Þjóðviljinn - 26.07.1978, Síða 7

MiBvikudagur 26. júll 1978 fÞJ6ÐVILJlNN — SIÐA 7
JTillögurnar eru allar róttækar. Hver og ein krefst
kjarks forystumanna til ad snúast til atlögu gegn
erlendum drottnurum og hvetja jafnframt almenn-
ing i landinu til samstööu um sjálfstæði þjóðarinnar
Fjórar megin tillögur
í efnahagsmálum
Ég leyfi mér þá mikil-
mennsku að senda væntanlegum
stjðrnendum landsins nokkrar
tillögur i efnahagsmálum. Þær
snúast allar um aögerðir, sem
myndu draga úr skuldum
landsins og koma á greiðslu-
jöfnuði við útlönd. Framkvæmd
slikra tillagna er að minum
dómi forsenda fyrir þvi, að
islensk stjórnvöld geti yfirhöfuð
stýrt efnahagsmálum þjóðar-
innar. I dag er þeim stýrt, hvort
sem mönnum likar betur eða
verr, frá skrifstofum Alþjóða
gjaldeyrissjóðsins (IMF) i
Washington, en ekki úr
stjórnarráðinu.
Þar sem tillögur þessar munu
vafalaust þykja nokkuð rót-
tækar i hugum margra lesenda,
býst ég við, að þær fái dræmar
undirtektir, i bili. En þótt ég
geri mér engar vonir um, að
forustumenn núverandi stjórn-
málaflokka taki undir þessar
tillögur, er ég sannfærður um,
að fleiri en ég komist að sömu
niðurstöðum, þegar grannt
verður skoðað. Aðalspurningin
verður þvi sú, hvort nógu marg-
ir íslendingar viðurkenni i tæka
tið nauðsyn róttækra aðgerða og
breytts lifsstils, þ.e. áður en
landið verði tekið upp i skuldir.
Þessu læt ég ósvarað.
Utanríkisverslun
011 utanrikisverslun verði sett
undir strangt eftirlit opinberra
aðila, en þó þannig, að fulltrúar
almennings (þ.e. fulltrúar
neytendasamtaka, verklýðs-
samtaka og atvinnufyrirtækja)
fái aðstöðu til að fylgjast með
framkvæmd eftirlitsins til að
fyrirbyggja misnotkun þess.
Bannaður verði innflutningur
vara, sem unnt er að framleiða
innanlands með góöu móti.
Gerðar verði almennar
skoðanakannanir til að fá fram
álit neytenda og framleiðslu-
fyrirtækja á þvl, hvernig ráð-
stafa eigi gjaldeyri lands-
manna. Stuöst verði við
skoðanakannanir þessar til að
raða innfluttum vörum I for-
gangsröð, þannig að þær vörur
sem eru nauðsynlegar fyrir
efnahagskerfi landsins svo og
þær, sem stór fjöldi neytenda
telur nauðsynlegar, fái forgang
við innflutning. Bifreiðainn-
flutningur verði stöðvaður með
öllu i a.m.k. tvö ár, enda er
bilafloti landsmanna þegar far-
inn að iþyngja umferð i þéttbýli
(78.000 bifreiðar). Fjármagstil-
færslur SH, 1 SIS, Flugleiða,
ISAL, og IBM til skyldra fyrir-
tækja erlendis skulu hafðar
undir smásjá. Slikt er nauð-
synlegt til að koma i veg fyrir
það að gjaldeyrir fari að óþörfu
úr landi i formi duldra greiðslna
og til fjárfestingar erlendis.
Stóriöja og
virkjunarframkvæmdir
Framkvæmdir á vegum Járn-
blendifélagsins á Grundartanga
verði stöðvaður og áform um
járnblendiverksmiðju lögð á
hilluna. Með þvi móti er unnt áð
minnka erlend lán um a.m.k. 8
miljarða króna. Ennfremur er
þannig komið i veg fyrir þann
botnlausa taprekstur verk-
smiðjunnar, sem fyrirsjáan-
legur er (og áætlaður var meir
en einn miljarður á ári). En
sparnaðurinn endar ekki hér.
Með þessu móti losnar um
mikla raforku frá Sigöldu-
virkjun, sem mætti veita til
almennings og til islensks
iðnaðar. Þetta myndi gera kleift
að fresta virkjun Hrauneyjafoss
um tvö ár hið minnsta og fresta
þannig töku erlendra lána til
þeirrar virkjunar um sama
tima.
Loks skal endurskoða orku-
spár, sem hafa verið lagðar til
grundvallar áætlunum um
Virkjanir á íslandi. Þessar
orkuspár byggjast á forsendum,
sem ekki er hægt að fallast á.
Þar er t.d. gert ráð fyrir að hver
og einn maður noti eftir 25 ár
þrefalt meiri orku á heimili
sinu, og er þar ekki meðtalin
orkunotkun til húshitunar. Enn-
fremur er gert ráð fyrir að á
næstu 25 árum stækki meðal-
ibúðin á íslandi enn um tæp
70%. Loks er gert ráð fyrir að
rafhitun húsa sé öll byggð á
notkun svokallaðrar forgangs-
orku (sem er talsvert dýrari og
hleypir upp þörfum á uppsettu
virkjunarafli.). Þessar forsend-
ur byggjast, eftir þvi sem mér
er tjáð, á úreltum sænskum
spám um vöxt I orkunotkun
heimila og á umdeildum mann-
fjöldaspám. En flest islensk
heimili eiga nú helstu rafknúin
heimilistæki, sem 1 framboöi
eru. Auk þess eru ibúðir á Is-
landi að margra dómi þegar
óhóflega stórar og dýrar. Með
þvi að endurskoða slikar orku-
spár, breytist grundvöllur
virkjunaráætlana og leiðir það
af sér möguleika til að hægja á
hraða i virkjunarframkvæmd-
um. A undanförnum árum hefur
um 1/3 af öllum erlendum lán-
um verið bundinn við virkjunar-
framkvæmdir. Að fara sér hægt
i virkjunarmálum myndi þvi
létta verulega byrði I þeim efn-
um.
Samhliða ofanereindum að-
gerðum væri timabært og þjóð-
hagslega hagkvæmt að yfirvöld
skipulegðu upplýsingaherferð
um orkusparnað og orkunýt-
ingu.
Umferðarmál í þéttbýlí.
Til að undirbúa þjóðfélagið
undir breytta skipan alþjóð-
legra efnahagsmála (snar-
hækkandi verð á oliu og hrá-
efnum) og til að minnka gjald-
eyrisútgjöld, skal gera ráðstaf-
anir sem myndu beina umferð i
þéttbýli frá einkabilum fyrir i
strætisvagna, reiðhjól og fót-
göngu. Það væri óraunhæft að
banna notkun einkabilsins með
öllu, eins og sumum umhverfis-
verndarmönnum myndi vafa-
laust þykja rétt að gera. Hins
vegar er rétt að stefna að út-
rýmingu þessa eyðslusama
fyrirbæris á næstu 20-30 árum.
Eyðslusemi þess hvað varðar
orkunýtingu er með þvi versta
sem þekkist á sviði flutninga-
tækni. Allt eftir stærð fólksbils
og fjölda farþega, notast 66-96%
af orkunni, sem dælt er inn i bil-
inn, til að flytja umbúðirnar
(bilinn). Fyrri talan á við 750-kg
þungan Volksvagn með 5 far-
þegum, en seinni talan á við
1700-kg. þungan Range-Rover
með einum farþega. Orka þessi
er auk þess ekki endurnýjanleg
frá náttúrunnar hendi og er að
þessu leyti hrein rányrkja.
Innflutningsbann á bifreiðum
mundi þýða minnst 5 og allt að
10 miljarða króna á ári i gjald-
eyrissparnaði, og eru þá vara-
hlutir ekki meðtaldir. Til fróð-
leiks má geta þess, að við-
skiptajöfnuður við útlönd var
óhagstæður um 10,5 miljarða i
lok 1977.
Samskipti við Alþjóða
gjaldeyrissjóðinn.
Til að gera islenskum yfir-
völdum kieift að ná tökum á
efnahagsmálum þjóðarinnar,
er nauðsynlegt að endurskoða
samskipti Islands við Alþjóða
gjaldeyrissjóðinn (IMF).
Stefna sjóðsins — sem kemur
fram i stofnSáltmálanum og i
framkvæmd hans — grundvall-
ast á hagfræðikenningum
frjálshyggjunnar og trú á kosti
markaðsbúskapar. Markmið
IMF er i höfuðdráttum
að renna stoðum undir óheft-
an kapitalisma i þátttökurikj-
um þess eða stuðla að breyting-
um i átt að kapitalisku hag-
kerfi I löndum, sem reka áætl-
unarbúskap. Þróun markaðsbú-
skapar (meö tilheyrandi frjáls-
ræöi i gjaldeyrismálum) i þátt-
tökurikjum sjóðsins, einkum
þeirra sem eru efnahagslega
vanþróuð auðveldar fjölþjóöa-
fyrirtækjum og lánastofnunum
að ná tökum á framleiðsluþátt-
um viðkomandi rikja. Að IMF
skuli þannig ryðja brautina fyr-
ir ofangreinda aðila er skiljan-
legt, þegar haft er i huga að ráð-
andi öfl I sjóðnum eru Banda-
rikin, Vestur-Þýskaland og Jap-
an, helstu útflutningslönd fjár-
magns og miðstöðvar fjölþjóða-
fyrirtækja.
Til þess að ná markmiðum sin-
um, beitir IMF útsmognum
hagrænum aðferðum, sem gera
þátttökurikin smám saman háð
lánafyrirgreiðslu sjóðsins. Með
auknum og króniskum skuldum
þjóðrikja, er sjóöurinn i stakk
búinn til að 'segja stjórnvöldum
viðkomandi þjóðrikja fyrir
verkum i efnahagsmálum.
Fyrjrmæli sjóðsins til þjóðrikja
eru öll miðuð við það að veikja
mátt verkalýðshreyfingarinnar,
iþyngja þjóðlegum framleiðslu-
greinum og halda þjóðum i
ánauð erlendra lánastofnana.
Til að leysa greiðslujöfnunar-
vandamál leggur IMF til að
stjórnvöld skeri niður opinbera
þjónustu, afnemi niðurgreiðslur
á matvörum og öðrum nauö-
synjum, felli gengi, hækki vexti,
afnemi takmarkanir á innflutn-
ingi og á ráðstöfun erlends
gjaldeyris, o.fl.
Yfirmenn Seðlabanka Islands
og fjármálaráðuneytisins hafa
alla tið haft náin samskipti við
IMF i Washington. Á hverju ári
og stundum oftar, koma full-
trúar IMF til Islands til að
„kanna”efnahagsástandið og
veita „góð ráð”. Þótt litið sé vit-
að um viðræður islenskra em-
bættismanna við fulltrúa IMF —
enda allt á huldu á þeim stöðum
— þekkir þjóðin mæta vel afleið-
ingar þessara samskipta:
Skuldabyrði landsins er orðin
meir en 33% af þjóðartekjum;
innflutningur er svo að segja
frjáls, með þeim afleiðiSgum að
viðskiptajöfnuður hefur nú ver-
ið óhagstæður 7 ár i röð; erlend-
um auðhringum er hleypt inn i
landið aðaldyra- og bakdyra-
megin. En þvi miður gera sér
fáir grein fyrir hlutverki IMF i
mótun efnahagsstefnu stjórn-
valda á liönum árum.
Ef stjórnmálamenn vilja i
raun koma efnahag landsins i
horf, er nauösynlegt að þeir
undirbúi gaumgæfilega úrsögn
Islands úr Alþjóða gjaldeyris-
sjóðnum.
Niðurlag
Hver og ein af ofangreindum
tillögum er róttæk, miðað við
núverandi aðstæður. Hver og
ein þeirra krefst kjarks forustu-
manna til að snúast til atlögu
gegn erlendum drottnurum og
hvetja jafnframt almenning i
landinu til samstöðu um sjálf-
stæði þjóðarinnar. Framkvæmd
þeirra krefst loks, að almenn-
ingur sýni þeim jafn viðtækan
stuðning og landhelgisbaráttan
fékk.
Margt bendir til þess, að
stjórnmálamenn skorti kjark og
innsýn. Ennfremur er það
óraunhæft að bdast við almenn-
um stuðningi við slikar tillögur.
Hér rikir enn almenn trú á kosti
óhefts markaðsbúskapar og á
stjórnlausa utanrikisverslun.
Fáir þora að ganga fram fyrir
skjöldu gegn eyðslusömum
neysluvenjum, sem byggjast að
mestu leyti á innfluttum vörum
og þjónustu. Forustumenn
stjórnmálaflokka, verkalýðs-
leiðtogar og háttsettir embætt-
ismenn hafa ekki heldur séð
ástæðu til að gefa þjóðinni gott
persónulegt fordæmi i þeim efn-
um, heldur ýtt stöðugt undír
aukið bruðl i nafni „valfrelsis”
annars vegar og „kjarakrafna”
hins vegar.
Þess vegna má búast við, að
efnahagsvandamálum þjóðar-
innar verði áfram „reddað” á
þann hátt, að jafna greiðslu-
stöðu landsins við útlönd með
erlendum lánum (t.d. frá IMF)
og sökkva landinu enn betur i
skuldafenið.
Verði ekki aðhafst i þessum
málum af festu og með almenn-
um stuðningi, má búast við, að
efnahagserfiðleikar aukist og
stjórnmálakreppum fjölgi á
komandi árum. Þá mun hið
valta sjálfræði Islendinga vikja
fyrir grimulausri IMF-stjórnun
yfir efnahag landsins. 1 gegnum
slika þróun gengu aðrar þjóðir á
undan okkur(Chile, Zaire, Indó-
nesia, o.fl.), þó með ólikum
hætti, hver fyrir sig. Þessar
þjóðir eru nú komnar aftur i
eins konar nýlendustöðu gagn-
vart hinum alþjóðlega fjár-
málaheimi. Einræðisástand og
kúgun i mörgum þróunar-
löndum má rekja m.a.s beint
eða óbeint til efnahagsráðstaf-
ana (stabilÍEation-programs),
sem IMF knúði stjórnvöld við-
komandi rikja til að fram-
kvæma.
Verði þróunin eins og að ofan
er lýst, mun hún leiða til þess,
að atvinnugreinar, sem eru i
höndum landsmanna (fiskiðn-
aður, landbúnaður og smáiðn-
aður), verði látnar drabbast
niður* Margir tslendingar
myndu þá flytja smám saman
úr landi i leit að betri framtið.
Eftir yrðu þó ákveðnir hópar,
þ.e. þeir sem starfa myndu hjá
erlendum orkufrekum iðnaðar-
fyrirtækjum (þeim myndi þá
fjölgahér)ogi þjónustugreinum.
18.7.78.
EliasDaviðsson.
Oröid er frjálst
Raðspil blaðamennskunnar
Ekki get ég setið lengur hjá i
þessum ljóta leik.
Venjulega eru raöspil þannig
gerð að heilmynd er bútuö i
stykki, sem fólki gefst siöan kost-
ur á að raða saman. Nú hafa bæði
Þjóðviljinn og Dagblaðið farið út
á aörar brautir. Blöð þessi hafa
tint til brot hér og þar án tillits til
hvort þau passi saman. Siöan
hafa þau raðað stykkjunum upp
og reyna siðan að fylla rifurnar
með mauki sem soðið er i þeirra
pottum.
Það sem ég á við með þessu er,
að nú i þetta skipti hefur skáta-
hreyfingin orðið fyrirmynd þessa
raðspils blaðamanna.
Blöð þessi hafa nú reynt að telja
þjóðinni trú um að skátahreyfing-
in sé angi af Sjálfstæðisflokknum,
að hún sé full af eitri, svikum og
lygi. Undir slikum svipuhöggum
er ætlast til að við róum skipum
okkar.
A slikt get ég ekki horft aö-
gerðarlaus.
I fyrsta lagi vil ég benda á að
skátahreyfingin rúmar fólk með
hvaða stjórnmálaskoðun sem er, i
öðru lagi rúmast þar fólk með
hvaða trúarskoðun sem er.
I þriðja lagi þá hef ég á 18 ára
skátaferli minum aldrei vitað til
að ungmenni hafi verið alin þar
upp til illverka.
1 fjórða lagi þá hefur hreyfingin
okkar látiö margt gott af sér leiða
á ýmsum sviðum þjóðlifsins, t.d.
með þvi að hvetja ungt fólk til að
nýta fritima sinn til þroskandi
útivistar og ferðalaga. Kennt
unglingum að veita af sjálfum sér
og vinna að ýmsum þroskavæn-
legum verkefnum.
Vera má að einhverjir sjái of-
sjónir yfir þyi þá einhversstaðar
er gott gert,*en þó trúí ég þvi enn
að þjóðfélagsþegnar Islands hafi
þann þroska til að bera aö styðja
frekar svo þroskavænlega starf-
semi entrúa múgæsingaskrifum,
sem nú hafa ráðist gegn okkur,
það er aldrei að vita á hverju slik-
ir skrifarar enda. I dag er það
skátahreyfingin, á morgun getur
það orðið K.F.U.M., ungtemplar-
ar eða iþróttafélögin. Það væri i
beinu framhaldi af þvi að eyöi-
leggja tómstundahreyfingu barna
frá 8 ára aldri, en það virðist vera
þessara manna verkefni.
Ég hef nú um tæplega 2ja ára
skeið starfað sem erindreki hjá
Bandalagi Islenskra skáta og
Skátasambands Reykjavik-
ur. Starf mitt þar og áður sem
forystumaður i 2 skátafélögum
hefur sýnt Tnér og sannað að
verkefni þau,sem við skátar vinn-
um að, hafa hjálpað mörgum
unglingum og mörgu barninu til
að öðlast heillavænlegt lif og auk-
inn þroska.
Ég þekki lika vel þörf hreyfing-
arinnar fyrir fjármagn,en það er
eitt af þvi sem okkur er nauðsyn-
legt eins og hverjum öðrum slik-
um samtökum. Mér virðist þvi
sem skrif um þessi mál beinist að
þvi að fyrirmuna okkur að afla
fjár. Það er mér þvi þungbært að
vita til þess, að fólk sem ég hélt
vera þroskaðar félagshyggju per-
sónur t.d. alþýðubandalagsmenn,
skuli ráðast svo harkalega sem
raun ber vitni, á aðra slika.
Einnig vil ég benda lesendum
þessara lina á það að þegar svo
hart er vegið að æskulýðssamtök-
um, ætti hver og einn að velta þvi
fyrir sér hvert stefna muni ef
mörg slik samtök verða eyðilögð.
Afleiðingin mun væntanlega
verða sú, að þjóðfélagið situr uppi
með alla unglinga þjóðarinnar á
strætum og torgum, þvi viðleitni
ýmissa ráðandi afla þjóðfélagsins
beinist mikið að þvi að leggja nið-
ur þá fáu staði sem hingað til hafa
verið athvarf æskunnar.
Ráð mitt er, að þið sem að
skátahreyfingunni hafið nú ráð-
ist, hættið slikum raðspilsleik og
Framhald á 14. siðu