Þjóðviljinn - 11.08.1978, Qupperneq 16

16S1ÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 11. ágúst 1978
Framsóknarmenn töldu annars
aö þessu framboöi okkar væri
einkum stefnt aö sér og voru sárir
yfir þvi.”
— En hvernig tóku sósialistarn-
ir ykkur?
„Sósialistarnir létu okkur aö
mestu leyti i friöi og Jóhannes
Stefánsson var góöur félagi enda
risti karpiö á framboösfundum
ekki djúpt. Hann var nú erki bolsi
sjálfur en mér fannst hann oft
bera takmarkaöa viröingu fyrir
teoriukommunum.
Ég var svo á sameiginlegum
lista Alþýöubandalagsins og
Þjóövarnar áriö 1963 þegar Gils
komst inn. Þá var flokkurinn nán-
ast i dauöateygjunum.
Svona eftirá er nokkur ávinn-
ingur i þeirri reynslu aö flokkur-
inn dó útfrá manni, maöur skildi
betur aö flokkur er bara samtök
manna til aö koma ákveöinni
stefnu á framfæri. Félagarnir
þurfa aö tengjast sterkum félags-
legum böndum og hafa likan bak-
grunn til aö gefa honum lif.”
— Hvernig finnst þér stefna
Alþb. upp á siðkastið?
„Mér sárnaöi heldur útflutn-
ingsbannið. Ég held aö gjald-
eyrissöfnun heföi tekist betur
með innflutningsbanni. Og mér
finnst skorta á raunverulegan
vilja verkalýðsforystunnar i Al-
þýðubandalaginu til tekjujöfnun-
ar sem væri meira en orðin tóm.
Ef á aö færa meiri fjármuni til
launamanna i þjóöfélaginu verö-
ur að ná góðum tökum á efna-
hagslifinu, þaö eru veröbólgu-
braskararnir sem eru hinir raun-
verulegu arðránsmenn. Annars
kom kverið hans Ólafs Ragnars
Grimssonar hér niður i miöjum
sauðburði svo mér gafst ekki tóm
til að kanna það til hlitar. Ég sá
hins vegar menn bera þetta með
sér einsog þar væri kominn visir
að sjálfu rauða kverinu.Hins veg-
ar eru landbúnaðarmálin aö
mörgu leyti í góöu lagi hjá Al-
þýbubandalaginu. ’ ’
— Hvernig finnst þér vinstri
hreyfingin hafa þróast undan-
farna áratugi?
„Þetta er nú allt gjörbreytt frá
þvi að menn trúðu á byltinguna og
Jóhannes úr Kötlum kvað „Sovét
Island, sovét Island, óskalandiö,
hvenær kemur þú”. Ég er ákaf-
lega þakklátur tærum hugsjóna-
mönnum einsog Jóhannesi þvi við
eignumst aldrei betri heim nema
við trúum á hann. Hver manns-
ævi er bara svo stutt að árangur-
inn verður oft rýr. Viö vestur-
landabúar eigum ógreidda skuld
við þær þjóðir sem brotist hafa i
gegnum byltinguna. Þær félags-
legu framfarir sem orðið hafa i
þessum svonefndu velferðarþjóð-
félögum eru nefnilega að mestu
að þakka óttanum við byltinguna.
Rússneska þjóðin hefur brotist i
gegnum margt á sinni leið frá
byltingunni, hún hefur leitt yfir
sig stalinisma og fleiri hörmung-
ar. Ég held samt að hún hafi haft
mikil áhrif til góðs með sinum
stórátökum, og mér finnst ég
skilja hana. Það var raunar bók
sem ég las, Dr. Zivagó sem
skerpti skilning minn á þeim
fórnum sem byltingarmenn færðu
fyrir málstaðinn. Og það er
kannski einkennandi fyrir
ástandið i Rússlandi i dag, að nú
er þessi athyglisverða bók bönn-
uð.”
— Hver eru viðhorf þin til sam-
vinnuhreyfingarinnar?
„Ég er samvinnumaður og veit
ekki hvernig landið liti út ef sam-
vinnustefnunnar hefði ekki notið
við. Og sem heiðarlegum sam-
vinnumanni sárnar mér hlutdeild
samvinnuhreyfingarinnar i her-
manginu. Kannski er það helst til
skýringar að íslendingar halda
alltaf að þeir geti snúið á kölska.
Sæmundi frtíiða tókst það en mér
er til efs að samvinnuhreyfing-
unni takist það.”
— Þú ert mikill herstöðvaand-
stæðingur. Hvers vegna?
„Friður verður aldrei tryggður
með hernaði. Heimurinn biður
eftir þeim öflum sem fordæma
hernað skilyrðislaust og ég held
að friðlýsing ákveðinna svæða sé
áfangi á friðarbrautinni. Það á að
hafa þjóðaratkvæðagreiðslu um
herinn. Það sem skiptir höfuö-
máli er að stöðva hernaðarvit-
leysuna. Þar á frumkvæðið að
koma frá smáþjóðunum. Við ts-
lendingar höfðum frumkvæði að
þvi að bjarga þorskinum úr sjón-
um — nú þarf að bjarga mann-
kyninu frá hernaðarbrjálæðinu.”
ös/öt
hinn bóginn ekki gert með lög-
regluvaldi einsog reynslan sýnir
glöggt. Sú skipulagning veröur að
vera i höndum samtaka bænda
sjálfra. Það kvótakerfi sem nú er
við lýði er að visu fráhrindandi en
ég vil ekki fordæma það alfarið.
Ég vil þó fremur fara leið skipu-
lagningar á þann hátt að t.d. sé
metið hvað hver jörð ber og sam-
göngur teknar inn i dæmið. Það á
ekki að byggja á óhagkvæmum
stöðum og þvi getur ríkisvaldið
stýrt með lánveitingum.”
— Hvað með sameignarbú-
skap?
„Ég vil að rikisvaldið stuðli að
möguleikanum á samvinnu og
sameign, ég hef ekki trú að sam-
eign með valdboði. Það má margt
gott segja um félagsbú, þau heyra
til framtiðinni, einkum i mjólkur-
framleiðslui’
— Svo við vikjum að afskiptum
þinum af pólitik. Þú varst á sin-
um tima þjóðvarnarmaður?
„Já, ég var efsti maður á lista
flokksins árið 1956.”
— Hvernig var ykkur þjóð-
varnarmönnum tekið?
„OkKur var vel tekið held ég.
Við Sigmar Ingvarsson ferðuð-
umst hér um, við vorum bara
stráklingar og ég hugsa að það
hafi þótt nýnæmi af okkur.”
— Geturðu ekki sagt okkur eitt-
hvað frá framboðsfundum?
„Ég veit nú ekki hvort ég er
rétti maðurinn til að fara aö segja
slikar sögur. Það var oft gam-
an að honum Páli heitnum
Zophaniassyni. Einu sinni var til
að mynda fundur i Fellunum og
Jóhannes Stefánsson frá Nes-
kaupstað (frambjóðandi sósial-
ista) var i ræðustól. Páll sat þá á
áheyrendabekkjunum aldrei
öðru vant þvi venjulega tók hann
bændur undir arminn út undir
vegg að spjalla við þá meðan aðr-
ir frambjóðendur voru að tala.
Páll heyrist hrjóta á bekkjunum
og brýndi þá Jóhannes raust og
bað hann vakna, sagðist ekki geta
talað hér yfir sofandi mönnum.
Þá litur Páll upp og segir
djúpri röddu: „Ég sit oft lengi
með lokuð augu”.
1 annað sinn var fundur I
Hjaltalundi og var sviðsbúnaður-
inn á þá lund að strigatjald var
fyrir sviðinu, sem þá var óklárt.
Ræðustóllinn var svo fyrir fram-
an tjaldið. Heimamaður var i
pontu að tala, en Páll sást hvergi.
Kom þar að ræðumaður gat sér
þess til að liklega heföi Páll lagt
niður rófuna og látið fætur forða
sér af staðnum. Myndaðist þá rifa
á tjaldinu og gleraugu Páls koma
i ljós og hann segir: „Ég heyri
hvert orð”.
Páll var geysilega vel liðinn hér
um slóðir og vel kunnugur. Ég hef
heyrt þá sögu til staöfestingar þvi
hve mannglöggur hann hefur ver-
ið að eiriú sinni hafi hann verið á
siglingu hér úti fyrir á fióanum
með öðrum frambjóöanda. Sá
sagði þegar þeir sigldu fyrir utan
Hjaltastaðaþinghána að hér ætti
hann atkvæði. Gall þá við i Páli:
„Hann hét nú Þórarinn og er
dauður.”
Rauðholt er myndarbýli i
Hjaltastaöaþinghá á Héraöi
miöju. Þar búa Sævar Sigbjörns-
son og Asa Hafliðadóttir. Búiö er
ekki langt frá þvi svonefnda visi-
tölubúi aö stærö, yfir 250 kindur
og 11 kýr. Þó heyskapur væri i
fullum gangi tókst okkur aö tæla
bónda til aö spjalla viö okkur
stutta stund um landbúnaöarmál-
in, pólitikina og veraldargengiö
yfirleitt. Viö hófum spjalliö á
landbúnaðinum og málefnum
hans.
„Sú þverstæða einkennir svo oft
tal manna um landbúnaöinn, að
annars vegar á að efla byggð i
landinu en hins vegar á aö
minnka framleiösluna. Mér hafa
komið helst i hug tvær leiðir til að
leysa þaö vandamál á skynsam-
legan hátt. t fyrsta lagi að efla
nýjar búgreinar til sveita, til
dæmis fiskeldi. Lika kemur til
álita útflutningur á fóðri, t.d.
graskögglum.
1 annan stað á að gera mönnum
kleift að búa i sveit án þess að
stunda endilega búskap sér til
framfæris, með þvi að efla léttan
iðnað og þjónustu i dreiföri
byggð. Mér hefur skilist að i
Hornafirði muni vera i gangi til-
raun meö það að dreifa sauma-
verkstofum um byggðina. Ég
þekki þó ekki það vel til þess máls
til að fjölyröa um það, en veit að
þaö eru sveitarfélög, kaupfélag
og einstaklingar sem að standa.
Umræöa um þessi mál hefur ekki
verið mikil meöal bænda, hún er
rétt að fara i gang. Varöandi
þjónustuna er þaö afar mikilvægt
að þeir sem henni sinna séu bú-
settir i hreppnum.
Það má kannski benda á þriöju
leiðina. Ef bændum væri greitt
betur fyrir þá vöru sem þeir
framleiða gætu þeir minnkað
framleiðsluna, þyrftu ekki að
framleiða jafn mikið.”
— Nú er mikið talað um oífram -
leiðslu i landbúnaði og leiðir til
úrbóta. Ert þú hlynntur fóður-
bætisskatti?
„ElnahagsDanaaiagio nytur ut
hingað niðurgreitt korn, nánast
gjafakorn sem innlendur fóður-
iðnaður getur vitaskuld ekki
keppt við. Þessi innflutningur
hvatarauk þess framleiösluna og
leiðir til offramleiðslu. Ég er þvi
ekki fráhverfur að leggja skatt á
innflutning á korni til bráða-
birgða, sem svo gengi aftur til
bænda á annan hátt, til dæmis
með þvi að styðja við bakið á inn-
lendum fóðuriðnaði. Skatturinn
gæti verið allt að 100%”.
— Hvernig á að vinna að skipu-
lagningu landbúnaðarins?
„Það er ljóst að landbúnaðar-
framleiðsluna verður að skipu-
leggja, öðru visi verður landinu
ekki haldið i byggð. Þaö verður á
★ Fjórsídrif
★ Hótt og lágt drif
★ 4 cyl. 86 ha.
★ 16" felgur
★ Þriggja dyra
Tekist heffur að útvega
viðbótarmagn til
afgreiðslu seint i haust
Pöntunum veitt móttaka
Ad
snúa á
kölska
Við vesturlandabúar
eigum ógreidda skuld
við þær þjóðir
sem brotist hafa gegnum
byltinguna

Biíreiðar & Landbúnaðarvélar hi.
Sudurlandsbraut 14 - Heykjavik - Sími IltllMNt