Þjóðviljinn - 26.01.1978, Blaðsíða 4

4 SIÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 26. janúar 1978.
Málgagn sósíalisma,
verkalýðshreyfingar
og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Eiður Bergmann
Ritstjórar: Kjartan Ólafsson
Svavar Gestsson
Fréttastjóri: Einar Karl Haraldsson.
Umsjón með sunnudagsblaði:
Arni Bergmann.
Auglýsingastjóri: Gunnar Steinn
Pálsson
Ritstjórn, afgreiösla, auglýsingar:
Sfðumúla 6, Simi 81333
Prentun: Blaðaprent hf.
Hálfan ríkis-
sjóö í happ-
drœttisvinning
í gær var tekin ákvörðun um 13% hækk-
un almenns fiskverðs frá áramótum. Þvi
er haldið fram að fiskiðnaðinn vanti nú 12
miljarða króna á ári til þess, að endar nái
saman i rekstrinum.
Rikisstjórnin undirbýr ráðstafanir til að
greiða fyrir rekstri fiskvinnslunnar, og
uppi eru i þvi sambandi áform um að láta
gengi krónunnar hrapa á skömmum tima
um nálægt 20%. Slikar ráðstafanir munu
að sjálfsögðu enn leiða til stórhækkaðs
verðs á innfluttum vörum og magna þá
óðaverðbólgu, sem fyrir er i landinu. Með
gengisfellingum og gengissigi hefur rikis-
stjórnin nú þegar hækkað allt verðlag á
innfluttum vörum á þessu kjörtimabili um
120-130%.
Ekki skal dregið i efa hér að ýmis fisk-
vinnslufyrirtæki eigi i rekstrarörðugleik-
um, en önnur standa hins vegar mun bet-
ur að vigi.
Á árum vinstri stjórnarinnar var hafist
handa um mikla uppbyggingu i fisk-
iðnaðinum og mörgum miljörðum króna
ráðstafað i þvi sambandi. Þau frystihús og
fiskvinnslustöðvar, sem þegar hafa verið
byggð upp með nútima sniði, standa mörg
vel að vigi. Þau hafa skilað drjúgum
hagnaði á siðustu árum og gifurleg eigna-
myndun hefur átt sér stað hjá fyrirtækj-
unum. Þessi fyrirtæki þola auðvitað hærra
kaup og hærra fiskverð heldur en hin, sem
setið hafa eftir með allt i niðurniðslu.
Hér i Þjóðviljanum var fyrir stuttu vak-
in athygli á þeirri staðreynd, að á aðalút-
flutningsmarkaði okkar vestur i Banda-
rikjunum fengu islensku fyrirtækin þar
meira en helmingi fleiri dollara fyrir fisk-
inn árið 1977 heldur en þrem árum áður
árið 1974.
Við bentum jafnframt á, að samt hafi
raungildi vinnulaunanna hjá þvi fólki,
sem við fiskinn vinnur hér heima verið
lægra árið 1977 heldur en árið 1974, en
viðurkenndar skýrslur kjararannsókna-
nefndar og þjóðhagsstofnunar sýna að svo
hafi verið sé miðað við framfærsluvisitölu
og meðaltal hvors árs um sig.
Talsmaður hraðfrystihúsanna og sölu-
hringsins i Bandarikjunum hefur bent á i
blaðagrein, að þótt hækkun kaupsins hafi
ekki haldið i við hækkun verðlagsins þessi
þrjú ár, þá hafi kaupið hjá islensku verka-
fólki samt hækkað sé mælt i dollurum og
miðað við skráð gengi. Þetta er að visu
rétt en mælt i dollurum hefur kaup is-
lensks verkafólks i fiskvinnu þó aðeins
hækkað um 23.7% milli áranna 1974 og
1977 á sama tima og söluverðmæti is-
lensku dótturfyrirtækjanna i Bandarikj-
unum hefur hækkað yfir 100%.
Samt eru hraðfrystihúsin sögð i stór-
vandræðum. Hér er sannarlega maðkur i
mysunni og þörf á skýrari greinargerð.
Þótt verð á fiski félli nokkuð i Banda-
rikjunum þegar leið á árið 1974, mátti það
þó heita gott ár i heild, hvað markaðsverð
á þeim fiski, sem við flytjum út þangað
snertir.
En hafa menn gert sér grein fyrir þvi,
að hefðu islensku fyrirtækin i Bandarikj-
unum aðeins fengið fyrir fiskinn á árunum
1975, 1976 Og 1977 jafn marga dollara i
kassann hvert ár um sig og þau fengu 1974,
þá hefði heildarsöluverðmætið þessi þrjú
ár samtals verið nær 50 miljörðum króna
lægra en það varð i raun og veru. Dollara-
tekjurnar eru þá umreiknaðar á núver-
andi gengi og byggt á opinberum upplýs-
ingum frá Sölumiðstöðinni og SÍS.
Hér gengur allt á afturfótunum, þótt
sölutekjurnar fyrir fiskinn i Bandarikjun-
um hafi hækkað um nær 50 miljarða króna
á þessu þriggja ára timabili, — og fisk-
vinnslan að stöðvast!!
Hvað hefði þá orðið, ef sölutekjurnar
hefðu nú bara orðið þær sömu hvert ár um
sig 1975,1976 og 1977 og þær voru árið 1974,
sem þótti i heild gott ár? — Þá hefði um
helming allra rikisútgjalda siðasta árs
vantað i kassann hjá SH og SIS.
Við vitum vel að milli áranna 1974 og
1977 varð um 20% magnaukning i fisksölu
okkar til Bandarikjanna og auðvitað skýr-
ir það svolitið brot af hækkun sölutekn-
anna, en gifurleg hækkun þeirra á þó að
langmestu leyti rætur að rekja til mikilla
verðhækkana á hverja selda einingu.
Menn fengu svo miklu meira fyrir sama
magn af fiski.
Það er enginn að halda þvi fram að
þessum nær 50 miljörðum hafi verið stolið,
og ekki heldur að þeir hafi allir farið i
vasa eigenda hraðfrystihúsanna.
Hitt látum við okkur detta i hug að
drjúgur hluti hafi orðið eftir vestur i
Bandarikjunum, og mest af þvi sem heim
kom hafi dreifst hér út i verðbólguþjóð-
félagið og komið i hlut þeirra, sem stór-
tækir eru við að spila á verðbólgukerfið og
hlaða upp eignum út á verðbólgugróðann.
Hitt verður ekki hrakið að verkafólkið
sem ekki á þess kost að taka þátt i verð-
bólgudansinum, það sá aldrei eyri af
þessu fé, þvi að kauphækkanirnar, sem i
þess hlut komu, dugðu ekki einu sinni til
að mæta hækkun framfærslukostnaðar á
þessu timabili.
»
>>
Flokkur
framliðinna
undirbýr sókn
Það var fróölegt aö sjá hvað
Þórarni Þórarinssyni var hug-
stæöast er hann hóf forystu-
greinaskrif i Timann aö nýju
eftir ósigurinn i prófkjöri Fram-
sóknarmanna i Reykjavik um
siöustuhelgi. Hannminnir þar á
að enn séu möguleikar á aö
breyta kosningalögum fyrir
voriö og þvi þurfi hann ekki að
vera úr leik.
,,t upphafi þings upplýsti
Geir Hallgrimsson forsætisráð-
herra að gefnu tilefni frá Gylfa
Þ. Gislasyni, aö rikisstjórnin
myndi beita sér fyrir þvi, aö sett
yröi á laggirnar nefnd þing-
flokkanna, sem athugaöi mögu-
leika á þvi aö breyta kosninga-
iögunum fyrir kosningar. Aöal-
lega væri þaö tvennt, sem slík
nefnd ættiaö hafa i huga. Annaö
væri aukiö vald kjósenda til aö
hafa bein áhrif á val þing-
manna, og hitt væri jöfnun
kosningaréttar,sem gæti falist i
breyttum aöferöum viö úthlutun
uppbótarsæta.
Stjórnarflokkarnir hafa þegar
tilnefnt fulltrúa sina i slika
nefnd. Framsóknarflokkurinn
hefur tilnefnt þá Jón Helgason
og Tómas Arnason, en Sjálf-
stæöisflokkurinn þá Gunnar
Thoroddsen og Ingólf Jónsson.
Telja má vist, aö nefndin taki
rösklega til starfa eftir aö þing
er komið saman aö nýju, og
kemur þvf sennilega brátt I ljós,
hvort þingvilji er fyrir hendi til
breytinga á kosningalögunum,
sem taka gildi fyrir kosningar i
vor.
Þá er þess aö geta, aö fyrir
þinginu liggur frumvarp frá
Jóni Skaftasyni um aö kjósend-
ui- ráöi frambjóðendum um leið
og þeir kjósa.”
Frumvarpi Jóns Skaftasonar
vex þvi óðum fylgi á Alþingi aö
sögn kunnugra og er þaö eink-
um „flokkur framliöinna” i
þingliöinu sem snúist hefur á
sveif með Jóni. Hann skipa fall-
istar úr prófkjörum þriggja
flokka og gerast þeir atkvæöa-
miklir á þingi.
Að fela spilin
t Morgunblaðinu i gær bitur
Ólafur Jóhannesson af sér allar
spurningar blaðsins um úrslitin
i prófkjörinu i Reykjavik. Um
hlutverk hans og stuöning viö
frambjóöendur er margt á
huldu og ekki verða menn klók-
ari á frétt Moggans:
„Morgunblaöið ætlaöi aö
spyrja ólaf aö þvi, hvort hann
teldi þaö ekki áfall fyrir Fram-
sóknarflokkinn, aö formaöur
þingflokksins haföi falliö í próf-
kjörinu. ólafur kvaöst ekkert
vilja vita um málið og ekkert
vilja tjá sig um máiiö og spurn-
inguna vildi hann ekki heyra.”
Það hendir aldrei reynda
spilamenn aö láta sjá á spilin
hjá sér.
Nefndakóngar
án drottninga
Eitt hundrað islenskir karl-
Yfirnefnd verölagsráös sjavarutvegsms.
menn fengu á árinu 1976 meira
en 300 þúsund krónur fyrir
nefndastörf á vegum rikisins, og
höföu þó flestir þá sýslan meö-
fram föstu starfi. Þaö segir sig
sjálft að meginhluti nefnda-
fundanna eru haldnir i vinnu-
tima þeirra sem i þeim sitja.
Þar sem margir nefndakóng-
anna eru opinberir starfsmenn
væri i mörgum tilfellum hrein-
legra aö hækka eitthvaö við þá
kaupið og gera ráö fyrir aö
fundasetur i nefndum séu liöur i
starfi þeirra hjá rikinu. Utanað-
komandi fólki mætti svo greiöa
sérstaklega fyrir vinnutap og
framlag þess i þágu rikisins.
Nefndakóngarnir hundraö
höföu áriö ’76 frá 300 þúsundum
krónum upp i 2.2 miljónir fyrir
nefndastörf sin. A verölagi árs-
ins 1977 má gera ráö fyrir aö
þeir hafi haft frá 400 þúsund
krónum upp i 3 miljónir.
Þaö vekur athygli aö nefnda-
kóngarnir hundrað geta ekki
státaö af svo mikiö sem einni
einustu drottningu i sinum hópi,
og hefur þó sú skoöun hvergi
veriö viöruð opinberlega aö
kvenmenn séu ver til nefnda-
starfa fallnir en karlmenn.
Þarna þarf Jafnréttisráöaö láta
til si'n taka. Þaö er beinlinis
óþolandi ástand aö Islendingar
skuli ekki eiga sér nefnda-
drottningar.
Yfirkóngarnir tíu
(Kóngar án drottninga)
Eins og ástandið er i jafn-
réttismálum nefndaaöalsins er
þess ekki að vænta aö komandi
nefndadrottningar veröi teknar
ihóp háaðalsins á næstu árum.
1 honum erutiu karlmenn sam-
kvæmt lista Frjálsrar verslun-
ar. Þeir eru: Guömundur
Skaftason, 2.331.117 kr., Jón Sig-
urðsson, hagrannsóknastjóri,
1.435, 577 kr., Guölaugur Þor-
valdsson, háskólarektor,
1.310.177 kr., Jóhannes Nordal,
1.263.921 kr„ Egill Sigurgeirs-
son, hrl. 1.059.640, Torfi As-
geirsson, deildarstjóri, 1.004.330
kr„ Ólafur Björnsson, prófess-
or, 967.442 kr„ Gunnar Guö-
bjartsson, formaöur Stéttar-
sambands bænda, 929.245 kr.,
Baldur Möller, ráöuneytisstjóri,
917.279 kr. og Benedikt Blöndal,
hrl. 855.826 kr.
Fastáhæla háaöalsins koma
svo ýmsir alþingismenn, starfs-
menn ráöuneyta og opinberra
stofnana, bankastjórar og
nokkrir forvigismenn hags-
munasamtaka. —ekh.