboðsmenn og greiðsl-
ur til þeirra. Svar fjármálaráð-
herra hafði að geyma lista yfir
erindreka erlendra áfengis- og
tóbaksheildsala og reyndist
hann bæði langur og fjölbreyti-
legur. Hins vegar var i svarinu
ekkert fjallað um umboðslaunin
eða upphæð þeirra, en sú
skýring gefin að þeir þættir
heyrðu ekki undir fjármála-
ráðuneytið heldur viðskipta-
ráðuneytið. Magnús beindi þvi
fyrirspurn til viðskiptaráðherra
um þau atriði sem fjármálaráð-
herra neitaði að svara.
Viðskiptaráðuneytið leitaði eftir
svari hjá Gjaldeyriseftirliti
Seðlabanka Islands og fékk
eftirfarandi svar:
þingsjá
Svar gjaldeyris-
eftirlitsins
,,í bréfi ráðuneytisins til
Seðlabanka íslands, gjaldeyris-
eftirlitsins, dags. 8. desember
s.l. er óskað svara við spurn-
ingum varðandi umboðslaun is-
lenskra erindreka erlendra
áfengis- og tóbakssala.
I þessu sambandi vill gjald-
eyriseftirlitið taka fram eftir-
farandi:
1) Gjaldeyriseftirlitið flokkar
ekki umboðslaunatekjur eftir
eðli eða af hvers konar inn-
flutningi þau eru til komin.
Vér höfum tekið saman
umboðslaunatekjur 17 helstu
aðila, sem m.a. hafa umboð
fyrir áfengi og tóbak, og
reyndust þær vera um 200
millj. kr. á árinu 1976. Flestir
umboðsmennirnir eru jafn-
framt með umboð fyrir aðrar
er að flytja út
2020 lestir dilkakjöts
Samkvæmt upplýsingum Agn-
ars Tryggvasonar, framkvæmda-
stjóra Búvörudeildar SÍS er nú
búið að senda úr landi 2020 lestir
af haustframleiðslu dilkakjöts á
s.I. ári. Mestur hluti kjötsins
hefur fariö til Noregs eða um 1100
lestir en siðan koma Færeyjar
með 400 lestir og svo Sviþjóð með
200 lestir.
Verðið, sem fengist hefur fyrir
kjötið, er rúmlega 10% hærra i
erlendri mynt en það, sem fékkst
fyrir rúmu ári. Ráðgert er að
flytja út til viðbótar þessu um
2500 lestir. Verður þvi heildarút-
flutningurinn i ár sennilega held-
ur minni en á siðasta ári en af
haustframleiðslunni þá voru
fluttar út 4800 lestir.
Kindakjötsframleiðslan s.l.
haust varð samtals 13.940 lestir,
hjá öllum sláturleyfishöfum á
landinu. Þar áf var íramleiðslan
hjá sláturhúsum Sambandskaup-
félaganna um 9.500 lestir. —mhg
vörur og fær gjaldeyriseftir-
litið einu sinni á ári skýrslu
þeirra um heildarumboðs-
launatekjur. t þessu sam-
bandi hefur gjaldeyriseftir-
litið bréflega samband við á
milli 1 og 2 þúsund aðila
árlega.
2) Að mati gjaldeyriseftirlitsins
er á engan hátt tryggt, að
greiðslur, sem þessir
umboðsmenn fá, skili sér i
islenska gjaldeyrisbanka.
Ekki hefur verið komiö auga
á leiðir, sem geri það tryggt
að þessar tekjur komi að
fullu til skila.
3) Af sömu ástæðum og greint
er frá i lið 1) liggja ekki fyrir
upplýsingar varðandi þessa
spurningu.
4) A árinu 1963 var opnuð sú leið
fyrir innflytjendur almennt,
að þeim var heimilað að
verja umboðslaunum til
kaups á frilistavörum.
lleildarskil gjaldeyris i þessu
formi á s.i. ári námu 301 milj.
kr. Að auki námu skil umboðs-
launa i erlendum gjaldeyri til
bankanna 2 216 milj. kr. á sama
ári.
Gjaldeyriseftirlitið vill benda
á, að upplýsingar varðandi 1. og
3. spurningu er hugsanlega hægt
aö fá hjá Skattstofunni i
Reykjavik, en á sl. vetri mun
hún hafa gengist fyrir sérstakri
athugun á umboöslaunatekjum
vegna innflutnings á áfengi og
tóbaki.”
Vegna niðurlags bréfs gjald-
eyriseftirlitsins spurðist
viðskiptaráðuneytið fyrir um
það i f jármálaráðuneytinu
hvort hugsanlegt væri, að
skattayfirvöld gætu veitt svar
við fyrirspurn Magnúsar. Svar
fjármálaráðuneytisins var svo-
hljóðandi:
Svar fjármála-
ráðuneytisins
„Visað er til bréfs viðskipta-
ráðuneytisins, dags. 14. des.
1977.
Ekki hefur af hálfu skattyfir-
valda verið unnin heildarskrá er
flokki framteljendur i öllu
landinu eftir þvi hvort þeir hafa
Magnús Kjartansson
tekjur af umboðsstarfsemi og
þvi eigi hvernig skipa skuli
þeim i röð eftir upphæð slikra
tekna. Skattstofan i Reykjavfk
hefur hins vegar borið saman
innfiutt magn áfengis og tóbaks
og framtaldar umboðslauna-
tekjur þeirra framteljenda sem
búsettir eru i Reykjavik og
skráðir eru umboösmenn.”
Frekari eftirgrennslanir
árangurslausar
1 svari sinu við fyrirspurn
Magnúsar segir viðskipta-
ráðherra jafnframt að rétt sé að
benda á ákvæði 49. gr. laga um
tekju- og eignarskatt, sem er
svohljóðandi:
„Ska ttstjórum , umboðs-
mönnum skattstjóra, skatt-
rannsóknarstjora, rikisskatta-
nefnd og nefnd samkvæmt 6.
mgr. 48. gr. er bannað, að
viðlagðri ábyrgð eftir ákvæðum
almennra hegningarlaga um
brot i opinberu starfi, að skýra
óviðkomandi mönnum frá þvi,
að þeir komast að i sýslan sinni
um tekjur og efnahag gjald-
þegna.
Hið sama gildir um þá, er
veita aðilum samkvæmt 1. mgr.
aðstoð við starf þeirra eða á
annan hátt fjalla um framtals-
skýrslur manna”.
Undanþágur frá þessum
ákvæðum eru i 44. gr. að þvi er
snertir upplýsingar til Hagstofu
tslands og gjaldeyriseftirlits
Seðlabanka tslands samkv. ný-
settum lögum að þvi er varðar
uppiýsingar sem nauðsynlegar
eru til eftirlits með gjaldeyris-
málum. Þá hefur Þjóðhags-
stofnun undanþágu lika.
Næstu stórverkefni Lista- og skemmtideildar Sjónvarpsins
Silfurtunglið og helgileikur
eftir Jakob Jónsson
Fjárhagsafkoman betri en mörg undanfarin ár
— Stærri verkefni cru óráðin,
sagði Jón Þórarinsson dag-
skrárstjóri Lista- og skemmti-
deildar Sjónvarpsins, er við
spurðum hann hvað væri á döf-
inni hjá deildinni. Jón sagði að
Silfurtungliö eftir Ilalldór Lax-
ness væri á verkcfnaskránni, en
ekki lægi ljóst fyrir hvenær hægt
yrði að taka það upp.
— Eittannað leikrit er á döf-
inni, sagði Jón, og verður von-
andi tekið upp i febrúar eða
mars. Það er helgileikrit eftir
sr. Jakob Jónsson og heitir
„Maðurinn sem sveik Barra-
bas.”
Jón sagði að engin ákvörðun
hefði verið tekin um endursýn-
ingu Lénharðs fógeta, en senn
eru liðin þrjú ár frá frumsýn-
ingu þess fræga leikrits i sjón-
varpinu. í samningum leikara
við Sjónvarpið eru ákvæði, sem
virka hvetjandi til endursýning-
ar á leikritum innan þriggja ára
frá frumsýningu. Ennfremur
sagði Jón Þórarinsson aðspurð-
ur, aö ekki heföi verið tekin
ákvörðun um það, hvort fleiri
þættir verða gerðir i sama dúr
og „Undir sama þaki.”
Lista- og skemmtideildin hef-
ur þá stefnu, að tekin séu upp
átta islensk leikrit á ári hverju,
en sjaldan hefur þvi marki verið
náð að sögn Jóns. Hann sagði að
oft hefðu þau orðið 6-7, en stund-
um færri.
Það hefur vakið athygli
manna að undanförnu, og ekki
sist um siðustu jól og áramót,
að svo virðist sem stefnt hafi
veriö að sparnaði i rekstri sjón-
varpsins, meö þvi að hafa is-
lenskt efni eins ódýrt og unnt er.
Ekkert efni var tekið sérstak-
lega upp i stúdiói vegna hátið-
anna nema áramótakabarett-
inn. Jafnvel þar var þó notað
efni beint af hljómplötum (Halli
og Laddi, Gisli Rúnar o.fl.), og
þátturinn var einfaldur i sniðum
og ódýr. Ekkert leikrit var
frumsýnt um jólin og helstu liðir
i jóladagskránni voru eins ódýr-
ir i framleiðslu og hugsast get-
ur, tónleikar Pólýfónkórsins
voru teknir upp i Háskólabiói,
Dýrin i Hálsaskógi á sýningu i
Þjóðleikhúsinu og „skemmti-
þáttur” á annan i jólum var efni
sem leikið var beint af hljóm-
plötum, sem komið höfðu út
undanfarna mánuði. Við inntum
Jón Þórarinsson eftir þvi, hvort
sparnaðarstefna væri nú rekin i
Sjónvarpinu.
— Nei, það held ég að sé ekki
hægt að segja, sagði Jón. Hins
vegar er fjárhagsástand þess-
arar stofnunar afskaplega
Jón Þórarinsson
óljóst. Það er ekki búið að
ákveða afnotagjöldin fyrir þetta
ár, og meðan svo er rennum við
blint i sjóinn, þrátt fyrir áætlaða
upphæð á fjárlögum. Fjárhags-
uPPgjör fyrir árið sem leið ligg-
ur heldur ekki fyrir ennþá, en ég
held að útkoman hafi verið mjög
sæmileg og töluvert betri en hún
hefur verið mörg undanfarin ár.
—eös
Ég tel að frekari tilraunir af
hálfu viðskiptaráðuneytisins til
að afla upplýsinga um efni
fyrirspurnarinnar séu ekki lik-
legar til að bera árangur.”
Umboðslaun
skila sér ekki
Varðandi þetta svar
viðskiptaráðherra bendir
Magnús á eftirfarandi:
1) „Gjaldeyriseftirlit Seðla-
banka Islands lýsir yfir þvi
skýlausa mati sinu, að það sé
á engan hátt tryggt að
umboðslaunin skili sér i
islenska gjaldeyrisbanka.
Slikur undandráttur á gjald-
eyri er hins vegar lögbrot, og
ætti það að vera rannsóknar-
efni fyrir ólaf Jóhannesson
dómsmálaráðherra að slik
skipan skuli viðgangast á
vegum Ólafs Jóhannessonar
viðskiptaráðherra. Mætti
ætlast til að ekki væru
sambúðarörðugleikar milli
tveggja ráðuneyta sem sami
maður stjórnar.
2) Heildarskil umboðslauna
námu i fyrra 2 517 miljónum
króna frá milli 1 og 2 þúsund
aðilum. Samkvæmt þvi, sem
um er fjallað i 1) lið, má ætla
að þar sé aðeins um hlutaskil
að ræða. Umboðslaunakerfið
felur þannig i sér mjög veru-
legar gjaldeyrisfúlgur.
Umboðsaðilar erlendra
fyrirtækja nema allt að
tveimur þúsundum, og er
vandséð hverju slikt glund-
roðakerfi á að þjóna — öðrum
en umboðsmönnunum sem fá
umboðstekjur sinar i erlend-
um gjaldeyri.
3) Gjaldeyriseftirlit Seðlabanka
tslands greinir frá þvi að
Skattstofan I Reykjavik hafi
á siðasta ári gengist fyrir
sérstakri athugun á umboös-
launatekjum vegna inn-
flutnings á áfengi og tóbaki,
og þetta er staðfest i bréfi frá
fjármálaráöuneytinu. Siðan
er sagt að aðeins margþætt
skriffinnskukerfi megi fá vit-
neskju um þessa rannsókn,
en ekki „óviðkomandi menn”
eins og þeir sem kjörnir eru
til þess aö eiga sæti á Alþingi
tslendinga. Væri fróðlegt að
fá á þvi skýringar frá Ólafi
Jóhannessyni, fyrrverandi
lagaprófessor, hvernig hægt
er að setja Alþingi tslendinga
skör lægra en embættis-
mannakerfið.”
Gja Ideyrisþjóf naður
stöðvaður
með löggjöf
„Sú leynd, sem talin er eiga
að hvila á tekjum umboös-
manna erlendra fyrirtækja,
brýtur i bága við almenna hefð I
þjóðfélaginu. Um tekjur
alþingismanna er að sjálfsögðu
fjallað opinskátt I fjölmiðlum.
011 samtök launafólks gera
samninga sina fyrir opnum
tjöldum og er fjallað um ein-
staka þætti launasamninga m.a.
af ráðherrum. I skattskrám er
að finna vitneskju um heildar-
tekjur þær sem einstaklingar og
félög telja fram til skatts. Hvers
vegna eiga erindrekar erlendra
gróðafyrirtækja að njóta sér-
stöðu?
Augljóst er aö hér er þörf bæði
rannsóknar og nýs fyrirkomu-
lags sem komi i veg fyrir gjald-
eyrisþjófnað. Að undanförnu
hafa birst staðreyndir sem
sanna að islenskir aöilar eiga
ólöglega fenginn gjaldeyri i
bönkum á Norðurlöndum
einum, svo að nemur millj-
örðum króna. Þennan gjald-
eyrisþjófnað þarf aö rannsaka i
heild og til fullkominnar hlitar
og setja löggjöf sem komi i veg
fyrir slikt athæfi. Með þessari
tillögu er gert ráð fyrir að komiö
verði i veg fyrir gjaldeyris-
þjófnað i sambandi við inn-
flutning á áfengi og tóbaki, enda
á þar að vera hægast um vik þar
sem um rikiseinkasölu er aö
ræða.”