Þjóðviljinn - 04.11.1978, Blaðsíða 7

Laugardagur 4. nóvember 1978 ÞJÓÐVILJINN — SIÐA 7
Við teljum að ef á að takast
að flæma herinn á brott
þá verði það ekki verk
þjóðernissinna
Umræða um
baráttuna
gegn hernum
Sú umræöa um baráttuna
gegn hernum, sem undanfariö
hefur blómstraB i dagskrár-
spjalli Þjóöviljans hefur snert
fjölmörgönnur mál. ÞaB er eng-
in furBa, þar eB baráttan gegn
útibúi bandarlska heimsveldis-
ins snertir flestar þær spurning-
ar, sem mikilvægastar eru i
baráttunni fyrir sósialisma.
Þessi grein er tilraun til aB
undirbyggja og þróa þessa hliB
umræBunnar. ViB murium I tak-
mörku&um mæli fjalla um
greinar andstæ&inga okkar.
Þess i staB leggjum viB frekari
áherslu á a& útskýra þau
sjónarmiB, sem lágu til grund-
vallar upprunalegu innleggi
okkar (sjá dagskrárgrein ÞjóB-
viljans frá 9. sept.)
Atriði, sem eining' ríkir
um (?).
Gagnlegt er f þessu samhengi
aB rjúfa áratuga hefBir ís-
ienskra ritdeilna og kanna þaB
sem er sameiginlegt, en ekki
einungis ágreiningsatriBin.
1. Om lftur svoáaB heimsvalda-
stefnan hafi sameinaB heiminn i
eina efnahagsheild.
2. Einnig væntir hann þess aB
sósialisminn verBi aB þróast á
alþjóBlegan mælikvarBa.
3. Orn erokkur sammála um aB
þróun auBvaldssamfélagsins,
bæBi hvaö varBar tækni, fram-
leiBsluskipulagningu og alþjóB-
lega verkaskiptingu verBi ekki
látinganga tilbaka viB bylting-
una. AuövitaB veröur þaB eitt
helsta hlutverk sósialismans aB
vinna bug á kapitaliskum agnú-
un þessarar þróunar.
4. ViB erum einnig sammála
Erni um aö sögulega séB eru
þróunarmöguleikar auövalds-
skipulagsins tæmdir. ÞaB er þvi
ekki eftir neinu aö biöa meö
byltinguna.
5. Einnig vir&ist rikja eining um
aö baráttan gegn eymd auB-
valdssamfélagsins veröi rekin
af verkalýösstéttinni og ekki I
bandalagi viB borgarastéttina,
enda ,,er þaö ekki Islensk
borgarastétt sem dregur er-
lenda auöhringi inn?” (00).
6. Þaö er meginatriBi aö berjast
gegn borgaralegum hugmynd-
um svo sem þjó&rembu. Þaö er
ekki sama hvernig þaö er gert.
7. ABalatriBiöiB fyrir sigur
sósialismans er virk sósialísk
barátta, en ekki viöleitni til aö
gera upp á milli auBvaldsherra
af mismunandi þjóöernum.
Af þvl sem hér hefur veriö
sagt má allavega lesa einn hlut.
Baráttan gegn erlendu auö-
magni á ekki heim a i Samtökum
herstöBvaandstæBinga. Þaö
ágreiningsatri&i sem helst virö-
ist eftir er þá afstaBan til er-
lends au&magns.
Auðvaldsamfélagið ís-
land.
Sú einfalda staöreynd, aö is-
lenska auövaldssamfélagiB er
hluti af auövaldssamfélögum
heimsins er afar mikilvæg.
Þessi samfélög eru aö vlsu mis-
jafnlega þróuö og eiga i inn-
byröis samkeppni um markaöi
og hráefni. ÞaB skiptir þó til-
tölulega litlu máli miBaö viB
þaö, aö grundvöllur þessara
samfélaga er hinn sami þ.e.
einkaeignin á framleiöslu-
tækjunum og þvi sem þvi fylgir,
arörán, undirokun og sókn 1
hámarka&sgró&a. Til aö tryggja
áframhaldandi tUveru sina
tengjast þau bæ&i herna&arleg-
um og efnahagslegum böndum
(t.d.EBE,NATO). Þær kreppur
sem veröa á alþjó&legum mæli-
kvaröa setja þvl sinn svip á is-
lenska auövaldssamfélagiB.
Þannig geröi si&asta heims-
kreppan sem skall á i byrjun
sjöunda áratugarins vart viö sig
i islensku efnahagslifi 1974.
(heimsmarkaBsverB á fiski féll,
„þjóöartekjur” minnkuöu
os.frv.).
Stóriðja i auðvalds-
samfélaginu íslandi.
Ahugi hinna ýmsu stóriöju-
fyrirtækja á Islandi er fyrst og
fremst aö finna i ódýru orku-
veröi, sérstaklega eftir hina
svoköUuöu „ollukreppu” 1973.
Einnig var og er kaup verka-
lýösins á Islandi mun lægra en i
nágrannalöndunum. Mengunar-
lög og mengunarvarnir
voru/eru meö slikum endemum
aö leitun er aB ööru eins.
Fyrsta „erlenda” stóriöju-
fyrirtækiö (Alverksmiöjan) er
algerlega I eign erlendra auö-
manna, en málmblendiverk-
smiöjan er „einungis” I minni-
hlutaeign þeirra. Þessar staö-
reyndir skipta þó engu máli um
áhrif þeirra, þar sem þau ráöa
bæöi mörkuöum og hráefnum.
Þannig er þessi stóriöjurekstur
hluti af þróun auövaldsins.
Hvort þessi fyrirtæki eru I eign
isienskrar ellegar erlendrar
borgarastéttar skiptir nákvæm-
legaengu máli. „Sjálfstæöi” is-
lensku borgarastéttarinnar
(eöa bara „sjálfstæöi Islands”
ein og Om kýs aB kalla fyrir-
bæriö) breytist ekkert viö þaö.
Enda er slikt sjálfstæöi ekki fýr-
ir hendi, hefur aldrei veriB og
mun aldrei ver&a svo lengi sem
alþjóölegt auBvald drottnar á
þessu landi. Island er eins og
áöur sag&i hluti af auövalds-
kerfi heimsins og lýtur þvl lög-
málum þess (heimsmarkaös-
veröi á innfiutningi og útflutn-
ingi, kreppum os.frv.). Hvernig
gæti land sem skuldar þriöjung
„þjóöartekna” veriö „sjálf-
stætt”? Aö sjálfsögöu hafa lána-
drottnarnir hönd i bagga meö
efnahagslifi þess lands. Þannig
fékkst t.a.m. lán til Búrfells-
virkjunar út á loforö um stór-
iöju. Alþjóöabankinn gat stjórn-
aö bresku efnahagslifi á sinum
tima I krafti skulda bresku
borgarastéttarinnar. Þannig
mætti lengi halda áfram aö
telja.
Nú kann hver aö spyr ja sjálf-
an sig: „Eru þessir drengir þá
aö mæla meö þessum eiturspú-
andi verksmiBjum?” Nei, þaö
erum viö aö sjálfsögöu ekki,
þótt Erni Ölaf ssyni haf i enn ekki
tekist a& skilja þaö. ViB mælum
ekki verksmiöjum bót sem hafa
bæöi hin verstu áhrif á llfrlkiö
sem og heilsufar þess fólks sem
þar vinnur. ViB krefjumst full-
kominna mengunarvarna sem
og aö llfriki viökomandi svæöa
veröi rannsakaö áöur en gefiö
verBi vilyröi fyrir viökomandi
verksmiBju. Þetta á auövitaö
ekki einungis viB um „erlenda”
stóriöju heldur einnig þá „Is-
lensku” (Aburöarverksmiöjan,
Sementsverksmiöjan). Okkur
eru fullljós áhrif bæöi Alverk-
smiBjunnar og Málmblendiver-
smiöjunnar. Þvi berjumst viB
gegn þeim. ViB berum enga um-
hyggjú fyrir islenskri borgara-
stétt.
Óvinur okkar er borgara-
stéttin. Gegn henni eigum viB aö
berjast. Vi& águm ekki aö
mynda bandalag viö e-n ákveö-
inn hluta hennar gegn e-m
öörum hluta hennar. Sllkt er
rangt, þar sem óvinur okkar er
borgarastéttin eins og hún
leggur sig og hagsmunaátök
hennar koma okkur harla lítiö
viö.
NATO/herinn og
auðvaldssamfélagið
ísland
Eins og áöur var vikiö aö er
NATO hernaöarleg sam-
trygging auBvaldsþjóöanna
(þ.e.a.s. bróöurhluta þeirra i
Evrópu og N.-Amerlku).
Höfu&verkefni þessara samtaka
er aö hafa gætur á þvi fólki sem
reynist hinni alþjóBlegu
borgarastétt óþægur ljár i þúfu.
Einkum á þetta viö um verka-
lýBsstéttina og þau öfl i banda-
lagi viö hana sem vilja sam-
félagsbreytingar. Sem dæmi má
nefna hlutdeild NATO I her-
foringjabyltingunni i Grikklandi
1967 (gjarnan nefnd Prome-
þeusáætlunin).
Baráttan gegn hernum hlýtur
þvlaö veraofarlega á verkefna-
skrá islenskra sósialista. Sú
samfylking sem skapast hefur
gegn hernum er ákaflega breiB.
Innan ramma SHA er fjöldinn
allur af borgaralegu þjóBernis-
sinnuöu menntafólki ásamt meö
verkalýössinnum. Ef hins vegar
á a& takast aö flæma herinn á
brott veröur þaö ekki verk
þjóöernissinna. Tii þess þarf
fjöldasamtök verkalýösins.
Afstaöa verkalýösins gegn
hernum hlýtur aö tengjasthags-
munabaráttu hans aööBru leyti.
Aöeins sósialiskur áróBur sem
tekur tillit til þess getur aukiB
andstööuna gegn hernum me&al
verkafólks. Þetta krefst einarös
málflutnings sósialista. DaBur
viö borgaraleg sjónarmiö svo
sem ,,s jálfstæöisrómantikina”
mun einungis torvelda þetta.
Arósum 26. október 1978
Einar Baldvin Baldursson
GylfiPáB Hersir
Doktorsvörn í_ Háskólanum í dag:
Þýding eiða í réttarfari
í dag fer fram doktors-
vörn f hátíðasal háskólans
og hefst hún kl. 2 e.h. Þá
mun PálI Sigurðsson, dó-
sent, verja ritgerð sína:
„Þróun og þýðing eiðs og
heitvinningar í réttarfari"
fyrir doktorsnafnbót i lög-
fræði.
Andmælendur af hálfu laga-
deildar veröa Siguröur Llndal,
prófessor og Þór Vilhjálmsson,
hæstaréttardómari. Deildarfor-
seti lagadeildar, dr. Gunnar G.
Schram, stjórnar athöfninni.
1 inngangi bókarinnar er efni
ritsins og markmiöi lýst á þessa
leiö:
„RitiB fjallar um þróun og þýö-
ingu reglnanna um eiöa Og heit I
dómskaparrétti, og veröur efnis-
meöferö takmörkuö viö þá svar-
daga, sem „efnislega” þýBingu
hafa i réttarfari — þ.e. stuöla aB
niöurstööu i dómsmálum. Veröur
einkum leitast viB aö lýsa Islensk-
um réttarreglum og si&um varö-
andi þetta efni allt frá fyrstu tiö
og afstaöa tekin til gildis (þ.á.m.
frambúBargildis) núverandi
lagaákvæöa um svardaga, en
jafnframt veröur gerö nokkur
grein fyrir réttarþróun meBal
ýmissa annarra þjóöa á þessu
sviöi. Núverandi notkun svar-
daga I réttarfari á sér öflugar
sögulegar rætur, sem styrkja
stööu þeirra I dómskaparétti nú-
timans, og má þvi eölilegt teljast,
aö réttarsöguleg greinargerö
veröi mikilvægur þáttur ritgeröar
þessarar. Þegar til þess er litiö,
aB réttarfarseiöur eöa heit er „al-
þjóölegt” fyrirbrigöi, og getur þvi
i grundvallaratriöum ekki talist
sérkennandi fyrir islenskt réttar-
far, má einnig ljóst vera, aB efni
þessu veröa ekki gerö Itarleg skil,
nema höfö sé hliösjón af erlend-
um rétti. Reglurnar um eiöa og
heit i dómskaparétti eru einnig
svo samofnar ýmsum öBrum
þáttum réttarfars, aö nauösyn
ber til, aö bent sé i stuttu máli á
stööu hinna fyrrnefndu reglna i
„sönnunarrétti” á hinum ýmsu
timum..
Grundvallartilgangur allra
réttarfarsreglna hlýtur eöli sinu
samkvæmt aö miöast aö þvi aö
greiö og örugg — eöa a.m.k. viö-
unandi úrlausn fáist i þeim mál-
um, sem undir dómstóla eru bor-
in, og I ljósi þessa verBur einnig
aö vega og meta giidi reglnanna
um eiöa og heit I nútimaréttar-
fari. Ef taliö veröur, aö þessar
reglur fullnægi ekki framan-
greindu meginhlutverki, veröa
trauöla séö nægileg rök fyrir
frekari tilvist þeirra. En hver
sem niöurstaöan veröur aB þessu
leyti, er greinargerB i þessa átt
jafnframt til þess fallin aö vekja
eöa hvetja til umhugsunar um
frambúBargildi ýmissa annarra
réttarfarsþátta.”
Páll Sigurösson er fæddur i
Reykjavik 1944. Foreldrar hans:
Siguröur Jónsson og Ingibjörg
Stefánsdóttir Vangssonar frá
Hjaltastööum.
Páll Sigur&sson lauk stúdents-
prófi frá Menntaskólanum á
Akureyri 1964. Embættisprófi frá
Lagadeild Háskóla Islands 1969.
Stunda&i framhaldsnám i sjórétti
og skaöabótarétti i Osló 1969-1971
og framhaldsnámi i réttarsögu
og réttarfari i Bonn 1971-1973. Dó-
sent viö Lagadeild frá hausti 1973.
Eftir Pál Sigurösson liggja
margar ritgeröir um lögfræöileg
efni og eftirtaldar bækur, (auk
doktorsritgeröarinnar): Brot úr
réttarsögu (1971), Um tjón af
völdum skipa (1973). Fyrirlestrar
um samningarétt (1978). Fyrir-
lestrar um kauparétt (1978).
Þættir úr fjármunarétti I-II,
(1978).
—mhg
Styrktarsjóður
Isleifs Jakobssonar
auglýsir eftir umsóknum
um styrki úr sjóðnum
Tilgangur sjóðsins er að styrkja iðnaðar-
menn til að fullnuma sig erlendis i iðn
sinni. Umsóknir ber að leggja inn til
Iðnaðarmannafélagsins i Reykjavik,
Hallveigarstig 1, Reykjavik, fyrir 18.
nóvember n.k., ásamt sveinsbréfi i lög-
giltri iðngrein og upplýsingum um fyrir-
hugað framhaldsnám.
Prentarar athugið
Viljum ráða pressumann nú þegar. Mötu-
neyti á staðnum. Talið við Gunnar
Gissurarson yfirprentara. Fyrirspurnum
ekki svarað i sima.
Kassagerð Reykjavikur
Kleppsveg 33